بخشی از مقاله
روان شناسی ورزش
بخش اول (ضرورت روانشناسي ورزشي)
آيا مي دانيد علت اينكه وزنه برداري در رده تيم ملي اعزامي به المپيك وقتي روي صحنه مي رود فراموش مي كند به دستان خود گچ مخصوص بزند چيست ؟
آيا مي دانيد علت اينكه تكواندو كاري در رده تيم ملي اعزامي به المپيك وقتي روي تشك مسابقه مي رود فراموش مي كند كلاه مخصوص خود را بر سر گذارد چيست ؟
آيا مي دانيد علت اينكه دوچرخه سواري در رده تيم ملي اعزامي به مسابقات آسيايي وقتي در ابتدا خط استارت قرار مي گيرد چنان پاهايش مي لرزد كه نمي تواند روي پنجه ركاب دوچرخه نيرو وارد كند و از مسابقه باز مي ماند چيست ؟
مسلماً پاسخ شما شامل توضيح مسائل فني اين رشته هاي ورزشي نيست و بر روي كلمه اضطراب متفق القول هستيد .
اضطراب يكي از مهمترين مسئله هايي است كه انسان با آن دست به گريبان است. بخصوص زماني كه پاي رقابت در ميان باشد. در اكثر كتابها و مقالات بيشتر به مسائل تخصصي رشته هاي ورزشي توجه شده است .
اما آيا مي دانيد طبق تحقيقات به عمل آمده بسياري از عدم موفقيت هاي ورزشي ريشه در علل رواني دارد .
از آن رو تصميم گرفتيم تا با طرح سلسله مقالات روانشناسي و آموزشي اضطراب، نقش كوچكي در موفقيت هاي آتي ورزشكاران شطرنج باز ايران عزيزمان داشته باشيم .
روانشناسي ورزشي
روانشناسي علم مطالعه رفتار انسان و روانشناسي ورزشي مطالعه رفتار ورزشي و كاربرد يافته هاي روانشناسي براي بهبود عملكرد و ارتقاء تندرستي است. از حوزه هاي مهم مورد مطالعه روانشناسي ورزشي كه به ويژه در آمادگي قهرمانان كاربرد دارد، آمادگي رواني براي عملكرد است كه ورزشكار را براي مسابقه آماده مي سازد .
مركز روانشناسي ورزشي
مركز روانشناسي ورزشي آكادمي ملي المپيك و پاراالمپيك، فرصتي را براي ورزشكاران تيم هاي ملي فراهم مي سازد تا در كنار تقويت عوامل جسماني و فني به تقويت آمادگي رواني در رشته ورزشي خود بپردازند و توانايي هاي خود را در همه ابعاد تكامل بخشند .
اين مركز برنامه هايي را براي كمك به ارتقاء عملكرد ورزشكاران تيم هاي ملي طراحي نموده است كه در سال جاري به اجرا خواهد گذاشت. اين برنامه ها شامل برگزاري دوره هاي آشنايي با روانشناسي ورزشي براي مديران، مربيان و ورزشكاران تيم هاي مختلف، برگزاري جلسات مشاوره فردي و گروهي با ورزشكاران تيم هاي ملي و ارائه تمرينات و توصيه هاي روانشناختي براي بهبود آمادگي رواني و ارتقاء عملكرد ورزشي است .
آمادگي رواني چيست؟
همه ما با مراجعه به حافظه خود مي توانيم. لحظاتي را در مسابقات ورزشي به خاطر آوريم كه تيم يا ورزشكاري با وجود آمادگي كامل جسماني و فني، به دليل شرايط نامناسب رواني از ارائه بهترين عملكرد خود ناتوان مانده است .
ضعف آمادگي رواني در ورزشكاري كه آمادگي جسماني مطلوب دارد، به مثابه اتومبيل آماده و پر سرعتي است كه راننده اي ناشي و نا آماده در آن نشسته باشد .
هر قدر هم كه جسم آماده و ورزيده باشد، اگر ذهني كه آن را هدايت مي كند فاقد ورزيدگي و آمادگي باشد جسم به درستي هدايت نخواهد شد .
احتمالاً در 30 سال پيش، واژه آمادگي جسماني براي مربيان و ورزشكاران قدري نامفهوم بوده است، اما امروزه در پاسخ به مفهوم آمادگي جسماني، بي درنگ عوامل متشكله آمادگي جسماني مانند : قدرت، استقامت و ... به ذهن خطور مي كند. همانطور كه آمادگي جسماني مستلزم صرف زمان كافي براي تمرين و تقويت عوامل آن است، آمادگي رواني نيز از عواملي همچون مهارت در توجه، مهارت در كنترل اضطراب و استرس، حفظ انگيزش، حفظ و افزايش اعتماد به نفس و ... تشكيل مي شود. رسيدن به آمادگي رواني نيز به مرور و با صرف زمان و امكان پذير مي شود و مستلزم اينست كه مديران و مربيان آگاه چنين فرصتي را براي ورزشكاران فراهم آورند .
ضرورت آمادگي رواني
بسكتباليستي كه در تمرين همه پرتاب هاي پنالتي را تبديل به گل مي كند، چه مي شود كه در مسابقه از به ثمر رساندن يك پنالتي ناتوان مي ماند؟ آيا وضعيت او با تمرين جسماني و مهارتي بيشتر، بهتر خواهد شد؟ بعيد به نظر مي رسد، زيرا او مهارت لازم را دارد و اين را در تمرين نشان مي دهد، ممكن است مشكل او ناتواني در حفظ توجه و كنترل اضطراب ناشي از هيجان مسابقه باشد. اين مسئله با هدايت وي به سمت تمرينات توجه و تمركز و يا مهارت كنترل اضطراب قابل حل است و گرنه انجام تمرينات جسماني بيشتر، مشكل او را حل نخواهد كرد .
امروزه، قهرمانان سطوح عالي و المپيك بخشي از زمان تمرينات خود را صرف تمرينات آمادگي رواني مي كنند. در بسياري از رشته هاي ورزشي، تا 10 نفر اول مسابقات جهاني، به لحاظ فني و جسماني در يك سطح اند و آنچه نفرات برتر را متمايز مي سازد، آمادگي رواني آنهاست (تفاوتي كه ايجاد تفاوت مي كند) . در دنياي امروز رقابت ديگر فقط بر سر تكنيك برتر نيست، ورزشكاري پيروز است كه از آمادگي رواني بالاتري برخوردار باشد .
1- روانشناسی ورزش چیست؟
روانشناسی ورزش، محدوده‌ای از موضوعات شامل «انگیزه پایداری و موفقیت، ملاحظات روان‌شناختی در صدمات ورزشی و توان‌بخشی، روشهای مشاوره با ورزشکاران، ارزیابی استعدادها، پیگیری تمرینات، خودباوری برای موفقیت، مهارت ورزشی، ورزش جوانان و روشهای بالا بردن کارایی و خود تنظیمی» را در بر می‌گیرد.
هر چند غالبا برداشت عمومی چنین است که روانشناسی ورزش تنها مربوط به ورزشکاران حرفه‌ای است اما این حوزه تخصصی دربرگیرنده محدوده وسیعی از موضوعات علمی، کلینیکی و کاربردی مربوط به ورزش و تمرینات است. دو زمینه اصلی در روانشناسی ورزش وجود دارد: یکی کاربرد روانشناسی در بالا بردن انگیزه و کارآیی و دیگری تاثیر ورزش در بهبود سلامت روانی و عمومی.
2 – روان‌شناس ورزش چه کاری انجام می‌دهد؟
روان‌شناس ورزش، روانشناسی است که در حوزه‌های زیر تخصص دارد:
• بهبود کارآیی از طریق به‌کارگیری مهارتهای روانشناسی
• موضوعات مربوط به سلامت روانی ورزشکاران
• همکاری با سازمان‌ها و نهادهای متولی ورزش
• عوامل رشدی و اجتماعی مؤثر بر مشارکت ورزشی
با وجودی که روانشناسی ورزش یکی از رشته‌های روانشناسی محسوب می‌گردد اما معمولا دوره‌های آموزشی آن در دانشکده‌های تربیت‌بدنی و ورزش ارائه می‌شود نه در دانشکده‌های روانشناسی. البته در اکثر دانشکده‌های روانشناسی، درسی با عنوان روانشناسی ورزش ارائه می‌شود.
3 – این حرفه برای چه کسانی مناسب است؟
هر فرد تنها بر اساس تناسب با نیازها، علائق، استعداد و اهدافش می‌تواند در مورد یک حرفه تصمیم بگیرد. اگر کسی به ورزش یا تمرینات ورزشی علاقه‌مند نباشد احتمالا این حرفه مناسب او نیست. اما اگر فردی از کمک به دیگران برای رسیدن به حداکثر توانائیشان، حل مسائل پیچیده و کار کردن در قالب یک تیم لذت می‌برد احتمالا روانشناسی ورزش می‌تواند شغل مناسبی برای او باشد.
4 – مزایا و معایب این حرفه
روانشناسی ورزش نیز مثل تمامی حرفه‌ها دارای مزایا و معایب خاص خود است. از جمله مزایای آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• کار به صورت مشارکتی و تیمی
• فرصت‌های تخصصی گسترده و متنوع (مثل آموزش، ورزش جوانان، آموزش ورزشکاران حرفه‌ای)
به‌عنوان معایب این حرفه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• تاکید بر کار گروهی برای افرادی که دارای ذهن مستقلی هستند می‌تواند مشکل باشد
• نیار به آموزش، تمرین و تجربه زیاد
اولین همایش ملی رفتار حرکتی و روانشناسی ورزش
اولین همایش ملی رفتار حرکتی و روانشناسی ورزش، با هدف ارائه آخرین یافته های علمی در حوزه تربیت بدنی و علوم ورزشی توسط پژوهشکده تربیت بدنی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و با همکاری دانشگاه باهنر کرمان برگزار می شود.
اولین همایش ملی رفتار حرکتی و روانشناسی ورزش، با هدف ارائه آخرین یافته های علمی در حوزه تربیت بدنی و علوم ورزشی توسط پژوهشکده تربیت بدنی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و با همکاری دانشگاه باهنر کرمان برگزار می شود.
به گزارش خبرگزاری ورزش ایران(ایپنا)، محورهای اولین همایش ملی رفتار حرکتی و روانشناسی ورزش که 29 و 30 بهمن ماه در دانشگاه شهید باهنر کرمان برگزار می شود به شرح زیر است:
رشد حرکتی
1- اثر فعالیت های حرکتی بر بالیدگی، نمو و رشو
2- اثر فعالیت های حرکتی و ورزش بر مهارتهای پایه و بنیادی
3- اثر فعالیت های حرکتی و ورزش بر رشد ادراکی، شناختی، وضعیت تحصیلی و اجتماعی
4- ارزیابی رشد حرکتی و آزمون های رشد حرکتی
5- عوامل موثر بر توسعه فعالیت های حرکتی و ورزش
6- انتخاب ورزشکاران برتر
7- برنامه های مناسب رشدی و نقش آن در توسعه رشد حرکتی
یادگیری حرکتی
1- نقش اصول یادگیری در توسعه مهارتهای پایه، بنیادی و ورزشی
2- نقش توجه در یادگیری مهارتهای حرکتی و ورزشی
3- انتقال یادگیری
4- مولفه های حافظه فراموشی و راهبردها و نقش آن در یادگیری حرکتی
5- نقش بازخورد افزوده در توسعه مهارتهای حرکتی و ورزشی
6- شرایط بهینه تمرین و یادگیری حرکتی
7- نقش تمرین ذهنی در توسعه یادگیری حرکتی
8- یادگیری حرکتی گروههای خاص
کنترل حرکتی
1- توسعه کنترل وضعیت بدن و عوامل موثر در طول عمر
2- کنترل طبیعی راه رفتن در طول عمر
3- ویژگی های کنترل مهارتهای پایه و بنیادی در طول رشد
روانشناسی ورزش
1- نقش آگاهی های مهارتهای روانی در ارتقا عملکرد
2- روانشناسی افراد خاص
3- پدیده های روانی اجتماعی در محیط اجرا و عملکرد ورزشی
4- روشهای مداخله روانی در ارتقا عملکرد
اهداف و وظايف انجمن روانشناسي ورزش ايران اعلام شد
تهران IranSport.Net - رييس انجمن روانشناسي ورزش ايران گفت: امروزه ورزش كشورمان به ويژه در بخش قهرماني نياز به روانشناسي و جامعه شناسي ورزش دارد و كمبود اين علوم به وضوح مشهود است.
بهرام قديمي به‌همراه هيات موسس اين انجمن روز دوشنبه در جمع خبرنگاران رسانه‌هاي گروهي، وظايف اين انجمن تازه تاسيس را برشمردند.
قديمي گفت:اداره‌كل تربيت بدني دانشگاه آزاد اسلامي با استفاده از تجارب گروهي از متخصصان و روانشناسان ورزش كشور ، نسبت به تشكيل اولين انجمن روانشناسي ورزش درايران اقدام كرده است.
وي افزود:اين انجمن درراستاي تحقق بيانيه اولين همايش روانشناسي ورزشي دانشگاههاي جهان اسلام كه در روزهاي ۱۰و ۱۱ارديبهشت ماه سال جاري درتهران برپا شد، تشكيل شده‌است.
قديمي گفت: "روانشناسي ورزش" در ورزش ايران در سطح وسيع و گسترده هنوز به خوبي معرفي و بومي نشده است و نتوانسته تاثير خود را بر ورزشكاران به ويژه در سطح قهرماني نمايان سازد.
وي افزود:روانشناسي ورزش به ورزشكاران و مربيان كمك مي‌كند تا با ايجاد آمادگي‌هاي ذهني و رواني به بالاترين سطح عملكرد ورزش خود دست بايد.
قديمي گفت: به دليل گسترش ورزش قهرماني، افزايش فشارهاي روانشناختي در رقابتهاي ورزشي ايجاد چنين انجمني ضروري به نظر مي‌رسيد.
دكتر شكوه نوابي نژاد نيز در اين نشست در خصوص وظايف اين انجمن گفت :
ارائه خدمات مشاوره‌اي به ورزشكاران،مربيان ومديران ورزش كشور،ارائه خدمات آموزشي و پژوهشي ، برگزاري همايش‌هاي ملي و بين‌المللي ، برپايي كارگاههاي آموزشي در حوزه روانشناسي ورزش، انتشار فصلنامه روانشناسي ورزش، تهيه و تدوين كتب آموزشي دراين خصوص از جمله وظايفي است كه براي اين انجمن درنظر گرفته شده است.
وي هدف از تشكيل انجمن را،توسعه وارتقاء دانش روانشناسي ورزش در كشور، توسعه‌آموزش‌وپژوهش درزمينه روانشناسي ورزش،ايجاد آمادگي رواني‌در ورزشكاران و گسترش روانشناسي در ورزش قهرماني عنوان كرد.
نوابي نژاد گفت: توسعه ورزش قهرماني و حرفه‌اي، آسيب‌هايي بسياري از جمله پرخاشگري ، خشونت، استفاده از مواد مخدر و مواد نيروزا را به همراه دارد كه براي رفع اين مشكلات مي‌توان از علوم روانشناسي ورزش بهره برد.
اين انجمن زيرنظر دكتر شكوه نوابي نژاد،د كتر مهدي نمازي زاده، دكتر مهدي خبيري، دكتر محمدعلي اصلانخاني، دكتر شهلا حجت و علينامي به رياست بهرام قديمي اداره مي‌شود .
