بخشی از مقاله
چکیده
در دهه جاری استفاده از راهبرد گردشگری روستایی جهت فراخوانی محتوای توسعه به مناطق روستایی، در کشورهای جهان سوم مورد توجه قرارگرفته است .در این مطالعه با استفاده از تکنیک در گردشگری SWOT گردشگری روستایی در روستای کلم استان ایلام سنجیده شده است. این پژوهش که تحقیقی کاربردی و با رویکرد توصیفی -تحلیلی و توام با انجام مطالعات میدانی به صورت بازدید مکرر از این روستا و مشاهده جاذبه ها و مصاحبه با اهالی محل است .
-1مقدمه
یکی از مهمترین مشکلات در کشورهای در حال توسعه، مسائل و چالش های توسعه روستایی است؛ چرا که راهبردها و اهداف گذشته در زمینه توسعه روستایی موفقیت آمیز نبوده و نتوانسته است تا عمده مسائل روستاها را در حوزه معیشت پایدار و بهبود زندگی روستاییان تامین کند .این مسئله باعث شده است که در سالهای اخیر، توسعه روستایی مورد توجه برنامه ریزان، نظریه پردازان و مجریان حکومتی قرار گیرد
امروزه استفاده ازظرفیت های نهفته درمناطق ونواحی روستایی با هدف کمک به اعتلا و توسعه این نواحی و تسریع روند توسعه درونزای مناطق از ابزارهای اساسی برای تحقق توسعه پایدار مناطق روستایی به شمار می رود .مقوله گرشگری روستایی نیزدر شماراولویتهای اساسی ای است که دراین فرآیند مدنظرصاحب نظران ومتولیان توسعه نواحی روستایی قرار دارد و متاسفانه در کشور ما تا کنون در اندازه ای که باید مورد توجه و مدنظر قرار نگرفته است.
گردشگری اگربه درستی در راهبردهای توسعه کشور جای گیرد می تواند اساس نظام های مولدی با هدف ریشه کنی فقر و هم پیوندسازی کشورهای در حال توسعه قرار گیرد در این میان، طی سالهای اخیر گردشگری روستایی به عنوان یکی ازمهمترین صنایعی که از پتانسیل های لازم برای کمک به جوامع محلی در راستای توسعه فعالیت های اقتصادی برخوردار می باشد، مورد توجه قرار گرفته است .
گردشگری روستایی که آن را رهیافت به بیان اصول و مفاهیم گردشگری روستایی و ارتباط تنگاتنگ آن با موضوع توسعه روستایی با تکیه بر مطالعات کتابخانهای وتحلیلِ ادراکی، به معرفی جذابیت ها و ظرفیت های طبیعی -تاریخی گردشگری درروستای کلم از توابع شهرستان بدره پرداخته شود.نتایج نشان می دهدکه استعدادوقابلیت روستای موردمطالعه درجذب گردشگربومی بسیاربالاست.
با توجه به روند روز افزون تخریب روستاها و افول کشاورزی، سعی در ارائه راهبردهای جدید برای احیای نواحی روستایی از طریق ایجاد فعالیت های مکمل یا متحول نمودن این نواحی با توجه به منابع طبیعی و انسانی دارد .
گردشگری روستایی به عنوان یکی از مردمی ترین اشکال گردشگری محسوب می شود و گردشگری روستایی عبارت است از فعالیت ها و گونه های مختلف گردشگری در محیط های مختلف روستایی و پیرامون آنها که عبارتند از گردشگری مبتنی بر طبیعت، گردشگری تاریخی -فرهنگی، اکوتوریسم، گردشگری مزرعه، و گردشگری سبز.
در این میان روستای کلم به دلیل ویژگی های محیطی -اکولوژیک، گوناگونی جاذبه ها، پتانسیل بسیار مناسبی برای توسعه گردشگری را در خود جای داده است .که می توان با توسعه گردشگری، زمینه و محیط را برای توسعه پایدار روستا را فراهم نمود .
هدف کلی پژوهش شناسایی اثرات گردشگری و ارائه استراتژی و راهبرد جهت توسعه گردشگری در روستای کلم، اثرات مثبت و کاهش اثرات منفی این صنعت، ایجاد تعادل در توسعه و شناسایی و بهره گیری منابع و جاذبه های گردشگری روستا و بهره گیری مناسب از انها و در نهایت دستیابی به توسعه پایدار است .بدین منظور، تحقیق حاضر سعی دارد تا به بررسی عملکرد گردشگری بومی در توسعه پایدار روستایی بپردازد و راهبردهای توسعه گردشگری در این روستا را به منظور زمینه سازی برای توسعه روستا بیان کند از این رو، پرسش های زیر برای تحلیل پژوهش مطرح می شود.
-1گردشگری روستایی چگونه و در چه مسیری می تواند زمینه توسعه روستاها را فراهم کند؟
-2روستای کلم دارای چه قابلیت ها و جاذبه هایی در زمینه توسعه فعالیت های گردشگری روستایی است؟
-2بیان مساله
گردشگری روستایی یکی از انواع مختلف گردشگری است و شامل فعالیتها وگونه های مختلف گردشگری در محیطهای روستایی و پیرامون آنها میشود و نیز دربردارنده ارزشها و آثار متفاوتی برای محیط زیست روستا اعم از طبیعی و انسانی است .[12]گردشگری روستایی درمعنای سنتی نوعی ازفعالیتهایی است که درآمداضافی رابرای آنهایی که شغل اصلی مانند - کشاورزی وصنعت - دارندفراهم می آورد
در یک مفهوم کلی، می توان گردشگری روستایی را فعالیت گردشگری در محیط روستا دانست؛ یا در یک حوزه ی کاربردی وسیع تر، آن را فعالیت گردشگری در حوزه ی غیرشهری تلقی کرد که فعالیتهای انسانی در آن - اقتصاد وابسته بهزمین - غالباً در بخش کشاورزی است
گردشگری بویژه گردشگری بومی در ایران به عنوان عامل پیش ران قوی دردهه های اخیر رشد چشمگیری داشته و در نواحی گردشگر پذیر سهمی مهم در روندتوسعه بویژه از ابعاد اقتصادی داشته است
رشد روزافزون و پرشتاب گردشگری بسیاری از صاحبنظران را بر آن داشته است که قرن بیستم را قرن گردشگری بنامند .آنتونیو ساوینیاک دبیر کل پیشین سازمان گردشگری در 1998 ، اعلام کرد :گردشگری در پایان قرن بیستم به صنعت شماره یک جهان تبدیل خواهدشد
بسیاری ازاین کشورهااین صنعت پویارامنبع اصلی درآمد، اشتغال زایی، رشد بخش خصوصی و توسعه ساختار زیربنایی می دانند گردشگری بومی در رشد و توسعه اقتصادی کشورها و به ویژه کشورهای در حال توسعه نقش و اهمیتی به سزا دارد،به گونه ای که گروهی بدان به منزله فعالیتی اقتصادی و در نتیجه، یک صنعت می نگرند .بنابراین، باید کشورها،نواحی و جوامع گوناگون، برای بهره مندی از صنعت گردشگری و بهره گیریاز آن به مثابه اهرم توسعه، با اجرای برنامه ای به ایجادتغییراتی در این زمینه بپردازند
توسعه گردشگری به عنوان راهبردی برای توسعه روستایی نسبتاتفکرجدبدی است که سیاستگزاران محلی درجوامع روستایی به اهمیت این راهبردپی برده اند
-3 مواد و روش ها
این پژوهش که تحقیقی کاربردی و با رویکرد توصیفی -تحلیلی و توام با انجام مطالعات میدانی است .ابتدا با بیان کلیات نظری مرتبط با گردشگری روستایی و تحلیل آثار آن در زمینه سازی برای توسعه روستاها و مطالعات کتابخانه ای، به معرفی جاذبه ها و ظرفیت های طبیعی، انسانی، تاریخی گردشگری در روستای کلم پرداخته می شود شود در نگارش این مقاله از مطالعات کتابخانه ای و نیز روش میدانی به صورت بازدید مکرر از این روستا و مشاهده جاذبه ها و مصاحبه با اهالی محل بهره گرفته شده است.سپس برای سنجش محدودیت هاومزیت های گردشگری روستایی ازتکنیک SWOTاستفاده گردید.
نقشه شماره 1 نقشه ایلام- منبع:شهرداری ایلام 1389
-4معرفی محدوده موردمطالعه
مختصات جغرافیایی 46 درجه و 54 دقیقه طول شرقی و 33 درجه و 21 دقیقه عرض شمالی، در فاصله 30 کیلومتری شمال غربی شهر بدره و 120 کیلومتری جنوب شرقی شهر ایلام قرار گرفته است.
یکی از روستاهای استان ایلام که به روستای بوته های سرسبز مشهور است روستای "کلم" است .کلم بدون شک زیباترین روستای استان ایلام است و ظرفیتهای نهفته گردشگری و تاریخی و مذهبی در این روستا باعث شده این روستا هر سال و به خصوص در ایام تابستان و بهار و حتی زمستان و پاییز، گردشگران زیادی حتی از کشورهای خارجی به این روستا سفر کنند.
روستای کلم در 70 کیلومتری شهر ایلام قرار دارد و در تقسیمات استان ایلام جزو شهرستان بدره است.
برای رسیدن به روستای کلم باید از جاده های پر پیچ و خم و جاده قدیمی دره شهر به ایلام رفت و از جاذبه های گردشگری روستا بهره برد.قرار گرفتن در بین کوه ها، درختان بلوط، باغات فراوان، آب و آثار تاریخی، امامزاده، مراکز پرورش ماهی در روستای کلم باعث شده این روستا به روستای "هدف گردشگری" تبدیل شود.در این روستا باغات فروانی از درختانی چون انار، گردو، انگور و محصولاتی مثل برنج محلی وجود دارد که این روستا در تولید محصولات کشاورزی در استان نیز نقش مهمی دارد.در روستای کلم، زیبایی باغات در هوای دلنشین پاییزی باعث آرامش خاصی برای گردشگران می شود که این روستا را نسبت به دیگر مناطق کشور متمایز کرده است. وجود باغ در روستا همراه با کوه های پوشیده از درختان بلوط تلفیقی از زیبایی ها را به هم آمیخته است که چشم هر گردشگری را خیره وا می دارد.
تصویر شماره 1روستای کلم منبع
این روستا به دلیل داشتن جاذبههای گردشگری متنوع در هشت ماه سال میزبان گردشگران و مسافران است مظلومی تصریح کرد: این روستا بر اساس آمار 1253 نفر جمعیت دارد ولی در فصل تابستان با توجه به فصل باغداری جمعیت روستا دو هزار و 500 نفر میرسد.
تصویرشماره 2 کلم - همان منبع -
در عین حال بهره وری هرچه بیشتر و رشد و شکوفایی این مناطق برای پویایی در تمام بخشها با استفاده از بسترهای موجود، نیازمند یک نگاه ویژه و راهبردی است. منطقه آبادی مانند کلم که در حوزه های کشاورزی، دامپروری، گردشگری و تامین مصالح صنعتی حرف های زیادی برای گفتن دارد باید در نظام تقسیم اعتبارات استانی مورد توجه جدی قرار گیرد.
تصویرشماره 3 مناظرزیبای کلم
-5یافته های تحقیق
ماتریس - SWOT قوت ها و ضعف ها فرصت ها و تهدید ها :
در این پژوهش با ترسیم ماتریس SWOT و انجام تجزیه و تحلیل های راهبردی مربوط ، فهرستی از راهبرد های WT ، SO ، ST ، WO و راهکارهای در جهت توسعه گردشگری در محدوده مورد مطالعه ارائه شده است
