بخشی از مقاله
چکیده:
هدف این پژوهش بررسی تاثیر آموزش مطالعه اثربخش بر میزان اضطراب امتحان و عملکرد تحصیلی دانش آموزان پسر مقطع راهنمایی شهرستان گناوه در سال تحصیلی 1393-94بود. جامعه آماری این پژوهش همه دانش آموزان پسر مقطع راهنمایی به تعداد 1657 نفر بودند که از این تعداد دانش آموز، 60 نفر به صورت تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. آزمودنی ها بطور تصادفی در دو گروه 30 نفری آزمایش و کنترل قرار گرفتند.
روش پژوهش ، آزمایشی و بر اساس طرح پیش آزمون - پس آزمون ، با دو گروه آزمایش و کنترل بود. ابزار اندازه گیری ، پرسشنامه اضطراب امتحان اهواز بود .داده ها با استفاده از روش آماری کوواریانس تحلیل شد. یافته ها نشان داد آموزش روشهای مطالعه اثربخش بطور معنی داری باعث کاهش اضطراب امتحان و افزایش عملکرد تحصیلی در دانش آموزان شده است.
مقدمه
بدون شک کسب علم مهمترین و زیربنایی ترین فعالیتهای انسان است که نقش بسیار اساسی در زندگی فرد و همچنین ایجاد فرهنگ و تمدن و پیشرفت1 وی دارد.توانایی کسب معلومات از پیشرفته ترین و ضروری ترین توانمندی ها و فعالیتهای پیچیده و عالی ذهن انسان است که اساس پیشرفتهای علمی وی را فراهم نموده و موجب شده تا به تمدن پیشرفته ای دست یابد.
تلاش در جهت بهبود وضع مطالعه و افزایش مهارتهای خواندن2 و درک مطلب یکی از اقدامات مهم آموزشی به حساب می آید،در جوامع پیشرفته روشهای صحیح مطالعه نه تنها در ضمن دروس مختلف آموزشگاهها ، به یادگیرندگان آموخته می شود،بلکه دوره های کوتاه و بلند مدت آموزش روشهای صحیح مطالعه و روشهای سریع خواندن برای تمامی افراد علاقمند دایر شده است و جهت شرکت مردم در این دوره ها آنان را با عوامل مختلف مورد تشویق و ترغیب قرار می دهند.
جای تعجب است که ما معمولا از فراگیرندگان انتظار داریم که یاد بگیرند اما کمتر اتفاق می افتد که نحوه ی یاد گرفتن را به آنان بیاموزیم.ما می خواهیم دانش آموزان مسائل را حل کنند،ولی به ندرت برای آنان روش حل مسئله را آموزش می دهیم.بدین صورت،انتظار داریم فراگیرندگان اطلاعات زیادی را به یاد آورند،ولی به آنان نحوه ی یادآوری را نمی آموزیم
متاسفانه در کشور ما هنوز اقدام جدی در این زمینه صورت نگرفته است احتمالا یکی از دلایل این بی توجهی را می توان در این دید که هنوز در ایران یک موضوع جدی تلقی نشده است و نیاز به مطالعه هنوز برای مردم یک نیاز واقعی به حساب نمی آید حتی دانشجویان و تحصیل کرده های ما که مطالعه جزء اصلی زندگی آنان است غالبا تنها وقتی به سراغ کتاب و مطالعه می روند که مجبور باشند و تنها آن مقدار مطالعه می کنند که نیازهای آنی آنان را بر طرف کند.گذشته از علتهای دیگری که مطالعه را در کشور ما با رکود مواجه ساخته است ، آگاهی نداشتن از روشهای درست مطالعه ، یک علت مهم به حساب می آید اغلب کسانی که مطالعه وظیفه اصلی آنها به شمار می آید خوانندگان ضعیفی هستند ، خیلی کند می خوانند ، روش مطالعه فعالانه ای ندارند،به اندازه کافی درک مطلب ندارند، نمی دانند برای مطالب مختلف چه نوع روشهایی را باید به کار گیرند، آنچه را که می خوانند نمی توانند بخوبی به یاد بیاورند و مورد استفاده قرار دهند و از همه بدتر نمی دانند که بد می خوانند و این مشکلات موجب می شوند تا از مطالعه گریزان گردند
اکنون زمان آن است که چنین عیبی را از میان برداریم.زمان آن رسیده است تا روش های یادگیری و مطالعه ،نحوه ی حل مسئله و یادآوری را آموزش دهیم و تلاش کنیم جایگاهی را برای آنها در برنامه های درسی در نظر بگیریم
همچنین بسیاری از صاحبنظران عقیده دارند ، مطالعه و عادات به آن کاری است اکتسابی که می تواند در خانه و مدرسه پرورش یاید.به همین جهت لازم است از سنین پایین تر به امر آموزش مهارتهای مطالعه به کودکان و نوجوانان همت گماشت چرا که مهارتهای مطالعه به طور اتفاقی آموخته نمی شود و ضروری است که با برنامه های قدم به قدم و در طول زمان به یادگیری آنها پرداخته شود و روز به روز بر توانایی خود برای مطالعه سریع همراه با درک مطلوب از مطالعه درسی بیفزاییم و به بهبود پیشرفت تحصیلی دست یابیم
اگرچه پیشرفت تحصیلی از عوامل متعددی تاثیر می پذیرد مثلا شناخت شخص درباره ی تواناییهایش و آگاهی از راهبردهای شناختی و فراشناختی1 باعث بهبود یادگیری و مطالعه و افزایش عملکرد و پیشرفت تحصیلی می شود - آرتینو2،. - 2008 اما نمی توان نقش اضطراب امتحان را در عملکرد تحصیلی نادیده گرفت،بیشترین ترک تحصیل در بین دانش آموزانی که اضطراب امتحان دارند اتفاق می افتد اصولاً هر امتحان و آزمونی نیز هیجان و اضطراب خاص خود را دارد و همه هنر انسان در این است که با حداقل اضطراب از عهده انجام بزرگترین امتحانات برآید
اضطراب امتحان اصطلاح کلی است که به نوعی از اضطراب با هراس اجتماعی4خاص اشاره دارد.که فرد را درباره ی توانایی هایش دچار تردید می کند و پیامد آن کاهش توان مقابله با موقعیتهایی مانند موقعیت امتحان است،موقعیت هایی که فرد را در معرض ارزشیابی قرار می دهند و مستلزم حل مشکل یا مسئله هستند،بطور کلی انسان دوست ندارد رفتارهایش همواره مورد ارزیابی و نقادی دیگران واقع گردد. بهمین دلیل هر زمان که در موقعیت امتحان و آزمون قرار گیرد به گونه ای دچار اضطراب می گردد البته بدیهی است که وجود اضطراب به خودی خود امری غیر عادی نیست .
اما آنچه می تواند بعنوان یک عامل آزاردهنده و بازدارنده مورد توجه قرار گیرد شدت هیجان زدگی یا اضطراب فوق العاده ای است که به هنگام حضور در محافل یا شرکت در آزمون های مختلف دامنگیر بعضی از افراد می شود در واقع اضطراب امتحان نوعی اضطراب ارزشیابی است،به این معنی که با توجه به مرحله ی بروز آن ،ارزیابی یا خود تهدیدسازی از موقعیت آزمون است،اضطراب امتحان در شرایط شناختی نابهنجار - مانند ادراکهای نگران کننده و افکار نامربوط به امتحان - در برابر استرس زاهای تحصیلی بروز می کند ،این پاسخ های نابهنجار به موقعیت های بسیار فشارزا ، به کاهش در عملکرد و کاهش حافظه فعال6 می انجامد
همچنین اضطراب امتحان به عنوان یک پدیده ی شایع و مهم آموزشی، رابطه ی نزدیکی با اضطراب عمومی دارد، با این حال دارای ویژگی ها و مشخصه های خاصی است که آن را از اضطراب عمومی مجزا می سازد.
اضطراب امتحان ، احساس درک و ناراحتی همراه با مشکلات شناختی در طی امتحان است.توافق عمومی وجود دارد که اضطراب امتحان حداقل دو جزء دارد ؛
الف-الگوی فیزیولوژیک پیش برانگیختگی مثلا افزایش ضربان قلب ،فشار خون و غیره که خود ممکن است شامل تغییرات فیزیکی و شکایت هایی شود و ب- انسداد شناختی یا عدم سازمان بندی کردن حل مسئله مؤثر و کنترل شناختی ،شامل ایجاد مشکل در تفکر شفاف - رابینسون،. - 2009اضطراب امتحان میتواند بر هر فردی اثر بگذارد ، بر دانش آموزان مدرسه ابتدایی یا راهنمایی ،دانشجویان دانشگاه و کارمندانی که برای گواهی یا موفقیت های شغلی امتحان می دهند.
