بخشی از مقاله
رشته زیست شناسی سلولی مولکولی
معرفی کلی رشته و هدف آن
رشته زیست شناسی سلولی مولکولی در مقطع کارشناسی در دانشگاه دارای 5 گرایش میکروبیولوژی، علوم سلولی مولکولی، ژنتیک، بیوشیمی و بیوفیزیک است. قابل ذکر است که تفاوت محسوسی بین گرایشهای مختلف این رشته در مقطع کارشناسی وجود ندارد. در زیر به توضیح اجمالی گرایشهای مختلف این رشته می پردازیم.
گرایش میکروبیولوژی
میکروارگانیسم ها موجودات ریز ذره بینی مانند: باکتریها، ویروسها، قارچهای میکروسکوپی و پرتوزوئرها هستند که با چشم غیر مسلح دیده نمی شوند. علم میکروبیولوژی که گرایشی از علم زیست شناسی است به بررسی و مطالعه میکروارگانیسم ها می پردازد. در این علم ارتباط میکروارگانیسم ها با خودشان همچنین با موجودات عالی تر مانند انسان، حیوانات و گیاهان بررسی می شود. علم میکروبیولوژی گرایشهای مختلفی دارد که عبارتند از: میکروبیولوژی پزشکی، میکروبیولوژی غذایی و میکروبیولوژی صنعتی.
محقق این گرایش از یک سو می تواند به بررسی کاربرد سلاحهای میکروبی و راههای پیشگیری از این سلاحها بپردازد و از سوی دیگر می تواند در کارخانه های عطرسازی مشغول باشد. میکروبیولوژی پایه و اساس بسیاری از علوم از قبیل: بیوشیمی، بیوتکنولوژی، ژنتیک و پزشکی است. یکی از کاربردهای گرایش میکروبیولوژی در آزمایشگاههای تشخیص طبی است. میکروبیولوژی در تشخیص بیماری نیز اهمیت بسیار زیادی دارد. در مواد غذایی و تولید مواد غذایی مختلف اثر میکروارگانیسم ها بسیار قابل توجه است. همچنین گرایش
میکروبیولوژی در کشاورزی بطور بسیار وسیعی در تشخیص آفات گیاهی، مبارزه با آفات گیاهی و ایجاد مقاومت گیاهی مورد استفاده قرار می گیرد. در صنایع و معادن نیز برای استخراج فلزات سنگین و در تصفیه نفت در گوگردزدایی از نفت مورد مورد استفاده قرار می گیرد. در محافظت از محیط زیست، تصفیه فاضلابا و مبارزه بیولوژیک با عفونتها آلودگی های فاضلابی مورد استفاده قرار می گیرد و آب سالم و در حقیقت بدون آلودگی تحویل می دهد. حتی در صنعت نساجی نیز این علم به یاری بشر آمده است و به تازگی در صنعت نساجی از میکروارگانیسم ها برای تثبیت نشاسته و آهار دادن پارچه استفاده می شود.
گرایش علوم سلولی مولکولی
مهمترین مولکولهایی که در حیات سلول موثر هستند، DNA، RNA و پروتئین ها می باشند. DNA مرکز ذخیره اطلاعات و صدور فرمانهای سلول، RNA وظیفه انتقال این فرمانها و پروتئین مسئولیت اجرای این فرمانها را بر عهده دارند. در زیست شناسی سلولی مولکولی چگونگی این فعالیتها بررسی می شود.
امروزه زیست شناسی در کشورهای پیشرفته بیش از 80 تا 90 درصد سمت و سوی علوم سلولی و مولکولی دارد. چرا که رشته علوم سلولی مولکولی نیروی انسانی لازم را برای تحقیق در رشته های پزشکی، بیوشیمی، ژنتیک، بیوتکنولوژی، مهندسی ژنتیک، اصلاح نباتات، شیلات و دام تربیت می کند.
گرایش ژنتیک
بطور کلی دانش ژنتیک درباره انتقال صفات وراثتی از والدین به اولاد بحث می کند که البته این والدین می توانند انسان، درخت یا باکتری باشند. در واقع ژنتیک تلاش می کند تا بگوید که چه مکانیزم های مولکولی، عامل انتقال صفات از نسلی به نسل دیگر هستند. همچنین می خواهد بداند که چراگاهی اوقات در بین والدین و فرزندان در برخی صفات تفاوت های بسیار معنی داری وجود دارد؟ در کل دانشجویان این گرایش مباحث مهمی مثل ژنتیک سرطان، روش های تشخیص بیماری های ژنتیکی قبل و بعد از تولد، شناخت ناقلین بیماری ها، اصول مشاوره ژنتیکی، نقش ژنتیک و نژادهای انسانی، ژن درمانی، پزشکی قانونی، تکنیک های رایج در ژنتیک، روش های اصلاح نژاد و ژنتیک مولکولی را مطالعه می کنند.
مهارت ها و توانایی های لازم داوطلبان
در گرایشهای مختلف زیست شناسی سلولی و مولکولی باید علاقمند بود و صبر و پشتکار داشت تا بتوان طعم شیرین موفقیت را چشید همچنین دانشجو باید حافظه خوبی داشته و در دروس شیمی، ریاضی و فیزیک قوی باشد و در نهایت لازم است که به کارهای آزمایشگاهی علاقه مند باشد. برای مثال یکی از کارهایی که به طور معمول در آزمایشگاه علوم سلولی و مولکولی انجام می گیرد، استخراج RNA از یک بافت است که حداقل زمان لازم برای این کار 5 ساعت می باشد.
طول دوره، شکل نظام و مقاطع ادامه تحصیل
دوره کارشناسی رشته زیست شناسی سلولی مولکولی 4 سال بطول می انجامد و واحدهای نظری و کاربردی بصورت عمومی، پایه، اصلی و تخصصی و آزمایشگاهی ارائه می شود و فارغ التحصیلان این دوره می توانند تا مقاطع کارشناسی ارشد و مقاطع بالاتر در داخل و خارج از کشور به تحصیلات خود ادامه دهند.
قابلیتهای فارغ التحصیلان و موقعیتهای شغلی
سازمانهای مختلفی هستند که به فعالیت های تحقیقاتی ژنتیکی می پردازند که از جمله می توان به مراکز مختلف وزارت جهاد کشاورزی، مراکز پژوهشی وزارت علوم، انستیو پاستور، مرکز ملی تحقیقات مهندسی ژنتیک و تکنولوژی زیستی اشاره کرد.
اصولا در ایران اگر فردی به امید آینده مالی خوب به دنبال علوم پایه برود اشتباه کرده است چرا که رشته های علوم در ایران ارزش مادی زیادی ندارد. اما اگر به علوم پایه علاقه دارد، مطمئناً رشته علوم سلولی و مولکولی رشته ای با ارزش و خوب است تعدادی از مراکز تحقیقاتی مانند انسیتو پاستور، مرکز تحقیقات ژنتیک، مرکز تحقیقات بیوشیمی و بیوفیزیک و مراکز تحقیقاتی دانشگاهی می توانند پذیرای فارغ التحصیلان علوم سلولی و مولکولی باشند. علاوه بر مراکز تحقیقاتی موجود، فارغ التحصیلان این رشته می تواند با ایجاد شرکت خصوصی سازنده مواد اولیه آزمایشگاهی علوم سلولی و مولکولی یا آزمایشگاهی که تستهای آن در سطح مولکولی است، هم به جامعه علمی خدمت کند و هم وضعیت مالی نسبتاً خوبی داشته باشد.
کارشناسان میکروبیولوژی در پژوهشگاه نفت برای تحقیق بر روی میکروبهای نفت خوار یا گوگردزدایی، در بخش صنایع غذایی در کارخانه های کنسروسازی و کمپوت سازی و در صنایع بهداشتی مشغول به کار هستند. تهیه لوازم آزمایشگاهی مورد نیاز در این گرایش یکی از شغلهایی است که بعضی جذب آن می شوند. فعالیت در موسسه استاندارد یا آزمایشگاههای کارخانجات تهیه مواد بهداشتی و غذایی جهت تشخیص کیفیت و سلامت این مواد از نظر عدم آلودگی میکروبی، مراکز تهیه مواد دارویی مانند تهیه آنتی بیوتیک ها و بالاخره کارخانجات تهیه اسیدها مانند اسیدبوتریک و اسیداستیک و حلال ها مانند الکل و استون و مراکز تهیه واکسن مانند موسسه رازی و انستیو پاستور ایران می توانند مراکز جذب فارغ التحصیلان این گرایش باشند.
نام دروس و واحدهای درسی این رشته در طول دوره تحصیل
دروس مشترک بین گرایشهای مختلف زیست شناسی سلولی مولکولی
ریاضی، فیزیک، شیمی، شیمی آلی، بیوشیمی، آمار زیستی، زیست شناسی سلولی، زیست شناسی مولکولی، ژنتیک، میکروبیولوژی، اکولوژی، ویروس شناسی، تکامل، زیست شناسی گیاهی، زیست شناسی جانوری، فیزیولوژی جانوری، فیزیولوژی گیاهی، بیوفیزیک، بیوشیمی، زیست شناسی پرتوی، ایمونولوژی.
دروس تخصصی گرایش میکروبیولوژی
شیمی آلی، بیوشیمی، آمار زیستی، زیست شناسی سلولی، زیست شناسی مولکولی، ژنتیک، میکروبیولوژی، اکولوژی، ویروس شناسی، تکامل، زیست شناسی گیاهی، زیست شناسی جانوری، فیزیولوژی جانوری، فیزیولوژی گیاهی، بیوفیزیک، بیوشیمی، زیست شناسی پرتوی، ایمونولوژی، باکتری شناسی، میکروبیولوژی محیطی، قارچ شناسی، پروتوزئولوژی. (بسیاری از درس های این گرایش همراه با آزمایشگاه است).
دروس تخصصی گرایش علوم سلولی و مولکولی
شیمی آلی، بیوشیمی، زیست شناسی، سلولی، ژنتیک، میکروبیولوژی، اکولوژی، زیست شناسی گیاهی، زیست شناسی جانوری، فیزیولوژی گیاهی، ایمونولوژی، زبان تخصصی (بسیاری از درس های این گرایش همراه با آزمایشگاه است).
دروس تخصصی گرایش ژنتیک
ژنتیک انسانی، سیتوژنتیک، اصول مشاوره ژنتیکی، ژنتیک سرطان، ژنتیک رفتاری، مبانی ژنتیک میکروارگانیسم، ژنتیک پیشرفته یا تازه های ژنتیک، ژنتیک کمی یا ژنتیک جمعیت ها، سمینارها، پروژه (بسیاری از درس های این رشته همراه با آزمایشگاه است).
رشته تکنولوژی تولیدات گیاهی
رشته تکنولوژی تولیدات گیاهی یکی از رشته های دانشگاه در مقطع کاردانی می باشد و هدف تربیت کاردان امور زراعی است که بتواند در زمینه هایی چون مباشرت در عملیات کاشت، داشت و برداشت محصولات عمده زراعی و مدیریت امور مزرعه، احداث باغ و امور درختکاری، سبزیکاری، اجرای برنامه های مبارزه با آفات و امراض گیاهی و علفهای هرز مسئولیتهای محوله را عهده دار شود، داوطلب باید از روحیه کار در محیطهای کشاورزی و روستایی، تماس داشتن با گیاهان و حیوانات، دانش قوی در زیست شناسی و علوم تجربی برخوردار باشد. طول دوره 2 سال و دروس آن شامل دروس عمومی، علوم پایه، دروس اصلی کشاورزی و دروس تخصصی به صورت نظری، عملی و عملیات صحرایی است، که حدود 30 درصد واحدها را دروس عملی تشکیل می دهد. از عمده ترین مراکز جذب فارغ التحصیلان این رشته می توان شرکتهای تعاونی روستایی، مراکز خدمات کشاورزی، روستایی و عشایری، شرکتهای کشت و صنعت و واحدهای تولیدی، بنیاد جانبازان، جهاد کشاورزی و بخش خصوصی را نام برد.
رشته تکنولوژی تولیدات دامی
رشته تکنولوژی تولیدات دامی یکی از رشته های دانشگاهی در مقطع کاردانی است و هدف آن تربیت کاردان امور دامی است تا بتواند در زمینه هایی چون اداره امور واحدهای دامداری، اجرای برنامه های تغذیه دام و طیور، روش استفاده از مراتع و علوفه کاری و اجرای برنامه های بهداشتی دام و طیور مسئولیتهای محوله را عهده دار شود. داوطلب باید از روحیه کار در محیط های کشاورزی و روستایی و علاقه به کارهای کشاورزی به ویژه دامپروری، قدرت جسمی لازم و دانش قوی در زیست شناسی و علوم تجربی برخوردار باشد. طول دوره 2 سال و دروس آن شامل دروس عمومی، دروس علوم پایه، دروس اصلی کشاورزی و دروس تخصصی به صورت نظری، عملی و عملیات صحرایی است. حدود 30 درصد واحدها را دروس عملی تشکیل می دهد.
از عمده ترین مراکز جذب فارغ التحصیلان این رشته می توان سازمان گسترش خدمات تولیدی، مراکز خدمات کشاورزی، روستایی و عشایری، شرکتهای کشت و صنعت، واحدهای تولیدی، جهاد کشاورزی، بنیاد جانبازان و بخش خصوصی را نام برد.
رشته تکنولوژی جنگلداری
رشته تکنولوژی جنگلداری یکی از رشته های دانشگاه در مقطع کاردانی می باشد و هدف تربیت نیروی انسانی مجرب و کارآزموده در جهت اجرای صحیح طرحهای جنگلداری است.
فارغ التحصیلان قادر خواهند بود در اجراء طرحهای جنگلداری که توسط مهندسین (کارشناسان) تهیه می گردد و در آموزش با مدرسین مربوطه در آموزشکده های منابع طبیعی و انجام امور تولیدی نظیر ایجاد نهالستان و خزانه و امور مربوط به جنگلداری و بهره برداری از جنگل همکاری داشته باشند.
رشته تکنولوژی شیلات
رشته تکنولوژی شیلات یکی از رشته های دانشگاه در مقطع کاردانی باشد و هدف تربیت افراد در زمینه شناخت آبزیان داخلی (آب شیرین) و دریایی و نحوه تکثیر و پرورش این گونه آبزیان و مسایل مربوط به صید و صیادی و فرآورده های آبزیان می باشد.
فارغ التحصیلان این دوره قادر خواهند بود به عنوان کاردان برای پیاده کردن طرحهای شیلات در مورد آبزیان در سازمان شیلاد (وزارت جهاد کشاورزی) به عنوان کاردان در ماهی سراها و بخش اجرایی اداره تالابها با عنوان همکار به پژوهشگران در بخش تحقیقات شیلات مشغول به کار شوند، این رشته با توجه به تکثیر و پرورش آبزیان جهت تأمین پروتئین داخلی و استفاده بهینه از آبهای داخلی (آب شیرین) و دریایی (آبهای آزاد) و صید آبزیان از نظر کمی و کیفی از اهمیت بسزایی برخوردار است.
رشته تکنولوژی چوب
رشته تکنولوژی چوب یکی از رشته های دانشگاه در مقطع کاردانی می باشد و هدف تربیت افرادی می باشد که با خواص مختلف چوب و عواملی که در تغییرات این خواص تأثیر می گذارد، و حفاظت، تبدیل و کاربردهای متفاوت و مدیریت واحدهای تولیدی آشنا گردند.
فارغ التحصیلان این دوره قادر خواهند بود در مجتمع های صنایع تبدیل مکانیکی و شیمیایی چوب بخشهای دولتی، در دفاتر فنی صنایع چوب سازمان جنگلها و مراتع (وزارت جهاد کشاورزی)، در واحدهای تولیدی خصوصی، در موسسات آموزشی و پژوهشی به عنوان همکاران اجرایی مشغول کار شوند. با توجه به کاربرد چوب در صنایع مختلف و استفاده اصولی تر از چوب این دوره از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
رشته مهندسی منابع طبیعی – محیط زیست
مهندسی صنایع طبیعی در مقطع کارشناسی می باشد و هدف از آموزش محیط زیست، توسعه آگاهی و درک دانشجویان پذیرفته شده در این دوره به فرآیند و ارتباطات داخلی در محیطهای طبیعی و مصنوعی به صورتی که به ارزش ها و نظریات، انگیزه ها و تعهدات خود نسبت به حمایت و حفاظت از محیط زیست جامه عمل بپوشانند و بتوانند اقداماتی برای حل مسائل محیط زیست و بهبود کیفیت زندگی بعمل آورند.
