بخشی از مقاله
چکیده
هدف از تحقیق حاضر، بررسی ارتباط بین ادرک از سرمایه اجتماعی و تبادل به روش توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری شامل شد.پایایی پرسشنامه ها براساس ضریب آلفای کرونباخ که برای ،پرسشنامه سرمایه اجتماعی 0/94، پرسشنامه تبادل دانش 0/96 محاسبه گردید.به منظور تجزیه وتحلیل داده های تحقیق از نرم افزارSpss20 وAmos 18 استفاده شد.در تحلیل آماری از آمار توصیفی برای کسب اطلاعات کلیه کارکنان ستادی شرکت بهره برداری نفت وگاز آغا جاری که تعداد کل کارکنان ستادی1000 نفر میباشند.که طبق جدول کرجسی ومورگان حجم نمونه 278برآورد گردیدکه با روش نمونه گیری تصادفی ساده از بین جامعه آماری انتخاب شدند.
ابزار پژوهش پرسشنامه است وازدو پرسشنامه استاندارد سرمایه اجتماعی از ناهاپیت و گوشال - 1998 - و مدیریت دانش نوناکا و تاکوچی - 1995 - استفاده گردید.روایی صوری ومحتوایی پرسشنامه هاتوسط استاد راهنما وصاحبنظران موضوعی وچند تن از افرادجامعه آماری تائید اولیه مانند میانگین، کمترین و بیشترین مقدار، تعداد دادهها و انحراف استاندارد و فراوانی و درصد فراوانی استفاده شد و در قسمت آمار استنباطی رگرسیون چندگانه، ضریب همبستگی پیرسون، آزمون تی مستقل، آزمون کلموگروف اسمیرنوف، آزمون تحلیل واریانس یک طرفه و آزمون توکی ومدل معادلات ساختاری استفاده شد.
مقدمه
دردهه ی اخیر سرمایه اجتماعی به یکی ازمباحث اساسی مورد توجه محافل آکادمیک و تحقیقاتی جهان تبدیل شده است. سرمایه اجتماعی از مفاهیم نوینی است که نقش بسیار مهمتری نسبت به سرمایه فیزیکی و انسانی درجوامع ایفا می کند. پونتام سرمایه اجتماعی را مجموعه ای از مفاهیم مانند اعتماد، هنجارهاوشبکه ها می داندکه موجب ارتباط ومشارکت بهینه اعضای یک اجتماع شده و در نهایت منافع متقابل آنان را تأمین خواهد کرد - هرندی،. - 1393سرمایه اجتماعی از طریق تسهیل ترکیب ومبادله ی منابع دانشی سازمان و همچنین با فراهم آوری شرایط لازم ازجمله ایجاد اعتمادو تعامل میان اعضای سازمان ،باعث توسعه مدیریت دانش در سازمان می شود، بنابراین سرمایه اجتماعی به سازمان ها درخلق و تسهیم دانش کمک بسیار می کندو برای آنها در مقایسه با سازمان های دیگر مزیت رقابتی پایدار ایجاد می کند.
بیان مساله
به منظور همگامی با تحولات سریع و روز افزون جهان امروز، مدیران سازمان ها بایستی خود را با نظریه های جدید مدیریت تجهیز کنند. در این راستا موضوع سرمایه اجتماعی به عنوان یک اهرم توفیق آفرین نقش بسیار مهمتری از سرمایه فیزیکی و انسانی در سازمان و جامعه دارد و می تواند بستر مناسبی برای اثربخش بودن سازمان ها بوجود آورد. پیتر بوردیو1 سرمایه اجتماعی را مجموع منابع واقعی و مجازی که به فرد یا گروه تعلق دارد وازطریق تصاحب شبکه ای به نسبت پایداراز روابط آشنایی دو طرفه و شناخت اعمال می شود، تعریف می نماید.
وی معتقد است سرمایه اجتماعی از ارتباطات و مشارکت اعضای سازمان با یکدیگر حاصل گردد و می تواند به عنوان ابزاری ، به منظور رسیدن به سرمایه اقتصادی باشد 2011 - ،-. - Chen& Lovv orn برای سرمایه اجتماعی سه بعد ساختاری ، شناختی و رابطه ای در نظر گرفته می شود - فقیهی و فیضی ،. - 1385 عوامل ساختاری سرمایه اجتماعی در بردارنده ی الگوهای ارتباطی میان اعضای یک گروه یا واحد اجتماعی است.
عوامل رابطه ای در بردارنده ی میزان اعتمادمتقابل اعضای یک واحد اجتماعی است و عوامل شناختی در برگیرنده ی ادراکات وباورها و تصورات فرهنگی و اجتماعی مشترک است که بوسیله مفاهیم و خاطرات مشترک و یا زمان مشترک پذیرش شده و درمیان آنها باقی مانده است - 2009،-Berggren - .ازطرفی سازمان های امروزی برای آنکه بتوانند در پارادایم جدید رقابت میان سازمان ها به حیات خود ادامه دهندباید تبادل و تسهیم دانش را به عنوان یک استراتژی ضروری در عصر کنونی در نظر بگیرند.
چنانچه سازمانی بتواندازطریق سرمایه اجتماعی هرچه بیشتر تعاملات اثربخش را در میان کارکنان خویش در داخل گروهها و واحدهای سازمانی افزایش دهد احتمال خلق دانش جدید در سازمان ها،انتقال و تبادل دانش میان افراد سازمان و درنتیجه مدیریت اثربخش دانش سازمانی نیز بیشترخواهد شد - 2008، - Choi et al .بنابراین گسترش فرهنگ وجوی در سازمان که این نوع ارتباطات و تعاملات را ترغیب نماید از ضروریات مدیریت دانش است.
تبادل دانش عبارتست از یک مجموعه رفتارهایی است که تبادل اطلاعات یا کمک به دیگران را منجر می شود. حال با توجه به شرایط رقابتی و محیطی پرمتلاطم که الگوهای ذهنی افراد تغییر کرده وبزرگترین مزیت رقابتی هر سازمان یادگیری است،سازمانهایی موفق اند که مهمترین استراتژیهای آنها یادگیری باشد. سرمایه اجتماعی از طریق مؤلفه های همچون اعتماد،تعهد ومشارکت وهمکاری در میان اعضاء سبب تسهیم وتبادل دانش وارتقاءیادگیری سازمان شده است - 2013، . - Turkina et al
با توجه به اینکه صنعت نفت یک صنعت بین المللی است وفضای کسب وکار در این عرصه بسیار پیچیده ،پویا ،رقابتی و نیز برخوردارازعدم اطمینان های محیطی است ونقش اساسی که این صنعت در تحولات منطقه ای وجهانی دارد، بنابراین بنظرمی رسد این صنعت با ارج نهادن به تبادل دانش آن را به عنوان یک نیازضروری جهت پیشگامی درعرصه ی رقابت پذیری درزمره ی اولویت های خود قراردهد وزمینه ایجاد تسهیم دانش را درکارکنان شناسایی کنند وازسوی دیگربه دنبال شناسایی عوامل وزیرساخت هایی جهت ایجادوافزایش سرمایه اجتماعی و تعهد کارکنانش باشد،براین اساس درپژوهش حاضرسعی برآن است تابه بررسی رابطه سرمایه اجتماعی وتبادل دانش درستادشرکت ملی نفت بپردازد وبه این مساله پاسخ داده شود که آیا بین سرمایه اجتماعی تبادل دانش در ستاد شرکت ملی نفت رابطه معناداری وجوددارد؟
اهمیت و ضرورت پژوهش
اهمیت روابط اجتماعی و موضوع سرمایه اجتماعی در سازمان بحث جدیدی است که در سالهای اخیر رونق گرفته و موفقیت و اثربخشی سازمان ها با ایجاد و توسعه سرمایه اجتماعی در سازمان قرین شده است به طوری که استفاده بهینه از سرمایه مالی ، فیزیکی و انسانی در سازمان بدون شبکه روابط متقابل بین اعضای سازمان که توأم با اعتماد و محبت و دوستی و در جهت ارزشها و هنجارهای سازمانی باشد، امکان پذیر نیست - فقیهی و فیضی،. - 1385 اهمیت سرمایه اجتماعی سازمانی در این است که سبب اجتماع افراد - گروهها، تیم ها، سازمان هاو... - می شود و آنها را قادر می سازد با همکاری یکدیگربه طور موفقیت آمیزی کارها را به پایان برسانند. سرمایه اجتماعی احساس انسجام را از طریق اعتماد و همکاری ایجاد می نماید.
عناصری از قبیل اعتماد، درک متقابل ، تعهد و ثبات از پیامدهای سرمایه اجتماعی است و این عوامل خود سازمان ها را در بازار متغیر حفظ می نماید - کاووسی و کیانی،. - 1387امروزه اهمیت اطلاعات و دانش به حدی است که جامعه کنونی را جامعه دانش محور می خوانند. در این جامعه، به منظور رقابت در عرصه جهانی ، دانش نقش کلیدی دارد تا جایی که اقتصاد نیز تبدیل به اقتصاد دانش محورو اقتصاد اطلاعات شده است .
به اشتراک گذاشتن دانش شامل مجموعه ای از ادراکات مشترک در رابطه با فراهم کردن زمینه دستیابی کارکنان به اطلاعات مربوطه و ایجاد و استفاده از شبکه دانش در سازمان است - 2007،lin، - .سرمایه اجتماعی به عنوان شبکه ای از ارتباطات و اعتماد متقابل در سازمان تأثیر زیادی در توسعه و خلق دانش دارد. بنابراین چنانچه سازمانی بتواند هرچه بیشتر تعاملات اثربخش را در میان کارکنان خویش در داخل گروههاو واحدهای سازمانی افزایش دهد، بیشتر می تواند نسبت به اثربخشی مبادلات اطلاعاتی میان افراد خویش و در نتیجه مدیریت اثربخش دانش سازمانی اطمینان حاصل کند.
بنابراین ازجمله عوامل موفقیت شرکت های نفت و گاز دراقتصادو دنیای کنونی توجه جدی یه کارمندانشان می باشد زیرا بهبود کیفی نیروی انسانی احتمال موفقیت ، بقا و ارتقا سازمان را فراهم نموده اما تنها آموزش های تخصصی شامل این اقدام نمی گردد بلکه بهبود روابط بین افراد سازمان برمبنای اعتماد وبه طور کلی سرمایه اجتماعی به موفقیت شرکت نفت کمک می کند. عصرحاضر، عصر تحولات و تغییرات شگرف در فناوری است .
