بخشی از مقاله
گزارش کاراموزی عمران پروژه ساختمانی
مقدمه
گزارش حاصل ماحصل حضور اينجانب در محل اجراي يك پروژه ساختماني و مشاهدات عيني و تجربياتي است كه در طول مدت اجراي پروژه به صورت شخصي كسب نموده ام.
اكثر مطالب اين گزارش از طريق دريافت هاي شخصي جمع آوري شده و موضوعاتي كه به صورت مجهول از ديد اينجانب مي گذشت از طريق پرس و جو و تحقيق از عوامل اجرايي اعم از مهندس، معمار، بنا و كارگر مرتفع گرديده است.
در اين گزارش سعي شده است حتي المقدور از اشاره به جزئيات ريز مختص اين پروژه صرف نظر شود و صرفاً مطالبي عنوان گردد كه به صورت كلي براي تمامي پروژه هاي ساختماني از اين قبيل عموميت دارد لذا تا جايي كه امكان داشت از ذكر جزئياتي از قبيل شماره تير آهن هاي مصرفي، نوع ورق و آرماتورها و . . . پرهيز شده است.
در هر بخش از اين گزارش ابتدا مطالبي را كه در طول مدت تحصيل در مورد موضوع مورد نظر آموخته بودم و با مشاهدات خود در محل اجراي پروژه مطابقت داشت ذكر نموده ام و سپس موضوعاتي را كه علاوه بر آموخته هاي خود در ساختمان مذكور مشاهده نموده ام به صورت نكاتي ذكر كرده ام.
پي ريزي
پي يا فونداسيون پايين ترين قسمت ساختمان و در واقع قسمت حائل بين ساختمان و زمين است كه ساختمان بر روي آن استوار مي گردد.
وظيفه پي در يك ساختمان انتقال بارهاي وارده از طرف ساختمان به زمين است لازم به ذكر است كه ترتيب انتقال بارهاي يك ساختمان به صورت زير است:
1ـ سقف 2ـ تير 3ـ ستون 4ـ پي 5ـ زمين
و به همين علت است كه ستون ها را بر روي پي ها قرار مي دهند زيرا ستون ها حامل بارهاي وارده از طرف ساختمان هستند.
پي يا فونداسيون جسم صلبي است كه در هنگام تحت فشار قرار گرفتن از طرف ستون هيچ گونه تغيير شكلي از خود نشان نمي دهد و تمامي بارهاي وارده از طرف ستون را عيناً به زمين منتقل مي كند.
اگر قرار بود كه در يك ساختمان از پي استفاده نشود ما ناگزير بوديم كه ستون ها را بر روي زمين قرار داده، همين بار ساختمان را مستقيماً و بدون هيچ واسطه اي به زمين وارد كنيم كه در چنين حالتي زمين تاب تحمل وزن زياد ستون را نداشته و در قسمت زير ستون سوراخ مي شود. پي علت استفاده از پي ها در ساختمان ها برطرف كردن ضعف زمين در باربري است. به بيان ديگر اگر زمين مقاومت كافي را در تحمل وزن ساختمان داشت ديگر احتياج به اجراي پي در ساختمان نبود و ما
مي توانستيم بار ساختمان را مستقيماً بر روي زمين وارد كنيم و از طرفي طبق قوانين فيزيك بار وارده بر يك جسم با سطح مقطع آن جسم نسبت عكس دارد يعني هر قدر سطح مقطع پي بزرگتر باشد بار كمتري به اجزاي پي وارد مي شود و در واقع بار وارده از طرف ستون در پي پخش مي شود و به همين علت است كه سطح مقطع پي از سطح مقطع ستون بزرگتر است. از طرف ديگر
اگر ما بخواهيم ستون را مستقيماً بر روي پي قرار دهيم به دليل تيز بودن لبه هاي ستون، سطح پي را سوراخ كرده و در آن فرو مي رود به همين خاطر در قسمت اتصال ستون به پي صفحه اي فولادي قرار مي دهيم كه اين عيب را برطرف كند.
اين صفحه فولادي به صفحه ستون موسوم است كه آن را به وسيله بولت هايي( پيچ هايي) به پي متصل مي كنند. اين بولت ها قبل از بتن ريزي پي درون آن قرار داده مي‌شوند و پس از بتن ريزي درون پي محكم مي شوند.
پي جسمي مكعب است كه اجزاء آن را بتن و آرماتور( ميلگرد) تشكيل داده است. بتن براي انتقال بار از ساختمان به زمين و آرماتور براي حفظ حالت ثابت پي بكار مي رود تا در اثر بار زياد، پي متلاشي نگردد و اجزاي بتني آن در كنار يكديگر باقي بمانند، چون مقاومت كششي بتن بر عكس مقاومت فشاري آن بسيار ضعيف است. بتني كه براي ساختن پي استفاده مي شود بايد دانه بندي توپر و عيار بالاي سيمان داشته باشد تا به بهترين نحو كار انتقال بار را انجام دهد. همچنين ميلگردهاي مصرفي در پي بايد عاري از زنگ زدگي باشند و در ضمن آجدار نيز باشند تا بدينوسيله اتصال خوبي بين بتن و آرماتور بوجود آيد.
براي اجراي پي، پس از آنكه محل اجراي فونداسيون بر روي زمين حفر شد( عمليات پي كني) دور تا دور پي مورد نظر را با ارتفاع معيني ديوار چيني نموده تا فضاي لازم براي آرماتور گذاري و بتن ريزي پي بوجود آيد. در واقع با اين ديوار چيني مكعبي بوجود خواهد آمد كه چهار طرف آن ديوار، كف آن زمين و روي آن باز است تا از طريق آن بتن و آرماتور مربوط به پي در جاي خود اجرا شود.
اگر به جاي ديوار چيني پي از همان ديوارهاي خاكي بوجود آمده در اثر پي كني، براي پي ريزي استفاده كنيم مشكلات زير به وجود خواهد آمد.
اول آنكه در هنگام پي كني به هيچ وجه نمي توان ديوارهاي اطراف پي را دقيقاً صاف به همان اندازه مورد نظر حفر كرد، چون اگر حفاري به وسيلة كارگر صورت گيرد رد اثر كلنگ وي بر روي ديوارها باقي خواهد ماند علاوه بر آنكه ديوارها كاملاً عمود نخواهد بود و اگر حفاري با ماشين صورت گيرد تقريباً هيچگاه فاصله ديوارهاي پي با طول ماشين مورد نظر برابري نخواهد كرد و با توجه به اين مطلب كه
در هنگام طراحي پي از طرف مهندس محاسبه بر روي تك تك اجزاء پي از لحاظ باربري حساب شده است لذا اگر پي مورد نظر ذره اي از اندازه طراحي شده كوچكتر باشد ديگر قدرت باربري مورد نظر را نخواهد داشت و اگر پي مورد نظر از اندازه طراحي شده بزرگتر ساخته شود از لحاظ اقتصادي مقرون به صرفه نخواهد بود.
دوم آنكه در هنگام بتن ريزي يا آرماتورگذاري پي امكان دارد قسمتي از خاك هاي ديواره اطراف پي به دخل بتن ريخته شود كه اين عمل باعث كم شدن مقاومت بتن پي مورد نظر خواهد شد.
لذا به منظور جلوگيري از به وجود آمدن اشكالات فوق و مسائلي از اين قبيل در هنگام پي ريزي،
اطراف پي مورد نظر را به وسيله ديوارهاي آجري مهار مي كنند.
نكته: قطر ديوارهاي آجري مذكور معمولاً 20 سانتي متر است و به منظور جلوگيري از تخريب اين ديوارها در هنگام بتن ريزي به علت فشار زياد وارده بر اين ديوارها، پشت اين ديوارها را با خاك و نخاله هاي ساختماني پر مي كنند.
چون ديوارهاي مذكور فقط به منظور اجراي دقيق پي و بتن ريزي صاف و تميز ساخته مي شود لذا در برخي از كارهاي ساختماني و به صلاحديد پيمانكار، پس از بتن ريزي پي و خشك شدن بتن، اين ديوارها خراب و از آجرهاي آن در جاهاي ديگر ساختمان استفاده مي كنند.
چون اين ديوارها عمدتاً موقت بوده و پس از خشك شدن بتن خراب مي شوند معمولاً اين ديوارها را به ارزان ترين نحو مي سازند يعني براي ملات اين ديوارها از سيمان استفاده نمي كنند بلكه آن را از گل مي سازند كه هم ارزانتر است و هم راحت تر تخريب مي شود.
به منظور جلوگيري از نفوذ آب بتن، ديوارهاي داخلي پي را به وسيله پلاستيك يا ماده اي مانن
د آن كه آب را از خود عبور نمي دهد مي پوشانند و سپس بتن ريزي را انجام مي دهند تا بدين طريق آب بتن جذب ديوارهاي اطراف پي نشود.
در هنگام ديوار چيني پي، بنا داخل پي ايستاده و عمليات ديوار چيني را اجرا مي كند تا بدينوسيله سطح صاف ديوار در داخل پي قرار گيرد. به عبارت ديگر بنا ديوار مذكور را از داخل شاقول مي كند.
قبل از بتن ريزي پي و به منظور تميز بودن و صاف بودن كف پي ها و شناژها در هنگام بتن ريزي، بتني با عيار پايين و قطر حدود 5 سانتي متر در كف پي ها و شناژها ريخته مي شود كه وظيفه تميز نگهداشتن و صاف كردن كف پي را به عهده دارد كه به آن، بتن مگر يا بتن نظافتي گفت مي شود . در ضمن اين بتن باعث جلوگيري از خروج آب بتن از كف پي مي شود.
نكته: براي تراز كردن سطح بتن اعم از مگر، پي و . . . . بدين گونه عمل مي كنيم كه پس از بتن ريزي و ماله كشي روي بتن، شمشه اي را روي آن قرار داده( از طرف پهناي شمشه) به گونه اي كه زير شمشه كاملاً بتن پر باشد و سپس تراز را روي شمشه قرار داده و صاف بودن سطح بتن را بدين وسيله بررسي مي كنند.
پس از بتن ريزي، واكنش هاي شيميايي بين سيمان و آب آغاز شده و سفتي بتن بدينوسيله تأمين مي شود. در مدت زمان انجام اين واكنش ها كه قسمت اعظم آن در هفت روز اول بتن ريزي صورت مي گيرد، توقف اين واكنش ها به منزله از دست رفتن مقدار زيادي از مقاومت بتن مي باشد. به همين دليل در طول اين هفت روز رطوبت بتن بايد حفظ گردد.
در صورت عدم مراقبت از بتن در هفت روز اول به وسيله مرطوب نگه داشتن آن، در روي
سطح بتن ترك هايي ايجاد مي شود كه نشانه ضعف در مقاومت فشاري آن است.
اگر اين ترك ها بيش از حد مجاز در بتن بوجود آيد مي توان به وسيله تزريق بتن در اين ترك ها، ضعف ناشي از مقاومت پايين بتن را تا حدودي مرتفع نمود.
با توجه به اين موضوع كه رطوبت بتن فقط از قسمتي از آن از دست مي رود كه در مجاورت هوا قرار دارد، بايد پس از آنكه بتن كمي سفت شد شروع به مراقبت از آن نمود كه اين امر به وسيله آب پاشي روي بتن هر چند ساعت يك بار صورت مي گيرد( منظور از مراقبت از بتن، حفظ رطوبت و دماي مناسب بتن در هنگام سفت شدن است) رطوبت بتن را علاوه بر آب پاشي از طريق قرار دادن پوشش هاي خيس روي بتن و يا تشكيل حوضچه هاي آب روي آن نيز مي توان تأمين نمود.
آرماتورهاي پي نيز به صورت شبكه هاي به هم بافته شده در بالا و پايين پي قرار مي گيرند كه فاصله اين شبكه ها از اطراف پي در حدود 5 سانتي متر مي باشد كه به آن كاور آرماتور مي گويند.
همانطور كه اشاره شد وظيفه پي انتقال بار وارده از طرف ستون به زمين است. با توجه به اين موضوع كه در يك ساختمان بارهايي را كه ستون هاي مختلف به پي ها وارد مي كنند ممكن است متفاوت باشد، پي احتمال اينكه ابعاد پي ها در ساختمان باهم متفاوت باشد وجود دارد.
زميني كه در زير پي وجود دارد در اثر بارهاي وارده عكس العمل نشان داده و اگر مقاومت كافي را
دارا نباشد، نشست كرده و در نتيجه باعث نشت پي و در واقع باعث نشست ساختمان مي گردد. با توجه به اين موضوع كه هيچ راه علاجي براي جلوگيري از نشست ساختمان در چنين شرايطي وجود ندارد، ما فقط مي توانيم با بكارگيري شناژها كه در واقع رابط بين پي هاي ساختمان است نشست را در كل ساختمان به صورت يك اندازه به وجود آوريم. پس در واقع وظيفه شناژ اتصال كليه
پي ها به يكديگر است تا در هنگام نشست يك پي كل پي هاي ساختمان به همان اندازه نشست كرده و مانع از تخريب ساختمان شود. لازم به ذكر است كليه اعمالي كه در پي ريزي انجام مي شود در اجراي شناژها نيز بايد اجرا شود.
در هنگام بتن ريزي پي ها و شناژها و به منظور جلوگيري از ريزش ديوارهاي ساختمان مجاور فقط قسمتي از خاك هاي كنار ديوار را كه زير ستون واقع مي شود( قسمت مربوط به پي) را خاكبرداري و بتن ريزي كرده و اجراي شناژهاي كناري كه با ديوار همسايه مجاور است را به بعد از اجراي اسكلت و مهار ديوارهاي همسايه به وسيله پشت بندي ستون هاي كناري در تماس با ديوار موكول مي كنيم.
همچنين مي توان به منظور جلوگيري از ريزش ديوارهاي مجاور ساختمان به وسيله قرار دادن شمع هايي آنها را مهار نمود.
همانطور كه قبلاً نيز ذكر شد پس از ديوار چيني اطراف پي ها و كار گذاشتن آرماتورهاي آن و قبل از بتن ريزي، صفحه ستون و بولت هاي آن را بر روي پي كار گذاشته و سپس اقدام به بتن ريزي مي نمائيم.
چند روز پس از بتن ريزي، صفحه ستون پي باز شده و زير آن را مجدداً بتن ريزي مي كنند كه هيچ گونه فضاي خالي در زير صفحه ستون باقي نماند كه اصطلاحاً به اين عمل رگلاژ صفحه ستون گفته مي شود.
نكته: پس از رگلاژ صفحه ستون و اطمينان از تراز بودن صفحه ستون آن را به وسيله خال جوش به بولت هايي كه به صفحه ستون پيچ شده است جوش مي دهند و با اين كار مانع از برهم خوردن تراز صفحه ستون در هنگام اجراي اسكلت مي شوند.
