بخشی از مقاله
چکیده
مدیریت سود مبتنی براقلام تعهدی پژوهش های زیادی را به خود اختصاص داده است لیکن مدیریت سود مبتنی بر فعالیت های واقعی و آثار آن از موضوعاتی است که کمتر مورد بحث و بررسی قرار گرفته است .از این رو پژوهش حاضر باهدف بررسی رابطه بین مد رییت سود از طریق دستکاری فعالیت های واقعی به عنوان متغیر مستقل و سقوط قیمت سهام به عنوان متغیر وابسته در شرکت ها ی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادر تهران به مطالعه بر روی ٍْ شرکت طی یک دوره ِ ساله پرداخته است .
در این تحقیق از روش داده های تابلویی جهت تخمین مدل استفاده شده و به دو روش توصیفی و استنباطی به تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده، پرداخته شده است. در این پژوهش برای آزمون فرضیه ها از نرم افزار آماری Eviews استفاده میشود. و و از معیارهای مدیریت سود واقعی ارائه شده توسط کوهن و زاروین استفاده شده است.
نتایج تحقیق حاکی از آن است که " مد رییت سود ، ریسک سقوط قیمت سهام را به صورت معنی داری افزا یش می دهد همچنین جریانهای نقد عملیاتی غیرعادی، هزینه های غ ری عادی تولید ، هزینه های اختیاری غری عادی ، ریسک سقوط قیمت سهام را به صورت معنی داری افزایش می دهد."
کلمات کلیدی: مدیریت سود، سقوط قیمت سهام، جریانهای نقد عملیاتی غیرعادی، هزینه های غ ری عادی تولید، هزینه های اختیاری غیری عادی
مقدمه
تشکیل شرکت سهامی و گشودن مالکیت شرکت برای عموم بر روش اداره شرکتها، تأثری قابل ملاحظهای میگذارد. سیستم بازار به گونه-ای سازماندهی گرد دی که مالکان شرکتها، اداره شرکت را به مدیران شرکت تفویض کنند . جدایی مالکیت از مد رییت منجر به عمومیت مسأله نمایندگی میگردد. در این خصوص، تضاد بین حداکثر رساندن منافع به کارگماران و کارگزاران مفروض است.
حل مشکل نمایندگی تا حدودی اطمینان خاطر سهامداران را فراهم می سازد که مدیران در تلاشند تا ثروت آنان را به حداکثر برسانند - قالیباف اصل ٌََْ - . . این موارد به طور کلی زیر عنوان" تئوری نمایندگی " در حسابداری مدیریت بیان میشود. طبق تعریف جنسن و مک لینگ 3 رابطه نمایندگی قراردادی است که بر اساس آن صاحبکار یا مالک، نماینده یا فرد دیگری را از جانب خود منصوب و اختیار تصمیم گیری را به او تفویض میکند.
در تئوری نمایندگی هدف مالکان حداکثر سازی ثروت است؛ بنابراین، به منظور دستیابی به این هدف بر کار نماینده نظارت و عملکرد او را ارزیابی میکنند..
ازطرفی در سالهای اخیر با تشکیل سازمان بورس اوراق بهادار و افزایش شرکت های پذیرفته شده در آن، همچنین نوسان های مشاهده شده در شاخصهای آن، موضوع سود شرکت برای سرمایه گذاران به موضوعی مهم برای افزایش ثروت تبدیل شده است .
سودآوری یکی از ازمعیارهای اصلی سنجش عملکرد مدیریت واحد انتفاعی محسوب میشود. علاوه برآن، مبنا و معیار ارزشگذاری سهام واحدهای انتفاعی که در نهایت موجب تحقق حداکثر شدن ثروت سهامداران است نیز می باشد - دیانتی و همکاران، - . تحلیلگران مالی عموما معتقدند که مدیران جهت بالا بردن عملکرد شرکت به دستکاری سود دست میزنند، چرا که با بالا نشان دادن سودآوری شرکت میتوان توجه بسیاری از سرمایه گذاران را به سمت شرکت جذب نمود .
در نتیجه با انتشار ناگهانی اخبار بد - اخباری که مدیریت از انتشار آنها جلوگیری نموده اند - ، قیمت سهام بصورت باور نکردنی تحت تاثیر این اخبار قرار گرفته و میتواند به سقوط ناگهانی آن منجر شود - گانی4، - . در مقاله ای که پیش رو دارید به بررسی تاثیر مدیریت سود ازطریق دستکاری فعالیتهای واقعی و خطرهایی که ارزش سهام با آنها مواجه می باشد، می پردازیم.
بیشتر تحقیقات در زمینه مدیریت سود، بررسی آنرا از طریق اقلام تعهدی دنبال میکند . چرا که اقلام تعهدی مناسب ترین راه برای دستکاری سود شناخته می شود.لیکن این پژوهش به بررسی ارتباط مدیریت سود ازطریق دستکاری فعالیتهای واقعی و ریسک سقوط آتی قیمت سهام می پردازد .بنابراین طبق مطالب ذکر شده، هدف این تحقیق، بررسی رابطه بین مد رییت سود و ریسک سقوط آتی قیمت سهام در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد .
به بیان دیگر این تحقیق در پی پاسخ به این سوال می باشد که آ ای بین جریانهای نقد عملیاتی غ ری عادی،هزینه های غ ری عادی تولیدوهزینه های اختیاری غیر عادی بعنوان معیارهای مدیریت سود مبتنی بر فعالیتهای واقعی با ریسک سقوط قیمت سهام رابطه معنا داری وجود دارد ای خری؟ برای اندازه گیری مد رییت سود از مطالعه کوهن و زاروین5 - - استفاده می شود.
در این مدل جهت کشف مدیریت سود از جریان نقد عملیاتی غیرعادی، هزینه های غیر عادی تولید و هزینه های اختیاری غیر عادی استفاده شده است. رابطه بین معیارهای مدیریت سود واقعی و ریسک سقوط آتی قیمت سهام از طریق تحلیل رگرسیون مورد بررسی قرارگرفته است .نتایج بررسی حاکی از آن است که مدیریت سود از طریق دستکاری فعالیت های واقعی با سقوط آتی قیمت سهام رابطه مستقیم ومعنی داری دارد.
- مروری بر ادبیات تحقیق مبانی نظری تحقیق
تحلیلگران مالی عموما سود خالص گزارش شده حسابداری را متفاوت از سود واقعی می دانند ومیان سود گزارش شده وسودواقعی فاصله ای وجود دارد. از آنجایی که تهیه صورت های مالی به عهده مدیریت واحد تجاری می باشد، ممکن است مدیران جهت دستیابی به اهداف خوداقدام به مدیریت سود نمایند.
- مدیریت سود اشاره دارد به ترکیب عمدی تصمیمات سرمایه گذاری و تولید و گزارشگری آن با این قصد که رقم سود خالص تحت تاثیر قرار گیرد،و آن شامل یکنواخت سازی سود نیز می شود . به عبارت دیگر مدیریت سود یعنی مداخله هدفمند در فرآیند گزارشگری که به قصد تحصیل منافع شخصی صورت می گیرد. پژوهشگران متعددی، از جمله هاتن و همکاران6 - - از مدیریت سود به عنوان معیار عدم شفافیت اطلاعات مالی استفاده نموده اند.
- هیلی و والن7 - - تعریف زیر را از مدیریت سود ارائه مینمایند: "مدیریت سود زمانی اتفاق میافتد که مدیران از قضاوتهای شخصی خود برای گزارشگری مالی استفاده میکنند و در نتیجه، در ساختار مالی تغییراتی ایجاد میکنند. این تغییرات در گزارشگری مالی موجب گمراهی افراد ذی نفع درباره عملکرد بنگاه اقتصادی میگردد و یا روی پیامدهای ناشی از قراردادهای واحد تجاری که به ارقام حسابداری گزارش شده وابسته است، اثر میگذارد".
به طورکلی، مدیریت سود از دو طریق امکانپذیر است: از طریق اقلام تعهدی واز طریق فعالیتهای واقعی در حالت اول مد یریت از طریق اقلام تعهدی اختیاری به آرایش ارقام حسابداری مطابق با اهداف مطلوب خود میپردازد - مدیریت سود حسابداری با استفاده ازبرآورد های حسابداری ویا روشهای پذیرفته شده حسابداری - .
اما در حالت دوم، مد یریت با اتخاذ برخ ی تصمیمات عملیاتی و به عبارتدیگر دستکاری فعالیت های واقعی - دستکاری درفروش،کاهش هزینه های قابل اجتناب،تولید بیش از اندازه - به مدیریت واقعی سود روی آورده وبه سود موردنظر خویش دست مییابد - وی فو و همکارانًًٍٍ - .
اما این مسئله که مدیران چه موقع سود را از طریق فعالیت های واقعی و چه موقع از طریق اقلام تعهدی هموار می نمایند روشن نیست . تفاوت اساسی بین مدیریت اقلام تعهدی اختیاری و دستکاری فعالیت های واقعی در زمان بند ی مد یریت سود است . دست کار ی فعالیت های واقعی هنگامی رخ میدهد که پیش بینی مدیران حاکی از آن است که سود در برآورده ساختن اهداف موردنظرشان با شکست مواجه خواهد شد، مگر آن که آنها اعمالی را صورت دهند که از روی ی عادی شرکت نشأت میگیرد ویا هنگام یکه برخی عوامل د یگر - استانداردهای حسابداری سختگیرانه - مدیریت اقلام تعهدی اختیاری را با محدودیت مواجه میسازند.
برای برآورده ساختن اهداف مرتبط با سود، مدیران میتوانند تا پایان سال منتظر بمانند و از اقلام تعهدی اختیاری برای مد یریت سود گزارششده استفاده کنند. این شیوه این ریسک را در بردارد که مقدار سودی که برای دستکاری موردنیاز است بزرگ تر از اقلام تعهد ی اختیاری موجود باشد زیرا اختیار موجود در رابطه با اقلام تعهدی توسط اصول عمومی پذیرفته شده ی حسابداری محدودشده است . - بارتون و سیمکو ًًٍٍ - .
با عنایت به موارد پیش گفته تئوریها ونظریات زیر،این پژوهش را پشتیبانی میکند:
· تئوری نمایندگی : بدلیل تضاد منافع بین مدیران ومالکان واز آنجاییکه مدیران بدنبال حداکثر سازی ثروت خودهستند احتمالا اقدام به مدیریت سود کنند
· تئوری ذی نفعان: مدیریت سود زمانی اتفاق میافتد که مدیریت در تلاش است تا تصویر مناسب تری از شرکت برای ذی نفعان ارائه دهد
· تئوری اثر گذار - مکانیکی - : برخلاف فرضیه بلا اثر که مدعی کارایی بازار وعدم تاثیر سود حسابداری در قیمت سهام است به تاثیر روش های حسابداری بر بازار سهام معتقد است ولذا مدیران با اعمال مدیریت سود بدنبال تغییرات مورد نظر بر سود میباشند.
· نظریه بدهی ارزش ویژه :مدیران شرکت هایی که نرخ بدهی به ارزش ویژه بزرگتری دارند روش های حسابداری را انتخاب می کنند که سود گزارش شده را از دوره آتی به دوره جاری منتقل نماید.
· نظریه طرح پاداش : مدیران از طریق دستکاری در سود مزایای خود را حداکثر می کنند. چنانچه سود بالاتر از محدوده تعیین شده برای طرح پاداش باشد، اقدام به کاهش سود کرده و اگر سود بیش از حد تعیین شده کمتر باشد، سود را افزایش می دهند.
· نظریه هموارسازی سود : پیش بینی می کند که سود جهت کاهش نوسانات در حول سطحی که نرمال نامیده می شود ، دستکاری می گردد.
