بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر ،بررسی تاثیر منابع فناوری اطلاعات بر قابلیت مدیریت دانش و مزیت رقابتی با تاکید بر نقش تعدیلگر تعهد مدیریت - مورد مطالعه:شرکت گاز استان گلستان - بوده است. این پژوهش از نظر هدف ،کاربردی و از نظر روش گردآوری اطلاعات توصیفی -پیمایشی بوده و جامعه آماری در این پژوهش، کارکنان شرکت گاز استان گلستان هستند. روش نمونه گیری تصادفی ساده از جامعه آماری در دسترس می باشد که با توجه به حجم نمونه جامعه آماری به تعداد 500 نفر و با استفاده از جدول کرجسی و مورگان، تعداد218 نفر به عنوان نمونه شدند. جهت جمع آوری ادبیات و مبانی نظری، از روش مطالعات کتابخانه ای، جهت جمع آوری داده ها، از روش میدانی و ابزار پرسشنامه مقاله - بیس هانگی و همکاران - 2016، استفاده شد. پایایی پرسشنامه ها با بررسی ضریب آلفای کرونباخ تایید شد. تحلیل داده ها در قالب جداول توزیع فراوانی ، میانگین و انحراف معیار ارائه و جهت آزمون فرضیه های تحقیق ، از آزمون معادلات ساختاری به کمک نرم افزار PLS استفاده شد . نتایج مطالعه نشان داد که تعهد مدیریت رابطه بین منابع ارتباطی فناوری اطلاعات و قابلیت مدیریت دانش را در شرکت گاز استان گلستان تعدیل نمیکند اما تعهد مدیریت نقش تعدیلگر در رابطه بین منابع انسانی و زیرساخت فناوری اطلاعات و قابلیت مدیریت دانش را در شرکت گاز استان گلستان دارد.
مقدمه
توسعه فناوری اطلاعات و مدیریت دانش در ایجاد مزیت رقابتی، یکی از دلایل اصلی مدیران و پژوهشگران بوده است. امروزه به طور فزاینده ای تغییر محیط، به ایجاد توانایی مدیریت دانش ، به عنوان یک قابلیت اصلی برای سازمان ها در راستای افزایش کارایی فردی، نوآوری، قابلیت های سازمانی و مزیت رقابتی می پردازد - تیسنگ1 ، . - 2014 عصر دانایی محور که در آن دانش، بسان مهمترین سرمایه سازمانها محسوب میشود، نیازمند رویکرد متفاوت مدیریتی نسبت به مسائل سازمان و کارکنان است. تغییر ماهیت فعالیتهای سازمانها به کارهای دانشی موجب اهمیت یافتن روزافزون کاربرد مدیریت دانش در سازمانها شده است. از این رو سازمانهای موفق به شکل مستمری میزان تولید، نشر، تبادل و بکارگیری دانش در بین کارکنان خود را به وسیله روشهای مختلف، اندازه گیری و مورد ازریابی قرار میدهند تا از این طریق بتوانند راهکارهای نیل به اهداف سازمانی را کسب کنند. در مطالعات انجام شده مشخص شده است که تعهد مدیریت در بهره وری هر سازمان ، فاکتور بسیار ارزشمند وویژه ای است که پرداختن به آن توجه بیشتری می طلبد؛ اداره گاز استان گلستان، نیز همانند سایر سازمان های امروزی و به عنوان یک سازمان دولتی جهت پیشرو بودن در عرصه رقابت و رسالت خدمت رسانی به جامعه و با توجه به موارد ذکر شده نیازمند توجه ویژه به فناوری اطلاعات ، ارتقا مدیریت دانش و تعهد مدیریت در عرصه رقابت با سایر سازمان ها می باشد.. لذا این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش اصلی است که آیا منابع فناوری اطلاعات بر مزیت رقابتی و قابلیت مدیریت دانش تاثیر معنی داری دارد ؟ و آیا در این رابطه تعهد مدیریت نقش تعدیلی دارد؟
سازمانها می توانند از فناوری اطلاعات برای بهبود عملکرد سازمانی یا مزیت رقابتی خود از طریق کاهش هزینه ها، افزایش درآمد، تسهیل فرایندها و نوآوری رانده استفاده کنند - ماویل2 ، . - 2004توانایی مدیریت دانش می تواند به عنوان قابلیت مبتنی بر فرآیند سازمان را در راستای همبستگی و گسترش منابع مبتنی بر دانش در کسب مزیت رقابتی باشد. - نیلسن3 ، . - 2003 فناوری اطلاعات می تواند در روش های مختلف از قابلیت مدیریت دانش پشتیبانی کند. فناوری اطلاعات، جستجوی سریع و بازیابی اطلاعات را قادر می سازد و ارتباطات میان واحدهای تجاری را تسهیل می کند، به این ترتیب موجب انتقال دانش مؤثر می شود - لینگار4، . - 2015
ادبیات تحقیق
مبانی نظری
توسعه فناوری اطلاعات و مدیریت دانش در ایجاد مزیت رقابتی، یکی از دلایل اصلی مدیران و پژوهشگران بوده است. امروزه به طور فزاینده ای تغییر محیط، به ایجاد توانایی مدیریت دانش ، به عنوان یک قابلیت اصلی برای سازمان ها در راستای افزایش کارایی فردی، نوآوری، قابلیت های سازمانی و مزیت رقابتی می پردازد - تیسنگ5 ، . - 2014 عصر دانایی محور که در آن دانش، بسان مهمترین سرمایه سازمانها محسوب میشود، نیازمند رویکرد متفاوت مدیریتی نسبت به مسائل سازمان و کارکنان است. تغییر ماهیت فعالیتهای سازمانها به کارهای دانشی موجب اهمیت یافتن روزافزون کاربرد مدیریت دانش در سازمانها شده است. از این رو سازمانهای موفق به شکل مستمری میزان تولید، نشر، تبادل و بکارگیری دانش در بین کارکنان خود را بهوسیله روشهای مختلف، اندازه گیری و مورد ازریابی قرار میدهند تا از این طریق بتوانند راهکارهای نیل به اهداف سازمانی را کسب کنند. نتایج حاصل از پژوهش های مختلف نشان می دهد منابع فناوری اطلاعات بر عملکرد سازمان تاثیر دارد اما تحقیقات پیرامون تاثیر منابع فناوری اطلاعات و قابلیت مدیریت دانش بر مزیت رقابتی محدود بوده است.
پیشینه پژوهش
داخلی
- -1غریبی - 1396، تحقیقی با هدف بررسی ارتباط منابع فناوری اطلاعات و ظرفیت مدیریت دانش و نقش تعدیلگری تعهد منابع در اداره کل زندانهای استان هرمزگان انجام داد. در نهایت نتایج نشان داد که تفاوت معنی داری بین ضرایب همبستگی وجود دارد. به عبارت دیگر رابطه میان منابع فناوری اطلاعات و ظرفیت مدیریت دانش در بین سطح تعهدمنابع با و سطح تعهدمنابع پایین اختلاف معناداری وجود دارد. - -2همتی - 1396، در تحقیقی به بررسی تاثیر منابع فناوری اطلاعات بر مزیت رقابتی با در نظر گرفتن متغیر میانجی قابلیت مدیریت دانش پرداخت . نتایج نشان داد منابع فناوری اطلاعات بر مزیت رقابتی با در نظر گرفتن متغیر میانجی قابلیت مدیریت دانش تاثیر معناداری دارد. - -3سپهوند و همکاران - 1394، در پژوهشی به بررسی تأثیر فناوری اطلاعات بر سرمایه فکری و استراتژیهای مدیریت دانش با اثر تعدیلی چابکی سازمان پرداخت. با توجه به استفاده از نتایج پژوهش در عمل، این پژوهش کاربردی و از نوع توصیفی پیمایشی است. نتایج پژوهش نشان میدهد که در سطح اطمینان 95 درصد فناوری اطلاعات تأثیر مثبت و معناداری بر چابکی سازمانی، سرمایه فکری و استراتژیهای مدیریت دانش در دانشگاه لرستان دارد. از طرف دیگر با توجه به نقش تعدیلگری چابکی سازمانی در پژوهش حاضر، میتوان گفت که چابکی سازمانی تأثیر مثبت و معناداری بر سرمایه فکری و استراتژیهای مدیریت دانش دارد.
خارجی
- -1 هانگری ماو و همکاران - 2016، تحقیقی با عنوان منابع فناوری اطلاعات، توانایی مدیریت دانش و مزیت رقابتی: تعدیل نقش تعهد منابع در چین انجام دادند.داده ها از 168 سازمان در چین شواهد تجربی را نشان میدهد که سه نوع منابع فناوری اطلاعات ، - یعنی زیرساخت فن آوری اطلاعات، فناوری اطلاعات انسانی و ارتباطی فناوری اطلاعات - به طور مثبت بر توانایی مدیریت دانش تاثیر می گذارند، که مسلما با مزیت رقابتی مرتبط می باشد .علاوه بر این، این مطالعه دو اثر مثبت تقریبا مدرن از تعهد منابع را، بر ارتباط توانایی مدیریت دانش و منبع فناوری اطلاعات مشخص می کند. به خصوص ،تعهد منابع به طور مستقیم و مثبتی ،بر توانایی مدیریت دانش را می افزاید و نتایج منابع انسانی فناوری اطلاعات و ارتباطاتی فناوری اطلاعات، توانایی مدیریت دانش را تقویت می کند.
- -2چیانان چیو6و همکاران - 2016، تحقیقی با عنوان بررسی رابطه بین ظرفیت مدیریت دانش با اثربخشی سازمانی با نقش میانجی تعهد سازمانی در تایوان انجام دادند.جامعه آماری تحقیق 302 نفر از کارکنان سازمان اب کشور تایوان بود.نتایج تحقیق نشان داد بین ظرفیت ساختار دانش وتعهد سازمانی رابطه ای وجود ندارد اما بین ظرفیت فرایند دانش با تعهد سازمانی رابطه معناداری وجود دارد ، بین تعهد سازمانی و اثربخشی رابطه معناداری وجود دارد و تعهد سازمانی تنها در رابطه بین ظرفیت فرایند دانش با اثربخشی سازمانی نقش میانجی دارد. - -3چن7 و همکاران - 2014، تحقیقی با عنوان تاثیر قابلیت مدیریت دانش در رابط بین منابع فناوری اطلاعات و مزیت رقابتی در چین انجام دادند. این استدلال ها نشان می دهد که قابلیت مدیریت دانش رابط بین منابع فناوری اطلاعات و مزیت رقابتی را در اختیار دارد. از یک سو منابع زیرساخت فن آوری اطلاعات، انسانی فناوری اطلاعات و ارتباطی فناوری اطلاعات با کیفیت ، سازمان ها را قادر می سازند تا قابلیت های فرآیند تجاری ،به خصوص فرآیندهای مدیریت دانش را افزایش دهند.
فرضیه های تحقیق
-1منابع زیرساخت فناوری اطلاعات بر قابلیت مدیریت دانش تأثیر معنی داری دارد. -2منابع انسانی فناوری اطلاعات بر قابلیت مدیریت دانش تأثیر معنی داری دارد. -3منابع ارتباطی فناوری اطلاعات بر قابلیت مدیریت دانش تأثیر معنی داری دارد.
