بخشی از مقاله
چکیده
به منظور مطالعهي اثرات گونههاي مختلف علفهرز، که همزمان در پوشش فلور طبیعی با گیاه خربزه مداخله میکنند، بر برخی صفات کمی و کیفی خربزه این تحقیق در سال 1386 در مزرعهي خربزه واقع اراضی مرکز تحقیقات کشاورزي و منابع طبیعی خراسان رضوي (مشهد) انجام شد. قطعه زمین با ابعاد 9×9 متر شبکه بندي گردید. تعداد 32 کرت به صورت تصادفی با ابعاد 4×6 متر انتخاب و علامتگذاري شدند. علفهاي هرز آنها تا برداشت خربزه اجازه تداخل یافتند. سه کرت دیگر هم به همین ترتیب بهعنوان شاهد انتخاب شدند و علفهاي هرز آنها به طور کامل حذف گردیدند. تراکم و وزن خشک علفهاي هرز به عنوان متغیرهاي مستقل در دو سري جداگانه با صفات خربزه به عنوان متغیرهاي وابسته برازش شدند. نتایج این تحقیق نشان داد شاخص وزن خشک علفهاي هرز نسبت به تراکم، برآورد دقیقتري از روابط آنها را با صفات خربزه بیان میکند. بر این اساس تأثیر علفهاي هرز بر صفت عملکرد میوه نسبت به سایر صفات خربزه بیشتر بود. در این آزمایش اثر تعدادي از علفهاي هرز همراه خربزه به صورت هم افزایی بروز کرد در حالی که تعدادي دیگر هم کاه بودند.
کلمات کلیدي: رقابت چند گونهاي، علفهاي هرز، خربزه
مقدمه
پیشبینی تداخل گیاه زراعی و علفهاي هرز عامل مهمی براي تصمیمگیري در سیستمهاي مدیریتی علفهاي هرز به شمار میآید. در عین حال نتایج تعداد زیادي از مطالعات انجام شده در این زمینه در مدیریت علفهاي هرز کاربرد ندارند چرا که این تحقیقات، بر خلاف شرایط واقعی مزرعه، بر اثرات متقابل یک علفهرز و گیاه زراعی تأکید میکنند(.(5 تحقیقات نشان دادهاند اثر تداخلی یک علفهرز بر گیاه زراعی، در شرایطی که به صورت اشتراکی (چند علفهرز) با گیاه زراعی در حال رقابت است، با اثر آن در شرایطی که به تنهایی با گیاه زراعی رقابت میکند، متفاوت است. به طور مثال در آزمایش صالحیان و همکاران (1) اثر چند علفهرز، از جمله سلمه تره Chenopodium album، در شرایط رقابت اشتراکی، بر رشد و عملکرد گندم هم افزا بود در حالی که بر اساس برخی گزارشات، رقابت
Weed Biology Page 10
سومین همایش علوم علفهايهرز ایران، بهمنماه 11 1388
این گونه به تنهایی باگندم و سایر محصولات موجب کاهش عملکرد گیاه زراعی شده است 7)، .(9 این امر ناشی از وجود اثرات متقابل میان علفهاي هرز و همچنین میان علفهاي هرز و گیاه زراعی است که تاکنون مطالعات اندکی در این زمینه انجام شده است .(5)
خربزه یکی از محصولات مهم و داراي ارزش اقتصادي قابل توجه در ایران و خراسان است که تاکنون به بررسی علفهاي هرز آن توجه زیادي مبذول نشده است .(2) این تحقیق با هدف بررسی رفتار علفهاي هرز تابستانهي تشکیل دهندهي اشتراك طبیعی در حال رقابت با این گیاه، مشخص نمودن گونههاي اثر بخش و تعیین نحوه و میزان اثر آنها بر صفات آن انجام شد.
مواد و روشها
تحقیق در سال 1386 در مرکز تحقیقات کشاورزي خراسان رضوي (مشهد) اجرا شد. زمین تحت کشت خربزه و آبیاري قطرهاي با ابعاد 9 9 متر شبکه بندي گردید. سی و دو کرت با ابعاد 4 6 متر به صورت تصادفی روي شبکه مشخص و مرزبندي شدند و علفهاي هرز آنها تا برداشت محصول اجازهي رشد و تداخل یافتند. سه کرت دیگر هم به شکل و ابعاد فوق به عنوان شاهد روي شبکه علامتگذاري شدند که علفهاي هرز آنها کنترل شد. آبیاري و کوددهی بر اساس توصیهها در همهي کرتها به طور یکسان اعمال شد. نمونهگیري تخریبی علفهاي هرز قبل از برداشت محصول انجام شد و میانگین جمعیت و وزن خشک آنها به تفکیک گونه در هر کرت مشخص گردید. در پایان صفات خربزه شامل رشد بوته MSL) بر حسب سانتیمتر)، عملکرد کل میوه TFY) بر حسب تن بر هکتار)، عملکرد وزنی میوهي بازار پسند MFY) بر حسب تن بر هکتار) و در صد مواد جامد محلول در گوشت میوه (°Bx) اندازهگیري شد و میانگین هر کرت محاسبه گردید. مقادیر MFY پس از کسر وزن میوههاي آفت زده، پوسیده، کوچک (کمتر از عرف خربزهي قصري) و خربزههاي نارس بدست آمد.
براي بررسی اثرات دو شاخص جمعیت و وزن خشک علفهرز بر صفات خربزه از روابط رگرسیونی چند متغیره با روش گام به گام پس رونده در محیط نرم افزار SPSS استفاده شد. این روابط در دو سري برازش شدند( یک براي تراکم و یک براي وزن خشک). متغیرهاي مستقل سري اول شامل تراکم 9 گونه علفهرز و متغیرهاي مستقل سري دوم شامل وزن خشک اندام هوایی آنها که هر سري در چهار نوبت با صفات خربزه (متغیرهاي وابسته) برازش شدند.
