بخشی از مقاله
بارداري و زایمان
حاملگي با ترکيب سلول جنسي فرد وزن شروع مي شود . عموم مردم مدت حاملگي را به ماه حساب کرده وآن را 9ماه مي دانند ولي پزشکان،ماماها و سايرکارکنان بهداشتي اين مدت را به هفته بيان مي کنند.مدت يک بارداري طبيعي حدود 38 هفته از زمان شروع حاملگي تا تولد نوزاد است.
ازآنجايي که اغلب خانم ها اززمان عمل لقاح وشروع بارداري خود آگاهي ندارند ولي تاريخ آخرين خونريزی ماهانه(قاعدگي)خودرا به ياد مي آورند لذا پزشکان براي تعيين مدت حاملگي وزمان زايمان ، تاريخ آخرين خونريزی ماهانه مبداء قرار داده وبه طور قرار دادي حاملگي را از اولين روز آخرين قاعدگي زن در نظر مي گيرند ، يعنی زماني که خانم واقعا حامله نيست .بر اين اساس چون لقاح معمولا زماني اتفاق ميافتد که دو هفته از قاعدگي زن گذشته باشد بنابرين دو هفته به 38 هفته اضافه شده وحاملگی به مدت 40هفته از شروع آخرين دوره خونريزی ماهانه خانم محاسبه مي شود
شما ميتوانيد برای تعيين تقريبی زمان تولد فرزندتان از محاسبه زير استفاده کنيد
ابتدا اولين روز آخرين قاعدگي خودرا يادداشت کنيد
روز.../ماه../سال..
هفت روز به آن اضافه و3ماه ازآن کم کنيدحال اگر به اين تاريخ اضافه نماييد تاريخ زايمان شما به دست می آيد
.روز../ماه../سال..
فراموش نکنيد که تاريخ فوق قطعی نيست وانجام زايمان از سه هفته قبل از اين تاريخ طبيعی است. در صورتي که زايمان درزمان تعيين شده،انجام نشود جهت ادامه يا ختم حاملگي بايد با پزشک يا مامامشورت شود.
تمامي دوران حاملگي از ابتدا تا پايان آن مهم است ، زيرا در هر مرحله از اين دوران در بدن مادر وجنين تغييرات خاصي ايجاد مي شود ،در هرمرحله احتمال بروز مشکلات،ناراحتي ها وخطرات خاصي وجود داردودر هر مرحله بايد مراقبتهاي مشخصي از خانم باردار به عمل آيد. .با مراقبتهاي دوران بارداري و پس از زايمان ، مي توان خطرات وبيماری هائي که سلامت مادروجنين را تهد يد مي کند به موقع تشخيص داده و درمان مناسب برای رفع آنها انجام داد بعضی بيماري هاچنانچه درطول بارداري تشخيص داده نشوديا اگر ديرمشخص شود،ممکن است عوارض جدي و حتي دائمي براي مادر يا جنين ايجادکند.پس به محض شک به حاملگي به کارکنان بهداشتي اعم از پزشک يا ماما مراجعه کنيد.اين افراد بعد از معاينه ،ما را نسبت به وضعيت سلامتي خود وجنين آگاه کرده و تاريخ مراجعه بعدي شما را براي مراقبت تعيين مي کنند .
سه تا شش بار با نظر پزشک ياماما
هر 15 روزي يکبار
هفته اي يکبار
در اين ملاقات ها متناسب با سن بارداري ،مراقبت هاي زير از خانم باردار به عمل می آيد :
-تشکيل پرونده و معاينه کامل خانم باردار از جمله معاينه قلب و ريه
-اندازه گيري و کنترل منظم وزن و فشار خون
-اندازه گيری ارتفاع رحم و تعيين ميزان رشد جنين
-تعيين وضعيت قرار گرفتن جنين در رحم در هفته هاي آخر بارداري
-بررسي وجود علائم خطر در مادر
-گوش دادن به صداي قلب جنين
-انجام آزمايشهاي مورد نياز در بارداري
-معاينه دهان و دندان و ساير معاينات مورد نياز
-تزريق واکسن کزاز وديفتری با در نظر گرفتن سابقه واکسيناسيون مادر
-آموزش نکات بهداشتي در مورد تغذيه،استراحت،بهداشت فردي،علائم خطر و...
تغييرات بدن مادردر بارداري:
با توجه به اينکه افراد خصوصيات جسمي ورواني متفاوتي دارند، تغييرات ناشي از بارداري نيز درخانمها فرق مي کند.
مهمترين اين تغييرات عبارتند از :
رحم و افزايش وزن مادر:
رحم که يک کيسه عضلاني ودر حالت عادي به شکل يک گلابي است. در حاملگي با رشد جنين به تدريج بزرگتر مي شود تا حدي که جنين، جفت و کيسه آب را در خود جاي ميدهد . پايان سه ماهه ي اول بارداري ، وبه اندازه اي بزرگ است که درمعاينه توسط ماما يا پزشک، لبه آن در پايين شکم لمس مي شود.در اين مدت وزن برخي ازخانمها ممکن است به علت تهوع واستفراغ شديد اضافه نشده ، حتي کاهش هم داشته باشد که بعدها با تغذيه مناسب جبران مي شود به تدريج در سه ماهه دوم با پيشرفت بارداري و بزرگ شدن رحم حاملگي براي اطرافيان نيز نمايان مي شود . در اواخر اين دوره رحم به قدري بزرگ است که قسمت فوقاني آن را ميتوان در بالاي ناف حس کرد. وزن اغلب خانمها در سه ماهه ي دوم 4-5 کيلوگرم و در سه ماهه ي سوم 5-6 کيلوگرم (حدود 500 گرم در هفته) اضافه مي شود. در پايان حاملگي به طور متوسط مادر حدود 9-13 کيلوگرم اضافه وزن خواهد داشت.
پستان ها: در بارداري ،پستان ها به تدريج بزرگ و دردناک شده ، برآمدگي هاي کوچک اطراف نوک پستان ها برجسته و هاله اطراف آن تيره رنگ مي شود وبا رشد غدد شيري ، پستان ها براي شيردهي آماده مي شود از ماه پنجم به بعد ممکن است مايع زرد و شفافي از پستان خانم باردار ترشح شود. در اين مورد بايد فقط با آب ولرم نوک پستان ها را شستشو داد.
خلق و خوي:در اوايل دوران بارداري همراه با شروع تغييرات ناشي از حاملگي ، معمولا تغييراتي در خلق و خوي و احساسات برخي از خانم ها ديده مي شود که امر طبيعي است ،سه ماهه دوم که بدن مادر به تغييرات ايجاد شده عادت مي کند، حالت تهوع صبحگاهي وويار از بين رفته و مادر در وضعيت متعادلي قرار مي گيرد.از آنجايي که حرکات جنين نيز از سه ماهه ي دوم( حدود ماه پنجم)احساس مي شود اين دوره لذت بخش ترين مرحله حاملگي براي مادر است.
در اواخر حاملگي مادر معمولا بي حوصله و عجول است وزن و شوهر،هر دودر مورد زايمان و سلامت نوزاد نگران هستند.در اين دوره پدرو مادرمي توانند با متوجه کردن افکار خود به تهيه مقدمات تولد نوزاد اين نگراني ها را کاهش دهند.
پوست : در حاملگي خطوط تيره رنگي روي شکم خصوصا از ناحيه ناف به طرف پائين و ترک هائي در پوست شکم وگاهي پستان و ران ها ظاهر مي شود که به علت تغييرات هورموني در بارداري بوده وطبيعي است . چرب نگه داشتن اين نواحي تا حدي اززياد شدن ترکهاي حاملگي جلوگيري مي کند . همچنين در صورت برخي خانمها، لکه هاي قهوه اي رنگ نامنظم ظاهر مي شود که آن را ماسک حاملگي مي گويند . معمولا بعد از زايمان اين لکه ها ناپديد يا بسيار کم رنگ مي شود .
ناراحتي هاي شايع در بارداري:
تهوع همراه با استفراغ يا بدون آن: اين حالت بخصوص به هنگام صبح، يکي از اولين نشانه هاي حاملگي واز عوارض شايع اين دوران است که اغلب در اواخر ماه سوم خود به خود بهبود مي يابد . براي مقابله با اين ناراحتي خوردن يک تکه نان برشته يا بيسکويت قبل از برخاستن از رختخواب ، مصرف غذا به مقدار کمتر ولي در دفعات بيشتر در طول روز ، خودداري از مصرف غذاهاي نفاخ،چرب و پرادويه توصيه مي شود. در صورت داشتن استفراغ هاي شديد ، مکرر و به دفعات زياد به کارکنان بهداشتي مراجعه شود.
تکررادرار: در ابتداي بارداري معمولا به علت بزرگ شدن رحم وفشار آن بر روي مثانه دفعات ادرار کردن بيشتر مي شود.بعدها ممکن است به علت تغيير وضع رحم وخارج شدن آن از لگن، فشار آن بر مثانه کمتر شدو اين حالت از بين برود. ولي در اواخر حاملگي با پايين آمدن سر جنين به داخل لگن وفشار ناشي ازآن دوباره تکرر ادرار ديده مي شود.
توصيه مي شود خانم باردار از مصرف مايعات قبل از خواب خوداري کند. ضمنا هرگز ادرار خودرا نگه ندارد زيرا اين کار باعث مشکلات ادراري مي شود.در صورتي که تکرر ادرارهمراه با سوزش و درد زير شکم باشد نشانه عفونت ادراري است وبايد با کارکنان بهداشتي درماني مشورت شود.
خستگي وخواب آلودگي: در اوايل حاملگي بيشتر زنان احساس خستگي و خواب آلودگي مي کنند.معمولا اين حالت بعداز ماه چهارم بارداري بر طرف مي شود. استراحت بيشتر و تغذيه صحيح در اين مواقع لازم است.
يبوست: بسياري از خانمها که در حالت عادی اجابت مزاج طبيعي دارند ممکن است به علت تغييرات هورمورني و کند شدن حرکات روده ها وکاهش فعاليت جسماني در حاملگي دچار يبوست شوند.مصرف زياد مايعات درطول روز(حدود 6ليوان درروز)،استفاده از ميوه وسبزيجات تازه،مصرف غذاهاي حاوي فيبر زياد مثل نان سبوس دار وعادت به اجابت مزاج در ساعات معيني از روز درجلوگيري از اين حالات موثر است. مصرف ملين در حاملگي توصيه نمي شود،به جز مواردي که پزشک يا ماما تجويز مي کند.
تنگي نفس: به علت بزرگ شدن رحم وافزايش فشار آن به قسمت پايين ريه ها ونيز اثرات هورمون هاي مربوط به بارداري ، ممکن است مختصري احساس تنگي نفس و تند شدن تنفس ايجاد شود. گذاشتن چند بالش زير سروشانه ها و قرار گرفتن به حالت نيمه نشسته و اجتناب از پرخوری در کاهش تنگي نفس به هنگام خوابيدن کمک مي کند . در صورت پيشرفت اين حالت حتما بايد با پزشک يا ماما مشورت شود.در ماه آخر بارداري ، زماني که سر جنين در داخل لگن قرار مي گيرد ، نفس کشيدن براي مادر راحت تر مي شود.
زياد شدن ترشحات مهبل (واژن ):درطول حاملگي ترشحات واژن افزايش مي يابد که اين ترشحات سفيد رنگ يابي رنگ ، غليظ وبد بو است. در اين موارد لازم است ناحيه تناسلي خشک نگه داشته شده و بهداشت رعايت شود. در صورتي که رنگ ترشحات زرد يا مايل به سبز شده با خارش ، سوزش ويا بوی بد همراه باشد بايد به پزشک يا ماما مراجعه شود.
گرفتگي عضلات پا : ازنيمه بارداري به علت بزرگي رحم وفشار روي اعصاب، گرفتگي عضلات پاها شايع است . گرم نگه داشتن و ماساژ عضلات ، باعث کم شدن گرفتگي عضلات و کاهش درد مي شود . چنانچه با اين اقدامات گرفتگي عضلات رفع نشد، ممکن است علت آن ، اختلال کلسيم باشد . در اين صورت بهتر است با پزشک مشورت شود.
کمر دردو پشت درد : در برخي خانم ها بزرگ شدن رحم باعث انحراف مهره هاي کمر ، به سمت جلو شده ودرد پشت وکمر ايجاد مي کند .استراحت و پوشيدن کفش پاشنه کوتاه ، استفاده از کمربند مخصوص حاملگي ، انجام حرکات ورزشي مناسب و گرم نگه داشتن اين قسمت ها در کاهش درد موثر است .توصيه مي شود اين مادران بر روی تشک سفت بخوابند .
واريس: در حاملگي گاهي به علت افزايش وزن بدن، سنگيني رحم و فشار آن به رگهاي بزرگ در لگن و سياه رگهاي پشت ران و ساق پا ، جريان خون مختل شده وواريس ايجاد مي شود . در اين حالت عروق پا متورم و دردناک است. درد و ناراحتي ناشي از واريس را مي توان با استراحت و نگه داشتن پاها (ساق وران) در سطحي بالاتر از سطح بدن ،کم کرد. مادر بايد دراز کشيده و پاهاي خود را روي صندلي يا چند بالش قرار دهد وازايستادن يا نشستن به مدت طولاني خودداري کند. پوشيدن جورابهاي مخصوص با مشورت پزشک ياماما نيزدر اين موارد توصيه مي شود.
درد کشاله ران: با بزرگ شدن رحم ممکن است خانم باردار، دردهاي مبهمي را در کشاله ران احساس کند . اغلب اين درد ها با استراحت رفع مي شود . اگر اين گونه دردها مداوم شود بايد به پزشک يا ساير کارکنان بهداشتي مراجعه شود.
بي خوابي: با افزايش ماههاي حاملگي به علت بزرگ شدن شکم ،حرکات جنين،درد پشت،کمردرد و تنگي نفس به تدريج خوابيدن براي مادر مشکل مي شود .نوشيدن طک لطوان شير گرم قبل از رفتن به بستر، گذاشتن کيسه آب گرم برروی پاها ، چند دقيقه قدم زدن در هواي آزاد ، حمام کردن با آب گرم و نخوردن غذاهاي سنگين در رفع بي خوابي موثراست .ضمنا بزرگي شکم و فشار رحم به رگهاي خوني که از پشت آن رد مي شود باعث اختلال در رسيدن خون به جنين وبعضي اندامهاي زن باردار بايد درماههاي آخر از خوابيدن به پشت خودداري کند.
در اين تصوير بهترين وضعيت خوابيدن براي زنان باردارمشاهده مي شود:
سوزش دل:يکی از شايع ترين شکايات زنان حامله سوزش سردل يا ترش کردن است که معمولا در اثر برگشت محتويات معده به مري بوجود مي آيد.در اکثر خانمهاي باردار اين حالت خفيف است وبا مصرف غذا با حجم کمتر ودر وعده هاي بيشتر ، حذف غذاهاي دير هضم ،چرب وسرخ کرده از رژيم غذايي وخودداري از تندخوردن غذا بهبود مي يابد. در صورتي که با رعايت اين موارد باز هم سوزش سردل ادامه داشت به کارکنان بهداشتي مراجعه شود.
خارش: از نيمه دوم بارداري به بعد به علل مختلف از جمله بزرگ شدن رحم ،به تدريج عضلات وپوست شکم کشيده مي شود.در اين حالت برخي از خانمها از خارش پوست شکم و گاهي ساير نواحي بدن شکايت دارند. پوشيدن لباسهاي گشاد وآزاد،حمام کردن با آب ولرم و استفاده کمتر از صابون در محل خارش،همچنين مالين محلول هاي نرم کننده براي کاهش خارش مفيد است. خاراندن پوست سبب خارش بيشتر مي شود بنابراين بهتراست از ان کار خودداري ودر صورت شديدبودن خارش ويا ايجاد ضايعات پوستي در ناحيه خارش به پزشک يا ماما مراجعه شود.
احساس ضعف وسستي: به علت تغييرات هورموني ناشي از حاملگي ممکن است مادر احساس ضعف وبي حالي کند .در اين موارد استفاده از هواي تازه ومحيط آرام ودور از ازدحام ، تنفس عميق ، انجام حرکات ورزشي سبک،خودداري از تغيير وضعيت ناگهاني مثلا از حالت نشسته به حالت ايستاده يا حالت خوابيده به نشسته توصيه مي شود .
ويار: بعضي از زنان در بارداری به مواد خاصي در اطراف خودحساس مي شود.مثلا از برخي بوها يا غذاها شديدا ناراحت مي شوند،يا برعکسبه خوردن برخي مواد تمايل پيدا مي کنند. ويار غذايي شديدترين نوع ويار در حاملگي است.گاهي تمايلات ناجوري در خانمهاي باردار ديده ميشود . مانند خاک خوري ،خوردن برفک يخچال ويا ساير مواد مضر . لازم است اين افراد ضمن خودداري ازاين کار ، باپزشک يا ماما مشورت کنند .زيرا ممکن است اين حالت به علت کمبود ماده خاصي در بدن باشد. گاهِي خانم باردار ممکن است بطور ناگهاني يا تدريجي دچار ناراحتي هايي شود که بي توجهي به آن موجب وقوع عوارض ناگوار براي او يا جنين ويا هردو مي شود . براي جلوگيري از بروز اين عوارض آگاهي از علائم خطر ضروري است.در صورت مشاهده اين علائم بايدهر چه زودتر به پزشک متخصص يا ساير کارکنان بهداشتي مراجعه شود :
-خونريزي يا هر گونه لکه بيني
-کاهش حرکات جنين در نيمه بارداري(بخصوص ماههاي آخر)
-آبريزش
-سردرد مداوم
-تاري ديد وسرگيجه
-تب ولرز
-ورم صورت ودست ها
-استفراغ هاي شديد دمداوم ويا خوني
-درد زير شکم يا درد مشابه درد قائدگي ويا درد پهلوها
-افزايش ناگهاني وزن
-سوزش ادرار
-زردي
-ضايعات پوستي مانند ضايعات بيماري آبله مرغان،سرخچه و...
خونريزي در نيمه اول حاملگي بخصوص سه ماها اول اغلب از علائم سقط يا حاملگي خارج رحم ويا بچه خوره(مول) است .اين حالت در نيمه دوم حاملگي بويژه سه ماهه سوم علامت جدا شدن زودتر از موعد جفت از ديواره رحم ويا پايين قرار گرفتن جفت در رحم است که همه اين موارد براي مادرو جنين خطر آفرين مي باشد.
مراقبت هاي بهداشتي در بارداري:
تغذيه: همانطوريکه اشاره شد در دوران بارداري جنين کاملا وابسته به مادر است و مواد غذايي که مادر مصرف مي کند ازراه جفت به جنين مي رسد . بنابراين تغذيه مناسب مادر باردار علاوه بر تامين سلامت خودش ، در سلامت جنين و نوزاد آينده هم نقش مهمي دارد . غذاي روزانه خانم باردار بايد داراي همه گروه هاي غذايي باشد چون استفاده از يک گروه غذايي ، همه مواد لازم را تامين نمي کند. گروههاي غذايي عبارتند از :
1-گروه غلات؛ موادغذايي اين گروه منبع خوبي براي توليد انرژي است.مانند انواع نان مخصوصا نان سبوس دار،برنج،ماکاروني، جو، گندم،ذرت، ضمنا مخلوط غلات وحبوبات مانند عدس پلو و لوبيا پلو منبع خوبي از پروتئين براي مادر باردار است.
2-گوشت و جانشين هاي آن ؛ اين گروه غذايي پروتئين وآهن بدن راتامين مي کنندو موادغذايي موجود در اين دسته براي خون سازي ،تکامل سيستم عصبي ورشد جنين لازمند.مانندانواع گوشت قرمز،مرغ،ماهي،تخم مرغ،انواع مغزها(گردو،بادام ،پسته،فندق و...)،انواع حبوبات(عدس،لوبيا،نخودو...)به منظور جلوگيري از سرايت بيماري انگلي حتما بايد گوشت کاملا پخته شود.
3-شير وفرآورده هاي آن مانند پنير،ماست،کشک؛ مصرف اين مواد هم کلسيم بدن مادر را تامين کرده و هم براي استخوان بندي جنين و شکل گيري واستحکام دندانهاي او در آينده ضروري است .علاوه بر کلسيم اين گروه داراي مواد مغزي ديگري مثل انواع ويتامين هاي آوب است.
4- سبزي ها وميوه ها ؛اين گروه شامل انواع سبزي ها مثل کاهو، هويج، گوجه فرنگي ، سيب زميني ، جعفري و انواع ميوه هاي تازه و خشک (توت خشک ، کشمش ،انجيرو...)است که شامل ويتامين هاي مورد نياز بدن و مقداري آهن هستند.يکي از مهمترين ويتامين هاي مورد نياز بدن ويتامين ث است.مصرف سبزيجات وميوه جات بصورت تازه اين ويتامين را براي بدن تامين مي کند. زيرا طبخ اين مواد ويتامين ث را ازبين مي رود.
در مورد مصرف سيب زميني توصيه مي شود ابتدا کاملا تميز شسته شده و با پوست پخته شود.
باتوجه به آنچه که گفته شد، مصرف مقدارکافي مواد غذايي حاوي کلسيم ، پروتئين،ويتامين C وهم چنين اسيدفوليک در دوران بارداري سلامت مادر و جنين را تامين مي کند .اسيدفوليک ماده اي است که مصرف آن بخصوص در سه ماهه اول حاملگي براي رشد سيستم عصبي جنين لازم است .سبزيجاتي مثل گل کلم واسفناج منبع خوبي براي اسيد فوليک مي باشد.
در بارداري چون مصرف مواد غذايي به تنهايي افزايش نياز مادر به آهن وسايرموادمورد نيازرا تامين نمي کند ،مصرف قرص آهن ومولتي ويتامين از شروع ماه پنجم تا سه ماه بعد از زايمان واسيد فوليک از ابتدا تا پايان بارداري توصيه مي شود
.
در خانم هايي که تصميم به بارداري مي گيرند وزمان مشخصي را براي حاملگي خود در نظر دارند، مصرف اسيدفوليک ازسه ماهه قبل ازبارداري تاپايان بارداري توصيه مي شود.
توجه: غذاهاي چرب ،شيريني ،مواد تحريک کننده مثل چاي وقهوه در بارداري بايد با احتياط خورده شود.
در اين جدول به چند نمونه از غذاهاي داراي مواد مورد نياز بدن اشاره مي شود .
روابط زناشويي:تمايل جنسي زنان بارداردرمراحل مختلف حاملگي تغييرمي کند. احساس لذت بيشتر ويا حتي تنفر از داشتن نزديکي دربارداري کاملا طبيعي است . تمايلات جنسي مردان هم ممکن است تغيير کند . اين احساسات متفاوت اغلب به علت تغييرات هورموني زنان ويا تصورات هر دو طرف در مورد وضعيت جسماني زن باردار وموقعيت خاص او در اين دوران مي باشد .در يک حاملگي سالم ، نزديکي تا قبل از ماه آخر حاملگي ضرري ندارد
.مشروط به اينکه راحتي زن رعايت شده و وضعيت قرار گرفتن بدن او طوري باشدکه به شکم وي فشار وارد نشود
خانم هايي که در حاملگي هاي قبلي خود سابقه سقط ،خونريزي ،پارگي کيسه آب وزايمان زودرس دارند ، بايد از نزديکي در سه ماه اول وآخر خودداري کنند.
بهداشت دهان ودندان: با توجه به اهميت مراقبت از دندان ها در حاملگي ،زن باردار بهتراست در طول بارداري حداقل يکبار توسط دندانپزشک معاينه شود.حداقل يکبار مسواک زدن در روز (قبل از خواب )ضروري است.با پيشرفت حاملگي به علت افزايش هورمون ها ممکن است لثه ها متورم و پر خون شده و خونريزي از لثه ها پيش آيد ، اگر خونريزي زياد شده و بيش از چند روز ادامه يابد لازم است با دندانپزشک مشورت شود.
بهداشت روان: آرامش مادر از مسائلي است که امروزه بسيار مورد توجه قرار دارد .ثابت شده است که اضطراب وهيجانات زن حامله بر سلامت جنين تاثير مي گذارد .آرامش رواني مادربخصوص نزديک زايمان اهميت زياذي دارد.
پدر خانواده مي تواند بيشترين نقش را در فراهم کردن محيطي آرام و دور از اضطراب براي همسرش داشته باشد.
مصرف داروو...:اکثر داروها مي توانند از جفت عبور کرده و به جنين رسيده و اثرات زيان باري براي جنين ونوزاد ايجاد کنند. از آنجايي که بيشترين اثرات سوء داروها و مواد مضر در سه ماهه اول حاملگي است لذا در اين مدت بايد از مصرف دارو بدون تجويز پزشک ، همچنين از کشيدن سيگار يا تنفس در فضاي آلوده به دود سيگار و همچنين انجام هر نوع عکسبرداري پزشکي بدون اجازه پزشک خودداري شود
کشيدن سيگار ،نوشيدن الکل ،مصرف خودسرانه دارودر بارداري براي سلامت مادر ونوزاد خطرناک است. .
ورزش: بهترين ورزش در بارداري،پياده روي در هواي آزاد است.خانم باردارمي تواند حدودنيم ساعت درروز وحداقل سه بار در هفته پياده روي کند . راه رفتن باعث تقويت عضلات شکم شده و درماه هاي آخربه راحت انجام شدن زايمان کمک مي کند . انجام تمرينات بسيارساده در بارداري ضمن حفظ اندام مادر در کاهش انقباض عضلات لگن وران وکاهش کمردرد ودردپشت مؤثر بوده ومادر رااز نظر جسمي و روحي براي زايمان آماده مي کند
انجام چند حرکت ورزشي ساده در بارداري :
-مطابق شکل زير در حالي که زانوها ودستها رابه زمين تکيه داده ايد ،عضلات کمروشکم خودرا به سمت بالا وپايين حرکت دهيد.
-به پشت دراز کشيده ،زانوها را خم کنيد ودستها را دردو طرف بدن قرار دهيد .در حاليکه نفس هاي عميق وآهسته مي کشيد ، عضلات شکم وکمر خودرا به طرف بالا و پايين حرکت دهيد
-در حاليکه ستون فقرات خودرا راست نگه داشته ايد زانوها رااز هم جداکرده وبه حالت نيمه نشسته درآئيد ،سپس به حالت ايستاده برگرديد . اين تمرين را مي توانيد به هنگام کار در منزل مطابق شکل انجام دهيد
اجتناب ازتماس با افراد بيمار : ابتلاء مادرباردار به برخي بيماري هاي عفوني مثل سرخچه عوارض متعددي در جنين ايجاد مي کند.لذا زن باردار بايد ازتماس با افراد مبتلا به بيماري هاي عفوني مثل سرخجه وهپاتيت و آبله مرغان دوري کنند.تزريق واکسن بيماري هاي مثل سرخجه وهپاتيت به زنان قبل ازبارداري، از ابتلاءآنان به اين بيماري ها دردوران بارداري جلوگيري مي کند . در صورتي که خانم باردار با افراد مبتلا به اين بيماري ها تماس داشته و قبلا برعليه آن ايمن نشده باشد، حتما بايد با پزشک مشورت نمايد.
مراحل رشدجنين
سه ماهه اول حاملگي: بعد از عمل لقاح ، تخم بارور شده که تقريبا به اندازه ته يک سوزن است،شروع به تقسيم مي کند ودر ديواره رحم که براي تغذيه جنين نرم وپر خون شده ، جاي مي گيرد وبتدريج رشد مي کند .جنين ابتدا زائدهاي به شکل دم دارد ودر پايان هفته چهارم (ماه اول) اندازه آن از سر تا دم تقريبا نيم سانتيمتر است.دراين مرحله دستها وپاها بطور جداگانه ديده مي شود ،دستگاه گوارش شروع به تشکيل شدن مي کند .قلب جنين که به صورت لوله اي است ،ضربان نسبي دارد وخون را به تمام قسمت هاي جنين مي رساند .
در پايان هفته هشتم (ماه دوم) قد جنين 2/5 سانتيمتر ووزن آن حدود 1تا2 گرم است. اندام هائي مثل دستها ، پاها ، انگشتان ، آرنج و زانو مشخص شده واولين مراکز استخوان سازي تشکيل مي شود. قسمتي که قبلا به شکل دم ديده مي شد،از بين مي رود.
در انتهاي هفته دوازدهم (ماه سوم) جنين حدود30 گرم وزن وتقريبا 7/5 سانتيمتر قددارد.علاوه براندام ها،گوش خارجي کاملا ديده مي شود .چشم ها تقريبا کامل شده،ناخن ها شروع به شکل گيري مي کند ، اندام هاي تناسلي ظاهر شده ولي تعيين جنسيت مشکل است.
سه ماهه دوم حاملگي: اعضا واندام هاي جنين که در سه ماهه اول بارداري تشکيل شده اند ، در سه ماهه دوم رشد کرده و بتدريج تکامل مي يابند
در اين مرحله به علت رشدجنين توجه به رژيم غذائي مادربسيارمهم است.مادربايد بيشتر غذاي سرشار از پروتئين مصرف نمايد.
در پايان ماه چهارم جنين 16 سانتيمتر قد، 120 گرم وزن ودرپايان ماه پنجم 25 سانتيمتر قد و240 گرم وزن دارد.همانطوري که اشاره شد در اين ماه حرکات جنين توسط مادر احساس شده وصداي قلب او شنيده مي شود .درپايان 3 ماهه دوم ، جنين شش ماهه حدود 30 سانتيمتر قد و بيش از نيم کيلوگرم وزن دارد ، پوست بدنش پرچين وچروک و سرخ رنگ است و روي آنرايک لايه چربي مي پوشاند.
سه ماهه سوم حاملگي: درپايان ماه هفتم قدجنين حدود37/5 سانتيمتر ووزن او حدود 1200 گرم مي شود . نوزاداني که در اين زمان به دنيا آيند، زنده مي مانند ولي نيازمند مراقبتهاي ويژه در بيمارستان هستند. در ماه هشتم قد جنين به40 سانتي متر و وزنش بحدود 2 کيلوگرم مي رسد و همه دستگاه هاي بدن در اين زمان کامل است .بالاخره در پايان نه ماهگي جنين تقريبا 50 سانتيمتر قد وبيش از 3 کيلوگرم وزن دارد، پوست بدن صورتي رنگ است ولگدزني وحرکاتش به دليل اشغال فضاي بيشتر دررحم ، کمتر مي شود.جنين کاملا آماده تولد است
زایمان
زايمان امري است طبيعي ومعمولا با همکاري مادر وفرد انجام دهنده زايمان به راحتي انجام مي شود .مع الوصف چنانچه در حين زايمان مراقبت هاي لازم انجام نگيرد،گاه براي مادر ونوزاد عوارض خطرناکي به دنبال دارد .زايمان سالم وبهداشتي دو شرط اساسي نياز دارد:
-وجود فرد ماهري که براي انجام زايمان،تربيت شده باشد.
- وجود محل امن وبهداشتي براي انجام زايمان.
با نزديک شدن به تاريخ زايمان ،خانواده بايد محل زايمان را با مشورت باکارکنان بهداشتي انتخاب کند.زيرا اين افراد با توجه به وضعيت خانم باردار مناسب ترين محل زايمان را پيشنهاد مي کنند. براي زايمان درزايشگاه يا ساير مرکز زايماني ،بايد مقدمات کار وهماهنگي لازم به عمل آيد وبراي زايمان درمنزل بايدباکمک فردماهري که زايمان را انجام خواهدداد،وسائل موردنيازو يک اتاق مناسب از قبل آماده شود.
تقريبا پس از هفته 37 حاملگي ،جنين آمادگي تولددارد .در هنگام زايمان طبيعي ،انقباضات رحم منجر به خروج جنين مي شود ولي گاهي عوامل متعددي وجوددارد که پزشک تصميم مي گيرد زايمان را به طريق سزارين انجام دهد .عواملي مثل تنگ بودن لگن مادر،چندقلوئي،درشت بودن جنين،خروج جنينبا ته يا پا ابتدا مادر به برخي بيماري هاي خاص وساير موارد.البته تنها درصد معددي از زايمان ها منجر به سزارين مي شود و اکثر خانم ها مي توانند بطور طبيعي زايمان کنند.
