بخشی از مقاله
ر
مقدمه
لکنت یک اختلال چند عاملی کلامی است و از بین عوامل مؤثّر بر لکنت، سیستم لیمبیک نقش تعیین کنندهاي دارد. از جمله اجزاي سیستم لیمبیک، هیپوکامپ و آمیگدال است که در عملکردهاي شناختی و پردازش اطّلاعات هیجانی نقش متفاوتی دارند. هیپوکامپ و آمیگدال به عنوان دو سیستم متفاوت حافظه هیجانیاند، آمیگدال در عملکرد حافظه ضمنی و هیپوکامپ در عملکرد حافظه آشکار نقش دارد. حافظه آشکار حافظهاي است که در آن یادآوري اطّلاعات
به صورت خودآگاه صورت میگیرد در حالی که حافظه ضمنی حافظهاي است که در آن
یادآوري به صورت ناخودآگاه انجام میپذیرد. در مدار عصبی پاپز1، ارتباطات آمیگدال و هیپوکامپ با مناطق حرکتی گفتار بیانگر تأثیر حافظه هیجانی بر روي برنامهریزي حرکتی گفتار است (اسکوارتز، 2000 ؛ به نقل از گازانیگا2، آیوري3، من گان4، 1998؛ کندل5 و شوارتر6،
.(2000 پردازش موازي حافظه ضمنی در آمیگدال و حافظه آشکار در هیپوکامپ، اعمال حرکتی خاصی را با رنگ هیجانی همراه می کند (دارل7 و داگ8، .(2003 این اطّلاعات از این نظریه حمایت میکنند که لکنت در نتیجه درون داد غیرعادي سیستم لیمبیک به مناطق مختلف زیر قشري و قشر حسی- حرکتی مربوط به گفتار، اتّفاق می افتد (لوگان9، .(1382 مور10
(1982) و ونکاتاجري(2004) 11 در پژوهشهاي خود آسیب عملکردهاي حافظه در افراد مبتلا به لکنت را نشان دادند (ونکاتاگیري، 2004؛ مور، .(1982 علاوه بر این، در پژوهش هیتمن
1- Papez
2- Gazzaniga, M. S.
3- Ivery, R. B.
4- Mangun, G. R. C.
5- Kandel, R.
6- Schwartz, H. M.
7- Darrell, M.
8- Dodge, M. A. 9- Logan
10- Moore, W. H.
11- Venkatagiri, H. S.
٢٥
(2004) مشخّص شد در افراد مبتلا به لکنت برخلاف افراد عادي براي پردازش اطّلاعات زبانی، نیمکرة راست نیمکرة غالب محسوب میشود در حالی که در افراد عادي نیمکرة غالب براي پردازش اطّلاعات زبانی نیمکرة چپ است (هیتمن1، .(2004 علاوه بر این نیمکرة راست بیشتر در پردازش هیجانهاي منفی و نیمکرة چپ در پردازش هیجانهاي مثبت درگیر میشود
(جورج. (2001 2
روش
این پژوهش از نوع مورد ـ شاهدي است. آزمودنیها شامل 30 فرد مبتلا به لکنت مراجعه
کننده به کلینیکهاي گفتار درمانی تهران از مهر تا بهمن ماه سال 1384 بودند. گروه شاهد شامل 30 فرد عادي همتا از نظر سنّ، جنسیت، تحصیلات و دوزبانگی با گروه آزمایشی بود.
ابزار پژوهش و روش جمع آوري دادهها شامل آزمون »تکمیل کردن ریشه واژه3« به منظور سنجش حافظه ضمنی، آزمون »یادآوري نشانهاي4« براي سنجش حافظه آشکار و پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ285) براي سنجش میزان اضطراب و افسردگی، میشد. براي دقّت در زمان ارایه واژهها از نرمافزار6DMDX استفاده شد (فورستر، .(2002 اعتبار و روایی آزمون یادآوري نشانهاي و آزمون تکمیل کردن ریشه واژه در پژوهشهاي قبلی تعیین شد. در این پژوهش اعتبار هر یک از آزمونها با استفاده از آلفاي کرونباخ %75 به دست آمد.
در ابتدا پرسشنامه سلامت عمومی از سوي هرآزمودنی تکمیل میشد. براي این که حافظه آشکار تأثیري روي حافظه ضمنی نداشته باشد ابتدا آزمون تکمیل کردن ریشه واژه و سپس آزمون یادآوري نشانهاي اجرا شد. برنامه نرمافزار به صورتی تنظیم گردید که هر کدام از واژهها به مدت 3 ثانیه روي صفحه نمایش به آزمودنی نشان داده میشد. واژههاي مورد استفاده در این پژوهش از فهرست واژههاي با بار عاطفی مورد استفاده در پژوهشهاي فرهنگی (1375)
1- Hettman, R.
2- George, J. 3- Word stem completing test 4- Cue recall test
5- General Hygiene Questionnaire(GHQ28) 6- Dmaster - version 3
٢٦
برگرفته از دنی1 وهانت(1992) 2 انتخاب شد. در آزمون تکمیل کردن ریشه واژه ابتدا 30 واژه در سه گروه با بار عاطفی مثبت، منفی و خنثی (شامل 10 واژه مثبت، 10 واژه منفی و 10 واژه خنثی) به هر آزمودنی ارایه و از او خواسته می شد تا در زمان مشاهدة هر واژه، حرف اول و آخر آن واژه را روي برگهاي یادداشت نماید
