بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این تحقیق بررسی تاثیر رقابت در بازار محصول بر ابعاد مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت ها می باشد. نمونه این پژوهش را 96 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی 1392-1387 تشکیل می دهد. در این تحقیق، متغیر مسئولیت پذیری اجتماعی و سه بعد آن با استفاده از پرسشنامه اندازه گیری شده است. همچنین، برای سنجش رقابت در بازار محصول از سه شاخص - هرفیندال، N تمرکز بنگاه - استفاده گردیده است.نتایج پژوهش نشان می دهد که رقابت در بازار محصول به طور کلی تاثیر منفی و معنی داری بر متغیر مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت ها دارد.
واژههای کلیدی: رقابت در بازار محصول، مسولیت پذیری اجتماعی شرکتها
-1مقدمه
زمانی تصور بر این بود که سازمانها و تولید کنندگان صرفاً در مقابل سهامداران و کارکنان مسئولند و یا اینکه می بایست بهترین محصول مصرفی را با قیمت پایین تر و کیفیت بالاتر به دست مشتری برسانند غافل از اینکه محصول چه آثار و عواقب ثانوی داشته باشد. رقابت شدید،افزایش جمعیت و کمیابی منابع، آلودگی محیط باعث به وجود آمدن رویکرد های نوین به سازمان و مدیریت شد که تعهد و مسئولیت اجتماعی نیز نتیجه آن تحولات بود. در واقع شاید بتوان گفت که مطرح شدن این مسئولیت پاسخی بود به نیازها و چالشهای محیطی. - دعایی و همکاران، - 1385
توجه به مسئولیت اجتماعی و افشای اطلاعات مربوطه اثر مهمی بر تولید و توزیع محصولات و خدمات رقابتی دارد و نوعی بیمه و تضمین برای برند تجاری شرکت است. مسئولیت اجتماعی شرکت ها ابزاری است که سازمان ها را قادر می سازد تا به تحلیل و بررسی محیط کلی تجاری بپردازند و راهبردهای سازمانی مناسبی تدوین کنند تا علاوه بر محافظت از شرکت و دارایی های آن، نوعی مزیت رقابتی نیز پدید آورند. - چندلر، - 2006این پژوهش در پی یافتن پاسخ به این پرسش است که تاثیر رقابت در بازار محصول بر مسئولیت پذیری اجتماعی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از چه الگوئی پیروی می کند.
-2مبانی نظری پژوهش
یکی از جنبه های مهم ایجاد تمایز میان شرکت ها و ایجاد کننده ی بالقوه مزایای رقابتی میان شرکت ها، شهرت است. براساس تحقیق ماهون - 2002 - محققان در زمینه های بازاریابی، روابط عمومی و ارتباطات نشان داده اند که شهرت شرکت یکی از عوامل اصلی در افزایش میزان فروش محصولات و خدمات شرکت است. کارکنان اداری و اجرایی و همچنین ذینفعان داخلی و خارجی، از شهرت شرکت برای ارزیابی و تبادل درک شان نسبت به شرکت و واحد تجاری استفاده می کنند، بنابراین شهرت خوب می تواند به نتایج بهتری برای شرکت بینجامد. ایفای مسئولیت های اجتماعی و گزارش آن در افزایش این شهرت کمک می کند و در نتیجه مزایای رقابتی برای شرکت ایجاد می کند.
الانصاری و کِرن - 2005 - معتقدند؛ با ادغام مسئولیت اجتماعی در فعالیت های بازاریابی، شرکت مزیت رقابتی ای را به دست خواهد آوردکه در مقایسه با رقبا از پایداری بیشتری برخوردار است. نتایج مدل ایشان حاکی از آن است که پس از ایجاد یک تصویر CSR1 حور با هدف رقابتی برای شرکت، مشتریان در مقایسه با رقبا از این شرکت به عنوان مسئول اجتماعی یاد کرده و در رتبه بندی ذهنی، آن را در جایگاه ممتازتری قرار خواهند داد.آنها معتقدند، شرکت بایستی مسئولیت اجتماعی را در کسب و کار و استراتژی بازاریابی اش هم به صورت استراتژیک و هم به صورت تاکتیکی بسته به گرایش بازار آن، ادغام کند که نتایج این ادغام شامل افزایش پاسخگویی و تعهد ذینفعان، تغییر بازار به عنوان محرک، اعتلای مارک و ایجاد مزیت رقابتی پایدار برای شرکت است. بنابراین برای شرکتی که امروزه خواهان بقاء و رشد در بازارهای جهانی می باشد، توجه به این امر بدیهی به نظر می رسد.
-3پیشینه پژوهش
پورتر و کرامر - 2006 - ، در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که توجه به مسئولیت اجتماعی در شرکت ها، منجر به ایجاد مزیت رقابتی خواهد شد. از طرفی، در پژوهشی که شرکت توشیبا در سال 2006 انجام داده؛ مشخص شده که توجه به CSR به ایجاد مزیت رقابتی و به دنبال آن توسعه پایدار شرکت می انجامد.دکلرک و ام زالی - 2012 - ، طی تحقیقی با عنوان "بازار رقابتی محصول و مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت" به این نتیجه رسیدند که رقابت به تنهایی یک مکانیزم کافی برای بهبود همه ی ابعاد مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت نیست.
همچنین، آنها نشان دادند که فشار رقابتی به طور متوسط به یک افزایش در نقاط قوت اجتماعی منجر می شود اما لزوما به یک کاهش در نگرانیهای اجتماعی منجر نمی شود و همین طور آنها یک وابستگی مثبت میان عملکرد کلی اجتماعی و رقابت در بازار محصول پیدا کردند و ثابت کردند که این وابستگی در همه ی ابعاد مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت وجود ندارد.فلامر - 2013 - ، طی تحقیقی با عنوان "آیا رقابت در بازار محصول، مسئولیت اجتماعی شرکت را پرورش می دهد؟"به این نتایج رسید که شرکتها به کاهش تعرفه ها به وسیله ی افزایش مشارکت خود در CSR واکنش نشان می دهند که این یافته ها از این دیدگاه که
