بخشی از مقاله
چکیده
جایگاه کلانشهرهای ایران و به خصوص تهران در سلسله مراتب شهرهای جهانی خالی است و یا در مراتب بسیار 3/5 cm پایین قرار دارد. برای بهبود این جایگاه لازم است کل سیستم ملی کشور با سیستم بین المللی در تعامل بیشتری قرار گیرد. وجود شاخصهایی به منظور ارزیابی عملکرد مدیریت شهری در جهت جهانی شدن شهرها این امکان را فراهم مینماید که با شناسایی نقاط قوت و ضعف، در جهت رفع موانع و افزایش جایگاه و تاثیر جهانی کلانشهرها اقدام نمود. لذا در این تحقیق با بررسی شاخصهای شهرهای جهانی و با مراجعه به نظرات خبرگان، 72 شاخص در
سه بعد اقتصادی، فرهنگی و سیاسی، به منظور ارزیابی تاثیر مدیریت شهری کلانشهر تهران در عملکرد جهانی این شهر تعیین و وزندهی شده است. جامعه آماری این تحقیق را اساتید دانشگاهی و صاحبنظران در زمینه جهانی شدن و مدیران و کارشناسان آشنا به مسائل جهانی شدن در شهرداری تهران تشکیل می دهند. همچنین به منظور تحلیل داده ها از روش های آماری نظیر آزمون های میانگین و نسبت استفاده شده است.
مقدمه
شهر جهانی به شهری گفته میشود که اثر مستقیم و قابل اندازهگیری بر امور جهانی در حوزه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی یا سیاسی دارد .[1] امروزه شهرهای جهانی موقعیت و جایگاه بسیار مهمی یافته اند و به همین دلیل قرار دادن شهرهای دنیا در یک سلسله مراتب جهانی به مشغولیت ذهنی بسیاری از محققین مطالعات شهری بین المللی بدل شده است .[2] عده ای از محققین مانند ساسکیاساسن، پیتر تایلور و رابرت لنگ درباره شهرهای جهانی و شهرهای بزرگ اطراف آن ها تحقیق و شاخص سازی کرده اند .[1] تجربیات شهرهای جهانی نشان می دهد شهرهایی که بتوانند وضعیت خود را در شاخص های جهانی شدن بهبود بخشند تاثیرگذاری بیشتری در زمینه اداره جهان برعهده خواهند داشت. شهرهای جهانی در حقیقت نقاط فرماندهی در تشکیلات اقتصاد جهانی محسوب می گردند .[1]
در حال حاضر نام کلانشهرهای ایران در بین شهرهای جهانی دنیا و یا شهرهایی که نشانه های جهانی شدن را دارا می باشند دیده نمیشود [3] و حتی می توان گفت این جایگاه نه تنها در حال بهبود نیست، بلکه در حال بدتر شدن نیز می باشد [4] در میان کلانشهرهای ایران، تهران با موقعیت برتر سیاسی ، اقتصادی و فرهنگی در کشور می تواند سرعت بیشتری نسبت به سایر کلانشهرهای کشور در جهانی شدن داشته باشد و با پیشرفت و توسعه خود و با مدیریت صحیح به توسعه سایر مناطق کشور نیز سرعت بخشد. لذا در این تحقیق با محدود کردن موضوع، سعی شده است با بررسی مدل ها و روش های اندازه گیری عملکرد جهانی شهرها، استفاده از تجربیات موفق جهانی و نظرات خبرگان، شاخص های بومی و مناسب جهت ارزیابی عملکرد مدیریت شهری تهران در خصوص کمک به ارتقای عملکرد جهانی کلانشهر تهران ارائه گردد.
روش تحقیق
با مرور ادبیات جهانی شدن، به راحتی می توانیم سه جنبه مرتبط جهانی شدن را تشخیص دهیم: جهانی شدن اقتصادی، جهانی شدن فرهنگی و جهانی شدن سیاسی. این سه عنصر با یکدیگر و با هم تنیده اند، اما تفکیک تحلیلی آن ها امکان روشن کردن پیچیدگی این فرآیند و تبدیل آن به اشکال قابل مدیریت تر را به ما می دهد .[5] لذا با توجه به این موضوع، مدل مفهومی این تحقیق در قالب شکل زیر در نظر گرفته شد به منظور تعیین شاخص های ارزیابی عملکرد مدیریت شهری تهران ابتدا شاخص های اولیه ای که برای ارزیابی عملکرد جهانی شهرها در ادبیات موضوع عنوان شده و یا توسط برخی موسسات معتبر جهانی در این زمینه مورد استفاده قرار گرفته است شناسایی شد. سپس با توجه به این که شرایط ایران و تهران به گونه ای است که ممکن است برخی از شاخصها اهمیت بیشتری نسبت به سایر شاخصها داشته باشند و یا بالعکس برخی از آنها در مورد کلانشهرهای ایران بی معنی باشد، شاخصهای اولیه از طریق پرسشنامهای توسط خبرگان آشنا به مسائل جهانی شدن و مدیریت شهری تهران امتیازدهی و بومی شد و در نهایت شاخص های نهایی به همراه ضرایت اهمیت هر یک مشخص گردید. ساختار پرسشنامه بدین صورت بود که از پاسخ دهنده خواسته شده بود در مورد هر یک از شاخص ها ابتدا مشخص کند آیا برای اندازهگیری عملکرد جهانی شهر تهران مناسب است یا خیر و سپس میزان اهمیت آن را در یک طیف 5 سطحی - لیکرت - از خیلی کم تا خیلی زیاد مشخص نماید و در صورت لزوم تغییرات و شاخص های پیشنهادی خود را نیز در انتهای پرسشنامه ذکر کند.
جامعه آماری این تحقیق را اساتید دانشگاهی و صاحبنظران در رشته های مرتبط با اقتصاد، فرهنگ و سیاست و علوم شهری، که با مسائل جهانی شدن آشنا هستند و همچنین مدیران و کارشناسان شهرداری تهران، که با مسائل جهانی شدن آشنا هستند، تشکیل می دهند. تعداد 56 خبره از طبقات مختلف جامعه آماری انتخاب شده و پرسشنامه از طریق ایمیل یا مراجعه حضوری به ایشان تحویل داده شد. 33 پرسشنامه از پرسشنامه های ارسالی به صورت کامل وقابل قبول، بازگشت داده شد که در مجموع، درصد پاسخگویی برابر %59 را تشکیل می دهد.
تعیین شاخص های اولیه
شاخص های اولیه به همراه منابع هر یک در جداول زیر ارائه شده است.
