بخشی از مقاله
اهمیت و ضرورت دوستی برای کودکان و نوجوانان
مقدمه :
دوستي به کودکان کمک مي کند تا مهارت هاي عاطفي - اجتماعي خود را گسترش دهند. آنها از داشتن روابط صميمي و نزديک با هم سالان شان، به نکات و ارزش هايي پي مي برند که نمي توانند از بودن با والدين و اعضاي بزرگسال خانواده شان بياموزند. براي مثال آنها ياد مي گيرند که چگونه بايد با ديگران رفتار کنند، چگونه بايد از قوانين و مقررات پيروي کنند و چگونه بايد تصميم گيري کنند.
کودکان در جمع ديگر دوستان شان با مفهوم ترس، خشم، عصبانيت و اعتراض کردن آشنا مي شوند. آنها مي آموزند که چگونه بايد پيروز شوند، چگونه بايد کمبودها را تحمل کنند و چگونه بايد رفتار مناسبي داشته باشند. کودکان ياد مي گيرند که چگونه از مراجع قدرت باي
د پيروي کنند. آنها ياد مي گيرند که چگونه بايد نظرات ديگران را بشنوند و درک کنند. دوستي، حس همدلي و نوع دوستي را در دل آنها زنده مي کند. آنها در جمع دوستان شان، استعدادها و ويژگي هاي خود را بهتر مي شناسند و مي توانند خودشان را با آنها مقايسه کنند. کودکان از طريق مشاهده هم سن و سالان شان به شباهت ها و تفاوت هاي شان با آنها پي مي برند.
کودکان از بودن در جمع به حس تعلق و ارزشمندي دست پيدا مي کنند و همين امر موجب افزايش عزت نفس آنها مي شود. دلگرمي و حمايت هايي که کودکان از دوستا
ن شان دريافت مي دارند، صبر و بردباري آنها را در سازگاري با محيط هاي ناآش
نا و غريبه (مثل رفتن به مدرسه، ورود به مرحله نوجواني، مقابله با فشارها و ناکامي و...) افزايش مي دهد.
دوستي عاملي براي سلامت و بهداشت رواني کودک است. تحقيقات نشان مي دهد کودکاني که در جمع بزرگ مي شوند، کمتر دچار مشکلات ارتباطي مي شوند. از طرف ديگر، کدن مي کنند و در سازگاري با محيط هاي آموزشي ناتوان تر هستند.
دوست يابي
کودکان اغلب دوستان بي شماري دارند. هر چه تعداد دوستان آنان در دوران کودکي بيشتر باشد، در دوران بزرگسالي براي دوستي ارزش بيشتري قائلند. تقريباً 75 درصد کودکان خود را درگير دوست شدن با هم سالان شان مي کنند و تقريباً 90 - 80 درصد نوجوانان 2 الي 3 نفر از بهترين دوستان شان را از بين هم سالان دوران کودکي خود انتخاب مي کنند. اغلب کودکان و نوجوانان بر اين باورند دوستي رابطه اي دوطرفه است که هر دو نفر بايد بدان پاي بند باشند. ( هارتاپ و استيونس، 1999) يک کودک نوپا ممکن است به کودک هم سال خود کمک کند تا با مکعب هايش خانه اي بسازد، يا يک کودک دبستاني ممکن است به دوستش کمک کند تا تکاليفش را انجام دهد، يک نوجوان ممکن است دوست هم سالش را بهتر از پدر و مادرش نصيحت کند. با گسترش دوستي، مفهوم رابطه متقابل هم شکل جديدي به خود مي گيرد و هر يک از دوست ها سعي مي کنند در خوبي کردن به ديگري پيشي بگيرند. مهارت هاي دوست يابي هم از جمله مهارت هايي است که بايد از همان دوران کودکي آموخته شود تا جايگاه خود را در زندگي کودک پيدا کند.
دوستي در سنين مختلف
کودکان از همان ماه هاي آغازين تولد خود درتلاشند با گرداندن سرشان به سوي صداي گفت و
گوي افراد با اطرافيان شان ارتباط برقرار کنند. تعاملات و واکنش هاي ظريفي که کودک با محيط پيرامونش برقرار مي کند، نشان مي دهد که کودک قادر است وابستگي هاي عميق عاطفي بين خود و اطرافيانش را به وجود آورد. پژوهش هاي مختلف نشان مي دهد کودکاني که در جمع کودکان ديگر بزرگ مي شوند، با کودکاني که تنها در جمع افراد بالغ بزرگ مي شوند، تفاوت هاي شخصيتي بسياري دارند. کودکان در خردسالي، آشنايي و تثبيت روابط شان با يکديگر را شروع مي کنند و سعي مي کنند به تدريج ارتباط خود را با چند نفر از دوستان شان صميمي تر کنند. کودکان پيش دبستاني، دوست هاي شان را از بين 15 - 10 نفر انتخاب مي کنند و در عين آن ک
ه با همه رابطه اي دوستانه برقرار مي کنند، با يکي دو نفر نزديک تر و صميمي تر مي شوند. اغلب دوستي هاي دوران خردسالي کلامي نيستند، بلکه دوستي آنها به ميزان فعاليت مشترکي که با هم انجام مي دهند، بستگي دارد. کودکان در دوران پيش دبستاني و سال اول دبستان، با گروهي از بچه هايي دوست مي شوند که علايق و سرگرمي هاي مشترک داشته باشند. کودکان در اين سن تمايل دارند روابط گروهي شان را گسترش دهند و بهترين دوست ها، کساني هستند که بهتر بتوانند روابط جمعي خود را سازمان دهند (در گروه فعال تر باشند و از بودن در جمع ديگر کودکان احساس رضايت و شادماني کنند). تحقيقات نشان مي دهد کودکاني که داراي دوستي هاي با سابقه طولاني تر بوده اند، براي حفظ و نگه داري دوستي شان تلاش بيشتري مي کنند. (لاد، 1990)
ویژگیهای دوست خوب برای کودکان و نوجوانانسبب می گردد دوستان بیشتری در کنار خود داشته باشند. بنابراین با تغییر رفتار خود به جرگه این افراد بپیوندید.
1 یک دوست خوب حرفهایی که به صورت محرمانه به وی زده شده است را نزد خود نگه داشته و راز دار شما می باشد
2 وقت شناس بوده و در قرار ملاقات ها و یا میهمانی ها قابل اطمینان بوده و سر موقع حضور می یابد.
3 یک دوست خوب به موفقیت موفقیت و یا دوستان شما حسادت نمی ورزد.
4 یک دوست خوب هنگامی که دچار بیماری و کسالت می گردید با شما تماس گرفته و حالتان را جویا می شود وبه عیادت شما می آید.
5 وی می داند که چه زمانی صحبت و چه زمانی سکوت نموده تنها گوش دهد.
6 هنگامی که حالتان مساعد نبوده و یا دل و دماغ کاری را ندارید و پکر هستید وی از شما دلخور نمی شود.
7 اگر شما به فضای بیشتری نیاز داشته باشید و یا می خواهید تنها باشید آنها این رفتار شما را طرد شدگی تلقی نکرده و دلگیر نمی شوند.
8 یک دوست خوب همه چیز های بدتان را تحمیل می کند.
9 وقتی نظر او را در مورد مسئله ای جویا شوید با جان و دل و صادقانه نظرات و عقاید خوشد را در اختیارتان قرار می دهد و حتی اگر به نصایحش نیز عمل نکنید ناراحت نمی شود.
10 وی با شما می خندد گریه می کند و کارهای ماجراجویانه انجام می دهد اما به دیگران چیزی در مورد آنها نمی گوید.
11 پیش از سر زدن به منزلتان شما را مجبور نمی کند که خانه را تمیز کنید
12 وی اجازه نمی دهد کسی پشت سر شما و در غیاب شما در موردتان بد گویی کند و به دفاع از شما خواهد پرداخت.
13 شما را به کارهای ماجراجویانه رشد دهنده و پیشرفت در کار تشویق خواهد کرد.
14 هنگامی که خودروی شما دچار نقص فنی گردد شما را به مقصدتان خواهد رساند.
15 روز تولدتان همیشه به یادش بوده و اگر برنامه خاصی برای آن روز تدارک ندیده باشید شما را به بیرون برده و برایتان کیک سفارش می دهد.
16 دوست خوب از شما انتظار ندارد که اتوماتیک وار با عقاید وی در خصوص مسائلی همچون مد لباس باشید. و به عقاید شما حتی اگر بر خلاف عقایدش باشد احترام می گذارد.
17 هیچ گاه شما را نزد دیگران خرد و تحقیر نکرده بلکه همواره به شما احترام می گذارد و در حضور دیگران از شما تعریف می کند.
اگر دوستی را سراغ ندارید که با شما اینگونه رفتار کند شاید یک دلیل آن این باشد که شما نیز با آنان چنین رفتاری تا به حال نداشته اید
منابع :
- مجلات رشد ، پیوند مهر و آبان سال 86
- شناخت کودکان استثنائی ، مراکز تربیت
معلم
- جامعه شناسی آموزش و پرورش ، دکتر علاقه مند
- روانشناسی رشد 1 و 2 دکتر لطف آبادی
- روانشناسی بازی ، دکتر سیامک رضا مهجور
