بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
چکیده:
ابتدا تحلیل های ارائه شده در رابطه با قانون گریزی در تحقیقات پیشین مرور می گردند. این تحقیقات به دو دسته تاریخی و تجربی تقسیم شده اند. سپس ناسازگاری های موجود در عرصه ارزش ها، باورها و هنجارها نشان داده می شوند و در ادامه اهم عوامل ساختاری، پنداری و کرداری مرتبط با قانون گریزی مورد بررسی قرار می گیرند.
اسلاید 2 :
متن گزارش:
تحقیقات صورت گرفته در عرصه قانون گریزی دو دسته اند:
- تحقیقاتی که در جامعه شناسی تاریخی ایران صورت گرفته و قانون و حضور یا نبود آن در ایران (و کلا جوامع شرقی) را در قالب مفاهیمی مثل قرارداد اجتماعی و جامعه مدنی مورد مطالعه قرار داده اند.این تحقیقات در تحلیل های خود یا بر عامل سیاسی تاکید می کنند و یا بر عامل اقتصادی.
- تحقیقات تجربی و مطالعات موردی که بیشتر به توصیف مسئله با اتکاء به داده های آماری پرداخته اند و کمتر بعد تئوریک دارند.
اسلاید 3 :
تحلیل های تاریخی سیاست محور
تحلیل هایی که بر عامل سیاسی تاکید دارند به ماهیت و ساختار قدرت و دولت در شرق توجه کرده و معتقدند که قدرت در شرق ذاتا مطلق، یکپارچه و غیر قابل تقسیم بوده و همین امر مانع از شکل گیری گستره عمومی، نهادها و روابط اجتماعی و اقتصادی ای شده است که می توانست بین حاکمیت و دولت نقش میانجی ایفا کند. در این تحلیل ها، دولت آنچنان بزرگ و گسترده است که تمامی جامعه و نهادهای اقتصادی و اجتماعی را در بر می گیرد و همه عناصر اقتصادی و اجتماعی ماهیتی سیاسی پیدا می کنند.
اسلاید 4 :
تمامی نهادهای اجتماعی و اقتصادی موجود در جامعه چیزی جز ادامه بوروکراسی عریض و طویل دولتی نیستند. در چنین شرایطی ساختار سلطه کاملا عمودی، تبعیت مطلقا بی منطق و بدون توجه به هر نوع چارچوب قراردادی بوده و هیچ گونه صور تعهد دوسویه مشاهده نمی شود. از آنجائیکه ساختار سلطه استبدادی است، هیچگاه دو طرف وجود نمی یابند تا در ادامه آن قرارداد اجتماعی و قانون ظاهر گردد. در نتیجه، اساسا نیازی به قانون و قرارداد اجتماعی به عنوان پوشش حمایتی از افراد جامعه احساس نمی شود.
اسلاید 5 :
تحلیل های تاریخی اقتصاد محور
اما درتحلیل هایی که اولویت را به عامل اقتصادی می دهند، بر ماهیت مادی شرق و تفاوت آن با شرایط مادی غرب تاکید می شود. ویژگی مادی شرق و ساختارهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ناشی از آن، علت اصلی و محور غیبت قرارداد اجتماعی، قانون و جامعه مدنی است. در این تحلیل ها، ساختار اقتصادی- اجتماعی اعم از اجتماعات پراکنده، منزوی و خودبسنده است که در آنها تولید برای مصرف صورت می گیرد. این اجتماعات عموما ارتباط بسیار اندکی با همدیگر داشته و هر یک واحدهای نسبتا مستقل و خودمختاری هستند. در مقابل ساختار اقتصادی- اجتماعی یعنی اجتماعات پراکنده و منزوی، ساختار سیاسی استبدادی قرار دارد.
اسلاید 6 :
در تحلیل کاتوزیان جامعه ایرانی شامل دو بخش ملت و دولت می شود که این دو بخش در مقابل یکدیگر قرار گرفته و در بین آنها هیچ حوزه و گستره عمومی و نهادهای مردمی حضور ندارد. تقابل دولت و ملت و نیز شهر و روستا، ایستایی استبداد گونه خاصی را در ایران بوجود آورده است.
اسلاید 7 :
آبراهامیان نیز پراکندگی، انزوا و دورافتادگی جغرافیایی اجتماعات روستایی را محور قرار داده و از آن اختلافات قومیتی، زبانی و مذهبی را بیرون می کشد. از نظر وی، این اختلافات مبنایی برای سوءاستفاده هیئت حاکمه در جهت اعمال قدرت استبدادی بوده است.
اسلاید 8 :
پیران در تحلیل خود بر همزیستی شیوه های تولید شهری، روستایی و ایلی تاکید کرده و معتقد است که شرایط ژئوپلتیکی ایران در نظام جهانی موجود در دوران گذشته، کارکردهای نظام سیاسی متمرکز و استبدادی را در حمایت از اجتماعات ایلی، روستایی و شهری و تولیدات آنها افزایش داده و این امر باعث ائتلاف نیروهای تولیدی موجود در شیوه های تولید سه گانه و پذیرش نظام سیاسی خودکامه و مستبد بوده است
اسلاید 9 :
این امر موجب ایستایی و عدم پویایی ساختار سیاسی جامعه ایران در اعصار گذشته بوده است هر چند که ساختار اقتصادی جامعه ایران پویا بوده است. این ساختار استبدادی حکومت، هیچ قرب و منزلتی برای قانون قائل نبوده و این مسئله در سطح خرد پیامدهایی مانند گرایش به قوانین سرکوب گرانه با کاربرد خشن زور و ایجاد جو ترس و ترور، عدم گرایش به قوانین بازدارنده و بازسازنده، قدرت طلبی و بی اعتنایی به قانون را به دنبال داشته است.
اسلاید 10 :
محسن تنومند:
خاموشی چراغ علم، موقعیت جغرافیایی ایران، زندگی صحرانشینی و عشایری و پراکندگی اجتماعات، مهم ترین عوامل تاریخی قانون گریزی هستند. موقعیت جغرافیایی خاص ایران در طول تاریخ آن را گذرگاه اقوام و ملل گوناگون کرده و نوعی ناامنی و هرج و مرج دائمی را بوجود آورده است و منجر به تقدم منافع فردی و در اولویت قرار دادن بقا شده است. زندگی عشایری و پراکندگی اجتماعات نیز این مسئله را تقویت نموده است.
