مقاله طراحی و اجرای مالیات های زیست محیطی ( مالیات پیگو )

بخشی از مقاله

چکیده:

مالیات های سبز - زیست محیطی - ، به عنوان یکی از محورهای توسعه پایدار در کشورها، از سیاستهای مؤثر در زمینه کنترل عوامل  زیست محیطی با استفاده از ابزارهای اقتصادی میباشد.با معرفی پایه های جدید که می بایست با مطالعات گسترده وضع قوانین مناسب وبسترسازی فرهنگی صورت پذیرد می توان با مقتضیات و شرایط زمان پیش رفت و نتیجه مطلوب رابه دست آورد و از انجام اقدامات شتابزده  در این زمینه خودداری نمود

در آخر با توجه به اینکه یکی از معیارهای فرایند توسعه پایدار توجه به مسائل زیست محیطی و حفاظت از  محیط زیست می باشد، مالیات زیست محیطی به عنوان یکی از ابزارهای اقتصادی در اختیار دولت برای رسیدن به تخصیص بهینه منابع  است .به لحاظ نظری، از بعد کارایی مالیات پیگو مطلوب تر است در حالی که در عمل مالیات های غیر مستقیم زیست محیطی به طور  گسترده مورد استفاده قرار می گیرد

.1مقدمه

هدف اصلی پیگیری برنامه های رشد و توسعه اقتصادی در هر کشور، افزایش سطح استاندارد و رفاه آن جامعه است؛ اماحدوداً تمام فعالیت های اقتصادی بشر با آسیب های زیست محیطی همراه است که خود، اثر ی منفی در رفاه جامعه دارد .این درحالی است که محیط زیست دامنه وسیعی از کارکردها و خدمات ارزشمنداقتصادی دارد، مانند تأمین منابع تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر، ارائه کالاهای طبیعی مانند چش مانداز های طبیعی وامکانات رفاهی و جذب ضایعات زیست محیطی ناشی از فعالیت های اقتصادی برای انسان .

بااین حا ل، دروضعیتی که حقوق مالکیت به خوبی تعریف نشده باشد، انتشار آلودگی همراه با فعالیت های اقتصادی نوعی پیامد جنبی است که در رفاه سایر افراد جامعه تأثیری منفی می گذارد؛ ازاین رو، ضروری است دولت ازطریق اعمال سیاست های مناسب زیست محیطی، تأثیرات منفی ناشی از آلودگی را درونی کند.1دخالت دولت به منظور اصلاح تأثیرات پیامدهای جنبی زیست محیطی و کنترل آلودگی ازطریق روش های مختلفی انجام می گیرد، مانند مالیات مستقیم زیست محیطی - مالیات پیگوئی - و مالیات غیرمستقیم زیست محیطی و قوانین و مقررات زیست محیطی

در چارچوب مالیات مستقیم زیست محیطی، مالیات، منافع شخص آلوده کننده را تحت تأثیر قرار می دهد .در این چارچوب، بنگاه آلاینده به منظور کاهش میزان مالیات، مقدار تولید خود را کاهش می دهد و این موضوع به کاهش هزینه های اجتماعی ناشی از آلودگی منجر می شود.مالیات های غیرمستقیم نوعی دیگر از مالیا تهای زیست محیطی است که به جای اخذ مالیات مستقیم برحسب واحد آلودگی، مالیات را بر نهاد ههای تولید یا کالاهای مصرفی وضع می کند که استفاده از آن هابه نوعی با آسیب زیست محیطی در ارتباط است .

این نوع مالیات به دلیل توجه به مصرف ازطریق کاهش تولید و وضعیت نگهداری و بهبود تکنولوژی موجب کنترل بیشتر آلاینده ها با هزینه بیشتری درمقایسه بامالیات پیگوئی می شود .هر دو نوع مالیا ت های مستقیم و غیرمستقیم زیست محیطی، به جای استفاده ازسیاست های کنترلی و دستوری، بر سیستم قیمتی متکی است.نوع دیگری از مقابله با هزینه های جنبی آلودگی زیست محیطی، وضع قوانین و مقررات دولتی است .این نوع از سیاست گذاری زیست محیطی ، استانداردها و معیارها یی پذیرفتنی از سطح انتشار آلاینده ها ی زیست محیطی را تعیین می کند .واحدهای اقتصادی آلاینده، درصورت تخلف از این استانداردها، با توقف تولید یا جریمه های سنگین مواجه می شوند.اگرچه  اقتصاد محیط زیست امروزه به عنوان یک دانش جوان در دنیا شناخته میشود، اما در سالهای اخیر رشدشتابانی داشته است و لذا توانسته بازارها و سیاستهای اقتصادی کارآمدی را برای کنترل و مدیریت مشکلات محیط زیستی ابداع کرده و به کار گیرد

شاید یکی ازدلایل این  رشد شتابان، نرخ بزرگ انتشار آلاینده ها وتوجه بیشتر جوامع به مشکلات زیست محیطی باشد ؟درایران اما این گونه نیست .از یک سو  دانش اقتصاد محیط زیست، روش ها و سیاست  های مدیریت اقتصادی محیط زیست ، هنوز هم جوان به حساب می آیند ؟از سوی  دیگرجامعه نیز توجه چندانی به مشکلات زیست محیطی خودندارد

تنها وجه مشترک این شرایط نرخ بزرگ انتشارآلاینده های محیط  زیستی در اثر فعالیتهای اقتصادی است ؟ملاحظه میشود که در حال حاضر در کشور ما تنهاسیاست مدیریت محیط زیست و انتشار آلاینده  هاسیاست استاندارد و جریمه است ؟البته این سیاست ها نیزبه طور کامل اجرا نمی شوند چراکه تدوین و اجرا ونظارت بر استانداردها کار  سخت پرهزینه ای است.اجرای برنامه جریمه نیز فرایندی طولانی و پرهزینه است .شایدبه همین دلیل باشد که مشکلات  محیط زیستی  کشور رو به نزول نمی روند .با توجه به شرایط فوق به نظر می رسداستفاده از ابزارها و سیاست های جدید اقتصادی برای مدیریت کاراتر  محیط زیست ضروری به نظر می رسد

یکی از این سیاست ها و برنامه های اقتصادی مالیات محیط زیستی است .مالیاتها علاوه بر اینکه  یکی ازاصلی ترین منابع کسب درآمد برای دولت تلقی میشود،یکی از راههای کنترل و اعمال سیاستهای مدنظردولتمردان در زمینه های  مختلف نیز میباشد

پس ازاهمیت یافتن محیط زیست و توجه جهانی به مشکلات زیست محیطی در دنیا، راههای حفظ آن وروشهای  کنترل و جلوگیری اززوال آن وارد متون علمی ودانشگاهی گشت .یکی از مهمترین و پردامنه ترین موضوعاتی که در ادبیات اقتصادی دنیا  رشد چشمگیری نمود، بحث کنترل آلودگی و حفاظت از آن با استفاده ازابزراهای اقتصادی بود .راههای کنترل آلودگی در نمودارزیر  نمایش داده شده استْ

روشهای کنترل آلودگی

چنانکه مشاهده میگردد، ابزراهای اقتصادی مورد استفاده برای کنترل آلودگی عمدتاً  به سه زیر بخش تقسیم می گردند که در میان آنها  مالیات یکی از پراستفاده ترین روشها بشمار میآید