بخشی از مقاله
بررسی انعکاس عملکرد شرکتها در بورس اوراق بهادار تهران با توجه
چکیده
ما در این تحقیق به بررسی انعکاس عملکرد شرکتها در بورس اوراق بهادار تهران با توجه به حجم معاملات آنها پرداختیم و از این متغیر به عنوان ابزاری در جهت نشان دادن عملکرد شرکتها در بورس اوراق بهادار تهران بهره بردیم. برای رسیدن به این هدف تعداد 67 شرکت را بین سالهای 1379 تا 1387 مورد بررسی قرار دادیم و ابتدا از نسبتهای,ROE,ROA,EVA به عنوان
معیارهایی جهت بررسی عملکرد شرکتها استفاده کردیم و سپس با استفاده از حجم معاملات آنها در بین سالهای 1387-1379 در بورس اوراق بهادار تهران، عملکرد آنها را از دیدگاه سرمایه گذاران مورد بررسی قرار دادیم و با استفاده از ضریب همبستگی به آزمون متغیرهای فوق الذکر را پرداختیم، نتیجه این آزمون نشان می داد که ارتباط این دو متغیر بسیار ضعیف می باشد.
این مسئله بدان معنی می باشد که سرمایه گذاران در بازار سرمایه توجهی به خود شرکت و عملکرد آن نداشته و خرید و فروشهای سهام بدون توجه به تحلیلهای بنیادی، صورتهای مالی، گزارش حسابرسان و ... انجام شده و عوامل دیگر در آن تاثیر گذار می باشند. که از نتایج آن می توان به شکل گیری حباب قیمتی و ضعیف شدن بازار سرمایه و متضرر شدن سهام داران جز و کل اشاره کرد.
واژگان کلیدی:حجم معاملات، سرمایه گذاران، بورس اوراق بهادار تهران،ارزیابی عملکرد شرکتها
مقدمه
تحقیقات و تحلیلهای همه جانبه بازارهای اوراق بهادار و نتیجه گیری صحیح می تواند سرعت رشد و شکوفایی این بازارها را تحقق بخشد. بورسهای معتبر دنیا نشان داده اند که در تامین و جمع آوری سرمایه موفق بوده و این حاصل کثرت و اعتقاد سهامداران به بازارهای سرمایه و کارایی بازار است، به نحوی که مطمئن هستند سرمایه های آنان به هدر نرفته و سودهای معقولی به ارمغان
می آورد. تحقیق پیرامون مقوله های مختلف موثر بر عملکرد شرکتها و توجه سرمایه گذاران به این عملکرد
می تواند به تصمیم گیری صحیح سهامداران منجر شده و تخصیص بهینه منابع اقتصادی به نحو مطلوبتری انجام گرفته و وضع سرمایه گذاری بهتر گردد.
تحقیقات نشان داده است که عوامل مختلفی قادر است بر تصمیمات سرمایه گذاران تاثیر بگذارد اما آنچه که مهم به نظرمی رسد این است که میزان اتکا سرمایه گذاران و معامله گران به اطلاعات غیر حسابداری بسیار بیشتر از اطلاعات حسابداری و مالی میباشد. با توجه با این مسئله می توان چنین استنباط نمود که سرمایه گذاران بدون در نظر گرفتن وضعیت شرکت و عملکرد آن و با توجه به سایر عوامل بازار سرمایه اقدام به خرید و فروش سهام
می نمایند.
بیان مسئله:
از آنجا که فرایند تصمیم گیری سرمایه گذاران، تحت تاثیر ترکیبی از اطلاعات مالی و غیر مالی است، اما گزارشهایی که مدیران در رابطه با عملکرد و نحوه فعالیت شرکت به بازار سرمایه ارایه
می کنند، صرفا ابعاد مالی قضیه را در بر می گیرد و شامل اطلاعات غیرمالی نمی باشد علاوه بر اطلاعات مالی رایج، باید اطلاعات بیشتری در مورد شرکتها که بر قیمت سهام موثرند، برای سرمایه گذاران افشا شود. به طوری که نتایج تحقیق دو محقق استرالیایی بال و براون نشان داد، تغییرات قیمت سهام با تغییرات سود همسو است ولی به آن میزان نیست، از آن زمان برخی نکات از جمله این که تغییرات قیمتهای سهام، علاوه برتغییرات سود حسابداری از متغیرهای دیگری نظیر نوع صنعت، ترکیب سرمایه شرکت و سهم بازار فروش محصولات و ... تاثیر می پذیرد، برای سرمایه گذاران روشن شد.
حال مسئله این است که چرا سرمایه گذاران در تصمیمات سرمایه گذاری خود توجه چندانی به اطلاعات حسابداری وعملکرد شرکت نمی کنند و عوامل دیگری در تصمیمات آنها موثر می باشد و آیا اساسا این مسئله ناشی از سرمایه گذاران و یا ناشی از عملکرد ضعیف بازار سرمایه و همچنین اطلاعات ارائه شده توسط شرکتها می باشد.
اهمیت موضوع تحقیق:
یکی از مهمترین نیازهای سرمایه گذاران بورس اوراق بهادار، داشتن اطلاعاتکافی جهت تصمیم
گیری برای سرمایه گذاری مطلوب در سهام است. یکی از مهم ترین اطلاعات مورد نیاز اطلاعات حسابداری است که محصول سیستم حسابداری می باشد. در واقع هر چقدر که سرمایه گذاران، بیشتر از اطلاعات حسابداری استفاده کنند، انتظار می رود که تصمیمات منطقی و مناسب تری را اتخاذ نمایند. دسترسی سریع و آسان همگان به اطلاعات، باعث جلوگیری شایعات و همچنین متضرر شدن سهامداران باالفعل و با القوه، در معامله سهام با قیمتهای غیر واقعی می شود. در نبود یک سیستم مناسب که اطلاعات قابل اتکا را در اختیار سرمایه گذاران قرار دهد، اعتماد عمومی به بازار از دست می رود و بازار کارایی خود را از دست می دهد. اگر بتوان مشخص کرد که سرمایه گذاران در تصمیمات سرمایه گذاری خود تا چه حد میزان به اطلاعات منتشره از سوی شرکتها و سایر نهادها اتکا می کنند، و چقدر به این اطلاعات اعتماد دارند و در تصمیات خود بیشتر به چه نوع اطلاعاتی اتکا می کنند، آن وقت می توان یک روش ثابتی را برای سازماندهی ارائه اطلاعات جهت دست یابی موثر سرمایه گذاران به اطلاعات و تصمیم گیری سریع ارائه داد و همچنین ادعا کرد که بورس تهران چقدر به اهداف خود در زمینه شفاف سازی اطلاعات و ایجاد اعتماد در سرمایه گذاران دست یافته است.
اهداف تحقیق:
هدف اصلی این پژوهش و انگیزه اصلی محقق برای پاسخ به این سوال بود که عملکرد شرکتها تا چه حد در تصمیات سرمایه گذاران برای خرید و فروش سهام موثر است و عملکرد خوب و یا بد شرکتها تاثیری در میزان خریدو فروش سهام آنها دارد و یا عوامل دیگری در این مسئله تاثیر گذار هستند.
پیشینه تحقیق:
جهت دستيابي به بهترين معيار ارزيابي عملكرد ، مطالعات بسياري مسير تاریخي مدلهايي كه به منظور ارزيابي عملكرد و خلق ثروت بوجود آمده را نشان مي دهد. در دهه 1920 نرخ بازده سرمايه گذاريها (ROI) و سيسم دوپونت ، دهه 1970 سود هر سهم (EPS) ، دهه 1980 نسبتهاي ارزش بازا به ارزش دفتري، بازده حقوق صاحبان سهام (ROE) و نرخ بازده خالص داراييها (RONA) و در 1990 تا كنون مفاهيم سود اقتصادي باقميانده و ارزيابي متوازن مورد تأكيد قرارگرفته است بنت استووارت (1994 ) تحقيقي با عنوان رابطه انواع معيارهاي ارزيابي عملكرد با ارزش سهام باجامعه آماري از 320 شركت انتخاب شده و با روش آماري همبستگي ساده بدین نتيجه رسید كه تغييرات در ميزان ارزش افزوده اقتصادی بيش از 50% تغييرات در ارزش بازار سهام را پيش بيني مي نمايد در حاليكه رشد فروش، رشد سود و ROE به تريبت 10% ، 20% ، 35% تغييرات ارزش بازار سهام را پيش بيني مي نمايند . (12)
در سال 1380 تحقيقي با عنوان كاربرد اطلاعاتي ارزش افزوده اقتصادي ((ارزش افزوده اقتصادی در ارزيابي عملكرد مالي انجام شده است، با توجه به نتايج حاصل از تجزيه و تحليل آماري اطلاعات جمع آوري شده ما دريافتيم كه فقط سود عملياتي (OI) داراي بار اطلاعاتي در زمينه توضيح تغييرات بازده سهام مي باشد و ارزش افزوده اقتصادی در اين زمينه داراي بار اطلاعاتي نمي باشد.(2)
در سال 1385 تحقيقي با عنوا ن مطالعه رابطه همبستگي بين ارزش افزوده اقتصادي و نرخ بازده داراييها و ارزيابي عملكرد شركتهاي خودروسازي فعال در سازمان بورس اوراق بهادار ايران انجام گرفت. يافته هاي اين تحقيق با توجه به صنعت بيانگر اين است كه هيچ رابطه معناداري بين دو معيار مذكور وجود ندارد يعني نمي توان اين در معيار را بعنوان جايگزين يكديگر جهت ارزيابي عملكرد شركتهاي مورد استفاده قرار داد و هر معيار با توجه به اهداف ارزيابي بايد مورد تحليل قرار گيرد.(3)
مستوفی در پایان نامه کارشناسی ارشد به بررسی رابطه بینEVAو EPS درشرکتهای محصولات کانی غیر فلزی، طی سالهای 72-77 می پردازد. که با آزمون رابطه همبستگی در سطح اطمینان 99% به این نتیجه می رسد که بینEVAو EPS همبستگی وجود ندارد.(4)
در سال 1968، بال و براون یک تحقیق آماری در زمینه ی بازارهای سرمایه را در حسابداری آغاز نمودند که هنوز هم تا به امروز ادامه دارد. این دو نخستین افرادی بودند که بر اساس روش علمی نشان دادند که قیمت بازار سهام شرکت ها، نسبت به اطلاعات مندرج در صورت های مالی از خود واکنش نشان می دهند(5)
ماریلین و گئوفری در نتیجه تحقیقات خود، که در کشور استرالیا انجام شد به این نتیجه رسیدند، که مهم ترین عامل تاثیرگذار بر تصمیمات سرمایه گذاران، مدیریت شرکت است وتاکید بر این مطلب دارند کیفیت مدیریت، کلید شناسایی شرکت برای تحلیل گران است(9)
لن و ماخیجا رابطه بین بازده سهام و EVAرا مطالعه کردند. آنها نشان دادند که این دو معیار همبستگی مثبتی با بازده سهام دارند و این همبستگی بهتر از نسبتهای سنتی نظیرمیزان بازده
دارایی ها، میزان بازده حقوق صاحبان سهام و نرخ بازده فروش است.(10)
تیان وزیتن (2007) راتطق بین ساختار سرمایه و عملکرد شرکتهای را با استفاده از اطلاعات 167 شرکت اردنی در طول سالهای 1989-2003 مورد بررسی قرار دادند. نتایج نشان داد که ساختار سرمایه یک اثر منفی برمعیارهای عملکرد شرکت دارد.(11)
جامعه و نمونه آماری تحقیق:
در گاهی موارد انتخاب به صورت تصادفی یا غیر تصادفی مشکل و حتی در بعضی موارد غیر ممکن است. در چنین شرایطی، پژوهشگر از نمونه گیری در دسترس استفاده
می کند(7). دوره زمانی این تحقیق نیز بین سالهای 1379 الی 1387 می باشد و شرکتهایی که دارای شرایط زیر می باشند مورد بررسی قرار گرفتند:
1- حداقل از از ابتدای سال 1379 در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شده باشد.
2-اطلاعات مورد نیاز جهت متغیرها تحقیق در مورد آن شرکتها ، در طول دوره تحقیق در دسترس باشد.
3-جرو شرکتهای خدماتی، تامین مالی و سرمایه گذاری نباشد. زیرا این شرکت ها دارای ساختار سرمایه متفاوتی از سایر شرکت های تولیدی هستند.
4-معاملات سهام شرکتهای طی سالهای مورد مطالعه وقفه معاملاتی نداشته باشد.
5-سال مالی شرکت مختوم به 29اسفند ماه باشد و شرکت در دوره مورد مطالعه سال مالی خود را تغییر نداده باشد.
لذا 67 شرکت که دارای شرایط فوق بوده اند به عنوان نمونه ی جامعه ی آماری در نظر گرفته شدند.
روش تحقیق:
این تحقیق از نوع توصیفی- همبستگی می باشد وبرای آزمون فرضیه ها از رگرسیون استفاده شده است. در این تحقیق برای دستیابی به اهداف آن، فرضیه های تحقیق به شرح زیر تدوین شده است:
فرضیه ی اصلی:
بین حجم معاملات و عملکرد شرکتها رابطه معنا دار مثبت وجود دارد.
فرضیات فرعی:
1-بین حجم معاملات و نرخ بازده حقوق صاحبان سهام (ROE) رابطه معنادار مثبت وجود دارد.
2-بین حجم معاملات و نرخ بازده داراییها(ROA) رابطه معنا درمثبت وجود دارد.
3-بین حجم معاملات و ارزش افزوده اقتصادی(EVA)رابطه معنادار مثبت وجود دارد.
متغیرها و الگوی تحقیق:
در این تحقیق متغیرها و الگوهایی به شرح زیر مورد استفاده قرار گرفته اند:
متغیرمستقل تحقیق (X)
متغیر مستقل این تحقیق حجم معاملات شرکتها می باشد که اطلاعات شرکتهای مورد بررسی با استفاده از نرم افزار ره آورد نوین استخراج شده است
متغیرهای وابسته تحقیق (Y)
متغیر وابسته این تحقیق به طور کلی معیارهای مالی سنجش عملکرد می باشد:
1-محاسبه نرخ بازده حقوق صاحبان سهام
2-محاسبه نرخ بازده دارایی
3-محاسبه ارزش افزوده اقتصادی(EVA)
ارزش افروده ی اقتصادی بر اثر بخشی مدیریت در یک سال معین تاکید داشته و یکی ار ارکان این تحقیق است. با عنایت به این که فرمول محاسبه ای ارزش افزوده اقتصادی به شرح ذیل است، هر کدام از اجزای آن این گونه محاسبه می شوند:
NOPAT:
هزینه کاهش ارزش موجودی ها+صرفه جویی مالیاتی هزینه ی بهره- هزینه ی بهره + سود خالص حسابداری پس از کسر مالیات + هزینه ی معوق + هزینه ی مزایای پایان خدمت + هزینه مطالبات مشکوک الوصول + هزینه کاهش سرمایه گذاری ها
CAPITAL:
ذخیره کاهش ارزش سرمایه گذارها+ ذخیره کاهش ارزش موجودیها + بدهی های بهره دار + جمع حقوق صاحبان سهام + (هزینه های پرداختنی) بدهی بابت هزینه های معوق + ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان + ذخیره مطالبات مشکوک الوصول
نحوه محاسبه میزان هزینه سرمایه ای(C):
فرمول محاسبه میزان هزینه ی سرمایه ای به شرح ذیل است:
W1.C1+W2.C2+W3.C3+…+Wn.C=C
W=Weighted
Cost of Capital =C
هزینه سرمایه براساس منابع تامین مالی محاسبه می شود که شامل:
الف. بدهی ها بهره دار: در مورد این دسته ازمنابع مالی میران منطور شده بر اساس یادداست پیوست صورتهای مالی و یه صورت نرخ موثر (خالص از مالیات) مورد استفاده قرار گرفته است.
ب.اوراق قرضه منتشره:درمورد این دسته از منابع مالی نیر همانند بدهی های بهره دار میزیان منظور شده بر اساس یادداشت پیوست صورتهای مالی و به صورت نرخ موثر (خالص از مالیات ) مورد استفاده قرار گرفته است.
ج.سهام عادی و سایر مشتقات حقوق صاحبان سهام:در خصوص سهام عادی و سایر مشتقات متعلق به سهامداران عادی از مدل گوردون با میزان رشد ثابت استفاده شده است. با بهره گیری از مدل گوردون با میزان رشد ثابت، روش محاسبات به شرح ذیل است:
:Pقیمت سهام عادی
:Dسود سهام در سال مورد نظر
:gمیزان رشد
:Fمیزان هزینه های انتشار
در خصوص هزینه های انتشار که درمورد حقوق صاحبان سهام در بخش سرمایه پرداخت شده از نرخ ثابت یک در صد استفاده شد. فروشندگان سهام براساس قوانین فعلی سازمان بورس اوراق بهادار ایران باید 75/. درصد کارمزد فروش را پرداخت کند و از طرفی هزینه ها چاپ و انتشار براساس میانگین های به دست آمده 20/. درصد است و لذا در مجموع 95/. درصد هزینه های انتشار و فروش سهام باید مد نظر قرار گیرد که برای سهولت محاسبات و این که 5/. درصد هیچ اثر بالقوه در تحقیق نمی گذارد لذا به استفاده از نرخ یک درصد به صورت رند شده بسنده کردیم.
یکی از نکات مهم در محاسبه ارزش افزوده اقتصادی محاسبه ی میزان رشد است که برای محاسبه ی آن روش های سود هر سهم (EPS)وسود تقسیمی هر سهم(DPS)
استفاده شده است. اما آن چه شایان توجه است این است که بهترین میزان رشد به دست آمده از روش فوق به هر صورتی که بوده یعنی چه مثبت، چه منفی و چه صفر مورد استفاده قرار گرفته است(ازمنفی ها کمترین و از مثبتها بیشترین)تا ازتحریف حقایق جلو گیری به عمل آید.نتایج حاصل از به کارگیری روشهای فوق در جدول شماره 1 منعکس شده است.
ردیف نام شرکت EVA ROE ROA ردیف نام شرکت EVA ROE ROA
1 پتروشیمی خارک 0.122 0.373 0.817 36 دارو سازی کوثر 0.274 0.686 0.66
2 تهران دارو 0.22 0.531 0.851 37 داروپخش 0.183 0.473 0.494
3 دارو عبیدی 0.158 0.62 0.376 38 سایپا دیزل 0.75 0.79 0.598
4 ریخته‌گری تراکتور 0.241 0.268 0.671 39 کارتن مشهد 0.156 0.222 0.316
5 زامیاد 0.289 0.604 0.495 40 ایران خودرو 0.58 0.835 0.132
6 آهنگری تراکتور 0.28 0.26 0.634 41 گروه بهمن 0.95 0.749 0.338
7 سیمان قائن 0.64 0.819 0.715 42 نورد آلومینیوم 0.61 0.77 0.48
8 صنعتی بارز 0.145 0.823 0.716 43 دارو ابوریحان 0.294 0.785 0.23
9 فروسلیس ایران 0.34 0.733 0.86 44 دارو رازک 0.245 0.492 0.336
10 کالسیمین 0.137 0.405 0.114 45 دارو جابربن حیان 0.18 0.542 0.639
11 البرز دارو 0.232 0.802 0.212 46 دارو لقمان 0.118 0.99 0.651
12 بوتان 0.159 0.377 0.555 47 لنت ترمز 0.72 0.792 0.347
ردیف نام شرکت EVA ROE ROA ردیف نام شرکت EVA ROE ROA
13 پتروشیمی آبادان 0.105 0.66 0.633 48 مهندسی فیروزا 0.93 0.305 0.26
14 پتروشیمی فارابی 0.136 0.436 0.204 49 نیرومحرکه 0.268 0.455 0.399
15 خاک چینی ایران 0.214 0.215 0.742 50 پمپ ایران 0.86 0.54 0.75
16 رادیاتور ایران 0.11 0.381 0.622 51 کیمیدارو 0.289 0.305 0.305
17 صنعتی دریایی 0.227 0.845 0.78 52 جام دارو 0.239 0.703 0.224
18 فنر سازی خاور 0.51 0.403 0.47 53 شیشه و گاز 0.153 0.49 0.101
19 کاربراتور ایران 0.39 0.155 0.62 54 نساجی بروجرد 0.266 0.203 0.53
20 کربن ایران 0.123 0.58 0.72 55 موتوژن 0.92 0.703 0.85
21 کمک فنرایندامین 0.99 0.91 0.49 56 چینی ایران 0.157 0.704 0.667
22 پارس خزر 0.261 0.38 0.804 57 قند مرودشت 0.123 0.81 0.96
23 پارس دارو 0.285 0.325 0.569 58 ایران مرینوس 0.244 0.514 0.557
24 دارو فارابی 0.273 0.645 0.662 59 فیبر ایران 0.111 0.48 0.19
25 دارو امین 0.167 0.562 0.405 60 آبسال 0.226 0.419 0.172
26 سایپا 0.133 0.712 0.797 61 قند نقش جهان 0.286 0.371 0.363
27 سینا دارو 0.171 0.294 0.5 62 پشم شیشه ایران 0.39 0.321 0.688
28 لامپ پارس شهاب 0.48 0.614 0.804 63 آلومتک 0.163 0.325 0.51
29 کاشی پارس 0.143 0.62 0.685 64 سیمان فارس و خوزستان 0.206 0.292 0.697
30 لوله و ماشین سازی 0.117 0.341 0.176 65 پارس مینو 0.48 0.355 0.318
31 پاکسان 0.179 0.482 0.748 66 قند شیرین خراسان 0.15 0.746 0.613
32 دارو داملران 0.45 0.638 0.673 67 شیشه قزوین 0.37 0.815 0.828
33 ایران خودرو دیزل 0.93 0.33 0.451
34 چرخشگر 0.23 0.686 0.729
35 دارو اسوه 0.23 0.484 0.567
جدول شماره 1- نتایج حاصل ROE,ROA,EVA
روش اجرای تحقیق
روش اجرای تحقیق به این صورت است که پس از اندازه گیری متغیرهای تحقیق، از مدل رگرسیون خطی بین متغیر مستقل و متغیر وابسته برای هریک از فرضیات فرعی استفاده خواهیم کرد تا در نهایت به نتیجه گیری در مورد فرضیه اصلی تحقیق بپردازیم.
چنانچه ρ برابر صفر باشد، ارتباط معناداری بین متغیر مستقل و متغیر وابسته در هریک از فرضیات وجود نخواهد داشت و اگر ρ عددی غیر صفر باشد ارتباط بین دو متغیر تائید خواهد شد:
در نهایت با استفاده از آزمونهای آماری به بررسی صحت معناداری فرضیات تحقیق خواهیم پرداخت.
روشهای آماری
برای اعتبار بخشیدن به نتایج حاصل از تحقیق، بایستی فرضیه ها تحقیق را با استفاده از آزمون های آماری مورد آزمون قرار دهیم. فنون آماری مناسب برای بررسی صحت یا سقم فرضیها، فنون «آزمون فرض آماری» هستند. در واقع هر حکمی در باره جامعه را یک فرض آماری می نامند که قابل قبول بودن آن باید بر مبنای اطلاعات حاصل از نمونه گیری از جامعه بررسی شود (8).
روش آماری که در آزمون فرضیات مورد استفاده قرار می گیرد مدل رگرسیون می باشد. مدل سازي اقتصاد سنجي با استفاده از سري هاي زماني، روش هاي سنتي و معمول، مبتني بر فرض ايستايي متغيرهاي سري زماني مدل است. بر اساس اين فرض ميانگين و واريانس متغيرها در طول زمان ثابت بوده و مستقل از زمان مي باشد. همچنين كوواريانس بين هر دو مقدار از متغير سري زماني تنها بستگي به فاصله زماني بين آن دو دارد و انديس زمان دو مقدار في نفسه مهم نيست.
حال چنانچه متغيرهاي سري زماني مورد استفاده در برآورد پارامتر هاي مدل ناايستا باشند، احتمال اينكه رگرسيون بدست آمده جعلي باشد بسيار بالاست كه در اين صورت استفاده از آمارهاي t و f گمراه كننده خواهد بود. مطالعات محققان نشان داده است كه در صورت عدم تحقق فرض ايستايي، احتمال اينكه نتايج بدست آمده تنها يك رگرسيون جعلي بوده و هيچگونه رابطه اقتصادي واقعي و تعادل وجود نداشته باشد، افزايش مي يابد.(1)
در اين مطالعه با توجه به اينكه اطلاعات مورد استفاده براي متغيرهاي مورد نظر به صورت سري زماني ميباشند لذا برای برآورد مدل از روش OLS استفاده مي شود.
در تجزیه و تحلیل رگرسیون بدنبال یافتن نوع رابطه ریاضی وتحلیل آن هستیم، به طوری که با آن بتوان نوع رابطه میان متغیرها را کشف نمود.. در این مدل فرض بر این است که متغیر وابسته (معیارهای مالی سنجش عملکرد) تابعی از مقادیر متغیر مستقل تحقیق (حجم معاملات) است. اگر بین متغیرهای وابسته و متغیر مستقل رابطه خطی وجود داشته باشد آنگاه انتظار می رود که تغییرات مشاهده شده در متغیر وابسته توسط متغیرهای مستقل توضیح داده می شود در غیر اینصورت نتیجه می گیریم که رابطه های خطی بین متغیر وابسته و متغییر مستقل وجود ندارد.
همبستگی
همبستگی را معمولا با تحلیل رگرسیون به کار می برند تحلیل همبستگی ابزاری آماری است که بوسیله آنها می توان درجه ای که یک متغیر به متغیر دیگر از نظر خطی مرتبط است اندازه گیری کرد. در همبستگی دربارۀ دو معیار بحث می شود. ضریب تعیین و ضریب همبستگی
ضریب تعیین:
ضریب تعیین مهمترین معیاری است که با آن می توان رابطه بین دو متغیر y,x را توضیح داد. ضریب تعیین توانائی وقابلیت معادل (مدل) رگرسیون در پیش بینی تغییرات متغیر وابسته بر اساس متغیر مستقل را نشان می دهد و مقدار آن بین صفر و یک می باشد.
در صورتیکه یک نمونه تصادف n تایی از متغیرهای (x,y) داشته باشیم در این صورت برآورد ضریب همبستگی در جامعه به صورت زیر خواهد بود.
که مقدار آن همواره بین 1- و 1 می باشد.
بر حسب مقادیری که r می گیرد سه حالت ممکن است رخ دهد.
1) اگر باشد آنگاه رابطه خطی بین y,x مستقیم است.
2) اگر باشد آنگاه رابطه خطی بین y,x معکوس است.
3) اگر باشد آنگاه بین y,x رابطه خطی وجود ندارد.
مراحل بررسی فرضیات آماری
1- بررسی ضریب همبستگی بین متغیرهای مستقل و متغیرهای وابسته و مطالعه معنا داری ضرایب:
در این مرحله ضریب همبستگی پیرسن بین متغیر وابسته و متغیر مستقل محاسبه شده که بوسیله علامت ضریب همبستگی نوع ارتباط (مستقیم یا معکوس) مشخص می شود همچنین معنی داری آن بوسیله مقدار احتمال مورد بررسی قرار می گیرد که مقادیر احتمال کوچکتر از (05/0) بیانگر وجود ارتباط معنی دار می باشند.
2- بررسی نوع و شدت روابط بر اساس نمودارهای پراکنش:
در این مرحله نمودارهای پراکنش بین متغیرهای وابسته ومتغیرهای مستقل رسم می شوند. اگر توده مشاهدات اطراف نیمساز ربع اول و سوم باشند می توان ارتباط مستقیم و اگر توده مشاهدات اطراف نیمساز ربع دوم و چهارم باشند می توان ارتباط معکوس بین متغیر مستقل و وابسته را نتیجه گرفت. بعلاوه ضریب تعیین خط رگرسیون ساده بیانگر در صد تغییراتی از متغیرهای وابسته که توسط آن متغیر مستقل قابل توصیف می باشد.
خود همبستگی
می توان اصطلاح خود همبستگی راچنین تعریف کرد:«همبستگی بین اعضا ی سری های مشاهداتی است که در زمان (مانند داده های سریهای زمانی) یا مکان (مانند داده های مقطعی) ردیف شده اند»
خود همبستگی را به صورت ساده می توان این چنین تشریح کرد که یه طور مثال اگر با داده های مقطعی که شامل رگرسیون مخارج مصرفی خانوار روی درآمد خانوار است، سرو کار داشته باشیم انتظار نمی رود که تاثیر درآمد یک خانوار بر هزینه مصرفی اش، هزینه مصرفی خانوار دیگر را تحت تاثیر قراد دهد پس اگر چنین همبستگی وجود داشته باشد دال برخود همبستگی است(6)
آزمون دوربین- واتسون
با توجه به مقادیر محاسبه شده برای آماره ی d دوربین-واتسون در کلیه ی آزمونهای آماره d در
ناحیه ی عدم وجود همبستگی قرار دارد و الگوها دچار مشکل خود همبستگی نمی باشند.
جهت انجام آزمونهای آماری فوق از دو نرم افزار spss و میکروفیت که یک نرم افزار اقتصاد سنجی است ودرزمینه سریهای زمانی کاربرد دارد، وبرای جمع بندی ودسته بندی اطلاعات از نرم افزار excel استفاده شده است.
بررسی فرضیات تحقیق:
جدول شماره 2 نتایج مربوط به آزمون فرضیات تحقیق را با توجه به روش شرح داده شده در فوق نشان می دهد.
sig F R2 درجه آزادی میانگین مربعات سطح اطمینان نتیجه
066/0 722/5 153/0 1 314/0 95% رد فرضیه اول
058/0 561/20 391/0 1 408/0 95% رد فرضیه دوم
064/0 311/86 730/0 1 738/0 95% رد فرضیه سوم
جدول شماره 2. نتایج حاصل از آزمون فرضیات
با توجه به جدول همانگونه که مشخص می باشد هیچکدام از فرضیات تحقیق مورد قبول واقع نشده اند.
نتیجه گیری
با توج به آزمون فرضیات و نتایج حاصل شده می توان اینگونه نتیجه گیری نمود که معاملات انجام شده توسط سرمایه گذاران در بورس بدون توجه به وضعیت شرکت و عملکرد شرکت انجام می شود و عوامل دیگری در تصمیمات سرمایه گذاران جهت خرید و یا فروش یک سهم خاص تاثیرگذار می باشد. که از جمله آنها می توان به جو حاکم در بازار سرمایه، شایعات در این بازار توسط افراد سودجو و همچنین ایجاد صفهای خرید و فروش و پیروی سرمایه گذاران از این صفها اشاره نمود.
