بخشی از مقاله
بررسی رابطه بین فناوری اطلاعات و کارایی کارکنان شرکت گاز
مقدمه :
عصر فعلي را برخي عصر اطلاعات لقب داده اند .اين نام گذاري شايد به اين دليل باشد كه امروزه اطلاعات به جزء تفكيك ناپذير زندگي بشر تبديل شده است. اگر چه اطلاعات از دير باز در زندگي بشر تاثير به سزايي داشته و انسان براي تصميم گيري ها و طي طريق ، همواره محتاج آن بوده است ولي آن چه كه امروزه اهميت آن را صد چندان كرده ، شرايط نوين زندگي و افزايش سهم اطلاعات در آن است .
اختراع رايانه ، امكان پردازش سريع و ذخيره ي حجم انبوهي از داده ها را فراهم آورد و پيشرفت هاي بعدي در زمينه ي ارتباط بين رايانه ها و امكان تبادل داده بين آنها ، تبادل و انتقال اطلاعات را در سطح وسيعي ممكن ساخته است. اين رويدادها به همراه ساير پيشرفت هاي صورت گرفته در زمينه ي الكترونيك و ارتباطات اعم از ميكروالكترونيك ، نيمه هادي ها ، ماهواره ورباتيك به وقوع انقلابي در زمينه ي نحوه جمع آوري ،پردازش ، ذخيره سازي ، فراخواني و ارايه ي اطلاعات منجر گرديد كه شكل گيري فناوري اطلاعات ، حاصل اين رويداد بود.
دراين ميان نقش ابزارهاي رايانه اي و مخابراتي به وضوح مشخص است . اين فناوري به سرعت در حال رشد بوده و فعاليت ها وسرمايه گذاري هاي انجام شده در اين زمينه به ويژه پس از ظهور پديده ي اينترنت ،بسيار چشم گير است ; دامنه ي علوم مرتبط با آن بسيار گسترده و وسيع شده و مباحثي نظير علوم رايانه و مهندسي نرم افزار ، مخابرات ، هوش مصنوعي ، سيستم هاي اطلاعاتي مديريتي ، مهندسي دانش ، فناوري چند رسانه اي ، مديريت اطلاعات ، امنيت داده واطلاعات ، دادوستد و ارتباطات انسان-رايانه ، ارتباطات گروهي مبتني بر رايانه ، روباتيك و پايگاه هاي اطلاعاتي اينترنتي را شامل مي شود. پرتوهاي اين فناوري نوين بسياري از زواياي زندگي انسان را فرا گرفته و بسياري از علوم و موضوعها را تحت تاثير خود قرار داده است .
امروزه موارد استفاده ي فناوري اطلاعات را مي توان در آموزش ، مديريت وسازمان ، پزشكي ، تجارت ، امور نظامي ، توليد وصنعت ، تحقيقات ، حمل ونقل ، كنترل ترافيك وصنعت نشر به وضوح مشاهده كرد.
اهميت موضوع وتحقيق :
امروزه اهميت اطلاعات ، هم به عنوان يك منبع مهم تاكتيكي و استراتژيكي در سازمان مطرح مي باشد وهم به عنوان يك منبع عمده براي ارزش افزوره ي احتمالي شناخته شده است . اطلاعات هميشه در محيط كسب و كار به عنوان يك مزيت رقابتي مطرح بوده اما نكته ي مهم اين است كه تغييرات واقعي كه مي تواند ارزش بالقوه ي اطلاعات را افزايش دهد ، توانايي سازمان ها در استفاده از اين منبع مهم از طريق كاربرد فناوري جديد است . فناوري اطلاعات با ويژگي ذخيره سازي ، پردازش ، بازاريابي و انتقال اطلاعات مي تواند مديران را در بهبود عملكرد سازمان هايشان ياري كند . فناوري اطلاعات ، تمام ابعاد سياسي ، اجتماعي ، فرهنگي ، اقتصادي و تجاري زندگي انسان را متحول كرده وبا تغييرات زيربنايي بيشتري نيز مواجه خواهد ساخت . بدين ترتيب ساختار اشتغال ، صنعت ، اقتصاد ، تجارت و... به شدت از اين پديده متاثر خواهد شد.
بيان مسئله :
فناوري نو ظهور و پيشرفته ي اطلاعات ، براي حل مسايل مديريتي ، در حال تغيير دادن شيوه هاي مديريت سازمان ها و مهندسي مجدد هستند . مديريت در محيط متحول امروز، براي هر تصميم گيري نيازمند توجه به عوامل گوناگوني است. از جمله ي اي عوامل مي توان به موارد زير اشاره كرد: برنامه ريزي هاي قوانين دولتي ، نگرشهاي كارفرمايانه ي توسعه ي فناوري اطلاعات و ارتباطات ، اطلاع رساني و افزايش انتظار مشتريان با داشتن امكان انتخاب . در هر كدام از موارد فوق ، مديريت نياز به اطلاعات مناسبي دارد كه دانش او را افزايش وعدم اطمينان وي را كاهش دهد تا بتواند فعاليت موثري داشته باشد . بنابراين بهتراست به جاي عبارت آشناي "مديريت ، انجام دادن كارها از طريق ديگران است" ، عبارت "مديريت ، انجام دادن كارها با استفاده از اطلاعات مناسب و از طريق افراد است" را به كار ببريم . در اين راستا توجه به فناوري اطلاعات ضروري به نظر مي رسد.
در دنياي فعلي ، فناوري اطلاعات ، خمير مايه ي توسعه ي انساني در سازمان و جامعه است و محورهاي اساسي توسعه ي منابع انساني و ماهيت آن را نيز متناسب با نياز جامعه و انسان ها تعيين مي كند. در توسعه ي منابع انساني ، همواره بايد ظرفيت هاي جديد انساني را شناخت ، با توسعه ي قابليت ها و كيفيت هاي انساني به صورت يك فرايند دايمي انجام شود . تحقق اين امر در گرو بهره گيري از فناوري اطلاعات است ، چون در فرايند فناوري اطلاعات دايما اطلاعات ،توليد ،پردازش ، توزيع و مديريت مي شود . بنابراين ، فناوري اطلاعات زماني حلال مشكلات خواهد بود كه در خدمت توسعه و پرورش انسان ها قرار گرفته و قابليت هاي انساني با هم تلفيق و به توسعه ، كارايي و بهره وري منجر شود . دراين تحقيق رابطه ي بين فناوري اطلاعات و كارايي د رشركت گاز استان خراسان مطمح نظر واقع مي شود.
اهداف تحقيق :
هدف اصلي از انجام اين تحقيق ، ارايه ي چارچوب نظام دار از چگونگي تاثير گذاري فناوري اطلاعات بر كارايي است . آگاهي ازاين موضوع مي تواند دانش مديران و كاركنان را نسبت به اثرات فناوري اطلاعات بر كارايي افزايش دهد ; نگرش سيستمي به اين موضوع زمينه اي فراهم مي كند كه در آن بتوان فناوري اطلاعات وابعاد كارايي و تعاملات آ ن دو را بررسي كرد .
بنابراين دو هدف فرعي زير را مي توان براي اين تحقيق برشمرد :
1. بررسي رابطه ي بين به كارگيري فناوري اطلاعات و استفاده بهينه از منابع اطلاعاتي
2. بررسي رابطه ي بين به كارگيري اطلاعات و استفاده ي بهينه از منابع انساني
فرضيه هاي تحقيق :
اين پژوهش داراي يك فرضيه ي اصلي و دو فرضيه ي فرعي به شرح زير است :
فرضيه هاي فرعي
فرضيه اول :
" به كار گيري فناوري اطلاعات موجب استفاده ي بهينه از منابع انساني مي شود".
فرضيه دوم:
" به كارگيري فناوري اطلاعات موجب استفاده ي بهينه از منابع اطلاعاتي مي شود".
روش انجام تحقيق و جمع آوري اطلاعات :
روش انجام تحقيق ، توصيفي از نوع پيمايشي است و جمع آوري اطلاعات با استفاده از سه روش زير انجام مي گيرد :
1- بررسي ميداني شامل تدوين، توزيع و جمع آوري پرسشنامه اي است كه هدف آن كسب اطلاعات درباره ي رد يا اثبات تحقيق مي باشد.
2- تحقيق كتابخانه اي شامل بررسي انواع متون فارسي و انگليسي در ارتباط با ادبيات فناوري اطلاعات و كارايي خواهد بود.
3- انجام مصاحبه با مديران، كارشناسان و كاركنان شركت گاز استان خراسان به ويژه واحد فناوري اطلاعات.
جامعه ي آماري و حجم نمونه :
جامعه آماري اين پژوهش، پرسنل شركت گاز استان خراسان - يكي از شركت هاي تابع شركت ملي گاز ايران ، و شامل 270 نفر از كاركناني مي شود كه از امكانات فناوري اطلاعات از جمله شبكه و رايانه استفاده مي كنند . حجم نمونه از طريق فرمول محاسبه و پرسشنامه ها بين آنها توزيع خواهد شد .
روش هاي تجزيه و تحليل آماري:
در اين تحقيق با استفاده از آمار توصيفي و آمار استنباطي، داده هاي استخراج شده از پرسشنامه پردازش خواهد شد. در سطح آمار توصيفي از جداول يك بعدي و توزيع فراواني و در سطح آمار استنباطي از آزمون توزيع دو جمله اي ، كاي اسكوتر و ضريب همبستگي كاي استفاده خواهد شد.
متغيرهاي تحقيق :
متغير مستقل: متغير مستقل متغيري است كه از طريق آن متغير وابسته تبيين يا پيش بيني شود. متغير مستقل اين تحقيق عبارت است از ‹‹ فناوري اطلاعات ››.
متغير وابسته: متغيري است كه محقق به دنبال تشريح يا پيش بيني تغيير پذيري در آن است.
در اين تحقيق متغير وابسته ‹‹ كارايي ›› است و در فرضيات فرعي به ترتيب ‹‹ منابع انساني›› و ‹‹ منابع اطلاعاتي ›› مد نظر هستند.
مفاهيم و واژه هاي عملياتي :
كارايي :
كارايي عبارتست از نسبت ستاده به داده و يا به بيان ديگر نسبت توليد كالا يا خدمات نهايي به منابع به كار رفته در آن.
منابع انساني :
منظور از منابع انساني يك سازمان ، تمام افرادي هستند كه در سطوح مختلف سازمان مشغول به كارند .
منابع اطلاعاتي :
اطلاعات از مهم ترين منابع هر سازمان و نظام اجتماعي است. اگر نيروي انساني، مواد، سرمايه و تجهيزات را منابع فيزيكي بدانيم، اطلاعات در زمره ي منابع مفهومي يك نظام به شمار مي آيد. منابع فيزيكي به وسيله منابع مفهومي اداره مي شوند و از طريق سيستم مفهومي ، اطلاعات مربوط به منابع فيزيكي ، انعكاس مي يابند.
فناوري :
فناوري سازمان تمام فرايندهايي را كه يك سازمان براي تبديل ستاده ها به داده ها به كار مي گيرد ، شامل مي شود.
اطلاعات :
اطلاعات عبارت است از جريان هايي كه مجموعه ي دانايي ها را تغيير مي دهد، اين تغيير زماني اتفاق مي افتد كه يا مطلبي به مجموعه ي دانايي ها افزوده شود و يا تجديد ساختاري در آن به وجود آيد.
فناوري اطلاعات :
عبارت است از شبكه اي پيچيده از رايانه ها، سيستم هاي ارتباطات از راه دور و دستگاه هاي كنترل كه به افراد و سازمانها در گردآوري، انتقال، پردازش و بازيابي داده ها و اطلاعات كمك مي كند.
آزمون فرضيات :
براي آزمون فرضيات از دو روش توزيع فراواني (كيفي) و از تست دو جمله اي(كمي) استفاده خواهد شد .
فرضيه اول :
‹‹ به كارگيري فناوري اطلاعات موجب استفاده بهينه از منابع انساني مي شود›› .
بيان فرض ها:
H0 : فناوري اطلاعات موجب استفاده ي بهينه از منابع انساني نمي شود.
H1 : فناوري اطلاعات موجب استفاده بهينه از منابع انساني مي شود.
پيشنهادهايي براي ديگر محققان :
به عنوان پيشنهاد ، موارد زير مي تواند به عنوان موضوعات پژوهشي مورد عنايت محققان محترم قرار گيرد:
1- بررسي رابطه ي به كارگيري فناوري اطلاعات و استفاده ي بهينه از منابع مالي و فيزيكي
2- بررسي تطبيقي وضعيت استفاده از فناوري اطلاعات در دو سازمان مختلف ، به طور مثال شركت ملي گاز ايران و شركت مجتمع گاز پارس جنوبي.
3- بررسي تطبيقي نحوه ي انجام فعاليتهاي سازماني بين دو سازمان كه فقط يكي از آن ها از فناوري اطلاعات استفاده مي كند؛ از جمله دو واحد تابعه ي شركت ملي گاز ايران.
4- تحقيق در مورد چالش هاي فراروي سازمان ها در استفاده ي بهينه از فناوري اطلاعات و استقرار سيستم هاي اطلاعاتي.
5- بررسي رابطه ي بين فناوري اطلاعات و اثر بخشي به عنوان يك موضوع پژوهشي.
6- بررسي رابطه ي بين فناوري اطلاعات و بهره وري به عنوان يك موضوع پژوهشي.
7- بررسي رابطه ي فناوري اطلاعات و استراتژي سازمان به عنوان يك موضوع پژوهشي.
در بخش مقدمه ي چنين مي خوانيم :
عصر فعلي را برخي عصر اطلاعات لقب داده اند .اين نامه گذاري شايد به اين دليل باشد كه امروزه اطلاعات به جزء تفكيك ناپذير زندگي بشر تبديل شده است. اگر چه اطلاعات از دير باز در زندگي بشر تاثير به سزايي داشته و انسان براي تصميم گيري ها و طي طريق ، همواره محتاج آن بوده است ولي آن چه كه امروزه اهميت آن را صد چندان كرده ، شرايط نوين زندگي و افزايش سهم اطلاعات در آن است .
اختراع رايانه ، امكان پردازش سريع و ذخيره ي حجم انبوهي از داده ها را فراهم آورد و پيشرفت هاي بعدي در زمينه ي ارتباط بين رايانه ها و امكان تبادل داده بين آنها ، تبادل و انتقال اطلاعات را در سطح وسيعي ممكن ساخته است. اين رويدادها به همراه ساير پيشرفت هاي صورت گرفته در زمينه ي الكترونيك و ارتباطات اعم از ميكروالكترونيك ، نيمه هادي ها ، ماهواره ورباتيك به وقوع انقلابي در زمينه ي نحوه جمع آوري ،پردازش ، ذخيره سازي ، فراخواني و ارايه ي اطلاعات منجر گرديد كه شكل گيري فناوري اطلاعات ، حاصل اين رويداد بود.
دراين ميان نقش ابزارهاي رايانه اي و مخابراتي به وضوح مشخص است . اين فناوري به سرعت در حال رشد بوده و فعاليت ها وسرمايه گذاري هاي انجام شده در اين زمينه به ويژه پس از ظهور پديده ي اينترنت ،بسيار چشم گير است ; دامنه ي علوم مرتبط با آن بسيار گسترده ووسيع شده و مباحثي نظير علوم رايانه و مهندسي نرم افزار ، مخابرات ، هوش مصنوعي ، سيستم هاي اطلاعاتي مديريتي ، مهندسي دانش ، فناوري چند رسانه اي ، مديريت اطلاعات ، امنيت داده واطلاعات ، دادوستد و ارتباطات انسان-رايانه ، ارتباطات گروهي مبتني بر رايانه ، روباتيك و پايگاه هاي اطلاعاتي اينترنتي را شامل مي شود. پرتوهاي اين فناوري نوين بسياري از زواياي زندگي انسان رافرا گرفته وبسياري از علوم و موضوعها را تحت تاثير خود قرار داده است .
امروزه موارد استفاده ي فناوري اطلاعات را مي توان در آموزش ، مديريت وسازمان ، پزشكي ، تجارت ، امور نظامي ، توليد وصنعت ، تحقيقات ، حمل ونقل ، كنترل ترافيك وصنعت نشر به وضوح مشاهده كرد.
اهميت موضوع وتحقيق :
امروزه اهميت اطلاعات ،هم به عنوان يك منبع مهم تاكتيكي و استراتژيكي در سازمان مطرح مي باشد وهم به عنوان يك منبع عمده براي ارزش افزوره ي احتمالي شناخته شده است . اطلاعات هميشه در محيط كسب و كار به عنوان يك مزيت رقابتي مطرح بوده اما نكته ي مهم اين است كه تغييرات واقعي كه مي تواند ارزش بالقوه ي اطلاعات را افزايش دهد ، توانايي سازمان ها در استفاده از اين منبع مهم از طريق كاربرد فناوري جديد است . فناوري اطلاعات با ويژگي ذخيره سازي ، پردازش ، بازاريابي و انتقال اطلاعات مي تواند مديران را در بهبود عملكرد سازمان هايشان ياري كند . فناوري اطلاعات ، تمام ابعاد سياسي ، اجتماعي ، فرهنگي ، اقتصادي و تجاري زندگي انسان را متحول كرده وبا تغييرات زيربنايي بيشتري نيز مواجه خواهد ساخت . بدين ترتيب ساختار اشتغال ، صنعت ، اقتصاد ، تجارت و... به شدت از اين پديده متاثر خواهد شد.
بيان مسئله :
فناوري نو ظهور و پيشرفته ي اطلاعات ، براي حل مسايل مديريتي ، در حال تغيير دادن شيوه هاي مديريت سازمان ها و مهندسي مجدد هستند . مديريت در محيط متحول امروز، براي هر تصميم گيري نيازمند توجه به عوامل گوناگوني است. از جمله ي اي عوامل مي توان به موارد زير اشاره كرد: برنامه ريزي هاي قوانين دولتي ، نگرشهاي كارفرمايانه ي توسعه ي فناوري اطلاعات و ارتباطات ، اطلاع رساني و افزايش انتظار مشتريان با داشتن امكان انتخاب . در هر كدام از موارد فوق ، مديريت نياز به اطلاعات مناسبي دارد كهدانش اورا افزايش وعدم اطمينان وي را كاهش دهد با بتواند فعاليت موثري داشته باشد . بنابراين بهتراست به جاي عبارت آشناي "مديريت ، انجام دادن كارها از طريق ديگران است" ، عبارت "مديريت ، انجام دادن كارها با استفاده از اطلاعات مناسب واز طريق افراد است" را به كار ببريم . در اين راستا توجه به فناوري اطلاعات ضروري به نظر مي رسد.
در دنياي فعلي ، فناوري اطلاعات ، خمير مايه ي توسعه ي انساني در سازمان و جامعه است و محورهاي اساسي توسعه ي منابع انساني و ماهيت آن را نيز متناسب با نياز جامعه و انسان ها تعيين مي كند. در توسعه ي منابع انساني ، همواره بايد ظرفيت هاي جديد انساني را شناخت ، با توسعه ي قابليت ها و كيفيت هاي انساني به صورت يك فرايند دايمي انجام شود . تحقق اين امر در گرو بهره گيري از فناوري اطلاعات است ، چون در فرايند فناوري اطلاعات دايما اطلاعات ،توليد ،پردازش ، توزيع و مديريت مي شود . بنابراين ، فناوري
اطلاعات زماني حلال مشكلات خواهد بود كه در خدمت توسعه و پرورش انسان ها قرار كرفته و قابليت هاي انساني با هم تلفيق و به توسعه ، كارايي و بهره وري منجر شود . دراين تحقيق رابطه ي بين فناوري اطلاعات و كارايي د رشركت مجتمع گاز پارس جنوبي را كهداراي يكي از كاربردي ترين وبه روز ترين واحدهاي فناوري اطلاعات در شركت ها تابعه ملي گاز ايران است مطمح نظر واقع مي شود. دليل انتخاب اين جامعه ي آماري ، درگيري مستقيم محقق با آثار ياشي از بكارگيري فناوري اطلاعات در شركت مذكور مي باشد . اميد آن كه نتايج اين تحقيق براي تصميم گيري هاي بهتر در آينده ، دراختيار مديران اين سازمان قرار گيرد و همچنين بتواند ضمن ارايه ي راه كارهاي مفيد براي بهره گيري مناسب تر از اين فناوري در شركت ، اداره ي بهتر امور را موجب شود .
اهداف تحقيق :
هدف اصلي از انجام اين تحقيق ، ارايه ي چارچوب نظام دار از چگونگي تاثير گذاري فناوري اطلاعات بر كارايي است . آگاهي ازاين موضوع مي تواند دانش مديران و كاركنان را نسبت به اثرات فناوري اطلاعات بر كارايي افزايش دهد ; نگرش سيستمي به اين موضوع زمينه اي فراهم مي كند كه در آن بتوان فناوري اطلاعات وابعاد كارايي و تعاملات آ ن دو را بررسي كرد .
بنابراين دو هدف فرعي زير را مي توان براي اين تحقيق برشمرد :
3. بررسي رابطه ي بين به كارگيري فناوري اطلاعات و استفاده بهينه از منابع اطلاعاتي
4. بررسي رابطه ي بين به كارگيري اطلاعات و استفاده ي بهينه از منابع انساني
فرضيه هاي تحقيق :
اين پژوهش داراي يك فرضيه ي اصلي و دو فرضيه ي فرعي به شرح زير است :
فرضيه هاي فرعي
فرضيه اول :
" به كار گيري فناوري اطلاعات موجب استفاده ي بهينه از منابع انساني مي شود".
فرضيه دوم:
" به كارگيري فناوري اطلاعات موجب استفاده ي بهينه از منابع اطلاعاتي مي شود".
روش انجام تحقيق و جمع آوري اطلاعات :
روش انجام تحقيق ، توصيفي از نوع پيمايشي است و جمع آوري اطلاعات با استفاده از سه روش زير انجام گرفته است :
4- بررسي ميداني شامل تدوين، توزيع و جمع آوري پرسشنامه اي است كه هدف آن كسب اطلاعات درباره ي رد يا اثبات تحقيق مي باشد.پرسشنامه حاوي 28 سؤال است كه براي هر فرضيه 14 سؤال در نظر گرفته شده بود.
5- تحقيق كتابخانه اي شامل بررسي انواع متون فارسي و انگليسي در ارتباط با ادبيات فناوري اطلاعات و كارايي بوده است.
6- انجام محاصبه با مديران، كارشناسان و كاركنان شركت مجتمع گاز پارس جنوبي به ويژه واحد فناوري اطلاعات.
جامعه ي آماري و حجم نمونه :
جامعه آماري اين پژوهش، پرسنل فازهاي 1 و2 و3 شركت مجتمع گاز پارس جنوبي- يكي از شركت هاي تابع شركت ملي گاز ايران، واقع در استان بوشهر ، بندر عسلويه- بوده و شامل 770 نفر از كاركناني مي شود كه از امكانات فناوري اطلاعات از جمله شبكه و رايانه استفاده مي كنند. حجم نمونه با استفاده از فرمول هاي آماري 170 نفر برآورد گرديد ولي براي افزايش اعتبار داده ها 250 پرسشنامه توزيع و 220 نسخه جمع آوري شد.
روش هاي تجزيه و تحليل آماري:
در اين تحقيق با استفاده از آمار توصيفي و آمار استنباطي، داده هاي استخراج شده از پرسشنامه پردازش شد. در سطح آمار توصيفي از جداول يك بعدي و توزيع فراواني و در سطح آمار استنباطي از آزمون توزيع دو جمله اي ، كاي اسكوتر و ضريب همبستگي كاي استفاده شده است.
متغيرهاي تحقيق :
متغير مستقل: متغير مستقل متغيري است كه از طريق آن متغير وابسته تبيين يا پيش بيني شود. متغير مستقل اين تحقيق عبارت است از ‹‹ فناوري اطلاعات ››.
متغير وابسته: متغيري است كه محقق به دنبال تشريح يا پيش بيني تغيير پذيري در آن است.
در اين تحقيق متغير وابسته ‹‹ كارايي ›› است و در فرضيات فرعي به ترتيب ‹‹ منابع انساني›› و ‹‹ منابع اطلاعاتي ›› مد نظر هستند.
مفاهيم و واژه هاي عملياتي :
كارايي :
كارايي عبارتست از نسبت ستاده به داده و يا به بيان ديگر نسبت توليد كالا يا خدمات نهايي به منابع به كار رفته در آن.
منابع انساني :
‹‹ منظور از منابع انساني يك سازمان ، تمام افرادي هستند كه در سطوح مختلف سازمان مشغول به كارند››.
منابع اطلاعاتي :
اطلاعات از مهم ترين منابع هر سازمان و نظام اجتماعي است. اگر نيروي انساني، مواد، سرمايه و تجهيزات را منابع فيزيكي بدانيم، اطلاعات در زمره ي منابع مفهومي يك نظام به شمار مي آيد. منابع فيزيكي به وسيله منابع مفهومي اداره مي شوند و از طريق سيستم مفهومي ، اطلاعات مربوط به منابع فيزيكي ، انعكاس مي يابند.
