بخشی از مقاله
چغندر قند
هدف از كشت: چغندر قند گياهي يكساله كه در فصل زمستان در منطقه جهت توليد غده آن كشت و تامين نياز كارخانه هاي قند موجود در منطقه از ساليان دور قريب به چند دهه كشت ميگرده است. كشت چغندر قند در منطقه باعث رونق كار خيلي مشاغل از جمله، گروه هاي كشت مكانيزه، ايجاد اشتغال فراوان براي نيروي كارگري منطقه، اشتغال حمل و نقل، و ساير مشاغل مي شده. كشت چغندر قند به عنوان يكي از مهم ترين تفاوت هاي زراعي بشمار ميرفته كه نبود آن باعث كاهش چشم گيري عملكرد ساير محصئلات مي شود يكي از گياهان وجيني كه با انجام عمليتهاي مختلف از جمله مبارزه با آفات، علفهاي هرز در چند مرحله، برگشت شاخ و برگ و ضايعات به خاك باعث پايداري منابع از يك طرف و كنترل علف هاي هرز از طرف ديگر مي شده است.
و در نهايت هدف توليد قند و شكر در منطقه بوده است.
كشت چغندر قند در منطقه زمستانه محسوب مي شود كشت آن از پانزدهم شهريور ماه شروع و تا پانزدهم خرداد ماه حدود 9 ماه به طول مي انجامد.
كشت چغندر قند يكي از فني ترين و پر مشغله ترين كشت ها به شمار مي رود.
با توجه به مواجهه بودن با مسايل و شرايط طبيعي بدون برنامه زمان بندي دقيق تمام مراحل از زمان كشت، داشت و برداشت عملاً امكان حصول عملكرد مورد قبول امكان پذير نمي باشد.
روش كار:
گياه چغندر قند گياهي است غده اي جهت استقرار مناسب در خاك نياز به بستري مناسب از نظر دانه بندي و عمق زياد ميباشد، بافت خاكهاي كشت و صنعت با توجه به وجود رس زياد داراي سختي بالا مي باشند جهت ايجاد عمق مناسب يكي از روشهاي ير شكن كردن توسط ريپرهاي بلدوزهاي زنجيري قبل از آبياري غرقابي است.
بعد از زير شكن كردن به عمق بالاي 50 سانتي متري آبياري مزارع انجام مي شود كه در اين مرحله با وجود نفوذ بسياري بالاي خاك در اثر زير شكن شدن و ايجاد كلوخه هاي بزرگ و فراوان مصرف آب بسيار زيادي صورت پذيرد. سپس بعد از گارو شدن با ديسك هاي سنگين تهيه زمين انجام مي شود.
بعد از عمليات ديسك زني اوليه عمليات اندپلين بين دو تا سه مرحله در جهات خلاف، مايل و جهت آب خوري براي گرفتن عوارض موجود در مزرعه در اثر عملياتهاي مختلف انجام سپس عمليات كودپاشي يابد (مستكاته و تپاسه) به ميزان مورد توصيه و دفن كردن توسط ديسك صورت مي پذيرد.
با توجه به انجام تمام اين عمليات ها در فصل تابستان باعث پودري شدن خاك و عدم دانه بندي مناسب و خشك شدن بيش از حد خاك مي شود عمليات با خار مجدد به صورت فاروكشي كم تحمل مزرعه و يك آبياري سريع انجام مي شد كه اين عمل باعث ايجاد دانه بندي مناسب، سبز شدن و از بين رفتن بعضي از علفهاي هرز، كم كردن مصرف آب خاك آب، سبز يكنواخت و كشت در عمق مناسب ميشده انجام مي گيرد. زمانبندي در اين مرحله بسيار حساس مي باشد چون مي بايست زمان مجدد با تاريخ كشت و همچنين سطح كشت روزانه دقيقاً محاسبه و كنترل شود.
پس از آماده شدن زمين براي كشت كودپاشي اوره پايه و سم پاشي علفكش خاك كاربرد انجام و بعد از اختلاط با خاك در عمق مناسب عمليات كشت صورت مي پذير.
كشت چغندر قند در دو مدل فاصله پشته ها 22 اينچ و 24 اينچ صورت مي پذيرد هر كدام از روشها مزايايي نسبت به همديگر دارند در روش 22 اينچ غده ها كم وزن تر و عملكرد پائين تر است ولي ميزان قند بيشتر ذخيره مي كنند ولي در روش 24 اينچ غده ها بزرگتر و عملكرد غذه بالا ولي عملكرد قند كمتر است، در پايان فصل به علت گرما و آبياري مكرر در روش 22 اينچ بيشتر از 24 اينچ مي باشد. تلفات غده به علت زيرتر بودن در 12 اينچ كمتر از 24 اينچ مي باشد.
ولي بواسطه وجود امكانات مناسب از نظر مكانيزاسيون در كشت و صنعت بيشتر كشت 22 اينچ در منطقه ين كشاورزان 24 اينچ رايج مي باشد.
كشت توسط دستگاههاي پنوماتيك جهت بذرهاي تك جراندامي پليت شده يا لخت صورت مي ذيرد ولي براي بذور چند جوانه توسط دستگاههاي مكانيكي صورت مي گيرد.
ميزان مصرف بذر در هزينه هاي مربوط بسيار موثر است كشت متراكم بذر، نياز به تك مزرعه را توسط نيروي كارگر بالا برده خود بخود هزينه ها افزايش مي يابد كشت استاندارد در منطقه مخصوصاً در اوايل فصل به علت هجوم آفات گياهي باعث از بين رفتن بخشي از بوته ها و ايجاد نامنظمي در يكنواختي مزرعه مي شود در اينجاست كه مدير مزرعه با توجه به شرايط موجود بايد تصميم درستي بسازد.
با توجه به اينكه كشت منطقه به صورت زمستاني است. و نبود ارقام ايراني، تمام ارقام وارداتي و مي بايست مقاوم بر سرما باشند تا بعد از ديدن يك دوره سرمايي به گل نروند ولي در سالهاي اخير ارقام داخلي نسبتاً مقاوم به سرما توليد شده و تقريباً رقيب ارقام خارجي به حساب مي آيند.
آبياري :
با عنايت به اينكه تقريباً تمام عملياتهاي چغندر قند از زمان ماخار مجدد تا برداشت وابسطه تنگاتنگي با آبياري دارند لذا مديريت در اين واحد بسيار حساس و اساسي مي باشد هر گونه ناهماهنگ ممكن است باعث از بين رفتن بخشي از مزرعه يا محصول بشود، از موارد مهم به شرح زير مي باشد:
1. ماخار اصلي زمين، زمان شروع و پايان كل سطح
2. زمان شروع ماخار مجدد مزارع و تنظيم با سطح زير كشت
3. زمان خاك آب بلافاصله بعد از كشت به علت وجود رطوبت قبلي در خاك
4. زمان آب دوم به علت دير خوب بودن پوسته بذر چغندر قند و سبز شدن تمام مزرعه
5. تنظيم آب دوم و سوم براي مبارزه با آفت گيري خوار پرودنيليا (كارودنيا) جهت ورود ادارات به مزرعه
6. تنظيم آبياري سوم جهت آماده شدن مزرعه براي سم پاشي علفكش پيرايس جهت مبارزه با علف هاي پهن برگ
7. آبياري چهارم بلافاصله بعد از سم پاشي علف كش جهت جذب سريع
8. تنظيم رطوبت مزرعه جهت انجام عمليات تنك
9. انجام آبياري بعد از عمليات داشت
10. آبياري هاي خمس داشت
11. تنظيم پريود آبياري قبل از برداشت به صورتي كه مزرعه از خشكي صدمه نبيند و در اثر گرما و آبياري گنديدگي ايجاد نشود.
12. تنظيم سطح برداشت با ميزان آبياري بطوري كه برداشت مختل نشود چون در صورت خشك بودن مزرع تمام غده ها زخمي مي شوند و در صورت مرطوب بودن زياد گل و گلوخه همراه چغندر قند وارد بار اصلي مي شوند و باعث افت در كارخانه مي شود.
پس قبل از مهم ترين مديريت ها در چغندر قند مديريت آب مي باشد.
مبارزه با آفات و علف هاي هرز؛
بعد از آب دوم و دو برگه شدن زراعت با توجه به شرايط محيطي مورد تخم ريزي هاي شبانه برگ خواران و حلوقه خواران شده و پس از مشاهده اولين دسته جات تخم سم پاشي عليه آنها شروع مي شود در صورت مناسب بودن مزرعه به صورت پيشت تراكتوري و گرنه به صورت هوايي انجام مي شود. مبارزه شيميايي عليه آفات چغندر قند از دير باز مورد توجه بوده ولي به مرور زمان و بوجود آمدن گونه هاي مقاوم به سموم مبارزه را سخت تر و استفاده مكرر از سموم را بيشتر و باعث گرديده هر سال از سموم قوي تر استفاده گردد و اين عامل سبب خسارت جبران ناپذيري به محيط زيست گرديده و چرخه زيست تمام حشرات در اثر استفاده از سموم مخصوصاً به صورت هوايي شده است.
يكي از راههاي حفظ محيط زيست و بر هم نزدن چرخه طبيعت استفاده از راهكارهاي مبارزه بيولوژيك با اين آفات است، مي توان با به كار گيري تله هاي نوري در مزارع زمان دقيق تخم ريزي حشرات بالغ را شناسايي و با پرورش مصنوعي دشمنان طبيعي و رها سازي آنها در مزرعه و بوجود آوردن شرايط توليد مثل آبگير به مرور شاهد كنارگذاري روشهاي شيميايي بود.
در رابطه با مبارزه با علفهاي هرز از روشهاي تلفيقي استفاده مي شود.
در وحله اول در زمان ماخار مجدد برخي از علفهاي سبز شده از بين مي روند.
در وحله دوم استفاده علفكش روزنيت به صورت خاك كار تاثير بر روي بذور علفهاي هرز مي نمايد.
در مرحله سوم بعد از سبز شدن استفاده از علفكش پيرامون تبانال در مرحله 2-4 برگي در عمليات داشت توسط كليتواتورها علفهاي هرز از بين مي روند.
در مرحله پنجم در ضمن عمليات داشت استفاده از بيرامين ترفلان، مبارزه با علفهاي هرز بهاره
در مرحله آخر فصل بهار دو تا سه باد وجين توسط كارگر و دست حجم زياد استفاده از سموم با بجاي گذاري آثار باقي مانده در خاك باعث گرديده چغندر قند در يك تناوب 5-3 ساله اراضي قرار بگيرد.
برداشت، يكي از حساس ترين عملياتهاي كشاورزي بشمار مي رود. با توجه به اينكه سهميه برداشتي از سوي كارخانه طرف قرار داد تعيين مي شود و همچنين بايد زمين رطوبت مناسب براي برداشت داشته باشد، زمان بندي آبياري و تامين سهميه مورد نظر بسيار كار حالي مي باشد، هر گونه خلل در امر برداشت يا تحويل كارخانه باعث خشك شدن اراضي و خارج شدن آن قسمت مورد نظر از چرخه برداشت مي باشد. مدير مربوطه بايد بطور مرتب وضعيت آبياري برداشت مزارع را تحت كنترل داشته باشد.
در حين برداشت تمام شاخ و برگ ها خرد شده و به زمين برگردانده مي شوند و اين خود فيزيكي از تاثير گذاري بر حاصلخيزي زمينها بعد از برداشت چغندر قند مي شود.
يكي از مشكلات زيست محيطي استفاده از دستگاههاي برداشت با وجود رطوبت در مزرعه مي باشد اين عمل يعني تردد چند نوع دستگاه در مزرعه باعث فشردگي خاك و از بين رفتن ساختمان خاك مي گردد كه باعث مي گردد به خاك صدمه فراواني وارد گردد. از اين لحاظ بايد فكري براي برداشت نمود.
جهت برداشت از دستگاههاي زير استفاده مي شود.
1. بعد از اينكه رطوبت مزرعه به حد نرمال رسيد جويهاي طرفين مزرعه توسط دستگاه گرديدر تخريب و آماده عبور مرور دستگاه هاي برداشت مي شوند.
2. دستگاه چاپر با داشتن تغه هاي مغزي دوراني باعث خرد شدن برگها و دبرگها تا حد طوقه مي شود.
3. دستگاه تاپر با برداشت تيغه هاي مغزي و لاستيكي باعث جدا كردن دبرگها از محل طوقه مي شود.
4. طوقه زدن، يا داشتن تيغه فلزي و قابل تنظيم قسمت كوچكي از چغندر كه محل رويش جوانه هاي برگي است قطع مي كند.
5. ديگر، غده كن با دستگاهي است كه با قرار گرفتن رديف چغندرها بين آنها باعث خارج شدن آنها از خاك و رديف كردن آنها روي زمين مي شود.
6. بارگير، پس از خارج نمودن غده ها و رديف كردن آنها روي زمين توسط دستگاه بارگير داخل كاميون منتقل مي شوند.
7. بعد از بارگيري چغندرهاي باقي مانده از دستگاه يا ريخته شده توسط كارگر جمع و به كاميون منتقل شود.
كلزا :
هدف از كشت كلزا در سالهاي بين 1378 لغايت 81 براي توليد دانه روغني در كشت صنعت صورت ميگرفت ولي از سال 81 جهت توليد بذركلزا هدف گذاري شكل گرفت و در حال كشت و صنعت به عنوان يكي از توليد كنندگان بذر كلزا مطرح مي باشد.
در راستاي عدم وابستگي به واردات دانه هاي روغني كشت و صنعت مسئوليت توليد بخشي از دانه روغني كلزا بعده گرفت بين سالهاي 78 لغايت 81 كشت كلزاي دانه اي كه در منطقه كاملاً محصول جديد و ناشناخته محسوب مي شد را شروع كرد در سالهاي اول عدم شناخت كافي از رفتارهاي اين گياه و عدم شناخت نيازهاي آن باعث گرديد كه از سطوح پايين شروع و در همان اوايل به بررسي همه جانبه آن پرداخته شود و چيزي نگذشت كه تا سطح 500 هكتار توسعه پيدا نمود. جايگاه كلزا از نظر تناوبي و تاريخ كشت زماني است كه بايد با گندم رقابت نمايد و اين زماني تحقق مي شود كه بتواند شايستگي هاي خود را از گندم بيشتر نمايد، براي كشاورز يكي از عوامل رقابت ايجاد درآمد بيشتر و هزينه توليد كم تر است. متاسفانه عملكرد كلزا قابل رقابت با گندم نمي باشد، با توجه به اينكه ريزش آن نيز به مراتب بيشتر از گندم در زمان برداشت و قبل از آن مي باشد به عنوان يك عامل منفي تلقي مي شود.
نبود دستگاههاي مناسب برداشت در منطقه و همچنين متولي درست و حسابي از عوامل مهم ناكام ماندن كشت دانه ها روغني كلزا در منطقه مي باشد.
- با توجه به محدود شدن كشتها در منطقه كشت كلزا ميتواند به عنوان يك تناوب در نظر گرفته شود و اين در حالي است كه از نظر اجرايي تاثير چشمگير در افزايش عملكرد ساير محصولات از بقاياي كلزا ديده نشده است.
روش كار :
بعد از تهيه زمين توسط ديسك سنگين تسطيج نسبي مزارع توسط دستگاه لندپلين صورت مي پذيرد و كودپاشي پايه (قعاته، پناسه) يا در نظر گرفتن كالبراسيون كودي و مخلوط كردن آن با خاك يك عمليات خيلي مهم و تاثير گذار در كشت كلزا انجام درست به موقع ما خار مجدد مزارع ميباشد.
علل تاثير گذار ماخار مجدد؛
1. ايجاد بستر با دانه بندي مناسب با عنايت به اينكه بذر كلزا بسيار ريز و وزن هزار دانه اي معادل سه گرم مي بايست در عمقي نزديك به يك سانت كاشته شود، در عمليات فوق با توجه به اينكه در تهيه اوليه دانه بندي مناسب نمي باشد، دانه بندي تغيير كرده و قدرت مانور مدير مزرعه را افزايش مي دهد.
2. با توجه به اينكه روش شيميائي مناسبي جهت مبارزه با علفهاي هرز اين گياه توصيه نشده، توسط ماخار مجدد جمعيت فراواني از علفهاي هرز سبز شده و ضمن عمليات كاشت از بين مي روند.
3. با توجه به رطوبت موجود در خاك سرعت سبز شدن بذور و همچنين مصرف آب خاك اب در مزارع را فوق العاد كم مي نمايد.
