بخشی از مقاله
چکیده: صمغ گیاه آنغوزه سابقه مصرف دارویی طولانی در طب سنتی دارد. به منظور بررسی اثرات عصاره آنغوزه بر عملکرد تولید مثلی موشهای صحرایی نر،آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی بر روی 32 سر موش صحرایی با میانگین وزنی -220 250 گرم و به مدت 14 روز انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل گروه شاهد و گروههای دریافتکننده عصاره با دریافت دُز درون صفاقی به ترتیب 75، 150 و 300 میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن زنده حیوان بود. نتایج این پژوهش نشان داد که غلظت 300میلیگرم عصاره سبب افزایش غلظت آنزیمهای کبدی آسپارتات آمینوترانسفراز - AST - و آلانین آمینوترانسفراز - ALT - شد. تعداد سلولهای لایدیگ و ترشح تستوسترون با افزایش غلظت عصاره کاهش یافت. باتوجه به نتایج بدست آمده غلظتهای بالا عصاره ایجاد اثرات سمی نموده و عملکرد تولید مثلی را کاهش میدهد.
واژههای کلیدی: آنغوزه، موش صحرایی ویستار، عملکرد تولید مثلی. - 1 مقدمه
گیاه آنغوزه - - Ferula Asafoetida متعلق به خانواده Apiaceae است و ارتفاع آن به دو متر میرسد. استفاده دارویی از صمغ ریشه آن به قرنها قبل برمیگردد. صمغ آنغوزه دارای ترکیبات مختلفی میباشد. بخش رزینی آن شامل فرولیک اسید93 و استرهای آن، کومارینها94، سزکویی ترپن کومارینها95 و سایر ترپنوئیدها میباشد. صمغ آن حاوی گلوکز، گالاکتوز، رامنوز، پلی ساکاریدها و گلیکوپروتئینها بوده و روغنهای فرار آن از ترکیبات سولفوره و ترپنوئیدها تشکیل شده است - . - 5 بو و مزه صمغ آنغوزه بخاطر ترکیبات حاوی سولفور آن است. دیسولفیدها به همراه تری و تتراسولفیدها از صمغ آنغوزه جدا گردیدهاند. آمبلیفرون96، فرانسیفرولهایA 97، B و C، فرولیک اسید و مشتقات کومارینی فوئتیدین98 و کامولونول99 نیز در صمغ آنغوزه وجود دارد - . - 4
آنغوزه دارای اثرات دارویی گوناگونیست: اثرات ضد دیابتی، ضد میکروبی و درمان سنگ صفرا و غیره در رابطه با مصرف عصاره آنغوزه گزارش شده است - . - 2 با توجه به اثرات شناحته شده رادیکالهای آزاد بر کاهش عملکرد تولیدمثلی، استفاده از گیاهان دارویی بدلیل وجود خواص آنتی اکسیدانی بالا سبب بهبود وضعیت تولیدمثلی می شود. اما در برخی موارد وجود برخی ترکیبات خاص، سبب کاهش قوای جنسی در جنس نر و یا ماده می شود. در رابطه با اثرات احتمالی عصاره آنغوزه بر عملکرد تولید مثلی جنس نر مطالعات اندکی صورت گرفته است اثرات کاهش قوای جنسی مردانه در گونه F. hermonis گزارش شده که این اثرات را به ماده فروتنین، که در این گونه به وفور یافت میشود، نسبت دادهاند . - 7 - با توجه به عدم وجود تحقیقات علمی که اثر مستقیم عصاره آنغوزه بر وضعیت تولید مثلی جنس نر بررسی نماید و ناشناخته بودن نوع اثرات، هدف از مطالعه حاضر بررسی مصرف مقادیر مختلف عصاره آنغوزه بر عملکرد تولید مثلی موشهای صحرایی نر ویستار میباشد.
-2 مواد و روشها
-1-2 تهیه عصاره
برای تهیه عصاره، به 100 گرم صمغ آسیاب شده آنغوزه، آب و الکل به نسبت 1 به 5 اضافه شد و پس از گذشت 48 ساعت، محلول حاصل به دفعات صاف شد تا محلولی یکنواخت حاصل شود. سپس برای حذف حلال از دستگاه روتاری در دمای 40 درجه سانتیگراد استفاده شد.
-2-2 حیوانات و تیمارها تعداد32 سر موش صحرایی نر - متوسط وزن 250-220گرم - به صورت تصادفی به یکی از 4 تیمار آزمایشی اختصاص داده شدند.
بطوری که در هر تیمار8 حیوان وجود داشت. تیمارهای آزمایش شامل: تیمار شاهد بدون دریافت عصاره و تیمار دوم، سوم و چهارم به ترتیب میزان 75،150 و300 میلیگرم به ازای هر کیلو وزن بدن عصاره آنغوزه بصورت تزریق درون صفاقی - IP - هر 24 ساعت یک بار وبه مدت 14روز دریافت کردند. پس از پایان دوره از تمام حیوانات خونگیری بعمل آمد و نمونهها در 3000 دور به مدت 15 دقیقه سانتریفیوژ و سرم خون برای آنالیزفراسنجههای خونی استفاده شد. آنالیز هورمون تستوسترون با استفاده از دستگاه اتوآنالایزر و و آنزیمهای کبدی با دستگاه الایزا انجام شد. برای تهیه نمونه بافت بیضه، در ظرفهایی حاوی فیکساتور فرمالین قرار داده تا جهت تهیه بافت آماده شوند .پس از مراحل آماده سازی، نمونههای بافتی توسط میکروتوم مقطعگیری و قطر هر مقطع 5 میکرون در نظر گرفته شد .سپس با رنگ آمیزی به روش هماتوکسیلین- ائوزین، اسلایدهای بافتی آماده شد . پارامترهای مورد نظر در مطالعه مقاطع بافتی، طول، عرض، ضخامت و قطر لولههای سمینیفروس و تعداد سلولهای لایدیگ و سرتولی بود - . - 3
3-2 -آنالیز آماری
تحلیل نتایج بدست آمده از این آزمایش در قالب یک طرح کاملا تصادفی و با در نظر گرفتن وزن اولیه بعنوان متغیر کمکی با رویه GLM نرم افزار آماری SAS انجام شد. P<0/05 بعنوان سطح معنیداری نتایج در نظرگرفته شد.
-3نتایج و بحث
برای تعیین اثرات سمی احتمالی عصاره، غلظت آنزیمهای کبدی ALT و AST اندازه گیری شد - جدول. - 1 نتایج نشان داد که با افزایش غلظت عصاره، غلظت آنزیمهای مذکور افزایش مییابد و سطح 300 میلیگرم عصاره تفاوت معنیداری با گروه شاهد داشت. افزایش غلظت این آنزیمها احتمالا بدلیل افزایش سنتز و یا آسیب بافتی کبد میباشد - . - 6
با افزایش غلظت عصاره تعداد سلولهای لایدیگ کاهش یافت - جدول. - 2 بطوریکه غلظتهای 150 و 300 میلیگرم تفاوت معنی-داری با شاهد داشتند - . - P<0/05 با افزایش غلظت عصاره، میزان تستوسترون سرم کاهش یافت. این کاهش میتواند به دلیل کاهش سلولهای لایدیگ و تاثیر ترکیبات موجود در عصاره بر ترشح تستوسترون باشد. در پژوهش انجام شده توسط زانولی و همکاران - - 7، مصرف فروتنین حاصل از فرولا هرمونیس - - f. hermonis در موشهای صحرایی نر، سبب کاهش عملکرد تولید مثلی شد. اثرات فروتنین بر تولید مثل از طریق کاهش ترشح تستوسترون اعمال میشود. بنظر میرسد اثر فروتنین از طریق محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-گناد باشد. ایرانشاهی و همکاران - - 1 وجود فروتنین در عصاره آنغوزه را اثبات نمودند. با افزایش غلظت آنغوزه، شمار سلولهای سرتولی تغیر معنیداری نداشتضخامت. سمینیفروس با افزایش دُز عصاره کاهش یافت که میتواند بر عملکرد تولید مثلی و ترشح اسپرم تاثیر بگذاردبا. این وجود، تنها دُز 75 میلیگرم عصاره سبب کاهش معنیدار در طول و عرض لولههای سمینیفروس شد. باتوجه به عدم وجود مطالعات در رابطه با تاثیر عصاره آنغوزه بر وضعیت تولید مثلی جنس نر، نمیتوان بطور قطع و یقین به تاثیر کاهشی این عصاره بر عملکرد تولید مثلی جنس نر رای داد و انجام تحقیقات بیشتر در این زمینه ضروری میباشد.
