بخشی از مقاله
چكيده:
تراكم و تصادفات جادهاي ، خسارات و آسيب هاي ترافيكي و از همه مهمتر آلودگي هاي ناشي از وسايل نقليه از جمله مسا ئلي مي باشند كه اكثر كشورها ويا شهرهاي بزرگ با آن مواجه مي باشند . ماليات بنزين از جمله سياست هايي است كه مي تواند در تقليل و ملايم نمودن اين مشكلات كمك نمايد .مالييت بر بنزين ميتواند به صورت زنجيرهاي در كاهش آلودگي هوا موثر واقع شود . وقتي قيمت بنزين بر اثر ماليات افزايش پيدا نمايد ، باعث استفاده بهينه بنزين از
طريقه كاهش استفاده مازاد از وسايل نقليه مي گردد كه اين امر خود از يك طرف باعث كاهش ترافيك و تصادفات رانندگي واز طرفي ديگر باعث بهبود كيفييت هوا ميگردد . اما اين كه افزايش قيمت بنزين تا چه حد توان تقليل آلودگي هوا را دارد بستگي به تاثير آن بر كاهش مصرف بنزين ويا به عبارتي به كشش قيمتي بنزين دارد.
در اين مقاله ما قصد داريم تاثير افزايش قيمت بنزين در اثر ماليات بر آن در كاهش مصرف آن وبالتبع تاثير آن در عوامل مختلف ،بخصوص در كاهش الودگي هوا را در شهر كرج مورد بررسي قرار دهيم ،با اين فرض كه ماليات گرفته شده به عنوان منبعي در جهت بهبود محيط زيست و گسترش و افزايش شبكه هاي جاده اي و و همچنين افزايش خدمات حمل نقل عمومي و بسط آن تخصيص گرفته شود .
روش تحقيق در اين مقاله بر اساس تهيه پرسش نامه و جمع آوري پاسخ ها از دارندگان وسايل نقليه در سطح كرج و برسي عكس العمل آنها در برابر ماليات بر بنزين مي باشد و اينكه آنها با اين افزايش قيمت بنزين در نتيجه ماليات تا چه حد رفتار خود را در استفاده از وسايل نقليه و در نتيجه مصرف بنزين تغيير خواهند داد وبالتبع اين عمل تا چه حد ميتواند در حل مسا ئل و مشكلات بيان شده از جمله آلودگي هوا موثر واقع شود. در نتيجه تحقيق و بررسي كه در اين مقاله
انجام شده ، حاكي از اين است كه مصرف بنزين نسبت به تغييرات قيمت آن بي كشش مي باشد (در حدود 29% تا 59%) و مصرف كنندگان بنزين در برابر افزايش قيمت آن در نتيجه ماليات حساسيت چنداني را نشان نمي دهند و در نتيجه در رفتار خود در استفاده از وسايلنقليه عكس العمل چنداني از خود ايجاد نمي كنند.
فهرست:
1)مقدمه
- بررسي مشكل آلودگي هوا و ساير مسا ئل ناشي از استفاده وسايل نقليه و پيامدهاي ناشي از آن
- سياست ماليات بنزين به عنوان يك رهيافت
- گزيده اي از مطالعات انجام شده در مورد تاثيرات ماليمت بر بنزين در كشورهاي ديگر
- مسا ئل مربوط به تقاضاي بنزين وقيمت گذاري آن در ايران
2)يك تحقيق تجربي
3)روش تحقيق
4)تجزيه و تحليل مدلهاي مورد استفاده در بررسي
5)نتايج به دست آمده در مورد هر كدام از مدلها
6)نتيجه گيري و پيشنهادات
2)يك تحقيق تجربي
شهر كرج از جمله شهرهاي بزرگ در ايران مي باشد كه بيش از 5/1ميليون نفر در خود جاي داده است و در سالهاي اخير جمعيت آن رو به افزايش چشمگير واقع شده است. مسائلي چون افزايش ترافيك ،آلودگي هوا ، شلوغي جاده هاي اطراف آن و تخريب محيط زيست از جمله مشكلاتي است كه مانند شهرهاي بزرگ ديگر در آن وجود دارد و مستلزم چاره انديشي و راه حل مناسب جهت تقليل آن مشكلات مي باشد . سهميه بنزين از جمله از جمله سياستي است كه در چند ماه اخير پس از تصويب مجلس شوراي اسلامي اجرا شده است. اين سياست توانسته است تا حدودي باعث تقليل و بهبود مسائل مربوطه گردد، اما عدم
نظارت كافي بر آن ومسائلي چون رانت بازي و ايجاد مشكلات براي گروهي از مردم آسيب پذير باعث بوجود آمدن مشكلاتي شده است. ما در اين مقاله بر آن شديم كه سياست ماليات بر بنزين را در شهر كرج و در چند منطقه پر جمعيت مورد بررسي قرار دهيم و تأثير اين سياست را در تغييرمصرف وكاهش آن ودر نتيجه بهبود عوامل مضلفي كه در پي دارد را مورد بررسي قرار دهيم. به اين منظور با تهيه پرسش نامه ونظرسنجي از افرادي كه داراي وسايل نقليه مي باشند در جهت بررسي عكس العمل آنها در مقابل افزايش قيمت بنزين در نتيجه ماليات فرضي كه بر بنزين بسته مي شود را بدست آورد.
3)بررسي و مطالعه ما جهت تضمين تأثير ماليات بنزين به عنوان سياستي جهت مهار آلودگي هوا وبهبود عوامل ديگر همچون حمل و نقل عمومي. گسترش شبكه هاي جادهاي و غيره از طرحنظر سنجي، مشابه با برآورد احتمالي استفاده مي كنم. نظر سنجي در واقع تر كيبي از سوالاتي است كه جهت تضمين تغييرات رفتار در رانندگي در نتيجه تغيير در قيمت در نتيجه ماليات مي باشد. شكل نظر سنجي به اين صورت طرح شده كه در صورت افزايش فرضي قيمت بنزين
چطورنسبت به اين موضوع پاسخ مي دهند. نظر سنجي به صورت تصادفي ودر حجم 200نمونه در سطح شهر كرج ودر مكانهاي جايگاه هاي پمپ بنزين انجام شده است. از آنجا كه مي توان در جايگاههاي افراد متنوعي را مورد پرسش قرار داد، جايگاه مناسبي به نظر مي رسيد. ابتدا سوالات طراحي شده در حدود 20عدد بود ولي به علت خلوت بودن جايگاهها وعدم اشتياق رانندگان براي پاسخ به سوالات و توقف در جايگاه به منظور پاسخ به سوالات كم بود ، مجبور به
كاهش سوالات مربوطه بوديم، بدين صورت كه سوالات مهمتر به صورت دقيق و سريع از رانندگان پرسيده مي شود و سوالاتي كه زياد به تحقيق مورد بررسي مربوط نمي شد. حذف مي گرديد، سوالات ديگري هم بود كه در ادامه نظر سنجي ها به نظر ميرسيد كه رابطه رابطه معناداري با تفاوت مصرف بنزين در افراد مختلف نداشته باشد مانند جنسييت و سن افراد كه آنها نيز حذف گرديد.
نظر سنجي ها در سه مكان سوخت رساني واقع در كرج كه شامل رجايي شهر، گلشهر و حيدر آباد بوده است. انتخاب اين جايگاه ها براي نظر سنجي به دلايل مختلفي انجام گرفت، اولا اين جايگاه در محل عبور و مرور افراد مختلفي از طبقه بالا و پايين بوده،دوماً اين جايگاهها تقريباً نسبت به جايگاههاي ديگر سوخت رساني بيشتري صورت مي گرفت و در نتيجه زمان كافي جهت نظرسنجي ها موجود بود. در هر جايگاه حدود تقريبي 70نظر سنجي انجام گرفت كه تعدادي از اين نظر سنجي ها به دليل عدم انطباق با واقعيت و پراكندگي آن از بقيه جدا شده وحدود 200پرسش نامه جهت تضمين باقي مي باشد.
قبل از سوال كردن از افراد،ابتدا درباره پرسشنامه وسوالات مربوط توضيحاتي داده ميشد ودر مورد افزايش قيمت بنزين فرضي توضيح داده مي شد كه اين افزايش قيمت در واقع به صورت مالياتي در نظر گرفته مي شود كه جهت امور مختلفي از جمله گسترش و بهبود محيط زيست، بهبود خدمات حمل و نقل عمومي وگسترش شبكه هاي جاده انجام ميگيرد و بحثس جدا از تنها افزايش قيمت بنزين و كسب درآمد براي شركت نفت مي باشد.
در نظر سنجي ها به جاي سوال مستقيم در مورد ميزان در آمد خانواده افراد در مورد ميزان متوسط مخارج ماهانه خانواده آنها سوال شده است. به اين دليل كه افراد معمولاً در آمد خود را به طور صحيح نمي گويند. در مورد مسافت ها، مانند مسافت طي شده از محل سكونت تا محل كار، به جاي ميزان مسافت از ميزان از ميزان زمان طول كشيده به دقيقه پرسيده شد، زيرا اولاً به دليل ترافيك نمي توان از آن به نتيجه مورد نظر رسيد، دوماً معمولاً افراد اطلاع بيشتري از زمان طول كشيده نسبت به مسا فت طي شده دارند و جمع آوري اطلاعات راحت تر خواهد بود. در مقابل قيمت هاي فرضسي كه در مقابل آنها گذاشته مي شد، از 200تومان تا 400تومان در نظر گرفته مي شد، مثلاً پرسيده مي شد :اگر قيمت بنزين به 200 تومان يا 300تومان افزايش يابد شما چه مقدار بنزين در آن شرايط مصرف خواهيد كرد ؟ودر مورد افراد ديگر، قيمت هاي مختلفي داده مي شد وعكس العمل آنها در مورد بنزين ثبت مي شد.
4)تجزيه و تحليل مدلهاي مورد استفاده در بررسي
مدل هاي تقاضاي عرضي به شكل زير است : (1)
كه لگاريتم مصرف بنزين i) (Ln g تابعي است از لگاريتم قيمت بنزين i) (Ln p وساير متغير هاي اقتصادي و اجتماعي ديگر همچون درآمد افرد ،تعداد افراد خانواده، زمان طول كشيده از محل كار تا محل سكونت با وسيله نقليه يا بدون آن.
مدل ديگر كه در اين تحقيق مورد استفاده قرار گرفته است عبارت است از :
(2)
كه جمله Lnyi Lnpi جمله تأپير متقابل درآمد و قيمت بنزين مي با شد، در واقع اين جمله اجازه مي دهد كه كشش قيمتي بنزين همراه با توزيع در آمدي متفاوت تغيير يابد.
5) نتايج بدست آمده بر اساس هر يك از مدلها
در جدول 1: lp برابر لگاريتم قيمت بنزين مي باشد،lin برابر لگاريتم درآمد يا همان متوسط مخارج خانوار، lf لگاريتم تعداد اعضاي خانواده، la لگاريتم زمان ظول كشيده به دقيقه براي طي كردن مسافت از محل سكونت به محل كار با وسيله نقليه مي باشد.
در اينجا مشاهده مي شود كه كشش قيمتي برابر 29/0 و كشش در آمدي برابر 27/0 مي باشد. در واقع با افزايش قيمت بنزين مي توان گفت كه مصرف آن كاهش مي يابد اما اين كاهش مصرف بنزين در نتيجه افزايش قيمت كم مي باشد، يا به عبارتي مي توان گفت كه با 100% ماليات بر بنزين (با افزايش آن به 200تومان) مصرف آن تنها 29% كاهش خواهد يافت.
