بخشی از مقاله
مقدمه
مطالعات نشان میدهند علاوه بر این که افسردگی کیفیت زندگی فرد را کاهش میدهـد و باعث افزایش قابل توجه مرگ و میر میشود، به عنوان دومین عامـل مـشقّتزا در کـشورهاي پیشرفته شناخته شده است (پاتن1، .(2003 نقایص عملکردهاي شـناختی همـراه بـا افـسردگی شامل کنشهایی نظیر اسناددهی، نگرش و توجه است که از تخریب جنبههـاي کمـی و کیفـی پردازش، تعبیر و تفسیر و انـدوزش اطّلاعـات ناشـی مـیگـردد (آسـتین2 و دیگـران، .(1999
بررسیهاي مقایسهاي افراد افسرده با افراد غیرافسرده، حاکی از وجود بدکارکرديها و نقایصی
در عملکردهاي روانی ـ حرکتی و شناختی افراد افسرده در کنشهاي پردازش مؤثّر اطّلاعـات
(هارت لاگ، الوي، وازکـوئز و دیکمـن3، (1993، سـرعت پـردازش اطّلاعـات (تـسورتوس، تامسپون و استوگ4، 2002؛ آستین و دیگران، 1999؛ بیتـز سـاهاکیان و لـوي5، (1996، حافظـه بلندمدت صریح (مک کوین، گالوي، هی لایانگ و جاف6 ، (2002، حافظه کوتاه مدت (پورتر، کالاگر، تامسپون و یانگ 7، 2003؛ مـورتیز8 و دیگـران، 2002؛ راون کیلـد9 و دیگـران، 2002؛
آستین و دیگران، (1999، تصمیمگیري (مورفی10 و همکاران، (2001 و برنامهریـزي (پـورتر و دیگران 2003؛ بیتز و دیگران، (1996 است. چنین فرض میشود نقـایص شـناختی موجـود در افراد افسرده را میتوان به منابع و فرآیند نادرست پردازش اطّلاعات در این دسته افراد، نسبت داد. از جمله منابعی که در فرآیند پردازش اطّلاعات دخیل است، حافظه کـاري اسـت. حافظـه کاري فرآیندي است که به کمک آن تجربه فعلی با طرحوارههاي اندوخته شده ارتباط مییابد.
نظام حافظه کاري مانند سیستمی پیچیده عمل میکند که در عین حال انعطافپذیر است. ایـن سیستم مسؤولیت ذخیرهسازي موقّت اطّلاعات را بر عهده دارد و اطّلاعات و دادههاي ورودي
1- Patten, S. B.
2- Austin, M. P.
3- Hartlage, S. Alloy, L. B. Vazquez, C. & Dykman, B.
4- Tsourtos, G. Thomapson, J. C. & Stoag, C.
5- Beats, B. C. Sahakian, B. J. & Lovy, R.
6- Mc Quen, G. M. Galway, T. M. Hay, J. Young, I T. & Joff, R. T.
7- Porter, R. J . Callager, B., Thompson, J. C. & Young, A. H. 8- Mortiz, S.,
9- Ravnkilde, B.
10- Murphy, F. C.
٥٩
به سیستم شناختی را ـ که براي گـسترة وسـیعی از فرآینـدهاي اساسـی شـناخت نظیـر درك، استدلال و یادگیري ضروري هستند ـ در خود به صورت آماده باش نگهداري میکند (بـدلی1،
.(1992 الگوي انسانی حافظه کاري شامل دو مؤلفه اصلی است؛ یک سیستم اصلی کنترلکنندة توجهی به نام سیستم اجراکنندة مرکزي، و سیستمهاي زیر دست بـراي نگهـداري و پـردازش کوتاه مدت مواد کلامی و غیرکلامی.سیستم اجرا کنندة مرکزي مانند یـک نظـام کنتـرل توجـه عمل میکند و مسؤولیت انتخاب نوع مواد و دادههایی که باید مـورد پـردازش قـرار گیرنـد و همچنین برنامهریزي و تخصیص توجه به اطّلاعاتی که از گیرندههاي پیرامونی میرسـند را بـر
عهده دارد. این سیستم به وسیله دو نظام زیردست دیگر به نام مدار آوایی و صفحه دیـداري ـ فضایی حمایت میشود (بدلی، .(1992 در بررسـی نـواقص موجـود در حافظـه کـاري افـراد افسرده، حیطههاي مختلفی دچار آسیبدیدگی شناخته شده است. این نقایص در حیطـههـایی نظیر مؤلفه اجرا کننده مرکزي و عملکرد این قسمت در ارتباط بـا سـایر قـسمتهـاي حافظـه کاري نظیر مدار آوایی و صفحه دیداري ـ فضایی (پلوسـی، اسـلید، بلـوم هـارت و شـارما2 ،
(2000 هستند. چنین نقایصی احتمالاً سایر بدکارکرديهاي شناختی افراد افسرده را نیـز ناشـی میشود. علاوه بر این، برخی دیگر از پژوهشها در زمینه آسیبهاي شناختی حافظـه در افـراد افسرده نشان میدهند این بیماران در حیطه کنشهاي اجرایی حافظه دچار تخریبهایی هستند
(مثلاً بارچ، شلین، سرنانسکی و اشنایدر3، .(2003 دسته دیگري از مطالعات، حاکی از نقـایص حافظه کاري کلامی در افراد افسرده است (موریتز و دیگران، 2002؛ لندرو، استایلز و اسلتولد4،
.(2001
با توجه به گستردگی و شیوع اختلال افسردگی، مطالعه وجوه مختلف آسیبهایی که افراد مبتلا دچار میگردند، ضرورت دارد. به ویژه زمانی که چنین آسیبهایی متوجه فرآیندهاي شناختی نظیر حافظه باشند. براساس شواهد موجود از مطالعات پیشین به طور مشخّص دو
فرضیه مطرح میشود:
1- Baddely, A.
2- Plosi, L. Slade , T. Blum hardt, L. D. & Sharma, V. K.
3- Barch, M. D. Sheline, Y.I. Crenansky, J. G. & Shyder, A. Z.
4- Landro, N. I. Stiles, T. C. & Sletvold, H.
٦٠
-1 عملکرد حافظه کاري در افراد افسرده ضعیفتر از افراد غیرافسرده است.
-2 بین نمرة به دست آمده از سیاهه سنجش افسردگی و نمرههاي کارکرد حافظه کاري همبستگی منفی وجود دارد.
روش
جامعه آماري گروه افسرده، کُلیه بیماران بستري و سرپایی بـا اخـتلال افـسردگی اساسـی«
(MDD) که در طی ماههاي آبـان و آذر 1385 بـه مراکـز روانپزشـکی و روانشناسـی شـهر سمنان مراجعه کرده بودند.روش نمونهگیـري در ایـن مطالعـه از نـوع نمونـهگیـري زمـانی در
دسترس بود که طی آن گروه آزمایشی((n =25 براساس معیارهاي DSM-IV، دچـار اخـتلال افسردگی اساسی (MDD) و گروه بهنجار (گروه گـواه) (n =25) فاقـد هرگونـه نـشانههـاي افسردگی تشخیص داده شدند و از جهت سنّ، جنسیت، میزان تحصیلات و وضعیت تأهل بـا گروه آزمایشی (بیماران افسرده) همتا شده بودند.
ابزار
- سیاهه افسردگی بک :(BDI) این پرسشنامه جهت سنجش افسردگی و داراي 21 سؤال است و نمرههاي بالاتر، بیانگر میزان افسردگی بیشتر خواهد بود.
- آزمون گام به گام جمعبندي توالی شـنیداري :(PASAT) ایـن آزمـون بـراي ارزیـابی ظرفیت و میزان پردازش اطّلاعات در حافظه کاري استفاده میشود. فرم 61 موردي آن از سوي دیري و همکاران (1991) ساخته شده، که در آن 61 عدد به طور متوالی و بـا فاصـله زمـانی 4
ثانیه براي آزمودنی خوانده میشود و او باید همزمان مجموع دو عدد آخر توالی را محاسـبه و بیان نماید. اعتبار تنصیف آزمون 0/96 و آلفاي کرونباخ آن به وسیله کروفرد و همکـاران برابـر
0/9 محاسبه شده است. در کارکرد حافظه کـاري، ایـن آزمـون، اجراکننـدة مرکـزي را درگیـر میسازد (کریستوفر و مک دونالد1، .(2005
