بخشی از مقاله
بررسی رابطه بین سلامت سازمانی ، اعتماد سازمانی با عملکرد شغلی کارکنان ادارات شرکت گاز شهرستانهای گچساران و باشت
خلاصه
هدف این تحقیق ، بررسی رابطه بین سلامت سازمانی ، اعتماد سازمانی با عملکرد شغلی کارکنان ادارات شرکت گاز شهرستانهای گچساران و باشت می باشد .روش پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی است.جامعهی آماری در این تحقیق کلیه کارکنان ادارات شرکت گاز شهرستانهای گچساران و باشت بوده و نمونه آماری برابر با جامعه و به تعداد 105 نفر در نظر گرفته شده و نمونه گیری به روش در دسترس انجام گرفت . ابزار تحقیق پرسشنامه ای بوده که برای سنجش سلامت سازمانی ( OHI) از پرسشنامه هوی و همکاران ( ( 1996 ، پرسشنامه اعتماد سازمانی الونن و همکاران (2008) و پرسشنامه عملکرد شغلی مینا نابدل((1386 استفاده شده است . به منظـور تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیات تحقیق ، از آزمون کلموگروف- اسمیرنوف ( ( K-S ، روش معادلات ساختاری ، تحلیل رگرسیون گام به گام و تحلیل واریانس چند متغیره ( MANOVA) با کمک نرم افزارهایliserel 8,80 و SPSS 16 استفاده شده است . نتایج حاصل از مدل معادلات ساختاری نشان می دهد که بین سلامت سازمانی و اعتماد سازمانی با عملکرد شغلی کارکنان رابطه مثبت و معنی داری دارد و مدل به خوبی برازش شده است .همچنین نتایج تحلیل رگرسیونی نشان می دهد ، که از بین مولفه های سلامت سازمانی ، مولفه های یگانگی نهادی، پشتیبانی منابع ،ساخت دهی، ، نفوذ مدیر ،تاکید علمی قادر به پیشبینی متغیر عملکرد شغلی کارکنان می باشند . همچنین مولفه های اعتماد سازمانی (جانبی،عمودی،نهادی) قادر به پیشبینی متغیر انگیزش شغلی کارکنان می باشند . نتایج تحلیل واریانس چند متغیره، نشان دهنده تفاوت معنادار در سطح تحصیلات افراد در یکی از متغیرهای سلامت سازمانی ، اعتماد سازمانی و متغیر عملکرد شغلی می باشد.
کلمات کلیدی: سلامت سازمانی ، اعتماد سازمانی ، عملکرد شغلی ، کارکنان
1
1. مقدمه
سازمان به عنوان یک نهاد اجتماعی به دلیل اهداف بنیانی فراتر از ارتباطات روزمره، نوعی ارتباطات سازمانی بین افراد برقرار می کند .بدیهی است که در این زمینه ارتباطات و چگونگی جهت گیری آنها به سمت اهداف سازمانی از نکات ضروری مورد توجه مدیران است .مدیران نیز دریافته اند که ارتباط مؤثر با منابع انسانی و درک انگیزه های ارتباطی کارکنان در توفیق آنان برای دستیابی به اهدافطرّاحی شده ی سازمان عامل مؤثری است (رضائیان ،.(1379
برای داشتن جامعه ی سالم باید سازمان های سالم ایجاد کنیم و برای اینکه سلامت سازمانی در یک سازمان ایجاد شود ابتدا باید جو موجود در آن سازمان شناخته شود. برای تعریف، توضیح و سنجش جو اجتماعی سازمان ها، تلاش های علمی قابل ملاحظه ای در دهه های اخیر صورت گرفته است .یکی از چهارچوب های نظری مشهور و سودمند در این مورد » سلامت سازمانی« است (فرنیا ،.(1382
سلامت سازمانی ، یکی از گویا ترین و بدیهی ترین شاخصهای اثربخشی سازمانی است .سازمان سالم سازمانی است که درباره خود و موقعیتی که در آن قرار گرفته است، واقع بین باشد، قابلیت انعطاف داشته و قادر باشد برای مقابله با هر مشکلی ، بهترین منابع خود را به کار گیرد ( شریعتمداری،.(1388
اعتماد به عنوان واژه بسیار مهمی تاکنون مورد مطالعات بسیاری قرار گرفته است، به این دلیل که موجب بسیاری از تلاشها و رفتارهای مشارکتی میشود و در بسیاری از روابط بین فردی نقش بسیار مهم و کلیدی را ایفاء میکند (محسنی تبریزی،.(1388
اعتماد سازمانی احساس اعتماد به نفس و پشتیبانی افراد نسبت به یک کارفرما را توصیف می کنند این باور پذیرفته شده است که یک کارفرما با توجه به تعهد به پیش می رود . اعتماد هسته تمام روابط بین فردی، با هم بودن افراد و ایجاد احساس امنیت در بین افراد را تشکیل می دهد (گیلبرت و تانگ1،.(1998
عملکرد یک سازمان نتیجه روابط تعاملی و متقابل میان چهار عامل توانایی های انسانی ، سازمان و مدیریت ، اطلاعات و دانش فنی و در نهایت ماشین آلات و تجهیزات می باشد . در میان عوامل مؤثر در نحوه عملکرد ، نقش نیروی انسانی از اهمیت بالایی برخوردار است(محمدخانی ،.(1378
عملکرد شغلی، به عنوان ارزش مورد انتظار سازمانها از رویدادهای رفتاری مجزا که افراد طی یک دوره زمانی مشخص انجام میدهند تعریف میشود. رتمن عملکرد شغلی را به عنوان یک سازه چندبعدی که نشان دهنده چگونگی عملکرد کارکنان در شغل، میزان ابتکار عمل و تدابیر حل مساله آنها و روشهای استفاده از منابع موجود خود و همچنین استفاده از وقت و انرژی در انجام وظایف شغلی میباشد تعریف میکند. به عبارتی، عملکرد شغلی مجموعهای از الگوهای رفتاری و عملکردی شامل دانش، مهارتها، شایستگی مدیریت، وجدان و تواناییهای ادراکی در محیط شغلی است(مورفی2 و شیارلا3 به نقل از رتمن4 ، .(2002
2. بیان مسئله
سازمان سالم جایی است که افراد با علاقه به محل کارشان می آیند و به کار کردن در این محل افتخار می کنند . در حقیقت سلامتی سازمان از لحاظ فیزیکی ، روانی ، امنیت ، تعلق ، شایسته سالاری و ارزشگذاری، دانایی ، تخصص و شخصیت ذی نفعان و رشد دادن به قابلیت های آنها و انجام وظایف محول شده از سوی فراسیستم های خود در اثر بخشی رفتار هر سیستمی تاثیر بسزایی دارد ( کورکماز5،.(2007
سلامت سازمانی، یکی از بویاترین و بدیهی ترین شاخصهای اثربخشی سازمانی است .در یک سازمان سالم، مدیر، رفتاریکاملاً دوستانه و حمایت بر با کارمندان خود دارد و در برنامه های خود دارای یگانگی است .کارمندان نیز تمایل بیشتری برای ماندن و کارکردن در سازمان دارند و به طور مؤثر تری کارها را انجام میدهند (هوی و میسکل6،.(2008
2
یکی از مباحث روز در زمینه های کاری ، بحث اعتماد سازی است . توانایی جلب اعتماد دیگران و متقابلا قابل اعتماد بودن آنان دارای اهمیت زیادی است . اعتماد ، اساس و بنیان تمام ارتباطات و واکنشهای انسانی ، حس اعتماد کارکنان به مدیر و دیگر همکاران موثر بوده و عنصر اساسی در ارتباطات اثربخش است(حسن زاده ،. (1383
درمطالعات سازمانی از اعتماد به عنوان عامل بنیادی برای سازمان های اثر بخش نام برده می شود ومتخصین رهبری و محققان به اهمیت ایجاد اعتماد در بین نیروی کار اذعان دارند . مطالعات ادبیات سازمانی نشان میدهد که اعتماد یک عامل حیاتی و ضروری برای موفقیت فردی وسازمانی می باشد (دانایی فرد، رجب زاده و حصیری ،.(1388
اگر مدیران بتوانند کارکنان مورد اعتمادتر را شناسایی کنند و از آنها تقدیر به عمل آورند ، باعث افزایش روحیه و رضایت شغلی آنها خواهد شد و سایر کارکنان ممکن است که آنها را به عنوان الگو قرار دهند و به این ترتیب اعتماد سازمانی افزایش می یابد . اعتماد سازمانی یک عنصر مهم در تعیین عملکرد کارکنان و تعهد آنها نسبت به سازمان می باشد ، اعضای سازمان تلاش می کنند تا اعتماد سازمانی را افزایش دهند زیرا تاثیرات مثبت زیادی بر کارکنان دارد و بر اثر بخشی و کارایی سازمان می افزاید ( لاسچینگر و همکاران1،.(2000
امروزه برای بهبود عملکرد سازمان ها می توان از دانش مربوط به احساسات و هیجانات استفاده کرد و این دانش در فرایند انتخاب کارکنان در سازمان ، تصمیم گیری ، انگیزش ، رهبری ، تعارضات بین فردی و رفتارهای غیر طبیعی در محل کار به افراد کمک می کند(رابینز،.(2002
عملکرد شغلی سازه بسیار مهمی در روانشناسی صنعتی و سازمانی است کهغالباً به عنوان یک متغیر ملاک به آن نگریسته میشود. عملکرد شغلی را میتوان به عنوان کل ارزش مورد انتظار سازمان ها از رویدادهای رفتاری مجزا که افراد طی یک دوره زمانی مشخص انجام میدهند، تعریف نمود .اندیشه مهم در این تعریف آن است که ویژگی رفتار که عملکرد به آن اشاره دارد، ارزش منتظره سازمان می باشد(موتویدلو2،.(2003
با توجه به مطالب ارائه شده هدف این تحقیق ، بررسی رابطه بین سلامت سازمانی ، اعتماد سازمانی با عملکرد شغلی کارکنان ادارات شرکت گاز شهرستانهای گچساران و باشت می باشد .
3. فرضیات تحقیق
فرضیه اصلی:
بین سلامت سازمانی و اعتماد سازمانی با عملکرد شغلی کارکنان رابطه معناداری وجود دارد. فرضیات فرعی:
-1 مولفه های سلامت سازمانی (یگانگی نهادی،نفوذ مدیر،ملاحظه گری،ساخت دهی،پشتیبانی منابع،روحیه،تاکید علمی) از قدرت پیشبینیپذیری بالای برای عملکرد شغلی کارکنان برخودار میباشند.
-2 مولفه های اعتماد سازمانی (جانبی، عمودی، نهادی) از قدرت پیشبینیپذیری بالای برای عملکرد شغلی کارکنان برخودار میباشند. -3 بین سلامت سازمانی و اعتماد سازمانی با عملکرد شغلی کارکنان بر حسب سطح تحصیلات تفاوت معناداری وجود دارد .
4. روش تحقیق
روش این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است و از نظر هدف، تحقیقی کاربردی است . در این پژوهش بررسی رابطه بین سلامت سازمانی ، اعتماد سازمانی با عملکرد شغلی کارکنان ادارات شرکت گاز شهرستانهای گچساران و باشت مورد مطالعه قرار گرفته است . جامعهی آماری در این پژوهش کلیه کارکنان ادارات شرکت گاز شهرستانهای گچساران و باشت که در مجموع 105نفر است و با توجّه به حجم پایین جامعه آماری نمونه برابر با 105 نفر می باشد ، که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شده اند .در پژوهش حاضر برای اندازه گیری متغیرهای مورد بررسی از پرسشنامه سلامت سازمانی ( OHI ) هوی و همکاران ( 1996 )، پرسشنامه اعتماد سازمانی الونن و همکاران (2008) و پرسشنامه عملکرد شغلی مینا نابدل((1386
3
استفاده شده است .از آنجایی که همه گویه های پرسش نامه ها که برای سنجش سازه مورد استفاده قرار گرفته است، بر اساس مطالعات قبلی بوده و پرسش نامهای مذکور توسط تعدادی از اساتید دانشگاه مورد بررسی قرار گرفته و تأیید شده است .می توان از روایی محتوی آن اطمینان پیدا کرد.برای پایایی پرسشنامه ها از ضریب آلفای کروبناخ استفاده شد .ضریب آلفای برای پرسشنامه سلامت سازمانی 0/91 ، برای پرسشنامه اعتماد سازمانی0/9 و پرسشنامه عملکرد شغلی 0/72 می باشد که نشان دهنده پایایی بالا و مطلوب پرسشنامه هاست. به منظـور تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیات پژوهش ، از روش معادلات ساختاری و تحلیل رگرسیون گام به گام و تحلیل رگرسیون چند متغیره با کمک نرم افزارهای liserel 8,80 و SPSS 16 استفاده شده و سطح معنی داری مورد استفاده در این پژوهش ( %5) در نظر گرفته شده است .
5. یافته ها و نتایج تحقیق
یافته های توصیفی:
با توجه به نتایج یافته های توصیفی ، از 105 نفر پاسخگو که در تحقیق شرکت کردند سن 7 نفر(( %6/7 از پاسخ دهندگان زیر 25 سال ، 14 نفر ( ( % 13/3 بین 25 تا 30 سال ، 34 نفر ( % 32/4) بین 31 تا 36 سال ، 30 نفر (28/6) بین 37 تا 42 سال و 20 نفر ( % 19) در بازه 43 سال به بالا بوده اند . در خصوص جنسیت ، از 105 نفر پاسخگو ، 5 نفر ( % 4/8) زن و 100 نفر (%95/2) مرد بوده اند . در این تحقیق ، 12 نفر (%11/4) دارای مدرک دیپلم و پایین تر ، 30 نفر (%28/6) دارای مدرک کاردانی ،60 نفر (%57/1) کارشناسی و 3 نفر (%2/9) دارای مدرک کارشناسی ارشد و بالاتر می باشند . بر اساس نتایج جدول شماره (1)، میانگین و انحراف معیار متغیر سلامت سازمانی به ترتیب 123/51 و 5/636، میانگین و انحراف معیار متغیر اعتماد سازمانی به ترتیب 131/70 و 9/984 و میانگین و انحراف معیار متغیر عملکرد شغلی به ترتیب 75/87 و 7/015 می باشد . با توجه به جدول شماره (1)، ضریب همبستگی پیرسون نشان می دهد که بین متغیر ها همبستگی مثبت و قابل قبولی وجود دارد .
یافته های استنباطی برای بررسی ارتباط بین متغیرها در ابتدا ، با استفاده از آزمون کلموگروف – اسمیرنوف نرمال بودن توزیع داده ها بررسی شد. با توجه به اینکه شرط
نرمال بودن توزیع داده ها در این آزمون آن است که P<0/05 باشد ، نتایج جدول شماره (2) نشان می دهد توزیع داده ها در هر سه متغیر نرمال است .
