بخشی از مقاله
مقایسه معیارهای ازدواج در بین جوانان شهری و روستایی
آمار 35 درصدي تعداد جوانان در تركيب جمعيتي كشور، وجود حداقل 12 ميليون جوان در سن ازدواج و وقوع تنها 841 هزار ازدواج در سال گذشته، اگر شرايط بحراني ازدواج در كشور را تداعي نكند، حداقل زنگ هشدار را در اذهان عمومي به صدا در خواهد آورد.
به گزارش ايسنا، به اعتقاد كارشناسان و صاحبنظران، مشكلات اقتصادي و فرهنگي، مهمترين عوامل كاهش آمار ازدواج در كشور هستند كه گروه‌ها و نهادهاي مختلف دولتي، علمي و دانشگاهي، اجتماعي و مردمي را در اين حوزه وارد عرصه فعاليت كرده است، به طوري كه گروه‌هاي مرجع و متعهد مردمي، از جمله اساتيد دانشگاه و حوزه، مديران و مشاوران مراكز و موسسات مشاوره‌اي، ائمه جماعات و معتمدان محلي، با دريافت آموزش‌هاي لازم مي‌توانند به عنوان اولين حلقه‌هاي ارتباطي با مردم نقش پررنگي در فرهنگ‌سازي و آگاهي بخشي به جامعه ، درباره حل بحران ازدواج ايفا كنند.
اين موضوع خوشبختانه از ديد سازمان‌هاي مسوول و متولي امر ازدواج، همانند سازمان ملي جوانان پنهان نمانده است و پيگيري جدي رويكرد اخير اين سازمان در توانمندسازي و حمايت از گروه‌هاي مرجع مردمي، نظير آنچه هفته گذشته و با برگزاري اولين نشست سراسري انديشوران عرصه ازدواج اتفاق افتاد، آثار و نتايج مثبت خود را در جامعه نشان خواهد داد.
خلا جدي در حوزه ازدواج، وجود الگوهايي است كه باعث گريز جوانان از ازدواج مي‌شود
در ادامه اين ميزگرد، حجت الاسلام و المسلمين محمد مهدي جاويد ـ مدير مدرسه علميه رضويه استان فارس و عضو هيات مديره سازمان فرهنگي هنري شهرداري شيراز ـ اظهار كرد: خلاء جدي در حوزه ازدواج، وجود الگوهايي است كه باعث گريز جوانان از ازدواج مي‌شود. وقتي جوانان مشاجرات و اختلافات پدر و مادر خود را كه الگوي او هستند، مي‌بينند، طبيعي است كه از ازدواج كردن دوري مي‌كنند. متاسفانه برخي از والدين، خواسته يا ناخواسته باعث گسست خانواده و جوانان مي‌شوند. وي افزود: بنابراين بايد در اصلاح نهاد خانواده يك عزم جدي و عمومي در كشور داشته باشيم. جاويد با بيان اين كه جاي ارائه مباحث ديني در ارتباط با خانواده و ازدواج در مواعظ و تربيون‌ها خالي است، خاطر نشان كرد: اگر احيانا در اين
زمينه كم كاري و كاستي وجود دارد، ناشي از نبود برنامه‌ريزي و كاربردي نشدن آن‌هاست، چرا كه اسلام در اين زمينه رهنمودهاي جامع و كاملي دارد كه اگر در جامعه ارائه شود، بسياري از مشكلات حل خواهد شد. به علت تعارض علوم محض روانشناسي با دين، جوانان نمي‌دانند، علم محض درست مي‌گويد يا شرع؟
مجيد اميدي ـ مدير كل فرهنگي سازمان ملي جوانان ـ در ادامه سخنان حجت الاسلام والمسلمين جاويد، با بيان اين كه متاسفانه كمتر سعي كرده‌ايم كه خلاهاي علم محض غربي را به وسيله اعتقادات و نمونه‌هاي ديني پر كرده و آن را به شكل تجميع شده به جامعه ارائه كنيم، اعلام كرد: در 200 مركز مشاوره فعال كشور، گاهي نگاهي كه علم روانشناسي و مشاوره محض به معضلات دارد، با دين و معارف جامعه تعارض دارد، به صورتي كه جوانان ما در حال حاضر دچار تضاد هستند كه علم محض درست مي‌گويد يا شرع؟
وي تصريح كرد: متاسفانه در حال حاضر، برخي جوانان ما ديني فكر مي‌كنند، اما سكولار عمل مي‌كنند.
جوانان اغلب به ازدواج نگاه مادي و جنسي دارند كه بايد اصلاح شود
اگر قرار است ازدواج‌ها به زودي به جدايي منتهي شوند، بهتر است كه اصلا صورت نگيرند
فرزاد محموديان ـ عضو هيات علمي گروه اخلاق پزشكي دانشگاه علوم پزشكي و مدرس معارف اسلامي دانشگاه شيراز ـ در ادامه اين ميزگرد، نوع نگاه به فرهنگ ازدواج را يكي از آسيب‌هاي جدي حال حاضر كشور در امر ازدواج دانست و اعلام كرد: جوانان اغلب به ازدواج نگاه مادي و جنسي دارند كه بايد اصلاح شود، ازدواج در واقع رفع نياز دروني است كه بخشي از آن مسايل جنسي است.
وي افزود: بايد اين فرهنگ به وجود بيايد كه روابط مشترك، پر كردن خلاهاي عاطفي و نيازهاي روحي است كه منجر به ازدواج مي‌شود. تا زماني كه نگاه جوانان به ازدواج، ارضاي غرايز جنسي است ما مشكل خواهيم داشت. عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي شيراز، آموزش صحيح را نيازمند ايجاد سه مولفه ترويج علم، تغيير نگاه و كسب مهارت دانست و اظهار كرد: بايد اين سه مولفه را به جوانان آموزش دهيم. متاسفانه در حال حاضر بسياري از ازدواج‌هايي كه انجام مي‌شود، به زودي به جدايي منتهي مي‌شود. اگر قرار است ازدواج اين گونه باشد، بهتر است كه اصلا صورت نگيرد.
ساماندهي وضعيت ازدواج نيازمند مديريت جامع است
وي خاطر نشان كرد: بحث ازدواج در كشور نيازمند يك مديريت و ساماندهي جامع است. يكي از ضعف‌هاي مهم در فقدان ساماندهي امور جوانان، نبود آگاهي لازم در جامعه است كه اين فقدان آگاهي به ويژه در دختران علت اصلي بسياري از آسيب‌هاي ازدواج است.
واسطه‌هاي ازدواج فعال نيستند
به دنبال مدل و راهكار حل آسيب‌هاي كاهش ازدواج هستيم
در ادامه اين ميزگرد، مدير كل فرهنگي سازمان ملي جوانان خواستار فعاليت بيشتر واسطه‌هاي امر ازدواج در جامعه شد و اظهار كرد: در شرايط حاضر، واسطه‌ها و افرادي كه كمك مي‌كردند تا جوانان علاقمند با هم ازدواج كنند، فعال نيستند و متاسفانه اين سنت در حال از بين رفتن است. از سوي ديگرخانواده‌ها هم اغلب در مقابل خواست طبيعي و حسي جوانان براي ازدواج در يك سن مشخص، مقاومت و مخالفت مي كنند.
وي سپس خطاب به كارشناسان و صاحبنظران اجتماعي، گفت: ما براي حل آسيب‌هايي كه در حوزه ازدواج جوانان وجود دارد، به دنبال مدل و راهكار هستيم. بايد براي هر سطح و طبقه‌اي مدل خاص خود را داشته باشيم. مدل و راهكار براي جوانان يك روستا با مدل جوانان شهري بايد متفاوت باشد.
طرح ازدواج‌هاي نيمه‌مستقل، راهكار كمي يا كيفي؟
در ادامه ميزگرد، نظر شركت‌كنندگان درباره طرح اخير شكل‌گيري ازدواج‌هاي نيمه‌مستقل كه از سوي سازمان ملي جوانان به عنوان راهكاري براي برون رفت از وضعيت نامناسب ازدواج جوانان مطرح شده است، مورد پرسش قرار گرفت. براساس اين طرح، خانواده‌ها جوانان عقد كرده خود را با ارائه امكانات و تسهيلات كافي تا زماني كه توانايي استقلال يافتن از خانواده‌هاي خود را كسب كنند، مورد حمايت قرار مي‌دهند و در عين حال، ارتباط شرعي آنان را به رسميت خواهند شناخت. ازدواج نيمه مستقل زمينه بيشتري براي جدايي زوج‌ها فراهم مي‌كند
دكتر جوهري ـ روانشناس باليني و عضو هيات علمي دانشگاه جندي شاپور اهواز ـ در اين زمينه ابراز عقيده كرد: چون جوانان در برخي خانواده‌ها قبل از ازدواج رسمي، ارتباط جنسي ندارند و شناخت كافي جنسي از هم پيدا نمي‌كنند، بعد از ازدواج دچار مشكل و اختلاف در اين زمينه مي‌شوند، بنابراين در صورت طولاني شدن دوران وابستگي به خانواده‌ها در زوج‌هاي عقدي، در صورت بروز چنين اختلافاتي به علت اين كه تعهدات كمتري از دوران پس از ازدواج دارند، براي جدايي از هم مستعدتر هستند، بنابراين من با اين طرح كاملا مخالف هستم.
وي افزود: اما اگر در اين دوران روابط جنسي برقرار نشود و يا اين حمايت‌ها در دوران نامزدي و پيش از عقد صورت گيرد، قابل بررسي است.
طولاني شدن دوران عقد به هيچ وجه به نفع زوج‌ها نيست
حجت الاسلام و المسلمين جاويد ـ مدير مدرسه علميه رضويه استان فارس و عضو هيات مديره سازمان فرهنگي هنري شهرداري شيراز ـ در اين باره با تاكيد بر لزوم فرهنگ‌سازي‌هاي مناسب در اجراي اين گونه طرح‌ها، گفت: اين فرهنگ جامعه است كه پسر و دختر هنگام عقد زندگي رسمي ندارند. اگر بتوانيم با اجراي اين طرح، به اين دوران رسميت بيشتري ببخشيم، تا زوج‌ها مسووليت بيشتري از زندگي را بپذيرند، خوب است، اما بايد توجه داشته باشيم كه طولاني شدن دوران عقد به هيچ وجه به نفع زوج‌ها نيست و سبب گسست آنها مي‌شود.
وي افزود: اين دوران نبايد بيش از شش ماه تا يك‌سال باشد، در غير اين صورت مشكلاتي براي خانواده‌ها ايجاد مي‌كند.
حكمت آرا ـ مشاور دانشگاه‌هاي علوم پزشكي و آزاد شيراز و عضو شوراي فرهنگ عمومي شيراز ـ نيز درباره طرح ازدواج‌هاي نيمه مستقل ابراز عقيده كرد كه اين طرح مي‌تواند، انگيزه‌اي براي افزايش سازگاري و سازندگي زوج‌ها باشد، اما از سوي ديگر خانواده‌ها اين مساله را به راحتي قبول نمي‌كنند. ضمن اين كه زوج‌ها پس از مدتي از هم دلسرد مي‌شوند و چون يك زندگي برزخي و بلاتكليف دارند، احتمال جدايي در رابطه آنها افزايش مي‌يابد.
اجراي اين طرح به سلامت جنسي جوانان به ويژه دختران آسيب وارد مي‌كند
محموديان ـ عضو هيات علمي گروه اخلاق پزشكي دانشگاه علوم پزشكي و مدرس معارف اسلامي دانشگاه شيراز ـ نيز در اين باره، ميزان موفقيت اجراي طرح را قابل ارزيابي عنوان و اظهار كرد: مي‌توان از يك گروه جامعه آماري كه چنين شرايطي را تجربه كرد، تحقيق كرد كه آيا زندگي موفقي داشته‌اند يا نه. اما فكر مي‌كنم اين طرح، راهكار مناسبي براي حفظ سلامت جنسي جوانان نباشد، چرا كه جوانان در ابتداي رابطه، علاقه و اشتياق زيادي به ارتباط جنسي دارند كه به نظر مي‌رسد، با اجراي اين طرح به سلامت جنسي جوانان به ويژه دختران آسيب وارد مي‌شود.
اگر چه در ضرورت ازدواج این سنت نیک و حسنه ی که رسول اکرم (ص) در باره اش می فرماید: «النکاح سنتی فمن رغب عن سنتی فلیس منی » جای حرف و سخن نیست و حتّی انجام آن از دیگاه اسلام، برابر با احراز نصف ایمان قلمداد شده است:
«مَنْ تَزَوَّجَ فَقَدْ أحْرَزَ نِصْفَ دِینِهِ» اما ازدواج در عمل، حتی در جوامع اسلامی با چالش های زیادی روبروست . به عنوان نمونه، هم اکنون سن ازدواج در خیلی از کشورهای اسلامی بالاست. این امر آسیب بزرگی را بر جامعه تحمیل خواهد کرد زیرا اوج جوانی بین سنین 30 - 20 سالگی می باشد. افرادی که در این سنین تن به ازدواج نمی دهند، در این ایام غریزه جنسی شان را چگونه کنترل میکنند ؟ آیا ایمان تمام افراد آن قدر قوی است که در مقابل این غریزه سرکش، خم به ابرو نیاورند ؟ براستی غیر از ازدواج دائم راه شرعی و قانونی ارضاء
غریزه جنسی وجوددارد؟ آیا ازدواج موقت در شرایط کنونی جوامع مسلمین پاسخ گوی این امر خواهد بود؟ حتی اگر قانون مدار و متشرع نباشیم وقتی سن ازدواج بالا می رود آیا این امر باعث به وجود آمدن زنان خیابانی نخواهد شد ؟ آیا بیماریهای مقاربتی نظیر ایدز، هپاتیت و... بیداد نخواهد کرد ؟ با توجه به مشکلات بالا، ضروری به نظر می رسد تا علل نابسامانی ازدواج از جمله ، افزایش سن ازدواج، را در جوامع اسلامی شنا سایی و سپس برای بر طرف کردن آن راه های عملی را جستجو نمود. چه عواملی باعث بالا رفتن سن ازدواج شده است
مقدمه
ازدواج مقدس ترین کلمه زندگی است و شیرین ترین خاطره هر فرد درعمرش است، ازدواج پیوندی آسمانی در عرصه زندگانی است که سلامت روح و روان و بهورزی زوجین را تضمین می کند.
در فرهنگ اسلامی، ازدواج مایه شکفتن غنچه های عشق در گلستان زندگی و پیوستن زوجهای مکمل در عرصه رشد و بالندگی است چرا که رویاهای شیرین و شگرف جوانی، تنها در پرتو شعاع خورشید زندگی مشترک تعبیر می شود و در سایه گذشت، تفاهم و تلاش مشترک با واقعیتها و حقایق زندگی اجتماعی تطبیق داده می شود.
متأسفانه در سالهای اخیر عوامل مختلفی از جمله فقدان شرایط اشتغال، مساله مسکن، ادامه تحصیل، بالارفتن هزینه های زندگی و تغییر معیارهای انتخاب همسر موجب افزایش سن ازدواج و ناتوانی بسیاری از دختران و پسران جوان برای انجام این سنت حسنه شده است. تجملاتی شدن مراسم ازدواج امر اشتباهی است که بر جامعه ما سایه افکنده و بسان مانعی آهنین در مقابل روی جوانان قرار گرفته است. آیین های توخالی و بی هویت، انتظارات غیرمعقولانه ، هزینه های سرسام آور و چشم و هم چشمی هایی که همگی آنها جوانان را از ازدواج باز می دارد.
طي چند سال اخير شمار متاهلين جوان در ميان هر دو جنس «دختر و پسر» كاهش يافته كه اين امر نشان دهنده افزايش مجدد سن ازدواج و وقوع بسياري از ازدواج‌ها در سنين بزرگسالي است. براساس آمارهاي ارايه شده ، ميزان «تاهل» پسران روستايي رايج تر از پسران شهري و دختران روستايي كمتر از دختران شهري است. اين در حالي است كه طي سال‌هاي گذشته، سه سال به سن ازدواج افراد باسواد شهر و دو سال به سن ازدواج افراد روستايي افزوده شده است. از اصلي‌ترين دلايلي كه باعث بروز بحران در دهه كنوني در
مساله ازدواج شده است، به هم خوردن ضريب جمعيتي ايران در دهه 65 ـ 55 و رشد نامتعارف آن است. نابرابري تعداد پسران آماده ازدواج نسبت به دختران، در دهه كنوني بي‌سابقه بوده است. براين اساس با توجه به حفظ هنجار اختلاف سني در ازدواج و فرض ثابت ماندن ساير شرايط اگر شمار هر گروه سني دختران را با تعداد پسران گروه بعد مقايسه كنيم، به اين نتيجه خواهيم رسيد كه تعداد قابل توجهي از دختران آماده ازدواج، امكان برقراري چنين پيوندي را با يك مرد جوان نخواهند داشت.
افزايش سن ازدواج تو كشورهاي غربي شايد خيلي مهم به نظر نرسد؛ ولي در كشورما كه داعيه اسلامي بودن دارد و شعارش حاكميت دينه و يكي از شعارهاي بزرگ دينيش ازدواجه ،تاخير در انجام ازدواج يك مسئله قابل تامل و بررسي هست. متاسفانه اين مسئله يعني افزايش سن ازدواج به عنوان يك هنجار مورد پسند وجا افتاده درحال نهادينه شدن است .
