بخشی از مقاله
خلاصه:
فرآهم آوردن ايمني رانندگان هدف اوليه طرحهاي بزرگراهها مي باشد و انتظار مي رود كه ايمني در طرح ها و سياست ها و استانداردهاي سازمان ها ، انعكاس يافته باشد. ايمني از جمله فاكتورهاي مهم در بيشتر تصميم گيري ها از جمله طرح هاي جايگزين مي باشد. هرچند محدود بودن كيفيت داده هاي ايمني و ناكافي بودن مديريت داده ها و سيستم هاي اطلاعاتي، تاثير و كارايي تلاش هاي پيشين جهت در نظرگرفتن ايمني بزرگراهها در تصميمات مربوط به طراحي، را محدود نموده است.
در پروژه 13-17 NCHRP نياز به اطلاعات ايمني ارتقاء يافته براي استفاده در تصميم گيري هاي مربوط به طراحي بزرگراه بررسي شده است. خلاصه نتايج تحقيق نشان مي دهد كه مي بايست كيفيت و كميت داده هاي ايمني و ابزارهاي موجود طراحان ارتقاء يابد.
كارهاي مورد نظر در پروژه و اهداف آن در زير آمده است:
1- شناسايي آيتم هاي اطلاعاتي مورد نظر. از تاريخچه تحقيقات صورت گرفته تاكنون، تماس با طراحان، و ساير منابع نياز كابران به اطلاعات (شامل اسناد و دسترسي آن) جهت پشتيباني پروژه و تصميمات و سياستهاي مرتبط با ايمني طراحي بزرگراهها استفاده شد. نياز كاربران به اطلاعات مورد نياز و موارد مرتبط با كسب و مديريت اين اطلاعات شناسايي شد.
2- تشكيل گروه مشاور: گروهي جهت دادن مشاوره تدر خصوص روش هاي موجود و تكنولوژي هاي جديد و ارائه بازخورد پيشنهادات در خصوص ارتقاء نحوه جمع آوري، ذخيره سازي، دسترسي و استفاده از داده هاي طراحي و ايمني راه، تشكيل شد.
3- بازبيني جدي الزامات گزارش تصادفات به صورت هماهنگ: بازبيني هايي جهت به كارگيري الزامات مرتبط با گزارش تصادفات انجام شد. ساير روش هاي استفاده از اطلاعات ايمني براي پشتيباني طراحي راه، در نظر گرفته شد.
4- بازبيني تكنولوژي هاي جديد: تكنولوژي هاي جديدي كه قابليت ارتقاء جمع آوري و مديريت اطلاعت ايمني را داشتند، مورد بررسي قرار گرفتند.
5- ارائه طرح هاي مفهومي : مجموعه اي از طرح هاي مفهومي براي سيستمي كه بتواند جمع آوري ذخيره و استفاده از داده هاي ايمني در طراحي ها را ارتقاء دهد، ارائه شدند.
6- گزارش موقت : با دنبال كردن مراحل 1 تا 5، طرح هاي مفهومي ارائه شدند. در اين حين، اگر به بازبيني مجدد نياز باشد، انجام خواهد شد و در ميان طرح ها، آن طرحي ها قابليت و امكان اجراي بيشتري داشته باشد شناسايي مي گردد.
7- ارائه جزئيات اساسي براي طرح هاي گزينش شده : جزئيات مربوط به طرح هاي مفهومي گزينش شده ارائه مي گردند (شامل آناليز تاثير برروي سيستم ها و چيدمان كنوني) و همچنين موارد مربوطه به كارگيري آنها نيز مورد توجه قرار خواهد گرفت.
8- تهيه گزارش نهايي: در آخر گزارش جهت مستند نمودن تلاش ها و تشويق سازمانها براي استفاده از سيستم ها و برنامه هاي مربوط به ارتقاء اطلاعات ايمني در طراحي هاي راه، ارائه مي گردد.
در بازبيني تاريخچه به چندين نكته مهم اشاره مي شود تا اصل موضوعات روشن گردد. در اينجا سؤالات مهمي كه مورد بررسي قرار مي گيرند، به صورت خلاصه آمده است.
• جهت توليد اطلاعات براي استفاده و پشتيباني در تصميمات طراحي، در چه نقاطي از روند طراحي به داده هايي ايمني نياز است؟
• چه داده هاي ايمني براي انعكاس بهتر ايمني در روند طراحي مطلوب و مفيد خواهد بود؟
• مسائل و راه حل هاي بالقوه مرتبط با جمع آوري و مديريت داده هاي مورد نظر، كدام ها هستند؟
• مسائل و راه حل هاي بالقوه مرتبط با ارائه هرچه موثرتر اطلاعات مورد نظر به طراحان، كدام ها هستند؟
• چگونه اين مسائل، به خصوص از طريق به كارگيري تكنولوژي ها جديد و راهبردهاي مربوط به فاكتورهاي سازماني و چيدماني دخيل، حل خواهند شد؟
در اين بخش به هر كدام از اين سوالات به صورت خلاصه جواب داده مي شود.
روند طراحي
از طريق بازبيني تاريخچه، مصاحبه با مهندسين طراح ايالتي، مشورت با گروه پروژه و گروه مشاور، و دانش تيم تحقيقي، ديدگاهي كلي نسبت به انواع تصميمات طراحي كه نيازمند اطلاعات ايمني هستند، ارائه شد. در يك آژانس راه به طور معمول سه فعاليت صورت مي پذيرد. برنامه ريزي سيستم، طراحي پروژه، و مديريت سيستم (شكل 1-S). اين پروژه اساسا بر روي فعاليتهاي دخيل در طراحي پروژه، متمركز است، ولي دو فعاليت ديگر را نيز در نظر مي گيرد.
براي سه فعاليت عنوان شده، به طور كلي دو نوع اطلاعات تايمني مطلوب است:
1- اطلاعاتي جهت شناسايي وجود و نوع مشكلات در يك موقعيت ومحل.
2- اطلاعاتي جهت پيش بيني تاثيرات نهايي يك تصميم مربوط به طراحي برروي ايمني، يافته هاي اين پروژه بر اساس نوع اطلاعات مورد نياز كاربران متفاوت مي باشد. رابطه بين داده ها، اطلاعات و كاربران به صورت مفصل ارائه مي گردد. مي بايست در ارزيابي راهبردها جهت ارتقاء اطلاعات يك گروه كاربر خاص، تاثيرات بالقوه بر روي گروهي از كاربران احتمالي داده ها در نظر گرفته شود.
يك جنبه مهم در استفاده از اطلاعات ايمني، مراحل آناليز و هدف از آن مي باشد. در شكل 1-s نشان داده مي شود كه آژانس هاي راه و حمل و نقلي مي توانند از داده هاي ايمني براي دامنه اي وسيع از فعاليتها شامل مسائل قانوني و مديريتي، برنامه ريزي و سياست طراحي، برنامه ريزي پروژه و طراحي مخصوص پروژه، استفاده نمايند. در هر مرحله از آناليز، انواع مختلف داده ها مورد نياز مي باشد. تهيه برنامه براي اين بهبود اين موارد شامل اجراي ايمني به عنوان يك معيار اصلي مي باشد. به علاوه، برنامه ريزي، طراحي، طرح مشكل، شناسايي اهداف و نيازهاي پروژه (به ويژه ارزيابي محيطي يا تاثير آن) و ساير توسعه ها و ارزيابي همگي نيازمند استفاده مناسب از داده هاي ايمني مي باشند. ارزيابي جزئيات طرح شامل استثنائات طرح با ارائه طرحي با استاندارد پائين تر، انجام مي شود. اين فعاليتها نيازمند مراضه اي وسيع از دادها جهت ايجاد اطلاعات مورد نظر مي باشد. يك ديكشنري داده براي خلاصه كردن داده هاي مورد نياز شناسائي شده در اين تحقيق، ارائه شد.
ابزاهاي آناليز و داده هاي موجود كنوني توانايي فراهم آوردن وسايل مورد نياز طرح براي در نظرگرفتن اين اطلاعات را ندارند. در نتيجه در تصميمات طراحي هميشه كمبود و يا نبود ايمني احساس مي شود. تحقيقي كه بر روي اين پروژه انجام شد بر روي همين مسائل و شناسايي شده بود. اين ترازش اين مسائل را ارائه و راهبردهاي آنها را نيز عنوان مي كند.
مسائل مرتبط با ايمني اطلاعات ايمني
به دليل كيفيت بد داده ها، اطلاعات مناسب ايمني را نمي توان سريع بدست آورد و ابزارهاي آناليزي مناسب نيز در اختيار طراحان نمي باشد و همه اين موارد موجب مي شود تا ايمني به خوبي در تصميمات طراحي مورد توجه قرار نگيرد، علي رغم اينكه طراحان خواهان رعايت آن مي باشند. مشكلاتي كه اين طراحان در رابطه با بدست آوردن و استفاده از داده هاي ايمني با آن روبه رو هستند منجر به ناديده گرفته شدن آنها مي شود. رابطه بين سطح اطمينان از مقادير كمي و نتايج تصميمات طراحي در شكل 2-S آمده است.
طراحان بيشتر تمايل دارند به عواملي كه از اطمينان بالاتر برخوردار هستند، بهاي بيشتري دهند. اين عوامل شامل تخمين هزينه هاي ساخت و تاثيرات مقدار حريم راه مي شود. البته در تصميم گيري ها به نظر عموم نيز توجه مي شود. اغلب يك طراح اطلاعات تصادفات (مثلا موقعيت، عوامل محيطي و دلايل) را به سه گروه ناقص، گمشده يا اشتباه تقسيم مي كند و معمولا وقت ومنابع لازم را براي تصحيح اشتباهات در اختيار ندارد و مي بايست با همين اطلاعات به كار ادامه دهد. بنابراين در پيش بيني يا تعيين چگونگي تاثير گزينه ها بر روي ايمني، از اطمينان كافي برخوردار نيست و ناگزير ايمني تبديل به يك فاكتور ثانوي در تصميم گيري ها مي شود. مسائل مربوط به اين در بخش هاي بعدي مورد بحث قرار مي گيرند.
فعاليتهاي مربوط به برنامه ريزي
فعاليتهاي مربوط به پروژه
شكل 1-S – طرح شماتيك روند طراحي و برنامه ريزي
مسائل مربوط به جمع آوري داده هاي ايمني
اين مسائل در رابطه با گزارش تصادف پليس (PCR) ، نوع و كيفيت داده هاي مربوط به محيط راه، داده هاي ديناميكي (مثلا حجم و سرعت ترافيك) وجود دارد. اين نقايص به خاطر عدم تمركز و توجه به ايمني در زمان ايجاد پروتكل ها و دستورالعمل ها توسط سازمان هاي مسئول مي باشد.
منبع اوليه اطلاعات تصادف PCR مي باشد، در بسياري از مواقع، چنين گزارش هايي وجود ندارد، و يا اينكه اطلاعاتي كه از نظر طراحان بسيار مهم هستند (نظير موقعيت تصادف) گمشده اند. از آنجائيكه وظيفه اصلي مامور پليس حفظ امنيت و صحنه تصادف، رسيدگي به مجروحان، و كاهش تراكم ناشي از تصادف مي باشد، اغلب زمان كافي براي معين كردن نقاط تصادف يا ثبت ساير المان هاي مرتبط راه را ندارد.
در مورد راه، داده هايي كه از اهميت بحراني براي ايمني برخوردار هستند، اغلب در اختيار آژانس ها وجود ندارد. براي مثال، خصوصيات راه از مهمترين فاكتورهاي موثر بر روي ايمني راههاي دو خطه برون شهري مي باشد، و چندين ايالت اسنادي را در رابطه با خصوصيات و شرايط راهها كه اطلاعات كافي براي تصميم گيري را ارائه مي دهند، نگهداري مي كنند. بيشتر آژانس ها خصوصيات هندسي (از قبيل راستا افقي، عمودي و تقاطعات) كه با فراواني و شدت تصادفات در ارتباط هستند، را فهرست نكرده اند.
داده هاي حجم ترافيكي حركت در تقاطعات اغلب در دسترس نيست. اطلاعات كافي در مورد سرعت وسايل نقليه نيز همين وضعيت را دارد. براي مثال، ميزان به روز كردن داده هاي مربوط به حجم ترافيكي به وسيله فراواني براي سيستم هاي مديريت روسازي كافي است ولي براي معين كردن خصوصيات در آناليزهاي ايمني مناسب نيست.
مسائل مرتبط با مديريت داده هاي ايمني
در اين تحقيق نياز به ارتقاء مديريت داده ها از جمله ايجاد ارتباط بين بانكهاي اطلاعاتي، استفاده از داده ها به روش هاي مدرن، و نگهداري فايل هاي مربوط به اطلاعات قبلي (تاريخچه)، نشان داده شده است.
اين داده هاي ارزشمند (مثلا از اسناد تعمير و نگهداري مانند تعويض گاردريل، سيستم هاي مديريت و روسازي، اسناد مربوط به مرگ و مير، شكايات شهروندان تا آژانس هاي راه و پليس) توسط سايرين به جز براي اهداف ايمني راه نيز نگهداري مي شود. مي توان از اين داده ها براي آناليزهاي ايمني استفاده كرد، ولي به دليل عدم دسترسي به آنها، از آنها استفاده نمي شود. اين داده ها مي تواند به طراحان و آناليزورهاي ايمني ايده هاي خوبي دهد كه متاسفانه به خاطر عدم اتصال آنها به سيستم هاي داده هاي ايمني، اين كار عملي نمي باشد.
در بيشتر آژانس ها اسناد بلند مدت مربوط به تاريخچه ايمني بزرگراه و با تغييرات در شرايط هندسي، حجم ترافيكي، و ساير شرايط مربوط به موقعيت هاي خاص، نگهداري نمي شود. نگهداري و در اختيار قراردادن چنين اطلاعاتي براي طراحان، در ارزيابي تاثير افزايش كيفيت و بهبودهاي خاص محلي و در نتيجه تقويت تصميم گيري هاي آتي مفيد خواهد بود.
به دليل نبود اطلاعات كافي براي ارجاع به موقعيت مورد نظر و يا دقيق نبودن و يا گم شدن آن، آناليزور مادر به ارائه اطلاعات به منظور ايجاد ارتباط بين الگوهاي تصادفات پيشين و شرايط مرتبط (كه داده هاي آن در فهرست راهها موجود است) نمي باشد. حتي اگر اين ايجاد ارتباط ممكن باشد، رسيدن به آن وقت گير و در عين حال شامل اطلاعاتي كافي در مورد هندسه طولي نمي باشد. اگر كسي بخواهد تغييرات در هندسه محلي را بررسي كند، نيازمند آناليز زماني 10 ساله مي باشد. در فهرست هاي راه، فايل هاي مربوط به تاريخچه آن راه وجود ندارد، بنابراين شخص نمي تواند از چگونگي و زمان تغييرات مطمئن باشد و در نهايت طراح به داده هاي ترافيكي قابل دسترسي و يا ساير داده ها كه در مورد تغييرات در طرح مفيد باشد، دسترسي ندارد.
راه حل هاي بالقوه براي مسائل مرتبط با اطلاعات ايمني
اين تحقيق رويكردي جامع نسبت به مشكلات ذكر شده كه شامل تشكيل يك چارچوب سازماني كه در آن بتوان تصميم گيري ها را تقويت نمود، مي دارد. پيشرفت هاي تكنولوژي در جمع آوري و مديريت داده ها، فرصت هاي مقرون به صرفه بسياري را ارائه مي دهد. حساسيت نياز به داده هاي مرتبط با ايمني براي طراحان در برنامه هاي جمع آوري اطلاعات بخشي از راه حل مشكل مي باشد. راهبردهاي سازماني جهت ارتقاء اهميت اطلاعات ايمني نيز توصيه شده است.
نقش تكنولوژي
با پيشرفت هاي اخير تكنولوژي، تعداد كمي از آژانس ها از اين تكنولوژي ها براي بالا بردن سطح استفاده از داده ها ايمني استفاده كرده اند در حاليكه مي توان اين تكنولوژي ها را براي جمع آوري، مديريت و داده ها و ارتباطات آنها به كار برد. با ابداع مهندسي به ياري كامپيوتر (CAE) وسايل نقليه مجهز، و داده هاي مبتني بر سيستم هاي اطلاعات جغرافيايي براي كمك در روند جمع آوري اطلاعات استفاده مي كرده اند. كمتر از يك سوم آنها از خوانده هاي نوري بانكهاي اطلاعاتي، گزارشات تصادفي و داده هاي پزشكي يا وسايل مدل سازي يا سيستم هاي پشتيباني استفاده مي كرده اند. ولي در كل، آژانس ها از وسايل و تجهيزات كامپيوتري موجود استفاده كامل نمي برند.
آژانس ها مي توانند با به كارگيري فرصت هايي كه تكنولوژي هاي جديد ارائه مي دهند، با كار و هزينه كمتر كه روز به روز نيز در حال افزايش است، كيفيت داده ها را ارتقاء دهند. مثلا اطلاعات مربوط به حجم ترافيكي مي توان از سيستم هاي سيگنال كامپيوتري كه در محل تقاطعات قرار ميگيرند و حركت هاي گردشي، طبقه بندي وسايل نقليه، و سرعت را كنترل مي كنند، بهره برد.
با تهيه و دسترسي به سيستم اطلاعات ايمني، ديگر آژانس ها مجبور به انجام برنامه هاي شمارشگري دستي كه هزينه بر هستند و اطلاعات كمي را نيز در بردارند، نخواهد بود.
نياز به يك سيستم پشتيبان در تصميمات طراحي
بعد از ارتقاء كيفيت و مديريت داده ها توسط تكنولوژي هاي مدرن، اكنون به ابزارهاي جامع ومفيد براي هماهنگي اطلاعات ايمني نياز است. وقتي طراح به اين اطلاعات رسيد، با مشكل اينكه حال با اين اطلاعات بايد چه بكند رو به رو مي شود. در پروژه 12-17NCHRP تيم تحقيق، يك سيستم پشتيبان (DDSS) ايمني را براي كمك به تصميم گيري طراحان در هر مرحله از اين روند، توصيه مي كند.
چارچوب DDSS ، آيتم هايي از قبيل تقابل با كاربر، مدول پشتيباني تصميم گيري، مدول ارائه اطلاعات، و يك مدول آناليز طرح فراهم آمده است. دياگرام اين چارچوب در شكل 3-S آمده است. مي بايست تقابل با اين سيستم تا جائيكه امكان دارد براي كاربران نهايي و مديران قابل درك مستقيم باشد. كاربران نهايي (طراحان) از طريق مدول پشتيبان تصميم گيري با اين سيستم تقابل دارند. اين مدول هسته هوشمند سيستم مي باشد. در مدول ارائه اطلاعات، نرم افزار بيسيك مورد نياز براي نمايش اطلاعات بدست آمده بانكهاي داده يا مدول آناليز طرح، وجود دارد. و در آخر، مدول آناليز طرح ابزارهاي آناليز طرح هاي موجود يا پيشنهاد شده را در اختيار طراح قرار مي دهد و طراح مي تواند در هر زمان از بهترين تجهيزات آناليزي استفاده نمايد.
ابزارهاي آناليزي مورد تحث براي اين هدف، طور طراحي شده اند كه مي توانند فاكتورهاي زير لايه اي كه موجب تصادفات مي شوند، را به راحتي شناسايي كنند. اين ابزارها براي طراحان در نظر گرفته شده تا بتوانند داده هاي جزئي را به خوبي بررسي نمايند. علاوه بر اين ابزارها، اين مدول روش هايي را مبتني بر روش هاي بازرسي ايمني، براي آناليز ارائه مي دهد. بازرسي ايمني مي توانند به عنوان وسيله اي براي خلاصه كردن و ارزيابي نتايج ساير ابزارهاي آناليزي طرح موجود، استفاده شود. مجموعه هايي از ابزارهاي آناليزي براي آزمايش و ارزيابي طرح هاي پيشنهادي وجود خواهد داشت و در آخر ابزارهايي كه توسط FHWA و بخش (IHSDM) استفاده مي شود، نيز به كار مي رود. ساير تجهيزات نظير شبيه سازي ديناميكي، روش هاي آناليزي فاكتورهاي انساني، مدل هاي پيش بيني نتايج ايمني و عملكردن طرح پيشنهادي و ابزارهاي آناليز اقتصادي، نيز در نظر گرفته مي شوند.
با ارائه سيستم پيشنهاد شده مي توان سرمايه و الزامات موسسه و سازماني را برآورده و از تكنولوژي هاي جديد استفاده كرد. چارچوب زمان بندي براي اين كار اختياري مي باشد زيرا مسئوليت مسئولين دولتي براي اين پروژه سنگين و پشتيباني تكنولوژي ها آتي دشورا خواهد بود.
DDSS جهت ياري رساندن به طراحان در مراحل مختلف اين روند، برنامه ريزي شده و قادر خواهد بود جزئيات را از كلي ترين موارد به جزئي ترين آنها توليد كند. در اين گزارش اين مفهوم با ارائه دياگرام و توضيح مراحل مورد استفاده در شناسايي موقعيت هايي خطرناك، نشان داده شده است.
به كارگيري اين سيستم در طول زمان، مزايايي قابل توجهي را براي جامعه طراحان و سايرين در برخواهد داشت. مثال هايي در اين رابطه در شكل 4-S آمده است.