دانلود مقاله بررسی رابطه استفاده بیش از حد از بازی های رایانه ای در افت تحصیلی دانش آموزان مقطع راهنمایی

بخشی از مقاله

بررسی رابطه استفاده بیش از حد از بازی های رایانه ای در افت تحصیلی دانش آموزان مقطع راهنمایی

چکیده تحقیق :
موضوع تحقیق در خصوص بررسی استفاده بیش از حد از بازی های رایانه ای در افت تحصیلی دانش آموزان است . گرایش بیش از حد به بازی های رایانه ای و اثرات منفی این بازیها روی اقشار مختلف در جامعه با توجه به اینکه اغلب گرایش به بازی های رایانه در نوجوانان دیده می شود ، در پی بررسی نقش و تاثیر بازی های رایانه ای بر روی کودکان و نوجوانان و تاثیرات مثبت و منفی آن بر روی افت تحصیلی دانش آموزان هستیم ، این تحقیق دارای دو فرضیه میباشد که استفاده بیش از حد از بازی های رایانه ای باعث افت تحصیلی در دانش آموزان می شود و استفاده بیش از حد از بازی های رایانه ای باعث افت تحصیلی در دانش آموزان نمی شود .

متغییر های این تحقیق بازی های رایانه ای و افت تحصیلی است . این مطالعه از نوع توصیفی مقطعی است ، از جمعیتی تعریف شده از دانش آموزان راهنمایی دخترانه و با متغییر مشخص وابسطه و مستقل به انجام رسید ، ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه ای مشتمل بر 25 سئوال بر اساس طیف لیکرت بود ، جهت دستیابی به اهداف از آزمون کای دو ، تحلیل واریانس ، انحراف معیار و میانگین استفاده شد .
ابزار اندازه گیری پرسشنامه بوده است که شامل 15 سئوال بسته پاسخ بود که 8 سئوال مربوط به فرضیه اول ، 7 سئوال مربوط به فرضیه دوم میباشد ، برای هر سئوالی جدولی تهیه شده و نمودار ستونی مربوط به آن رسم شد ، سپس میانگین جنیه های مثبت و منفی سئوالات مربوط به هر فرضیه بدست آمده و جدول نمودار مربوط به آنها رسم شده است .

و نتایجی که از فزضیه اول و دوم به دست آمده نشان میدهد که استفاده بیش ازحد بازی های رایانه ای باعث افت تحصیلی دانش آموزان می شود و اثرات روحی و روانی و جسمی نیز بر روی دانش آموزان می گذارد و راهکارهایی برای کاهش اثرات منفی استفاده بیش از حد از بازیهای رایانه ای ارائه شده است.

عنوان شماره صفحه

چکیده ب و ت
فصل اول

مقدمه 1
بیان مسئله 3
اهمیت و ضرورت تحقیق 3
هدف کلی تحقیق 4
فرضیه ها 4
تعاریف عملیاتی متغییر ها 4

فصل دوم
الف – ادبیات تحقیق
مقدمه 7
تعریف افت تحصیلی 7
علتهای افت تحصیلی 8

تعریف ارزشیابی و انواع آن 10
تعریف اندازه گیری و مفاهیم مربوط به آن 14
فواید بازی های رایانه ای برای کودکان 26
تاثیرات بازی های رایانه ای خشونت آمیز بر روی کودکان و نوجوانان 29
راهکارهای مداخله ی ممکن و احتمالی 46
ب-مروری بر تحقیقات انجام شده مرتبط با موضوع در داخل یا خارج از کشور 48

فصل سوم
جامعه آماری 54
نمونه و روش نمونه گیری 54

ابزار جمع آوری اطلاعات 57
روش های آماری برای تجزیه و تحلیل اطلاعات 58

فصل چهارم
یافته های تحقیق و تجزیه و تحلیل آنها 60
فصل پنجم
خلاصه و نتایج تحقیق 73
محدودیتهای تحقیق 74
پیشنهادات محقق 75
منابع 76

• مقدمه
• بیان مسئله
• اهمیت و ضرورت تحقیق
• هدفهای کلی تحقیق
• فرضیه ها
• متغییر های تحقیق
• تعاریف عملیاتی متغییرها

مقدمه

بازي هاي كامپيوتري نياز به منطق، حافظه، مهارت هاي حل مساله، تجسم و اكتشاف دارند و لازمه اين بازي ها دستكاري اشياء با ابزارهاي الكترونيكي و فهم بازي به مثابه سيستم پيچيده است.
بازيهاي گروهي كامپيوتري مستلزم رشد مهارت هاي اجتماعي است مثلا بچه ها بايد در مورد هدف هاي خود تصميم بگيرند.
بازي هاي فردي، گروهي و رقابتي از جمله بازي هاي کامپيوتري هستند و محتواي بازي ها نيز به تناسب گروه هاي مخاطب متفاوت است به طوريکه برخي بازي ها حادثه اي، پاره اي تخيلي و بعضي نيز فكري هستند.

گرافيک، صدا و تعامل، ابتکار سير داستان، کنجکاوي، پيچيدگي و تخيل، منطق، حافظه، بازتاب ها، مهارت هاي رياضي، چالش حل مساله و تجسم از جمله جنبه هاي فني، رواني و فردي است که بازيگران را جذب اين بازي ها مي کند.
کار مستقل، مداومت در بازي، لذت بردن از بازي، مشارکت فعال، تعامل مشارکتي، ساختار گروهي، يادگيري، رقابت يا همکاري گروهي و فرصت هاي برابر در بازي از جمله عواملي است که در فرد براي ادامه بازي ايجاد انگيزه مي کند.
تحليلگران بازيهاي کامپيوتري بر اين عقيده اند که بازيها بدون مشکل نيستند به ويژه اينکه معمولا فراهم آوردن همه مشخصات بازي هاي خوب كامپيوتري در يک بازي مشكل است. بازي ممكن است خيلي آسان و يا خيلي سخت باشد و در هر دو صورت ايجاد انگيزه نكن

د و گاه بازي از حيث زمان طولاني است و اين با محدوديت هاي برنامه درسي تناسبي ندارد.
رابطه گرافيكي نامناسب، بازخورد اندک و قواعد غيرمنطقي از ديگر مشكلات بازي هاي كامپيوتري است و ايجاد انگيزه يكي از لوازم بازي هاي كامپيوتري است ولي گاه ممكن است اين جنبه آنقدر قوي باشد كه ايجاد اعتياد كند.
نكته ديگر اين است كه بازي هاي کامپيوتري داراي جهت گيري هاي جنسيتي هستند و عملا به صورتي طراحي شده اند كه گويي اغلب بازي هاي كامپيوتري به پسرها اختصاص دارند.
مساله ديگر محتواي اكثر بازي هاست كه زمينه هاي خشونت را با خود به همراه دارند و امكان انتقال اين نقش هارا به دنياي واقعي ايجاد مي كنند.

از طرفي مشاركت در بازي ممكن است در برخي بازي ها، صرفا به صورت مراعات نوبت يكديگر در بازي باشد و عملا امكان مشاركت در تصميم گيري و بروز مهارت هاي اجتماعي از طريق بازي ها ايجاد نشود.
آنچه که عملا نشان مي دهد بچه ها در حال كار گروهي هستند گفتگو و صحبت كردن آن -ها با يكديگر و تبادل نظر آنها براي تصميم گيري است.
دانشمندان در تلاشند تا به حقايقي نائل آيند که تاثيرات بازي هاي ويدئويي و رايانه اي را روي روح و جسم بازيکنان نشان دهد.
محققان دانشگاه "هال" در انگليس بر اين عقيده اند که صنعت بازي ها به جاي مدارک حکايتي و روايتي نيازمند به حمايت هاي مالي و فني است.
بیان مسئله :
امروزه با رشد سریع اینترنت و ارتباطات این بازی ها به فاصله کوتاهی در ایران رواج یافته است ، این نوآوری بشر که امروزه تقریبا در اوقات فراغت اکثر بچه ها راه یافته ، همچون دیگر ساخته های دوست بشر دو رو دارد که یک روی آن استفاده صحیح در کارها و کمک به رشد و سعادت بشر و روی دیگر آن استفاده غلط است که موجب رکود علمی و همچنین رشد نابهنجاری ها در جامعه

می شود ، با توجه به اینکه گرایش بیش از حد به بازی های رایانه ای و اثرات منفی این بازی ها بر روی اقشار مختلف جامعه و تاثیرات منفی آن بر روی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مواجه هستیم و این موضوع در سالهای اخیر روز به روز بیشتر قابل مشاهده می باشد ، لذا محقق ، تحقیق حاضر را جهت بررسی علل واقعی آن و ارائه راهکارهای مناسب جهت رفع مشکلات احتمالی انتخاب و اجرا می نماید .

اهمیت و ضرورت تحقیق :

با توجه به وجود تاثیرات منفی در میان کودکان و نوجوانانی که از بازی های رایانه ای بیش از حد استفاده می کنند و همچنین اثرات منفی روحی و روانی این بازی ها بر روی این قشر در جامعه و همچنین اثرات منفی این بازی ها بر روی افت تحصیلی دانش آموزان اهمیت بررسی این موضوع مشخص می گردد ، این تحقیق که به دنبال آن آگاه کردن والدین از عواقب بیش از حد استفاده کردن فرزندانشان از بازی های رایانه ای و مطالعه بر روی اثرات منفی بازی های رایانه ای بر روی افت تحصیلی دانش آموزان و همچنین مطالعه و رسیدن به راههایی برای کاهش اثرات این بازی ها بر روی دانش آموزان است .
هدف تحقیق :
هدف از تحقیق حاضر در بررسی رابطه بین استفاده بیش از حد از بازی های رایانه ای در افت تحصیلی دانش آموزان میباشد .

فرضیه ها :
فرضیه اول
بین استفاده بیش از حد از بازیهای رایانه ای و افت تحصیلی دانش آموزان جامعه مورد تحقیق رابطه وجود دارد .
فرضیه دوم
بین استفاده بیش از حد از بازیهای رایانه ای و افت تحصیلی دانش آموزان جامعه مورد تحقیق رابطه وجود ندارد .

تعاریف عملیاتی متغییر های تحقیق :
بازی های رایانه ای :
به انواع و اقسام بازی های رایانه ای و ویدئویی گفته می شود ، که این بازی ها امروزه قسمت اعظم بازار جهان را به خود اختصاص داده اند .
افت تحصیلی :
شکست یا افت تحصیلی عبارت است از وقوع ترک تحصیلی زودرس و تکرار پایه تحصیلی در نظام آموزش و پرورش یک کشور .

فصل دوم
الف : ادبیات تحقیق
ب : مروری بر تحقیقات انجام شده مرتبط با موضوع در داخل یا خارج کشور

مقدمه :
در جوامع امروز، همه ملتها با هر نظام سياسي و اجتماعي، پيشرفته و در حال پيشرفت به مسئله آموزش و پرورش توجه دارند و نسبت به ديگر فعاليتهاي اجتماعي براي آن اهميت بيشتري قائل هستند(خيّر،1365).
اين توجه بي دليل نيست و برمنطقي قوي بنياد نهاده شده است. زيرا امروز، تربيت فرزندان را از مهمترين نيازهاي زندگي اجتماعي مي شناسند. انگيزش از موضوعات روانشناختي است که توجه بسياري از روانشناسان و متخصصان تعليم و تربيت را به خود معطوف داشته است.
در اين ميان شناسايي عوامل مهم و مؤثر در انگيزش تحصيلي در ارتباط با ويژگيهاي آموزشگاهي و اجتماعي افراد کمک شايان توجهي به بهبود و وضعيت تحصيلي دانش آموزان خواهد کرد.

تعریف افت تحصیلی :
افت تحصیلی نمره ای است که دانش آموز در امتحان بدست آورده است ، با توجه به اینکه سقف نمرات تا نمره 20 میباشد ، نمرات پائین تر از 20 به میران که از آن کاهش پیدا می کند افت تحصیلی می شود و باعث تکرار پایه تحصیلی می شود .

تکرار پایه تحصیلی عبارت است از : تکرار یک کلاس برای دانش آموزان که در خلال یک سال تحصیلی در همان کلاس پایه ای که در سال قبل به سر می برده به تحصیل ادامه دهد .
علتهای افت تحصیلی :
علل و عوامل گوناگونی در مسئله افت تحصیلی مداخله دارند ، نظریه پردازان آموزش و پرورش این عوامل را دسته بندی کرده و در گروههای کلی آنهارا معرفی و مورد بحث قرار داده اند که به ذکر بعضی از این دسته بندی ها می پردازیم ، این دسته بندی ها توسط ماهنامه آموزش استان اصفهان بیان شده است .
بعضی از نظریه پردازان عوامل افت تحصیلی را به صورت زیر بیان می دارند .
1 - علت های مربوط به خود دانش آموز
2 – علت های مربوط به اجتماع و خانواده و عقب ماندگی خانواده
3 – علتهای مربوط به اجتماع و محیط خارج از مدرسه
4 – علتهای مربوط به آموزشگاه

علاوه بر علتهای بالا می توان علل دیگر را به آن اضافه کرد که خانم فرقانی رئیسی در رابطه با شناسایی و علل افت تحصیلی اینگونه بیان می دارند : علل متعددی از نظر محیطی و وضعیت جسمانی می تواند به عنوان عامل نقش داشته باشد ، نظیر وضعیت خانوادگی از نظر تغییرات ناگهانی اقتصادی و روانی حوادث ناگهانی در تشکل خانواده ، مرگ یا جدایی و یا اختلالات

خانوادگی ، تولد کودک جدید ، مهاجرت از شهری به شهر دیگر ، جابجایی مدرسه و حتی گاه جابجایی مقاطع تحصیلی ، مثلا از دبستان به دوره راهنمایی یا دبیرستان و یا حتی گاه تغییر معلم و یا مشکلات روانی دانش آموزان در دوره نوجوانی و یا بیماری جسمانی کودک در یک دوره خاص و در دبیرستان عدم انتخاب رشته تحصیلی مناسب با استعداد دانش آموز .
علل دیگری که در زمینه مربوط به معلم در مورد افت تحصیلی می توان ذکر کرد ، فهرست و

ار به شرح زیر است :
1 – خصوصیات فردی معلم
2 – عدم انگیزه کاری لازم و علاقه به رشته کاری
3 – نداشتن کارآیی و تخصص لازم شغلی
4 – نداشتن معلومات کافی و لازم در رابطه با کلاس در رشته مورد تدریس
5 – عدم کارآیی در انتقال داشته ها و معلومات خویش به فراگیران
6 – عدم توجه به مسائل روانشناسی یادگیری و بهره گیری از روشهای آموزشی علمی و مطلوب
7 – تکیه بر روی معلم محوری به جای دانش اموز محوری

8 – عدم شناخت دانش آموزان و توجه به مشکلات و ناراحتی ها و به طور کلی ناتوانی های روحی و جسمی دانش آموزان و احیانا کوشش در جهت برطرف نمودن آنها
9 – اعمال تنبیه بدنی معلمان با شاگردان
10 – ندیدن دوره های پیش از خدمات و ضمن خدمت
تعریف ارزشیابی :
ارزشيابي در آموزش و پرورش تعاريف متعددي دارد.

1 - كرونباخ ( cronbach) :ارزشيابي را جمع آوري و به كار گيري اطلاعات در جهت اتخاذ تصميم براي يك برنامه آموزشي تعريف مي كند. ( شيرازي،علي، ص 236)
2- بي باي ( Beeby) : ارزشيابي را فراگرد جمع آوري و تفسير منظم شواهدي كه در نهايت به قضاوت ارزشيابي نظر به اين كه به اقدام شخصي بيانجامد ، مي داند. ابعاد اين تعريف : جمع آوري شواهد ، تفسير ، قضاوت و تصميم گيري است. ( شيرازي ، علي ،ص 236)
1. استا فل بيم : ارزشيابي رافرايند، تعيين كردن ( Delineating) ، به دست آوردن ( Obtaining) و فراهم ساختن ( Providing) اطلاعات مفيدي براي قضاوت در تصميم گيري ها تعريف كردند.

انواع ارزشيابي
الف : اسكريون ( scriven) ارزشيابي ها را بر دو نوع ارزشيابي پاياني و تكويني تقسيم مي كند.
1 - ارزشيابي پاياني ( sammative Evaluation) : ارزشيابي كه در مدارس متداول است و شامل ارزشيابي آخر سال يا دوره دانش آموزان برنامه يا روند آموزشي است.
مهمترين نقص ارزشيابي پاياني ماهيت مقطعي بودن آن است ، لذا قادر نيست اصلاحات يا تغييرات ضروري را در طول سال يا برنامه در جهت بهبودي و بهسازي فعاليتها ايجاد كند.
2 - ارزشيابي تكويني يا مستمر ( Formative Evluation) : در اين ارزشيابي اطلاعات به طور مداوم جمع آوري و مورد استفاده قرار مي گيرد و نياز به بازخورد هاي فردي – محيطي دارد تا بتواند تصميم گيري هاي لازم را در جهت افزايش اثر بخش برنامه ها يا فعاليتهاي آموزشي اتخاذ كند. اين نوع ارزشيابي بيشتر به فراهم آوردن اطلاعات براي بهبودي كار تاكيد دارد.
ب : استافل بيم ( stuffle beam) : ارزشيابي را در چهار نوع بيان مي كند .

1 - ارزشيابي زمينه 2- ارزشيابي درونداد 3- ارزشيابي فر آيند 4-ارزشيابي برونداد
1. ارزشيابي زمينه ( Context Evaluation) : هدف اين ارزشيابي فراهم ساختن يا ارائه يك منطق براي تعيين اهداف است. براي رسيدن به آن محيط – شرايط واقعي و مشكلات موجود – بايستي بررسي شوند و تصميماتي مبتني بر اصلاح شرايط و مشكلات اتخاذ گردد تا نيل به اهداف مورد نظر را ميسر سازد.
2. ارزشيابي درونداد ( Input Evaluation) : اين نوع ارزشيابي در ارتباط با چگونگي استفاده از منابع براي نيل به اهداف برنامه است شامل ارزشيابي توانايي هاي سازمان ، استرات

ژي هايي در جهت نيل به اهداف برنامه و طراحي يك استراتژي اجرايي – عملياتي گردد.
3. ارزشيابي فر آيند ( Process Evaluation) : به باز خورد هاي دوره اي خصوصا شناسايي نقص درونداد ها در حين اجراي برنامه مربوطه است.
4. ارزشيابي برونداد ( Product Evaluation) : به سنجش نتايج مي پردازد كه نه تنها در آخر بلكه بر حسب ضرورت در فواصل برنامه صورت مي گيرد.
يكي از تخصص هاي مورد نياز دست اندركاران تعليم و تربيت در سطوح مختلف سازماني و اجرايي بر خوردار بودن از دانش ، مهارت سنجش و ارزشيابي پيشرفت تحصيلي مي باشدكه فقدان آن در عرصه عمل و اجرا ناكار آمدي فر آيند ياددهي- يادگيري را به دنبال خواهد داشت. با وجود آگاهي از توانايي هاي علمي و تجربي دبيران و معلمان گرامي و مديران آگاه و دلسوز واحد هاي آموزشي در حيطه ي سنجش و ارزشيابي پيشرفت تحصيلي ، ليكن به دليل اهميت موضوع و نيز ظرافت ها و پيچيدگي هاي اين امر اميد است با عنايت همكاران ارجمند در جهت تحقق اهداف آموزشي و تربيتي شاهد تعاملي پويا ، مستمر و پايدار باشيم ،
الف. اصطلاحات و مفاهيم ارزشيابي و امتحانات
ب. ارزشيابي تكويني و شيوه اجراي آن
الف)تعريف اصطلاحات ومفاهيم ارزشيابي پيشرفت تحصيلي
ارزشيابي ( Evaluation) :اصطلاح ارزشيابي يا ارزيابي به طورساده به تعيين ارزش (Value) براي هرچيزيادآوري ارزشي ( Value judgement) كردن گفته مي شود
ارزشيابي به يك فرآيند نظام داربراي جمع آوري، تحليل وتفسيرا طلاعات گفته مي شود به اين منظور كه تعيين مي شود آيا هدف هاي موردنظر تحقق يافته اند يادرحال تحقق يافتن هستند وبه چه ميزاني.
ارزشيابي پيشرفت تحصيلي ( Academic achevement evaluation): ارزشيابي پيشرفت تحصيلي عبارت ازسنجش عملكرد يادگيرندگان ومقايسه نتايج حاصل باهدفهاي آموزشي ازپيش تعيين شده به منظور تصميم گيري دراين باره كه آيا فعاليت هاي آموزشي معلم و كوششهاي يادگيري دانش آموزان يا دانشجويان به نتايج مطلوب انجاميده اند و به چه ميزاني.

ارزشيابي آغازين ( Preassessment) : نخستين ارزشيابي معلم كه پيش از فعاليت هاي آموزشي او به اجرا در مي آيد ارزشيابي آغازين ناميده مي شود.
ارزشيابي تكويني يا مستمر ( Formative evaluation): آن چه عمدتا به منظور كمك به اصلاح موضوع مورد ارزشيابي يعني برنامه يا روش آموزشي ، مورد استفاده قرار مي گيرد ، ارزشيابي تكويني نام دارد.

ارزشيابي تشخيصي (Dignostic evaluation) : نوعي از ارزشيابي تكويني است كه با هدف تشخيص مشكلات يادگيري دانش آموزان در يك موضوع درسي به كار ميرود و معمولا در جريان آموزش انجام مي گيرد.از طريق ارزشيابي تشخيصي مي توان معاومات و مهارتهاي لازم دانش آموزان را براي ورود به مطالب جديد تشخيص داد ونيز معياري است براي سنجش رفتار ورودي دانش آموزان كه به كمك آن مي توان نقطه شروع فعاليت هاي آموزشي را مشخص كرد .
ارزشيابي تراكمي يا پاياني( Summative evaluation) : در ارزشيابي تراكمي تمام آموخته هاي دانش آموزان در طول يك دوره آموزشي تعيين مي شوند و هدف آن نمره دادن به دانش آموزان و قضاوت درباره اثر بخشي كار معلم و برنامه درسي با يكديگر است. به وسيله اين ارزشيابي مي توان ياد گيري هاي متراكم دانش آموزان را در طول يك دوره آموزشي اندازه گيري كرد و چون معمولا در پايان دوره آموزشي به عمل مي آيد به آن ارزشيابي پاياني نيز مي گويند.
اندازه گيري ( Measurement ): اندازه گيري فر آيندي كه تعيين مي كند يك شخص يا يك چيز چه مقدار از يك ويژگي برخوردار است.
آزمون ( test): آزمون وسيله يا روشي نظام دار براي اندازه گيري نمونه اي از رفتار است.
آزمودن ( testing) : وقتي كه براي اندازه گيري يكي از ويژگي هاي رواني يا تربيتي يك فرد يا گروهي از افراد از آزمون استفاده مي شود به اين عمل يا فعاليت آزمودن مي گويند.
سنجش ( Assessment) : سنجش به يك تحليل جامع و چند وجهي از عملكرد گفته مي شود.
پرسشنامه ( Questionnaire) : مجمو عه اي سوال كه به روش علمي تهيه شده و ارزشياب يا پژوهشگر از طريق آن قادر به جمع آوري اطلاعات مورد نياز جهت انجام طرح خود مي باشد.

سوال عيني ( Objective items) : به سوالاتي اطلاق مي شود كه مي تواند به طور عيني نمره گذاري شود. اين سوال چنان است كه افراد پاسخي را از ميان فهرستي از پاسخ ها انتخاب مي كنند.
تنه سوال ( Stem): بخش مقدماتي يك سوال عيني را تنه سوال گويند.
سوال انشايي ( Essay items) : نوعي سوال كه دانش آموز تقريبا پاسخي طولاني را كه تا چن

د بند مي رسد نوشته و سازمان دهد.
سوال جور كردني ( Matching item) : عبارت از سوالي كه شامل دو ستون سؤال وجواب است واز دانش آموز خواسته مي شود كه بين موارد دو ستون ارتباط را پيدا كند.
سوال چند گزينه اي ( Multiple choice item) : عبارت از شكلي از سوال است كه در آن آزمايش شونده پاسخ صحيح را از يك فهرست كزينه هاي محتمل انتخاب مي كند .
سوال صحيح.غلط ( True – False item) : عبارت از شكلي از سوال است كه در آن امتحان شونده بيان مي دارد كه آيا جمله اي كه در اختيارش قرار داده شده صحيح يا غلط است .
نمره گذاري تحليلي ( Analytic Scoring): عبارت از نوعي نمره گذاري سوالات انشايي است كه در آن نكات خاص هر پاسخ صحيح شناسايي شده و به طور جداگانه نمره گذاري مي شود.
جدول مشخصات ( Table of specifications) : عبارت از يك جدول دو بعدي است كه شامل محتوا و فرآيند شناختي مورد استفاده در طرح ريزي يك آزمون مي باشد .
امتحان ( Examination) : عبارت است از تعدادي سوال كه به صورت گزينش تصادفي از جامعه اي از سوال ها تهيه مي شود و يا به عبارت ديگر عبارت از يك وسيله يا روشي كه در آن آزمودني ها با تعدادي سوال هاي همخوان و هماهنگ با يكديگر مواجه مي گردند ، يا به انجام فعاليت هاي علمي وادار مي شوند ، كه در آن نتيجه اين شرايط و در خاتمه موقعيت ، مي توان تواناييهاي افراد شركت كننده در امتحان مقايسه كمي به دست آورد.
روايي ( Validity) :
روايي اصطلاحي است كه آزمون براي تحقق بخشيدن به آن درست شده است اشاره مي كند به سختي ديگر آزموني داراي روايي است كه براي اندازه گيري آنچه موردنظر است مناسب باشد.
پاياني ( Relidity) : پاياني يك وسيله اندازه گيري به دقت آن اشاره مي كند .يك آزمون درصورتي داراي پاياني است كه اگردريك فاصله ي زماني كوتاه چندين باربه گروه واحدي ازافرادبدهيم نتايج حاصل نزديك به هم باشد.

ب)تعريف عملياتي واژه هاي ارزشيابي و امتحانات درقلمروكاري اداره كل سنجش وارزشيابي تحصيلي :
ضوابط سنجش وارزشيابي پيشرفت تحصيلي : مجموعه قوانين مدون وتصويب شده توسط شوراي عالي آموزش و پرورش مي باشد كه اهداف ارزشيابي و سنجش توان تحصيلي دانش آموزان براساس مقررات را دربر مي گيرد.
امتحانات داخلي : امتحاناتي است كه طبق برنامه معين وبا همكاري مشترك كاركنان آموزشي واداري واحد آموزشي زير نظر مدير انجام مي شود درامتحانات داخلي تهيه سؤالها وتصحيح اوراق امتحاني برعهده معلملن مربوط مي باشد.
امتحانات هماهنگ : عبارت از امتحاناتي است كه دربعضي درسها طبق برنامه ي معين و سؤالهاي يكسان درسراسركشور ياسراسراستان توسط اداره ي كل سنجش و ارزشيابي تحصيلي ويا سازمان آموزش و پرورش استان دفترمدارس خارج از كشور تهيه و درمحل واحدآموزشي زير نظر مدير انجام مي شود.در امتحانات هماهنگ تصحيح اوراق امتحاني بر عهده معلمان مربوط مي باشد.
امتحانات نهايي : امتحانات درسهايي از پايه سوم متوسطه است كه به صورت سراسري (كشوري) با برنامه همزمان و سؤالهاي يكسان توسط اداره كل سنجش ارزشيابي تحصيلي تهيه مي شود وزيرنظر سازمان آموزش وپرورش استان
دفتر مدارس خارج از كشور به وسيله عوامل اجرايي امتحانات (هيئات ممتحنه ) كه از طرف ادارات آموزش و پرورش شهرستان ها و مناطق معين مي شود برگزار مي گردد درامتحانات نهايي برگزاري امتحان و تصحيح اوراق به صورت متمركز انجام مي شود.
تاييديه تحصيلي : به سنتي گفته مي شود كه مندرجات مدارك تحصيلي دوره هاي مختلف در آن مورد تاييد قرا ر مي گيرد
ارزش تحصيلي : به سندي اطلاق مي شود كه نشان دهنده ارزش مدرك تحصيلي ازنظر علمي و استخدامي با توجه به آراء صادره ازمراجع ذي صلاح قانوني باشد.
بانك سؤال : بانك سؤال مجموعه نسبتا وسيعي از پرسشهاي آزمونهاي پيشرفت تحصيلي است كه براساس محتوا وويژگيهاي رون سنجي مانند سطح دشواري و رو.ايي ملاكي در سؤال طبقه بندي و سازماندهي شده است.
تعريف ارزشيابي تكويني يا مستمر : آنچه عمدتا به منظور كمك به اصلاح موضوع مورد ارزشيابي يعني برنامه يا روش آموزشي ، مورد استفاده قرار مي گيرد ، ارزشيابي تكويني نام دارد.

ارزشيابي تكويني يا مستمر درآموزش متوسطه : درنظام آموزش وپرورش دوره متوسطه ارزشيابي تكويني براي اصلاح موضوع ارزشيابي و به منظور تقويت اعتماد به نفس تحكيم آموخته هاي دانش آموزان ،آگاهي معلمان ازنقاط قوت وضعف درسي ونحوه عملكرد دانش آموزان درفرايندياددهي. يادگيري و پرورش روحيه تحقيق ، تفكر ،تلاش ، ابتكاروفعاليت هاي گروهي -تدارك بازخورد مناسب به صورت مستمرازنحوه مشاركت دانش آموزدرفعاليت هاي ياددهي.يادگيري واتخاذ روشهاي مناسب به منظوربهبود فرايند انجام شود.
هدف ارزشيابي تكويني يا مستمر :

1. فراهم آوردن شواهد معتبري درمورد يادگيري درسي.
2. تعيين نقاط قوت و ضعف دانش آموزان درفرايند ياددهي و يادگيري.
3. تقويت اعتماد به نفس در دانش آموزان.
4. تثبيت اعتماد به نفس فراگيران وايجاد انگيزه براي يادگيري در آنان.
5. پرورش روحيه تحقيق ، تفكر ، تلاش ، ابتكار وخلاقيت دانش آموزان.
6. توجه به جنبه هاي مهم درس و اهداف آموزشي آن.
7. تشويق به استفاده ازراهبردهاي فعال ياددگيري.
8. مشخص كردن نتايج ودادن بازخورد تصحيح كننده به شاگردان.
9. كمك به شاگردان درپي گيري پيشرفت خود و توسعه مهارت هاي ارزيابي از خويشتن.
10 - مطلع كردن دانش آموزان از سطح عملكرد مورد نياز.
1 - ايجاد انگيزه در فراگيران جهت تداوم يادگيري .
12 - نمايان ساختن توانايي هاي بالقوه ي فراگيران ، كه اين خود موجب خودشناسي و تبين تصويري ذهني فراگير از خودش مي شود .
13 - ارزشيابي راه كم كاري و خطاي گذشته را بازكرده و مراحل جديدي را براي آغازگري مجدد فراهم مي سازد.( خود آغازگري)
14 - ارزشيابي به عنوان وسيله اي براي شناخت توانايي وزمينه هاي علمي فراگيران و تصميم گيري براي انجام دادن فعاليت هاي بعدي آموزشي است.
15 - ارزشيابي به عنوان وسيله اي براي شناساندن هدف هاي آموزشي در فرايند ياددهي – يادگيري است.
16 - ارزشيابي به عنوان وسيله اي براي بهبود و اصلاح فعاليت هاي آموزشي است.

براي انجام ارزشيابي تكويني يا مستمر مي توان از شيوه هاي اجرايي گوناگون در كلاس درس استفاده نمود. بدون شك اين شيوه ها از هد ف هاي دوره تحصيلي ، سطح سني دانش آموزان موضوع ومحتواي دروس ، روشهاي تدريس معلم ، تعداد دانش آموزان كلاس و چندين عامل ديگر تا ثير مي پذيرد.
با اين وصف استفا ده از شيوه هاي زيرپيشنهاد مي شود :
1. ثبت رويدادهاي مهم از عملكرددانش آموزدريك مجموعه
2. انجام آزمايش به صورت فردي وگروهي
3. انجام پروژه هاي فردي وگروهي
4. اجراي نمايش
5. مشاهده واستفاده از آن در اندازه گيري
6. يادداشت رويدادهاي مهم عاطفي ،رواني وحركتي
7. اظهار نظرهاي كتبي وشفاهي معلم
8. دادن كارهاي عملي به دانش آموزان (پوشه كار يا مجموعه كارها ) ( Portfolio )
9. انجام آزمون كتبي چند گزينه اي
10 - استفاده از سوالهاي شفاهي،تحليلي،تبييني
11 - تهيه گزارش وخلاصه نويسي
12 - برگزاري كنفرانس
13 - مشاركت دانش آموزدر ارزشيابي از خوديا ديگران
14 - انجام آزمون هاي كتبي تشريحي
شيوه هاي اجرايي ارزشيابي تكويني يامستمر:
1 - ثبت رويداد هاي مهم از عملكرد دانش آموزان در مجموعه اي به نام پورت فوليو
اين مجموعه شامل يك ارائه بصري از موفقيت هاي شاگرد،توانايي ها،نقاط ضعف،قوت وپيشرفت او در خلال زمان است. در اين روش،دانش آموزبراي نشان دادن توانايي ها وپيشرفت كار خود، مثالهاونمونه هايي كه از جريان كار خود در طول سال،نوبت امتحاني ياترم تحصيلي انجام داده با خود به كلاس مي آوردو براي ارزشيابي در اختيارمعلم قرار مي دهد.اين روش شامل آرشيوي از اسناد ومدارك مربوط به رشديادگيري در زمينه هاي است كه معرف پيشرفت واقعي او هستند.
2 - استفا ده ازآزمونهاي پيشرفت تحصيلي : ازنواع ازمونهاي عيني يا بسته پاسخ‌ (چندگزينه اي- جوركردني- صحيح- غلط‌)و آزمونهاي كوته پاسخ به صورت كتبي استفاده مي شود.
3 - استفاده ازپرسش هاي شفاهي : در اين روش معلمان به تناسب محتواي درس و نحوه

آموزش از دانش آموزان سؤالاتي را به صورت شفاهي مي پرسند اين روش بيشترين استفاده را دركلاسهاي آموزشي در نظام ما دارا مي باشد و به خاطر سهولت در طرح ، اجرا و... معمولا از آن استفاده مي كنند.
4 - استفاده از سؤالات تشريحي به صورت تحليلي- تبييني و خلا صه نويسي: در اين رو

خ سؤال را به صورت هاي توصيفي- تحليلي تبييني و خلا صه نويسي بنويسد.
5 - انجام آزمايش : انجام ازمايش به صورت فردي يا گروهي انجام مي شود انجام ازمايش مستلزم ايجاد فرضيه- طراحي- اجرا آزمايش و تهيه گزارش نتيجه آن است. استفاده از مهارت هاي تخمين زدن- اندازه گيري و به كارگيري حقايق و مفاهيم علمي و ... ازمواردي است كه در انجام آزمايش مي توانند به عنوان هدف مطرح شود. فراگيران با استفاده از بعضي از وسايل ومواد ، عملادر باره مفهومي خاص تجربه كسب مي كنند.