بخشی از مقاله
چکیده
توان یادگیری و قدرت حافظه از ویژگیهای بارز انسان است و برای ادامه حیات، گذران زندگی عادی و پیشرفتهای علمی ضرورتی اجتناب ناپذیر میباشد. سیستمهای زیادی در ایجاد حافظه و یادگیری دخیل هستند. کاهش هورمونهای جنسی در پیری و عوارض داروهای شیمیایی ازجمله عواملی میباشند که میتوانند اختلالاتی در روند حافظه و یادگیری ایجاد نمایند. لذا جایگزین نمودن داروهای گیاهی با عوارض کمتر در درمان بیماریهای شناختی و بهبود حافظه و یادگیری حائز اهمیت میباشند.
در این پژوهش تاثیر تزریق داخل صفاقی کاسنی بر یادگیری اجتنابی غیرفعال موش صحرایی نژاد ویستار مورد بررسی قرار گرفته است. در روش بررسی تعداد 50 سر موش صحرایی بالغ نژاد ویستار با وزن 20 230 در یک گروه کنترل و گروه تیمار با غلظت 10 میلی گرم بر کیلوکرم قرار گرفتند،سپس میزان یادگیری و بخاطر آوری آنها در گروه های سازش، آموزش و آزمون بررسی گردیدو دادههای جمعآوری شده توسط نرم افزار SPSS و آنالیز واریانس یک طرفه، آزمون توکی و همچنین آزمون T-test تجزیه وتحلیل شده اند.
نتایج بررسی نشان داد که تاثیر تزریق عصاره هیدروالکلی کاسنی در گروه موش صحرایی سالم در تزریق دوز (mg/kg 10) افزایش معنیداری در مقایسه با گروه کنترل داشته بترتیب(( P<0.05 که نشان از افزایش حافظه و یادگیری میباشد. نتیجهگیری: با توجه به اینکه یافتهها نشان داده که معمولا اثرات کاسنی فقط محدود به یکی از اجزاء شیمیایی نیست. لیکن احتمالا عملکرد مجموعهای از ترکیبات کاسنی میتوانند بر ایجاد یادگیری و حافظه موثر میباشند. از جمله ترکیباتی مانند آنتیاکسیدانها که با کاهش استرس اکسیداتیو و فیتواستروژنها و با تاثیر بر گیرندهها استروژنی باعث تسهیل یادگیری میگردند.
کلمات کلیدی: سنبل الطیب، یادگیری اجتنابی غیر فعال، حافظه، موش صحرایی نر
(1 مقدمه
نقش یادگیری در همه صحنه های زندگی ما نمایان است. یادگیری نه تنها در آموختن مهارتی خاص یا مطالب درسی، بلکه در رشد هیجانی، تعامل اجتماعی و حتی رشد شخصیت نیز دخالت دارد(.(1 نظریه پردازان یادگیری معتقدند یادگیری چیزی است که در نتیجه تجارب معین صورت می پذیرد و بیش از ایجاد تغییر در رفتار رخ می دهد((2یادگیری. تغییری نسبتاً دائمی در رفتار است که در نتیجه تمرین حاصل شده است(.(1
1
همچنین حافظه نقش اساسی در زندگی روزمره انسان دارد و پایه و مبنای تمام آموزش ها و یادگیری ها، حافظه می باشد(.(3حافظه توانایی یادگیری، یادداری، یادآوری مطالب و رویدادهای فراگرفته شده میباشد.در واقع حافظه نیروی پیوند دهنده ما به اندیشهها و ادراکات ماست. اگر حافظه وجود نداشت هوشیاری ما به تعداد لحظههای زندگیمان تجزیه میشد(.(4 با شناسایی ترکیباتی که بتواند این دو پدیده رفتاری(یادگیری و حافظه)را تقویت کند، خدمت بزرگی به بسیاری از افراد که دچار کندی ذهن و ضعف حافظه هستند، می شود(.(3 پدیده تقویت دراز مدت ناشی از توالی سه فاز است: .1 تقویت کوتاه مدت، LTP.2 اولیه((Early LTP; E-LTP و LTP.3 تاخیری ( .(17)(Late LTP; L-LTP وقوع هر فاز توسط واسطه ها و تنظیم کننده های متفاوتی هدایت می شود که شامل موارد ذیل می شود :الف. گیرنده های پروتئینی سطح سلول که به وقایع خارج از سلول پاسخ می دهند .ب .آنزیم ها و پیامبرهای داخل سلولی که پیشرفت یک فاز را موجب می گردند .(18)
داروهای زیادی بر حافظه و یادگیری مؤثرند برای مثال، داروهای کولینرژیک اثرات مثبت روی حافظه داشته درحالی که داروهای آنتی کولینرژیک، آنتی پسیکوز، داروهای بیهوش ی و غیره، دارای اثرات منفی بر حافظه هستند(.(19 گیاه درمانی یکی از کهن ترین شیوه های درمانی است، که انسان در چالش با طبیعت فراگرفته، پرورانده و گسترش داده است . گیاهان دارویی علاوه بر داشتن مواد مؤثره اصلی، مواد دیگری نیز دارند که در بسیاری موارد از سمیت و اثرات ناخواسته آن ها جلوگیری می کند(.(20
گیاه کاسنی با نام علمی Cichorium intybus l متعلق به تیره ی مرکبات، زیر تیره زبان گلی ها و طایفه کاهو I. actuceae از مهم ترین گیاهان تیره Asteraceae می باشد((21 گیاه کاسنی گیاهی علفی و دارای اثر ضد باکتری می باشد که در حالت وحشی ارتفاع آن به 0/5 تا 1/5 متر می رسد، ولی اگر پرورش یابد از 2 متر نیز تجاوز می کند ترکیبات شیمیایی کاسنی شامل املاح معدنی و گلیکوزید شیکوری ئین و ارسنیک و دو ماده تلخ لاکتوسین و اینتی بین و مواد قندی و رزین و تانن و موسیلاژ(لعاب)و اسانس و پکتین و اینولین و تراگ زاسین، فلاونوئید،ترپنوئیدها و اسیدهای چرب می باشد(.(26از نظر طب سنتی، کلیه قسمتهای گیاهمخصوصاً ریشه و برگهای آن اثر مقوی، مقوی معده و صفرابر دارد و از آن به عنوان اشتها آور در ضعف عمل دستگاه هضم استفاده می شود((24 و از آن به عنوان مدر، ضددرد، معرق،تب بر، تقویت معده، تصفیه کننده خون، ملین، صفرابر و تقویت اعمال کبدی استفاده می شود؛ میکروب کش است و برای رفع التهاب و تومورهای پوستی مورد استفاده قرار می گیرد.همه قسمتهای این گیاه بخصوص ریشه و برگها قابل استفاده می باشند(.(27 به طور کلی، در بررسی منابع کتاب شناختی و بانک های اطلاعاتی، مدرک معتبر در مورد بررسی اثر این گیاه بر حافظه و یادگیری یافت نشده است، با توجه به اثر مرکزی ترپنوئیدها وفلاونوئید ها هدف از پژوهش حاضر بررسی تجربی اثر عصاره هیدر الکلی کاسنی بر یادگیری اجتنابی غیر فعال در موشهای صحرایی نر نژاد ویستار می باشد.
