بخشی از مقاله
چکیده
کلیه بانکها در جریان عملیات خود با ریسکهایی مواجهند که قادر به از بین بردن آنها نبوده اما امکان مدیریتشان وجود دارد. بنابراین بانکها برای ادامه حیات خود باید ریسکها را کنترل نموده و کاهش دهند که برای این کار، شناسایی عوامل مؤثر بر ریسکهای مختلف بسیار راهگشا خواهد بود. یکی از مهمترین ریسکهای مرتبط با فعالیت بانکی، ریسک اعتباری و ریسک نقدینگی است. این تحقیق، به منظور شناخت عوامل مؤثر بر ریسک اعتباری و ریسک نقدینگی، رابطه میان ریسک اعتباری و ریسک نقدینگی را با توجه به دادهها و منابع اطلاعاتی موجود که ترازنامه بانکهای فعال در سیستم بانکی کشور از سال 1388 تا 1391 میباشد. برای پی بردن به میزان همبستگی متغیرها با یکدیگر، از آمارههای تحلیل واریانس چند متغیره استفاده شده است. متغیرهای ریسک اعتباری و ریسک نقدینگی، با استفاده از نسبتهای مالی مورد تعریف و اندازهگیری شده و از نظر آماری و بر اساس آزمونهای لاندای ویلک و اثر پیلایی، روی و هتلینگ، تابع کانونی در سطح 0,01 معنیدار است. بر اساس محاسبات انجام شده با کمک نرمافزار اسپیاساس1، میتوان گفت که ریسک نقدینگی از ریسک اعتباری بانکها تاثیر میپذیرد و فرضیه تحقیق مبنی بر وجود رابطه میان دو مجموعه از متغیرها مورد اثبات قرار گرفت و دریافتیم که بین ریسک نقدینگی و ریسک اعتباری ارتباط معناداری وجود دارد.
کلمات کلیدی: مدیریت ریسک ، ریسک اعتباری ، ریسک نقدینگی ، تجزیه و تحلیل کانونی
1. SPSS
مقدمه
در سالهای اخیر، همزمان با تخصیص حجم عظیم منابع مالی از طریق بانکهای مختلف دنیا، شاهد بحرانها، زیانها و حتی ورشکستگیهای متعدد بانکها بودهایم. بانکهای موفق به دلایل مختلفی از قبیل خطر یا هزینههای ناشی از نوسانهای نرخ بهره، تورم، ارز و یا بازپرداخت نشدن تسهیلات پرداختی، با بحرانهای متعددی روبرو شدهاند. بحرانهای اجتماعی و پنهان، مسئولین نهادهای نظارتی و اجرایی سیستمهای مالی را بر آن داشته است تا مدیریت ریسک نهادهای مالی و به خصوص بانکها را با جدیت بیشتر و کارشناسانهتری مورد توجه قرار دهند (شایان آرانی، .(1380 عواملی همچون تغییرات تکنولوژی، تغییر در نوع و سلیقه مصرفکنندگان، تغییرات نرخ ارز، جابجایی مدیریت و... ممکن است با افزایش میزان ریسک اعطای تسهیلات، بخشی از منابع بانک را به خطر بیاندازند (ساندرز و میلان1، .(2001 ریسک اعتباری بطور ساده عبارت است از امکان بالقوه اینکه قرض گیرنده از بانک و یا طرف حساب وی، در اجرای تعهدات خود در مقابل بانک در مدت مشخصی ناتوان شود.
از سوی دیگر امروزه، مدیریت نقدینگی یکی از بزرگترین چالشهایی است که سیستم بانکداری با آن روبروست. دلیل اصلی این چالش این است که بیشتر منابع بانکها از محل سپردههای کوتاه مدت تامین مالی میشود. علاوه بر این تسهیلات اعطایی بانکها صرف سرمایهگذاری در داراییهایی میشود که درجه نقدشوندگی به نسبت پایینی دارند (رستمیان و حاجی بابایی، .(1388 از همین رو برای شناخت هر چه بیشتر ریسکهای بانکی و عوامل مؤثر بر ریسکها، این تحقیق درصدد یافتن پاسخ این پرسش است که "آیا رابطه معناداری میان ریسک اعتباری و ریسک نقدینگی بانکها در ایران وجود دارد؟"
مبانی نظری و پیشینه تحقیق
تخصص محوری بانکهای تجاری جذب سپرده و اعطای وام است. اعطای وام بانک را در معرض ریسک اعتباری قرار میدهد. قسمتی از مشکلات امروز بانکهای کشور در زمینه افزایش مطالبات معوق و سوختشده بهدلیل عدمبهرهگیری بانکها از نظام اندازهگیری و مدیریت ریسک اعتباری است. ریسک اعتباری از این واقعیت ریشه میگیرد که طرف قرارداد2 نتواند یا نخواهد تعهداتش را انجام دهد. بهشیوه سنتی، تأثیر این ریسک با هزینه ریالی ناشی از نکول3 طرف قرارداد سنجیده میشود. زیانهای ناشی از ریسک اعتباری ممکن است قبل از وقوع واقعی نکول از جانب طرف قرارداد، ایجاد شود. بنابراین، ریسک اعتباری را میتوان بهعنوان زیانی محتمل تعریف کرد که در اثر یک رویداد اعتباری اتفاق میافتد. رویداد اعتباری زمانی واقع میشود که توانایی طرف قرارداد در انجام تعهداتش تغییر کند. با این تعریف، تغییر ارزش بازار بدهی بهخاطر تغییر رتبهبندی اعتباری (یا تغییر آگاهی بازار از توانایی طرف قرارداد نسبت به انجام تعهداتش) را نیز میتوان بهعنوان ریسک اعتباری در نظر گرفت. مدیریت صحیح نقدینگی به منظور جلوگیری از هدر رفتن فرصتهای سرمایهگذاری، استفاده از مقادیر نقدینگی مازاد برای سرمایهگذاری و اعطای تسهیلات جدید به منظور کسب بازدهی بیشتر، آمادگی برای رویارویی با شرایط بحرانی و کسری منابع نقد، ضروری است. برای مدیریت صحیح نقدینگی لازم است ابزار مناسب و عوامل موثر این کار به درستی مورد شناسایی قرار گیرد(جایسوال4، .(2010
