بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی تاثیرات کود نیتروژن در ادغام با مدیریت علفهای هرز بر عملکرد ذرت آزمایشی در سال 1391 در ایستگاه مرکز تحقیقات و منابع طبیعی کرمان در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل سطوح نیتروژن در چهار سطح - صفر، 80، 160، 240 کیلوگرم در هکتار - کود اوره %46 - نیتروژن - بود. نتایج نشان داد کاربرد نیتروژن همراه با کنترل علفهای هرز باعث افزایش معنیداری در عملکرد و اجزای عملکرد ذرت شد. بالاترین عملکرد ذرت با 88/82 درصد افزایش نسبت به شاهد به میزان 12/8 کیلوگرم در سطح 240 کیلوگرم نیتروژن مشاهده شد. همچنین با افزایش مقدار نیتروژن علف های هرز چهارکربنه نسبت به گونههای سه کربنه افزایش رشد بیشتری نشان دادند.
مقدمه
ذرت یکی از محصولات زراعی مهم متعلق به تیره گندمیان - - Poaceae میباشد که نقش مهمی در تامین غذای جوامع بشری دارد . - 1 - بر اساس مطالعات انجام شده 25 تا30 علف هرز مشکل ساز درمزارع ذرت وجود داردکه شامل انواع یک ساله و چندساله می باشند . - 3 - مهمترین موارد رقابت بین گیاهان زراعی و علف های هرز در زمینه استفاده از نور، مواد غذایی، آب و فضای خاک است و نتیجه رقابت علف های هرز با گیاه زراعی، خسارت به گیاه زراعی است. مقدار نیتروژن خاک می تواند بر رقابت گیاه زراعی- علف هرز تاثیر داشته باشد
بسیاری از علفهای هرز نسبت به گونههای زراعی واکنش بهتری به مصرف کود نشان میدهند که این موضوع میتواند به علت توانایی بیشتر علفهای هرز در جذب و تجمع عناصر غذایی و کارایی بالاتر مصرف این مواد در آنها باشد . - 11 - مدیریت حاصلخیزی خاک می تواند تداخل علف های هرز با گیاهان زراعی را کاهش دهد.
در این زمینه تحقیقات زیادی در رابطه با رقابت علف های هرز با محصولات زراعی در سراسر جهان انجام گرفته است، توگای و همکاران - 12 - ، نتیجه گرفتند، افزایش نیتروژن تا 120 کیلوگرم در هکتار باعث افزایش زیست توده علفهای هرز نسبت به شاهد بدون کود شد.
ایوانز و همکاران - 8 - نشان دادند که عملکرد دانه ذرت در سطوح مختلف نیترون با حضور علف های هرز در مقایسه با شرایط بدون علف هرز به مراتب پایین تر بود.
کتکارت و سوانتون - 7 - ، در آزمایش مزرعه ای تأثیر کاربرد کود نیتروژن را بر عملکرد ذرت در حضور علف های هرز بررسی کردند و گزارش کردند در عدم حضور علف هرز و بیشترین مقدار نیتروژن،محتوای نیتروژن برگ و دانه، شاخص سطح برگ، ارتفاع و ماده خشک ذرت به طور معنی داری افزایش یافت اما حضور دم روباهی1، محتوای نیتروژن برگ، شاخص سطح برگ، میزان رشد، ارتفاع گیاه و ماده خشک ذرت را در سطوح نیتروژن کاهش داد. نظر به اهمیت کود نیتروژن بر رشد گیاه و رقابت علفهای هرز این آزمایش با هدف بررسی تاثیر کود نیتروژن بر رشد علف های هرز و عملکرد و اجزای عملکرد ذرت دانه ای رقم سینگل کراس 704، تحت شرایط رقابت اجرا شد.
مواد و روش ها
این پژوهش در سال زراعی 1391 در ایستگاه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. در این آزمایش سطوح مختلف نیتروژن در 4 سطح - صفر، 80، 160، 240 کیلوگرم در هکتار - کود اوره 46 - نیتروژن - ، یک چهارم آن همزمان با کاشت و سه چهارم باقیمانده در مرحله 6 برگی ذرت بکار برده شد.
همچنین برای ارزیابی اثر تیمارهای آزمایشی، هر کرت به دو قسمت عاری از علف هرز 2 - wf - و آلوده به جمعیت طبیعی علف هرز 3 - wi - تقسیم شد. پس از آماده سازی زمین زراعی، بذور ذرت رقم ذرت سینگل کراس 704 در بهار و به صورت کپه ای با دست و در تراکم 71000 بوته در هکتار با فاصله ردیف 70 سانتی متر و فاصله روی ردیف 20 سانتی متر کشت شد. هر کرت شامل 7 ردیف به طول 12 متر و عرض 5 متر و فواصل هر کرت به منظور پیشگیری از تداخل تیمارهای کودی 2ردیف ذرت در نظر گرفته شد. ضمناً علف های هرز در تیمار کنترل علف هرز در طی فصل رشد به صورت دستی دوبار وجین شدند.
نمونه گیری از علف های هرز در انتهای فصل با استفاده از کادر تصادفی به ابعاد 1 ×1/5 متر در سه ردیف وسطی هر کرت انجام شد. در نمونه گیری علف های هرز کفبر شده و به تفکیک گونه و با قرار دادن در پاکت های جداگانه به آزمایشگاه منتقل شدند.
به منظور تعیین وزن خشک علفهای هرز، نمونه ها به مدت 48 ساعت در آون در دمای 75 درجه سانتی گراد قرار گرفتند و سپس وزن خشک آنها اندازه گیری شد. همچنین درانتهای فصل برای اندازه گیری عملکرد ذرت، با در نظر گرفتن فاصله حاشیه از سطحی معادل 2/10 مترمربع از سه ردیف وسطی هر کرت بوته های ذرت برداشت گردید. سپس بلال ها برای اندازهگیری اجزای عملکرد - تعداد بلال در بوته، طول بلال، قطر بلال، تعداد ردیف و تعداد دانه در ردیف و وزن صد دانه - به آزمایشگاه منتقل شدند.
در نهایت برای تجزیه و تحلیل دادههای حاصل از آزمایش از نرم افزار Minitab 16.2 ، جهت مقایسات میانگین از آزمون Lsd و برای رسم نمودارها از Excel استفاده گردید.
نتایج و بحث
کاربرد نیتروژن به طور معنیداری - 3 0/01 - وزن خشک علفهای هرز را افزایش داد. بیشترین میانگین وزن خشک علفهای هرز در بالاترین سطح کودی 240 - کیلوگرم در هکتار - مشاهده شد - شکل . - 1 با توجه به شکل، علف های هرز تاج خروس1، سوروف 2 و سلمه تره3 در مقایسه با سایر علفهای هرز در هر یک از سطوح کودی دارای وزن خشک بیشتری بودند. علف هرز تاج خروس با میانگین 202/2 گرم با اختلاف معنیداری با سایر علفهای هرز بیشترین ماده خشک را داشت و پس از آن علفهای هرز سوروف و سلمه تره در یک گروه آماری قرار گرفتند و کمترین وزن خشک با میانگین 122/9 گرم از علفشور4 بدست آمد. بنابراین میتوان گفت کاربرد نیتروژن در مزارع گیاهان چهار کربنه، بر روی گونههای چهار کربنه بیشترین تاثیر را گذاشته است. پس در این زمینه گونههای چهار کربنه از نظر رقابتی جلوتر از گونههای سه کربنه قرار میگیرند.
توگای و همکاران - 12 - ، نیز نتیجه گرفتند، افزایش نیتروژن تا 120 کیلوگرم در هکتار باعث افزایش زیست توده علف-های هرز نسبت به شاهد بدون کود شد. همچنین روزبهانی و همکاران - 1 - ، مشاهده کردند که با افزایش میزان کود نیتروژن وزن خشک علفهای هرز افزایش مییابد، چرا که نیتروژن موجب افزایش سطح برگ، شاخه دهی و ساقه های بزرگتر در علفهای هرز میشود.
شکل-1 اثر کود نیتروژن بر وزن خشک نهایی گونه های علف هرز. ستون های با حداقل یک حرف مشترک بر اساس آزمون Lsd در سطح 5 درصد فاقد اختلاف معنیدار میباشند.
با افزایش سطح کود نیتروژن و کنترل علفهای هرز، عملکرد و اجزای عملکرد شامل طول و قطر بلال، وزن خشک بلال، تعداد ردیف و تعداد دانه در ردیف بلال و وزن صددانه به طور معنیداری - 3 0/01 - افزایش یافت. به طوریکه بیشترین مقدار این صفات در سطح 240 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و تیمار کنترل علف هرز مشاهده شد - جدول. - 1 بالاترین میانگین عملکرد خشک ذرت با 88/82 درصد افزایش نسبت به شاهد عدم مصرف کود به مقدار 12/8 کیلوگرم بدست آمد.
