بخشی از مقاله
.2 مقدمه در تحقیقات مختلفی که توسط دانشمندان در گذشته و حال درمورد سازمانهای مجازی ارائه شده است، همگی معتفدند که
سازمانهای جدید قابل رؤیت نیستند. از این پس لازم نیست که همه افراد موردنیاز در یک زمان و یک مکان جمع شوند تا کار معینی انجام شود. این سازمانها برای اجرای یک پروژه در ظرف زمانی معین از گروههای مختلف در اقصی نقاط جهان استفاده میکنند.
مفهوم »جهانی شدن« در فرهنگ علوم اجتماعی »نلسون « چنین تعریف شده است: روند جهانیشدن عبارت از روند گسترده بینالمللی شدن ارتباطات وسازمانهای اقتصادی و تجاری است و در حوزه اقتصاد آنرا میتوان در موافقتنامههای تجاری بین-المللی و افزایش گسترده میزان تجارت بینالمللی و رشد وابستگی متقابل بررسی کرد .(تدبیر(134 در عصر جهانیشدن دیگر هیچگونه فعالیت اقتصادی نیست که صرفاً محلی باشد. سرمایه گذاری تولید، مصرف و توزیع در
قلمروهای جهانی شکل میگیرند و تحقق مییابند. انقلاب در ارتباطات جهانی و تکنولوژی اطلاعرسانی، درک انسان را از فضای جغرافیایی و فیزیکی در ابعاد زمانی و مکانی دگرگون ساخته است. از تمامی جهات دنیا کوچکتر و کوچکتر شده است و انسانها بهم نزدیکتر از گذشته گردیدهاند و در این موقعیت ارتباطی و اطلاعاتی مرزبندیهای سیاسی کم اهمیت شدهاند. فاصله مؤثر جایگزین فاصله جغرافیایی شده و شبکههای متراکم و پیچیده ارتباطی و سازمانی، دولتها را بهم نزدیک ساخته و پیوندهای فراملی قوت یافتهاند. سهولت دسترسی به اطلاعات، انحصار دولتها را از نظر در اختیار داشتن اطلاعات شکسته و از این جهت نیز آنها را تضعیف نموده است. به همراه این دگرگونیها روابط اجتماعی انسانها نیز دستخوش تغییر شده و برای بسیاری از مردمان علائق و منافعشان از حیطههای درون مرزی به حیطههای برون مرزی کشانیده شده است. در جهانیشدن دولتها و به تبع آن مدیریت دولتی در میان دو جریان متضاد قرار گرفتهاند از یکسو فشار محلی شدن و واگذاری قدرت به جوامع محلی و نهادهای غیردولتی مطرح شده که پاسخی است به انتظارات شهروندان و رفع نارضایی آنان که اسونسن آنرا محلی شدن جهانی نامیده است.
سازمان مجازی یک نوع خاصی از سازمان شبکهای است که با استفاده از آخرین فناوریهای ارتباطی و اطلاعاتی مانند اینترنت و اینترانت مراودت و همکاری با اشخاص و سازمانهای دیگر را خارج از فضا، زمان و مرزهای سازمانی امکان پذیر میسازد
(استیفن رابینز-(1380
.3 سه سطح عملیاتی درون یک شبکه سازمان مجازی جوکیک و همکارانش ( ( 2002 پیشنهاد کردند که سه سطح عملیاتی درون یک شبکه سازمان های مجازی به صورت زیر است:
سطح کسب و کار: فرایندهای کسب و کار درون مرزهای سازمانی و نیز جریان های کاری پویا باید فهرست شوند .
سطح کاربردی: مبادلات و سایر موارد تسهیم اطلاعات و سیستم های اطلاعات که مورد نیاز فرایندهای کسب و کار است ، باید طراحی شوند .
سطح تکنولوژی: سیسنمهای ذخیره و پردازش اطلاعات و سیستم های ارسال پیام نیز باید طراحی شوند.
.4 خصوصیات سازمانهای مجازی
سازمانهای مجازی دارای پنج ویژگی اصلی اند.
(1 ساختارهای افقی: افقی شدن سازمانها سطوح مدیریت در سازمان را کاهش می دهد و منابع انسانی را پراکنده می کند.
(2 جهانی شدن: با توجه به گسترش تجارت جهانی و شبکه ارتباط فرا مرزی، دیگر شرکتها و سازمانها جنبه محلی بودن
خود را از دست می دهند و در چرخه فرایند بین المللی قرار می گیرند.
3
(3 ارتباط ماشینی: عصر آینده عصر ارتباطات است؛ اما نه ارتباطی از جنس گذشته بلکه ارتباطاتی که به وسیله ابزار آلات
ماشینی مانند کامپیوتر انجام خواهد شد. براساس این خاصیت ارتباطات کامپیوتری به عنوان وسیله ای برای هدایت
فعالیتهای اساسی سازمان و همزمان افزایش نقش ارتباطات رو در روی غیر رسمی با هدف حفظ یکپارچگی سازمان،
جایگزین ارتباطات رو در رو افراد در سازمانهای سنتی خواهد شد.
(4 همکاری و رقابت بین سازمانی: شرکتهای مجازی به وسیله همکاری بین گروهی هم افزا نه تنها با هم همزیستی خواهند
داشت، بلکه باعث رشد و پرورش یکدیگرمی شوند.
(5 درگیری پویا :درگیری پویا نگرشی است که زمان و روابط انسانی و مدیریت را وادار به بازنگری در مورد نگرشهای قبلی
در رویارویی با تغییر سریع و مداوم می کند. پویایی در مقابل ایستایی، حاکی از رشد و فعالیت مداوم و درگیری در مقابل
کناره گیری، معرف ارتباط زیاد با دیگران است(.(Cohen & Mankin 2005
.5 چرخه عمر سازمانهای مجازی
آنالیز بازار و تسخیر فرصتهای کاری: اگر یک شرکت بخواهد که فرصتهای جدید را تسخیر کند باید قادر به آنالیز پیوسته تغییرات بازار و نیازمندیهای مشتریان باشد. وقتی که یک فرصت جدید پیدا شد و شرکت به تنهایی از عهده آن نمی تواند برآید، اینجا سازمان مجازی نیاز می باشدشرکتی. که فرصت را پیدا می کند معمولاً بعنوان رهبر شرکتهای همکار عمل می نماید.
طرح تجاری و آنالیز بازگشت سرمایه: قبل از شکل گیری سازمان مجازی، شرکت رهبر باید طرح تجاری و آنالیز بازگشت سرمایه را در سطح پیشرفته انجام دهد، پتانسیل بازار، توانمندی سرمایه ای، قابلیت تکنیکی، قابلیت منابع، قابلیت نیروی انسانی و سود ممکن قابل وصول و غیره باید آنالیز و محاسبات بصورت جزئی نیز انجام شود. و گزارش آن برای طراحی کار و آنالیز بازگشت سرمایه و شکل گیری شریک و تصمیم گیری نهایی ارائه شود.
آنالیز تقاضا و شایستگی: ابتدا باید قابلیتهای مورد نیاز برای این فرصت آنالیز شده و سپس قابلیتهای مورد نیاز برای فرصت را بطور کامل به منظور انتخاب شریک مناسب تجزیه (دمونتاژ) نماید.
انتخاب شریک کاری: در قدم سوم قابلیتهای مورد نیاز برای شرکتهای شریک مجزا شد بنابراین شرکتهایی می توانند به عنوان شریک انتخاب شوند که توانایی پاسخگویی به نیازها را داشته باشند.
ایجاد مکانیزم همکاری: قبل از عملیات واقعی سازمان مجازی، مسئولیت هر یک از شرکت ها باید تعریف و مکانیزم توزیع ریسک و سود باید تعیین شود. این مکانیزم می تواند بعنوان وظایف عملیات هماهنگی و مدیریت عمل شود و فعالیتهای کیفیت در میان این شرکت ها نیز باید به دقت مورد بررسی قرار گیرد.
ایجاد سازمان وتیمهای مجازی: در شرکتهای شریک تیم پروژه بوجود آید. این نوع از تیم های پروژه ای, تیم های چند وظیفه ای هستند که از چندین قسمت مختلف شرکت تشکیل شده اند. سازمان مجازی می تواند براساس این شرکتها و یا تیم های پروژه پایه ریزی شود.
ایجاد بستر فناوری ارتباطات و اطلاعات: در آغاز ایجاد سازمان مجازی هریک از شرکاء باید سیستم ict مناسب با وظایف خواسته شده و مسئولیت شان در سازمان مطرح شده را پایه ریزی و یا اصلاح نمایند.
عملیات مجازی: فعالیت های عملیاتی سازمان مجازی که براساس بستر ict انجام می شود عملیات مجازی نامیده می شود. بازنگری پویا و تنطیم سازمان مجازی: در فرآیند عملیات مجازی تنظیم پایدار به دلیل تغییرات بازار, محیط, تکنولوژی , سازمان و غیره نیاز می باشد. بنابراین, بازنگری پویا و تنظیم سازمان مجازی و عملیات قدم خیلی مهم در فراهم آوردن اهداف کسب و کار می باشد. به منظور هدایت مؤثر بازنگری و تنظیم باید یک نظام نامه اصلاح و بازنگری طراحی شود و بطور جدی اجرا گردد.
4
پایان سازمان مجازی: وقتی دلایل ایجاد سازمان مجازی ضرورت خود را از دست داد عمر سازمان مجازی تمام می شود(مکارمی- .(1378
.6 اهداف عمده سازمانهای مجازی
(1 بهره برداری به موقع از انواع منابع موجود در بازار به منظور ارتقاء کیفیت و افزایش ارزش محصول
(2 به کارگماردن نیروی کار متخصص از هر قشر ، طبقه، تخصص و ملیت
(3 ایجاد نظارت درونی که تنها از محیطی بدون ابهام، قدرتمند و دارای اصول اجرایی مشترک برمی آید(سایت تخصصی
MBA ایران)
.7 انواع سازمانهای مجازی
سازمان پارندی: با واحدهای مستقل فعالیتهای استراتژیک خود را معین و آن را به واحدهای خارجی محول میکنند .بدین ترتیب هزینه سازمان کاهش مییابد و برای مدیریت این امکان فراهم می شود که منابع خود را صرف فعالیتهای اصلی کند و امور جزئی و کم اهمیت خود را به واحدهای خارجی واگذار کند.
سازمان شبکه ای: شبکه ای از سازمانها که دارای مرزهای منعطف، استقلال کاری بالا و برنامه ریزی استراتژیک بوده و در آنها، چندین هدف مورد توجه است.
سازمان بدون مرز: در این نوع از سازمانها، هیچ یک از مرزهای افقی، عمودی، خارجی و جغرافیایی، محدود و محصور نمی شود. این شیوه برای اولین بار توسط جک ولش (John Francis Welch Jr.) رئیس هیئت مدیره جنرال الکتریک، مطرح شد. کسی که قصد حذف کردن مرزهای عمودی و افقی و همچنین سدهای بیرونی بین شرکت، مشتریها و عرضه کنندگان را با GE
داشت. (سید رضا جوادین، (1382
.8 مزایای سازمانهای مجازی
(1 سرعت بالا در پاسخگویی به نیازهای مشتریان و انطباق با تغییرات محیطی
(2 انعطاف پذیری فوق العاده
(3 کاهش هزینه ها از طریق کاهش کاغذ بازی، دوباره کاریها، تردد کارکنان و هزینههای پرسنلی
(4 کیفیت و تسهیلات بیشتر برای مشتریان و امکان دریافت خدمات در هر زمان
(5 بهبود شاخص بهره وری در مقیاس فردی، سازمانی و اجتماعی
(6 استقلال بیشتر کارکنان در انجام امور
(7 با تشکیل سازمان مجازی، دیگر فاصله، مانع انجام کار موسسات، همکاریها و کنفرانس ها نمیشود
(8 افزایش سودهی با توجه به کاهش هزینه ها و از سوی دیگر افزایش کارایی در سازمان
(9 امکان انجام کارهای بزرگ برای شرکتهای کوچک فراهم می آید
(10 می توان بهترین شرکا را برای ارتقای کیفی محصول و اقتصادی بودن آن برگزید.( میرابی، مدیریت مبانی و استراتژی،
ص (142
.9 معایب سازمانهای مجازی
- کمبود تعامل رودر رو، اعتماد و صداقت در شرکتها، ارتباط بین آنها و همچنین مسئولیت پذیری آنها را کاهش دهد.
( کرینتر، (2001
- کاهش میزان کنترل کنندگی مدیر بر عناصر کلیدی در تجارت. (استفن رابینز،(
