بخشی از مقاله
با توجه به اهمیت و ارزش اقتصادی محصولات فرعی، در صورت تدوین روشهای درست بهرهبرداری از این منابع با مشارکت مردم، تولید و استمرار این فرآوردهها تضمین خواهد شد. همچنین به علت اینکه منبع درآمد مستمری برای مردم خواهد بود، تعلق خاطری به وجود خواهد آمد که در نهایت منجر به حفاظت مستمر منبع تولید (جنگل) خواهد شد. انجام این اصل بدون شناخت ویژگیهای کمی و کیفی فرآوردههای غیرچوبی جنگل و شناسایی روش صحیح بهرهبرداری از این محصولات امکانپذیر نخواهد بود. جنگلهای زاگرس رویشگاه یکی از گونههای درختی با ارزش به نام پسته وحشی ( بنه) میباشد که از گذشتههای دور مورد بهرهبرداری ساکنین این مناطق قرار میگرفته است. بنه گیاهی است دو پایه که علاوه بر محصول چوبی یکی از گونههای تولید کننده محصولات فرعی (سقز) میباشد و همچنین از شاخ و برگ آن جهت تعلیف دام در غرب کشور ( زاگرس) استفاده میشود. هدف از این تحقیق شناخت اهمیت محصولات فرعی گونههای درختی مختلف در سطح جنگلها و نیز شناساندن اهمیت درختان در کاربریهایی مانند تعلیف دام، حفاظت و جلوگیری از فرسایش، تلطیف آب و هوا و غیره میباشد. بررسیها نشان میدهد که در میان محصولات درخت بنه سقز بالاترین سهم را دارا میباشد و همواره بهرهبرداری فراوانی از آن میشود. همین امر موجب شده که زادآوری این گونه به خطر بیفتد. نتایج این بررسی پیشنهاد میکند که به جای متوقف کردن بهرهبرداری از این محصول فرعی، از دیگر محصولات آن که حتی از ارزش اقتصادی بالاتری نسبت به سقز برخوردار میباشند استفاده شود. روغن تربانتین و میوه بنه از محصولاتی هستند که علاوه بر ارزش داروئی، دارای ارزش اقتصادی فراوانی نیز میباشند که سالانه میتواند منبع درآمد مهمی برای ساکنان این مناطق باشد.
کلید واژه: جنگلهای زاگرس، استان لرستان، بنه، تربانتین، سقز
1
-1مقدمه
جنگلهای استان لرستان به عنوان بخـش مهمـی از جنگـلهـای زاگـرس بـا داشـتن ویژگـیهـای محیطـی خـاص خـود، ناحیـه رویشــی منحصــر بــه فــردی را بــه وجــود آورده اســت. در ســالهــای اخیــر بــا تشــکیل دفتــر فنــی جنگــلهــای حــوزه خــارج از شــمال و اختصــاص طــرحهــایی نظیــر طــرح صــیانت، گــامهــای مناســبی در جهــت حفاظــت و توســعه جنگــلهــای زاگــرس برداشته شـ ده اسـت ولـی ایـن اقـدامات کـافی بـه نظـر نمـی رسـند. چـرا کـه طـرحهـایی کـه در قالـب طـرح مـدیریت منـابع طبیعــی در ایــن منــاطق پیــاده مــیشــود در راســتای تبــدیل اراضــی جنگلــی بــه اراضــی کشــاورزی ســوق داده شــده اســت. از جهت دیگر از آنجائی کـه ایـن جنگـلهـا از نظـر تولیـد چـوب ارزش تجـاری نداشـته و سـرمایهگـذاری در راسـتای ایـن اهـداف دارای بیلان مثبت نمیباشد، پیوسته مورد استفاده بیرویه قـرار گرفتـهانـد. ولـی بایـد بـه ایـن نکتـه توجـه داشـت کـه اگـر چـه این جنگلها از نظـر تولیـد چـوب جنبـه تجـاری نـدارد امـا جریـان 2/3 آبهـای سـطحی کشـور و مهـار سـیلابهـای ویرانگـر در کنار جاذبـههـای طبیعـی و گردشـگری از یـک طـرف و تولیـد محصـولات غیرچـوبی بـا ارزش و تأثیرگـذار در اقتصـاد کشـور
æ منطقــه از ســوی دیگــر روح دوبــاره بــه ایــن جنگــلهــا بخشــیده و مــیتوانــد انگیــزهای بــرای توجــه هــر چــه بیشــتر بــه ایــن جنگلهـا باشـد. از آنجـایی کـه بهـرهوری اقتصـادی از هـر منبـع تولیـدی بـه منظـور ایجـاد اشـتغال مطمـئن و تولیـد پایـدار و بهرهبـرداری مسـتمر، متضـمن توسـعه بخـش جنگـل مـیباشـد؛ تکیـه بـر روشهـای بهـرهبـرداری درسـت و اصـلاح روشهـای بهــرهبــرداری ســنتی از منــابع جنگــل و غیــره از اهمیــت بــالایی برخــوردار اســت کــه بــا در نظــر گــرفتن اهمیــت جنگــلهــا و بهرهبرداری درست میتوانیم به توسعه پایدار نزدیکتر شویم امـا بـه نظـر مـیرسـد کـه ایـن جنگـلهـا نیـاز بـه حفاظـت و قـرق کامل دارند و نبایـد بهـره بـرداری از آن صـورت گیـرد. ولـی ارتبـاط تنگاتنـگ اهـالی روسـتاهای حاشـیه جنگـل، شـیب منطقـه، نیــاز اهــالی جهــت اســتفاده از چــوب بــرای ســوخت، احــداث چپــر، احــداث ســاختمان بــا تیــر چــوبی، محصــور نمــودن محــل نگهداری دامها وغیره مدیریت منابع طبیعـی را نـاگزیر مـیسـازد کـه بـا تهیـه طـرحهـای بهـرهبـرداری، نظـام صـحیح اسـتفاده بهینه را با آمـوزش بـه روسـتائیان و سـپردن امـور مربـوط بـه آنهـا اعمـال گـردد. از بـین گونـههـای گیـاهی موجـود در منطقـه گونــه بنــه P.atlantica یکــی از مهمتــرین گونــههــای درختــی اســت زیــرا از ایــن گونــه اســتفاده هــای متعــددی مــی شــود. بــه بیــان دیگــر گونــه بنــه (پســته وحشــی) بــا ارزش و اهمیــت اقتصــادی وافــر و پــراکنش مناســب در ســطح جنگــلهــای اســتان لرســتان؛ تــوان اکولــوژیکی مضــاعفی بــرای جلــوگیری از مهــاجرت روســتاییان بــه شــهرها و ایجــاد تعلــق خــاطر و وابســتگی معیشتی به این منـابع تجدیـد شـونده را تمهیـد نمـوده و موجـب گردیـده تـا بـا ترشـح شـیره سـقز، تولیـد میـوه بنـه و فوایـد متعــدد دیگــر، زمینــه را بــرای ترغیــب بهــرهبــرداران بــه لحــاظ تقویــت بخــش ســرمایهگــذاری خصوصــی و تعــاونی مهیــا کنــد و اهداف حفظ، اصلاح، توسعه و احیـای منـابع طبیعـی بـه نحـوی مطلـوب و بهینـه بـا مشـارکت عمـومی اعضـا و سـرمایهگـذاران حفظ گردد. بدون شک سـپردن اجـرای بهـرهبـرداری اقتصـادی از ایـن مواهـب خـدادادی بـه مـردم بـا رعایـت اصـول و مـوازین علمی و فنی و بـا نظـارت صـحیح منـابع طبیعـی اسـتان نقـش مهمـی در تـرویج واقعـی منـابع طبیعـی و اجـرای سیاسـتهـا و راهبردهای علمی بر گستره این منابع بـوده کـه خـود مـیتوانـد زمینـه سـاز تـاثیر مثبـت بـر رونـق اقتصـادی منـاطق روسـتایی
æ شــهری و در نتیجــه افــزایش ســهم و جایگــاه منــابع طبیعــی در اقتصــاد ملــی باشــد. استحصــال و بهــرهبــرداری شــیره ســقز از ارکــان مهــم اقتصــادی بســیاری از خانوارهــای جنگــلنشــین اســت. امــا ایــن بهــرهبــرداری در اکثــر منــاطق بــر اســاس تجربیــات
2
محلــی و بــه صــورت ســنتی انجــام مــیشــود و موجبــات ایجــاد زخــمهــا و شــیارهایی بــر روی تنــه درختــان بنــه و ضــعف فیزیولوژیــک آنهــا و در شــرایط حــادتر ســبب خشــکیدگی در ختــان مــیگــردد (کرمشــاهی و همکــاران، .(1384 بــا توجــه بــه اهمیــت محــیطزیســتی ایــن گونــه ماننــد حفــظ آب و خــاک، تلطیــف آب و هــوا و غیــره از یــک ســو و اهمیــت اقتصــادی آن از سوی دیگر، تعیین اثـرات بهـرهبـرداری بـر خصوصـیات مورفولوژیـک ایـن گونـه بـا ارزش را امـری ضـروری مـیسـازد. مطالعـات زیادی در مـورد گونـههـای جنگلـی و محصـولات فرعـی آنهـا از جملـه گونـه بنـه و مشـتقات آن در سراسـر دنیـا انجـام گرفتـه اســت. بــه عنــوان مثــال، Osman و همکــاران (2002) ، در بررســی دربــاره پویــائی، مــدیریت و ســهم معیشــت روســتائیان از محصــولات غیرچــوبی در کشــور هنــد نشــان دادنــد کــه محصــولات غیرچــوبی، اشــتغال و درآمــدزائی را بــرای ســاکنین جنگــل فـــراهم مـــیکنـــد. Onyekwelu (2002) و Fuwape، اهمیـــت محصـــولات غیرچـــوبی را از لحـــاظ اقتصـــادی، اجتمـــاعی و فرهنگی مورد بررسی قرار داده و به نقـش ایـن محصـولات در اقتصـاد و تـأمین معـاش خـانوادههـای کـم درآمـد نیجریـه اشـاره میکنـد. نتـایج ایـن مطالعـه نشـان داد اسـتفادههـای داروئـی، غـذائی، صـنایعدسـتی و رنگـرزی بخشـی از وابسـتگیهـای ایـن مردمــان بــه ایــن تولیــدات هســتند و تأکیــد کردنــد کــه عــدم قــانونگــذاری صــحیح، اطــلاع کــم از چگــونگی اســتفاده از محصولات، نبـود بـازار و عـدم امکـان صـادرات از عوامـل اصـلی عـدم توجـه بـه محصـولات غیرچـوبی و توسـعه آنهـا مـیباشـد. نتیجــه دیگــری کــه از ایــن بررســی حاصــل گردیــد ایــن بــود کــه وضــعیت اقتصــادی خانوارهــای مختلــف روســتائی نیــز در جمعآوری و مصـرف محصـولات غیرچـوبی نقـش مـؤثری دارد. همچنـین خانوارهـای کـم درآمـد وابسـتگی بیشـتری نسـبت بـه خانوارهـای بــا درآمــد بــالا نســبت بــه ایــن فـراوردههــا دارنــد. Anh (2006) و Quang، در مطالعــهای دربــاره جمــعآوری تجــاری محصــولات غیرچــوبی و زنــدگی خانوارهــای حاشــیه جنگــل در ویتنــام انجــام دادنــد، و بیــان نمودنــد کــه جمــعآوری تجــاری محصولات غیرچوبی اغلـب همبسـتگی بـا ویژگـیهـای خـانوار ماننـد شـاخص کـار و مشـارکت نیـروی کـار زن دارد. همچنـین Crouitro (2007)، در بررســی خــود دربــاره آنــالیز و ارزیــابی محصــولات غیرچــوبی جنگــل در منطقــه مدیترانــهای دریافــت کــه محصــولات غیرچــوبی جنگــل نقــش مهمــی در توســعهپایــدار و زنــدگی خانوارهــا چــه در ســطح منطقــهای و چــه در ســطح ملی ایفا می کند. در ایـن مطالعـه محصـولات غیرچـوبی ماننـد هیـزم، علوفـه، قـارچ و عسـل مـورد بررسـی قـرار گرفـت و نتـایج نشــان داد کــه محصــولات غیرچــوبی ســود ســالانهای معــادل 39 یــورو در هکتــار دارنــد کــه ایــن رقــم یــک چهــارم ارزش اقتصــادی کــل جنگــل اســت. Henry و همکــاران (2007) ، نیــز در تحقیقــی دربــاره اســتفاده از محصــولات غیرچــوبی در حفــظ زیبـائی در بــنگلادش نشــان دادنــد کــه از ایـن محصــولات بــرای حفــظ زیبــائی صــورت، بـدن و مــو اســتفاده مــیکننــد. در ایــن تحقیق سعی شده که با اسـتفاده از دانـش بـومی افـراد بـه بررسـی مسـائل اقتصـادی - اجتمـاعی بهـرهبـرداران و جنگـلنشـینان پرداختــه شــود و اهمیــت و ارزش محصــولات تعیــین گــردد. از طرفــی بــا توجــه نقــش تعیــین کننــده و مــؤثر محصــولات غیرچــوبی در درآمــد و توســعه روســتائیان و بهــرهبــردران، ایــن امیــدواری وجــود دارد کــه بــا شــناخت و آگــاهی از ایــن محصــولات و شــیوههــای اصــولی برداشــت و نیــز ایجــاد تعــاونیهــای روســتائی، گــام مــؤثری در ایــن زمینــه برداشــته شــود. در ایــران نیــز مطالعــات متعــددی انجــام شــده اســت. ابراهیمــی (1380) در تحقیقــی بــا عنــوان بررســی وضــعیت اقتصــادی-اجتمــاعی بهــرهبــرداران ســقز در منطقــه اورامانــات نشــان داد کــه رزیــن یــا صــمغ درخــت بنــه منبــع درآمــد و معیشــت تعــداد زیادی از ساکنین منطقه است و بهـرهبـرداران ایـن محصـول در منطقـه از دیربـاز بـه امـر استحصـال رزیـن و سـقز پرداختـهانـد. همچنــین در بررســی دیگــری کــه (خالــدی، (1380 دربــاره ســودآوری ســقز خــام بــه عنــوان یکــی از محصــولات غیرچــوبی جنگلهای زاگـرس در منطقـه هورامـان پـاوه انجـام شـده بـود، مشـخص کـرد کـه سـقز خـام بـه عنـوان یکـی از فـراوردههـای مهــم درختــان بنــه از ارزش اقتصــادی زیــادی بــویژه در منطقــه هورامــان برخــوردار اســت، در ایــن میــان ســودآوری و ایجــاد اشــتغال و ســقزگیری در ســطح منطقــه بــه منظــور برنامــهریــزیهــای اقتصــادی منطقــهای از اهمیــت بــالائی برخــوردار اســت. مهــدوی (1385) نیــز در مطالعــهای بــا عنــوان بررســی محصــولات غیرچــوبی جنگــل و روشهــای بهــرهبــرداری از آنهــا در
3
شهرســتان کامیــاران بــه ایــن نتیجــه رســید کــه مردمــان روســتائی و جنگــلنشــین بــا توجــه بــه اینکــه بیشــترین هزینــه را در زمینه محصولات غیرچوبی متقبـل مـیشـوند امـا عوایـد دریـافتی آنهـا در حـداقل میـزان اسـت و واسـطههـا و دلالان بیشـترین منفعــت را مــیبرنــد. همچنــین در ایــن تحقیــق بــا در نظرگــرفتن هزینــههــا و درآمــدها بیشــترین ســود حاصــله مربــوط بــه بهــرهبــرداری ســقز بــوده اســت کــه نقــش مهمــی در بهبــود وضــعیت اقتصــادی- اجتمــاعی و معیشــتی روســتائیان و جنگــلنشــینان منطقــه دارد. در شــیوههــای بهــرهبــرداری اعمــال شــده بــرای جنگــلهــای بنــه بــه طــور معمــول از روشهــای رزینگیری سوزنیبرگان در کشـورهای دیگـر الهـام گرفتـه مـیشـده کـه بـه دو دلیـل کـاربرد مطلـوبی نداشـتهانـد، نخسـت بـه دلیل وسعت زخم ایجاد شده در یک محل کـه بـه سـادگی تـرمیمپـذیر نیسـت، دوم بـه دلیـل پـایین بـودن میـزان تولیـد سـقز در بکارگیری این شیوهها کـه ناشـی از اخـتلاف شـرایط فیزیولـوژیکی بافـتهـای ترشـحی در انـواع سـوزنیبرگـان و پهـنبرگـان است. این روش برای بهره بـرداری سـقز از درختـان بنـه قابـل پـذیرش نیسـت. در ضـمن مجـاری ترشـحی در تنـه درختـان بنـه منحصـر بــه پوسـت و در درختــان ســوزنیبـرگ اگــر چــه صـمغ استحصــالی از بافـت چــوب نــاچیز اسـت، گســترده و در تمــامی حجم تنه درختان میباشد (اسـلامیمنـوچهری، .(1374 بـه عـلاوه درختـان سـوزنیبـرگ پـس از صـمغگیـری، قطـع مـیشـوند
æ مجدداً جنگلکاری میشود. گروهـی معتقدنـد کـه پایـههـای مـادری بـه دلیـل عوامـل مـوثر تخریبـی بعـد از چنـد روز از بـین خواهند رفـت، پـس بهتـر اسـت کـه از صـمغ تولیـدی بهـرهبـرداری گـردد و از درآمـد حاصـل شـده بـرای نهـالکـاری و تولیـد نهال با درختان بنـه سـود بـرد (سـهرابی، .(1374 در حـالی کـه گروهـی دیگـر معتقدنـد کـه ارزش تولیـدات فرعـی بنـه، ماننـد بــذر روغــن استحصــال شــده مــیتوانــد جــایگزین برداشــت ســقز گــردد (جهانبــازی گوجــانی و همکــاران، .(1385 بنــابراین
میتوان بهره برداری از درختـان بنـه را بـه جـای اسـتفاده بـیش از حـد از صـمغ آن بـه دیگـر محصـولات فرعـی آن ماننـد دانـه و میوه وحتی روغن آن سوق داد. درختان بنه با افزایش سـن قـادر بـه افـزایش تولیـد بـذر هسـتند. بـه طـوری کـه درخـت بنـه با قطر 55 سانتیمتر و با سن تقریبـی 110 سـال حـدود 43 کیلـوگرم بـذر تولیـد مـی کنـد. بنـابراین شناسـایی هـر چـه بیشـتر ایــن جنگــلهــا کمــک شــایانی در جهــت حفــظ و بهــره بــرداری صــحیح از ایــن درختــان دارد. ایــن تحقیــق ســعی دارد تــا بــا شناسایی قسمتی از محصـولات فرعـی ایـن جنگـلهـا، خصوصـیات و ویژگـیهـای آنهـا را بـیش از پـیش بیـان کنـد و بـا بیـان شیوه بهرهبرداری از آنها، اطلاعات لازم را جهت برنامهریزی دقیق و اصولی در اختیار متولیان امر قرار دهد.
-2مواد و روش ها:
-1-2موقعیت منطقه مورد مطالعه
اســتان لرســتان در محــدوده جغرافیــایی 46 53 36 و 49 59 28 طــول شــرقی و 32 37 35 و34 24 53 عــرض شــمالی قرار گرفتـه اسـت. ایـن منطقـه در سیسـتم مختصـات UTM در زون 38 و 39 قـرار گرفتـه اسـت. جنگـلهـای اسـتان لرسـتان با مساحتی بالغ بر 1187512 هکتـار جـزء جنگـل هـای نیمـه خشـک و اقلـیم رویشـی زاگـرس مـیباشـد کـه در حـدود 0/042 درصـد از سـطح اسـتان را شـامل مـیشـود. روش تحقیـق ایـن مقالـه بـه صـورت توصـیفی بـوده و اطلاعـات لازم بـا بررسـی و مطالعـه محتـوای برخـی از منـابع مـرتبط بـا موضـوع تحقیـق از طریـق جسـتجو در اسـناد کتابخانـهای و پایگـاههـای اینترنتـی جمع آوری گردیـده اسـت. ایـن مطالعـه بـه بررسـی اجمـالی گونـه بنـه و همچنـین محصـولات فرعـی ایجـاد شـده توسـط ایـن گونه، روش بهـره بـرداری از آن و همچنـین معرفـی شـیره، میـوه و روغـن ایـن گونـه درختـی کـه یکـی از بـا ارزشتـرین گونـه های درختی جنگلهای زاگرس است، میپردازد.
-2-2روش بهرهبرداری
4
گونه بنـه از خـانواده Anacardiaceae بـوده کـه بـا ارتفـاع بـیش از 1/5 متـر بـا تـاجی گـرد و بـزرگ بـه نـدرت درختچـهای، بـا برگهایی تکشاخهای 2 تا 5 جفتی اسـت. برگچـههـا بـه شـکلهـای مختلفـی از نظـر شـکل و انـدازه؛ تخـم مرغـی، مسـتطیلی کشــیده و ســرنیزهای نــوک تیــز یــا نــوک کنــد، بــا لبــهای مــژکدار و بقیــه نقــاط بــدون کــرک، بــا دم بــرگهــای کــم و بــیش آشکارمی باشند. همچنین گـلهـا بـدون گـل بـرگ وگـل آذیـن پـانیکول (گـل آذیـن نـر خوشـه مرکـب) مـیباشـند. ایـن گونـه دارای تنهای قطور اسـت کـه مـیتوانـد بـه طـور کلـی نقـش مهمـی در اقتصـاد سـاکنان منـاطق پراکنشـی خـود داشـته باشـد. مهمتـرین محصـول فرعــی مـورد بهـره بــرداری از ایـن درخـت، ســقز مـیباشـد. ســقز رزینـی اسـت متشــکل از 70 درصـد مــاده رزینــی و 25 درصــد روغــن پــر ارزش تربــانتین. ایــن گونــه در رشــته کــوههــای زاگــرس بصــورت تیــپ خــالص و آمیختــه بــا گونه های بلوط، بادام، افرا و سـایر گونـههـا دیـده مـیشـود. گیاهـان ایـن خـانواده بـه صـورت درخـت و درختچـههـایی هسـتند کــه دارای مجــاری ترشــحی لیزولیزیــژن محتــوی الئــوزین مــیباشــند. در اســتان لرســتان ایــن گونــه بــه مســاحت 102000 هکتــار و در دامنــه هــای 700 تــا 1800 متــر گســترش دارد. کــه مهمتــرین گونــههــای آن در زاگــرس Pistacia atlantica و Pistacia mutica مــیباشـد. یکــی از اصــول بهـرهبــرداری از ایــن گونـه محصــولات تــداوم بهـرهبــرداری اســت و ایـن امــر زمــانی میسر خواهد بود که منبـع تولیـد فرصـت کـافی جهـت تـرمیم پتانسـیل بـالقوه خـود را بـرای شـیرابهدهـی داشـته باشـد. بـرای دستیابی به این هدف اعمال روش تناوبی لازم اسـت. یعنـی بـا بهـرهبـرداری از یـک محـدوده بـا توجـه بـه تـوان تولیـد و صـرفه اقتصادی منطقه بـه قطعـه یـا پارسـلهـایی تقسـیم شـود و تنـاوب صـورت گیـرد. در بهـرهبـرداری ابتـدا محلـی را بـرای تهیـه گــل جهــت کاســهبنــدی انتخــاب کــرده کــه دارای قــدرت چســبندگی باشــد (خــاک رس) در صــورت اســتفاده از کاســههــای پلاستیکی بسیاری از هزینـه هـای کـارگری کـاهش مـییابـد. سـپس فـرد بهـرهبـردار بـا تیشـه مخصـوص بـه صـورت مـارپیچی شــیارهایی بــه ابعــاد 2 cm عــرض، 4cm طــول و 1 cm عمــق بــر روی تنــه اصــلی درخــت تعبیــه گردیــد. افــراد بهــرهبــردار بــا کاسههای گلی و یـا بـا کاسـههـای پلاسـتیکی محلـی جهـت جمـعآوری شـیرابه در زیـر شـیارهای فـوق نصـب کردنـد. پـس از چنــدین روز محــل خــروج شــیرابه یــا محــل زخــم ایجــاد شــده بــه اصــطلاح بنــد آمــده و لازم شــد زخمــی بــه انــدازه 1cm در بـالای زخـم قبلـی ایجـاد کننـد تـا جریـان شـیرابه تـداوم یابـد. پـس از پایـان بهـرهبـرداری و پـر شـدن کاسـههـا از شـیرابه بـا سطلهای کوچک و بـا دسـت اقـدام بـه جمـعآوری شـیرابه مـیگـردد.عمومـاً جمـعآوری شـیرابه در هنگـام پـایین بـودن دمـا در صبحگاه و یا غروب صورت میگیـرد زیـرا بـرودت هـوا باعـث سـفت شـدن شـیرابه و سـهولت جمـعآوری آن مـیشـوند . قبـل از جمعآوری بهره برداران با استفاده از گـل یـا سـیمان یـا گـچ، انبـاری جهـت تصـفیه و پـالایش سـقز احـداث مـیکننـد و روی آن را با شاخ و برگ پوشـانده تـا ناخالصـیهـا را پـاک نمایـد . پـس از تصـفیه سـقز، شـیرابه را درون ظـروف 20 لیتـری انتقـال و با کسب پروانه بهداشتی توسط مراکز بهداشتی شـیرابه سـقز روانـه بـازار مـیگـردداصـولاً. بهـرهبـرداری در مـاههـای گـرم سـال یعنی تیر و مرداد ماه صـورت گرفتـه و در نیمـه اول شـهریور شـیرابه جمـعآوری مـیگـردد و طـول مـدت بهـرهبـرداری تقریبـاً 50 روز میباشد.
-3نتایج
-1-3محصولات فرعی بنه
-1-1-3سقز:
یکی از ارزندهتـرین و مهمتـرین محصـولات فرعـی جنگـلهـای غـرب ایـران از جملـه سردشـت، بانـه، مریـوان، کرمانشـاه، ایـلام، لرســتان شــیره جمــعآوری شــده (ســقز) درختــان بنــه مــیباشــد. ســقز صــمغی اســت چســبنده کــه از زخــم و شــکاف پوســت درختان بنه در فصل رویش به بیرون میتـراود و در مقابـل هـوا سـفتتـر مـیشـود. شـیره خـام سـقز دارای اسـانسهـای تنـد و تلــخ و تربــانتین فــراوان اســت و نمــیتــوان آنــرا جویــد ولــی اگــر آن را مــدتی در آب جوشــاند و مرتبــاً کــف آن را گرفــت،
5
