بخشی از مقاله
چکیده
سیستم هاي پشتیبان تصمیم گیري(تصمیم یار)،گونه اي از سیستم هاي اطلاعاتی هستندکه جهت پشتیبانی از فعالیت سازمانی نیمه-
ساختاریافته یا ساختار نیافته مدیریتی طراحی شده اند، به طور ایده آل مناسب رفع و زدودن فواصل و رخنه هاي ایجاد شده میان سیستم هاي سازمانی و متصدیان تصمیم گیري سازمانی هستند.مدیران براي تصمیمگیري نیاز به منابع اطلاعات متفاوت و متعددي دارند تا از طریق آن بتوانند به سرعت و با دقت لازم با تصمیمسازي خود در راستاي رفع مشکلات و نیل به اهداف سازمان گام بردارند. هدف اصلی از انجام تحقیق حاضر، بررسی نقش سیستمهاي اطلاعات مدیریت در بهبود کیفیت تصمیمگیري مدیران بانک کشاورزي است. جامعه آماري تحقیق حاضر را مدیران، کارشناسان و رؤساي شعب منتخب بانک کشاورزي تهران تشکیل میدهند. در این مقاله نقش سیستمهاي اطلاعات مدیریت در بهبود واکنش مناسب مدیران به مسائل داخلی بانک و بهبود انسجام سیستمهاي داخلی بانک مورد بررسی قرار گرفته است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردي، از لحاظ گردآوري دادهها پیمایشی و از لحاظ شیوه تحلیل دادهها از نوع توصیفی ـ همبستگی است نتایج نشان داد که، سیستمهاي اطلاعات مدیریت نقش بسزایی در بهبود کیفیت تصمیمگیري مدیران بانک کشاورزي ایفا میکنند.
کلمات کلیدي: استقرار،سیستم هاي تصمیم یار، کیفیت، تصمیمگیري
۱
-1 مقدمه
امروزه در محیط کسب و کار رقابتی و به سرعت در حال تغییر، دسترسی به اطلاعات صحیح، بهموقع و مرتبط، نقش بسیار مهمی را ایفا میکند. به طوريکه بسیاري از فعالیتهاي سازمانها مانند تصمیمگیري، پیشبینی و تحلیلهاي تجاري به این اطلاعات بستگی دارند. فناوري اطلاعات ابزاري است که، قادر است نیازهاي اطلاعاتی سازمانها را برآورده کند و آنها را در رسیدن به اهداف یاري رساند.[14] فناوري اطلاعات با تعدیل فرآیندهاي کاري، بهبود بهرهوري و کیفیت خدمات و نیز حفظ بانک اطلاعاتی جامع در مورد مشتریان، عرضهکنندگان، کارمندان و فرآیندها و پروژهها، توسعه و پیشرفت سازمان را باعث خواهد
شد. این فناوري، با فراهمآوردن راهحل منطقی براي مدیریت همراه با کاهش هزینهها و زمان، سعی در کنترل و نظارت بر همه امور از یک نقطه مرکزي را دارد.[5]
این همان ضرورتی است که تمام افراد و سازمانها را ملزم به حرکت در جهت توسعهي فناوري اطلاعات میسازد. فناوري اطلاعات جدا از نیازمنديهاي سختافزاري خود همچون؛ زیرساختها و ابزارهاي لازم، به نرمافزار هم نیاز دارد. این نرمافزار خود را به صورت سیستمهاي اطلاعاتی در یک سازمان مطرح میکند به طوريکه میتوان مهمترین سیستمهاي اطلاعاتی را سیستم پردازش تراکنش1، سیستم اطلاعات مدیریت2 و سیستم پشتیبانی تصمیم3 برشمرد.[2]سیستم تصمیم یار، سیستمی رسمی در سازمان است که گزارشهاي لازم را براي تصمیمگیري مدیران در سطوح مختلف سازمان فرآهم میآورد و اطلاعات گذشته، حال و پیشبینی شده در مورد شرکت و محیط آن را ارائه میکند.[21]
از سوي دیگر، مدیریت اقدامی آگاهانه و مستمر براي شکلدادن به سازمان رسمی است و هنر تصمیمگیري شرط اساسی این اقدام به شمار میرود. تصمیمگیري عبارت است از، شناسایی و انتخاب یک مسیر کاري براي برخورد با یک مشکل یا استفاده از مزایاي یک فرصت.[1]مدیران براي تصمیمگیري نیازمند منابع اطلاعات متفاوت و متعددي میباشند تا از طریق آن بتوانند به سرعت و با دقت لازم با تصمیمسازي خود در راستاي رفع مشکل و نیل به اهداف سازمان گام بردارند. بنابراین فقدان منابع اطلاعات مدیریتی یکی از آسیبهاي بسیار بزرگ در شرکتها و بنگاههاي اقتصادي به شمار میآید و وجود آن راه مناسبی براي کشف فرصتها و شناسایی دقیق محدودیتها است. برخوردار نبودن از سیستمهاي اطلاعاتی بخصوص سیستم هاي تصمیم یار مناسب امکان مرتبط کردن فعالیتهاي جاري و تأثیر هر فعالیت بر میزان عملکرد را از مدیریت سلب میکند.[8]
بهزعم یان سیتی و مک کورمک سیستمهاي اطلاعات و فناوري موجب میشود در فرایندهاي اداري، تخصصی و مدیریتی از طریق شبکه (نرمافزارها و سختافزارها) یکپارچهسازي به عمل آید و واحدهاي سازمان نتوانند بهصورت جزیرهاي عمل کنند.
این یکپارچهسازي جریان کار از دیدگاه پرهیز از موازي کاريها، ارجاع بهینه وظایف و حضور پدیدهاي تحت عنوان »وحدت عمل« در عین کثرت واحدها است.[19]انسجام و یکپارچگی ناشی از بهکارگیري سیستمهاي اطلاعات مدیریت و سیستم هاي پشتیبانی تصمیم، موجب یکپارچهسازي طرحها و پروژهها در یک قالب اصلی و نیز موجب افزایش هماهنگی اطلاعاتی در سازمان و کاهش فعالیتها و نیازهاي اطلاعاتی پراکنده میشود.[31]
براساس نتایج تحقیق پفر و لبلیایسی، سیستمهاي اطلاعاتی توانایی مدیران را براي اداره پیچیدگی سازمان افزایش میدهد و به آنها امکان کنترل و هماهنگی ساختارهاي پیچیدهتر و داراي تفکیک بیشتر را میدهد. نتایج تحقیق ویگاند نیز نشان داد
1. TPS 2. Management Information Systems (MIS) 3. DSS
۲
استفاده از سیستمهاي اطلاعات مدیریت براي وظایف مبهم، پیچیده و غیرعادي که نیاز به هماهنگی بیشتري دارند، کاهش یافته و براي وظایف ساده و عادي استفاده از این سیستمها افزایش مییابد.[32]
با توجه به اینکه در بانک کشاورزي ایران سیستمهاي اطلاعاتی در ابعاد تکمیلی خود به صورت یکپارچه در نیامدهاند بدین ترتیب مدیران در زمان اخذ تصمیمات کلان، اطلاعات جامعی در اختیار ندارند. بنابراین، نبود سیستم هاي اطلاعاتی یکپارچه منجر به اخذ تصمیمگیري یکجانبه و یا تصمیمگیري با تأخیر میشود و به دلیل مرتبط نبودن اطلاعات موجود، تصمیمگیري مدیران ارشد آنچنان که مورد تقاضاي آنها است منجر به رفع مشکلات سازمان نمیگردد. نیاز سازمانی بانک، که خود عهدهدار همیاري درتصمیمگیريهاي مالی است واشاعهدهنده سیستمهاي اطلاعاتی برون سازمانی میباشد،به ارتقاي سیستمهاي اطلاعاتی بخصوص سیستمهاي تصمیم یار و بررسی نقش آن در بهبود کیفیت تصمیمگیري مدیران امري است که انجام این پژوهش را ضرورت بخشیده است.
-2 پیشینه پژوهش
بنائیان،فدایی نژاد،صادقی شریف((1390 پژوهشی با عنوان"طراحی سیستم پشتیبانی تصمیم گیري جهت مدیریت بانکی از منظر تجهیز منابع(مورد پژوهشی بانک کشاورزي) انجام دادند که با توجه به هدف اصلی این مطالعه مبنی بر پاسخگویی به نیازهاي اطلاعاتی مدیران بانکی با استفاده از ابزاري جهت فراهم سازي امکان تصمیم سازي و تصمیم گیري به موقع وصحیح، در فضاي رقابتی بازار پولی کنونی کشور برخی ازمهم تري ن ویژگی هاي سیستم طراحی شده عبارتند از:-1 ایجاد نوآوري در مدیریت بانکی در قالب ارایه یک سیستم نوین تخصصی درمدیریت بانکی.- 2 توانمندي در پوشش دو گروه متغیرها و شاخ صهاي راهبردي و عملیاتی درحوزه تجهیز منابع بانکی -3 ایجاد دسترسی به روز به آخرین اطلاعات کلیدي و جهت هدایت مسایل و امورمربوط به حوزه تجهیز منابع.- 4 کمک به کنترل و اخذ تصمیم هاي مناسب توسط مدیران بانکی در مورد مسایل مدیریتی حوزه تجهیز منابع بانکی-5 توانایی در طبقه بندي سطوح دسترسی به اطلاعات کلیدي و تصمیم سازمان و غیره.
حسنزاده، راوندي و طالبی (1389)، پژوهشی با عنوان "بررسی نقش سیستمهاي اطلاعاتی در بهبود کیفیت تصمیمگیري مدیران شرکت مخابرات ایران مطالعه موردي شهر تهران" انجام دادند. نتایج نشان داد، بهکارگیري صحیح این سیستمها میتواند صرفهجویی زیادي را از لحاظ اقتصادي براي سازمانها از جمله؛ کاهش زمان تصمیمگیري، بهبود کیفیت تصمیمات اتخاذ شده و صرفهجویی در هزینههاي سازمان به همراه داشته باشد. بنابراین ایجاد و بهکارگیري این سیستمها در سازمانهاي کشور میتواند تصمیمگیري مدیران را بهبود بخشیده و منابع موجود را به شکل مؤثرتري در جهت انجام اهداف سازمانها هدایت نماید.
روشن، کیوانی، پودینه و فتحی (1391)، پژوهشی با عنوان "بررسی بهبود تصمیمگیري مدیران با استفاده از اتوماسیون اداري (مطالعه موردي: استانداري آذربایجان غربی)" انجام دادند. نتایج حاصل از تحلیل اطلاعات پرسشنامه که 47 نفر ازمدیران مورد بررسی این پژوهش پاسخ داده بودند، نشان داد که سیستم اتوماسیون اداري بر افزایش دقت، صحت، بههنگامسازي و اقتصادي بودن تصمیمگیري، تأثیر مثبت دارد و هیچ شواهدي مبنی بر رد فرضیههاي چهارگانه وجود نداشت.
پیروي، ساکتی و سیدي (1392)، پژوهشی با عنوان "ارتباط بین مهارتهاي رایانهاي و میزان بهکارگیري سیستمهاي اطلاعات مدیریت در فرایند تصمیمگیري مدیران شهرداري" انجام دادند. نتایج نشان داد، تفاوتی بین میزان بهکارگیري MIS بر حسب سن، جنسیت و سابقه خدمت وجود ندارد. بین میزان استفاده مدیران از MIS براساس تحصیلات و جایگاه سازمانی
۳
تفاوت وجود دارد. همچنین بین آشنایی، کاربرد مهارتهاي رایانهاي، پذیرش فناوري اطلاعات و میزان به کارگیري MIS در فرایند تصمیمگیري مدیران رابطه مثبت و معناداري وجود دارد.
آل-ماماري، شمسودین و ازیتی (2014)، پژوهشی با عنوان "نقش انواع مختلف سیستمهاي اطلاعات در سازمانهاي کسب و کار: مقاله مروري" انجام دادند. آنها بیان کردند که سیستمهاي اطلاعات مختلفی در سازمانهاي کسب و کار استفاده میشوند که عبارتاند از: سیستمهاي پردازش رخداد؛ کهمعمولاً در سازمانها براي ثبت کارهاي ساده و تکراري و اموري که به صورت روزانه انجام میگیرند، در جهت هدایت کار مورد استفاده قرار میگیرند. سیستم اتوماسیون اداري؛ کار اصلی این سیستمها مدیریت اسناد و ایجاد تسهیل در نامهنگاري و اطلاعات درون سازمان میباشدل در این سیستمها به کمک تکنولوژي ارتباطی و با استفاده از واژهپردازها، فایلهاي الکترونیکی، نامههاي الکترونیکی، کنفرانس الکترونیکی و امثال آن در جهت اتوماسیون اداري استفاده میگرددل سیستمهاي کنترل فرایند؛ که بهمنظور نظارت و کنترل فرایندهاي صنعتی و تأسیسات طراحی شدهاند. سیستم اطلاعات مدیریت؛ کهاساساً مرتبط است به تبدیل دادهها از منابع داخلی به اطلاعاتی که کارکرد آن برقراري ارتباط بین مدیران در همه سطوح میباشد و از اینرو به آنها در جهت تصمیمگیري مؤثر و بهموقع کمک میکند. سیستم پشتیبانی از تصمیم؛ این سیستمها براي اجراي مدلهاي پیچیدهي آماري و ریاضی، تحلیل دادهها و پشتیبانی از تصمیم همچنین براي انتخاب بهترین گزینه و پیشبینی نتایج مورد استفاده قرار میگیرندلسیستمهاي اطلاعات اجرایی؛ به مدیران ارشد در جهت تصمیمات استراتژیکی و تاکتیکی کمک میکند. سیستم اطلاعات کارشناسی؛ براي بهکار بستن استدلالات انسانی طراحی شده است.
سیف برقی و ضیایی نقشبندي((1391 پژوهشی با عنوان "طراحی سیستم پشتیبان تصمیم گیري براي ارزیابی مشتریان" انجام دادند که در این مقاله به توسعه یک سیستم پشتیبان تصمیم در رابطه با مسئله ارزیابی مشتریان به منظور پذیرش سفارشات منتخب پرداخته شد.سیستم یاد شده می تواند به عنوان یک سیستم پشتیبان تصمیم مدل گرا مطرح شود، زیرا از مد لهاي تصمیم گیري چندگانه در آن استفاده شده است. یکی از نقاط قوت این سیستم در نظر گرفتن هم زمان معیارهایی از جنس سود و هزینه و همچنین معیارهاي کیفی و کمی در مدل است.
اسلام حسن، وانگ، ژي و عثمان ابدالا (2014)، پژوهشی با عنوان "تأثیر نقش سیستم اطلاعات مدیریت بر روي فرایند تصمیمگیري در بخشها: مطالعه موردي: ایالت رودخانه نیل: سودان" انجام دادند. در این پژوهش با روش نمونهگیري تصادفی خوشهاي 200 کارمند در موقعیتهاي شغلی مختلف در بخش عمومی و به همین تعداد در بخش خصوصی انتخاب کردند.
یافتهها نشان داد؛ تفاوتی بین سازگاري مدیران در سطوح مختلف در بین بخشهاي خصوصی و عمومی وجود نداشته است.
همچنین تفاوت معناداري بین دو بخش در وجود سیستم مدیریت اطلاعات براي تقویت بازدهی و کارایی فرایند تصمیمگیري وجود نداشته است. همینطور مطالعه نشان داد، تفاوت معناداري بین دو بخش در کمک سیستم اطلاعات مدیریت به مدیران در جهت سیاستها و فرمولبنديهاي استراتژیک وجود نداشته است. در نهایت نتایج نشان داد، تفاوت معناداري بین دو بخش در موانع مدیریتی و فنی که پیادهسازي و کاربرد سیستم اطلاعات مدیریت را با محدودیت مواجه میکند، وجود نداشته است.
درویش، سخایی، صحرایی، ذاکرفرد و طالبی (1393)، پژوهشی با عنوان "تأثیر سیستم اتوماسیون اداري روي تصمیمگیري مدیران (شرکت فرودگاههاي کشور)" انجام دادند. نتایج نشان داد، سیستم اتوماسیون بر افزایش صحت، درستی، دقت و همچنین مناسب و بهجا بودن تصمیمگیري مدیران و افزایش توانایی آنها تأثیر مثبت دارد.
۴
-3 مبانی نظري پژوهش
-1-3 سیستم هاي تصمیم یار
در تحقیق حاضر به لحاظ اهمیت و در راس بودن سیستم تصمیم یار در حوزه پژوهش موضوع مطالعه کنونی، بیشتر به بررسی ابعاد آن پرداخته می شود.تعاریف اولیه DSS، آن را به عنوان سیستمی معرفی میکند که براي پشتیبانی از تصمیمگیرندگان مدیریتی در موقعیتهاي تصمیمگیري شبه ساختاریافته به کار میرفتند.DSS دستیاري براي تصمیمگیرندگان بود که قابلیتهاي آنان را توسعه میداد ولی جایگزین قضاوت آنان نمیشد. بخش دیگري از تعریف، متذکر می شد که سیستم می تواند مبتنی بر کامپیوتر باشد و به صورت بر خط1 و متعامل عمل کند وترجیحا قابلیت خروجی گرافیکی داشته باشد.
لیتل2، DSS را به شکل "مجموعه رویههاي مبنی بر مدل براي پردازش دادهها و قضاوت براي کمک به مدیر در تصمیمگیري" تعریف میکند. مور و چانگDSS 3 را سیستمهاي قابل توسعهاي تعریف میکنند که توانایی پشتیبانی از تحلیل دادههاي داراي کاربرد خاص (ad hoc) و مدلسازي تصمیم، با گرایش به سمت برنامهریزي آینده و بهکاررفته در بازههاي برنامهریزي نشده و نامنظم را دارا است.
بانچکDSS 4 را به عنوان سیستم مبتنی بر کامپیوتر تعریف میکند که شامل سه مولفه متعامل است. یک سیستم زبانی
(مکانیزم برقراري ارتباط بین کاربر و سایر مولفهها)، یک سیستم دانشی (یک ذخیره دانش نهفته در سیستم در رابطه با مساله)
و سیستم پردازش مساله (پیوند بین دو مولفه دیگر) به شمار میرود.
به عنوان یک تعریف کلی میتوان گفت DSS یک سیستم متعامل، انعطافپذیر و وفقپذیر است که بهطور ویژه براي پشتیبانی از راه حل مشکلات مدیریتی ساختارنیافته براي تصمیمگیري بهتر، توسعه یافته است. این سیستم از دادهها استفاده میکند، رابط کاربر سادهاي فراهم میسازد و میتواند دیدگاه تصمیمگیرندگان را هم در تصمیمگیري شرکت دهد. به علاوه
DSS از تمام فازهاي تصمیمگیري پشتیبانی میکند و میتواند شامل یک مولفه دانش باشد.[26]
سیستم هاي پشتیبان تصمیم گیري (DSS)،گونه اي از سیستم هاي اطلاعاتی هستندکه جهت پشتیبانی از فعالیت سازمانی نیمه- ساختاریافته یا ساختار نیافته مدیریتی طراحی شده اند، به طور ایده آل مناسب رفع و زدودن فواصل و رخنه هاي ایجاد شده میان سیستم هاي سازمانی و متصدیان تصمیم گیري سازمانی هستند؛ بخصوص که سیستم هاي پشتیبان تصمیم گیري DSS ،در قالب صفحات گسترده، تبدیل به ابزار مهم و برجسته اي در مسیر تصمیم گیري هاي روزمره سازمان ها گردیده و اغلب به انتقال داده ها از سیستم هاي اطلاعاتی سازمان ها به صفحات گسترده می پردازند تا در این میان منجی تحلیل و پاسخدهی به مسائل تجاري تخصصی باشند که در گردونه سازمان پدید آمده است. علاوه بر این، سیستم هاي
DSS ، داراي قابلیت بکارگیري به عنوان یک عامل سازمان دهنده جهت بهبود فرایند تصمیم گیري بوده، قابلیت سازماندهی، ایجاد و تسهیم دانش داشته و ساختار و بینش جدیدي براي مدیران به ارمغان می آورند.
شماري از تحقیقات به بررسی استفاده از DSS در موسسات مختلف با ارزیابی سیستم ها در راستاي ثمربخشی و تاثیر رویکرد تصمیم گیرندگان پرداخته اند. »سانتنهام«1 و »گیماریاس«2 مشاهده کردند که DSS با در نظر گرفتن آمار حوزه هاي
Online Litel Mooore & Chung Bonczek
1
2
3
4
۵
رضایت کاربر و تحلیل هاي مالی به بررسی و ارزیابی گستره اي از شیوه هاي مختلف پرداخته است.آنان خاطرنشان نمودند که استفاده از سیستم قابل پیش بینی است بدین ترتیب به مطالعه از طریق یک چارچوب نظري از قبیل »الگوي پذیرش فن آوري« یا تئوري »رفتار سازمان یافته« پرداختند.برخی از محققان پیامدهاي مثبت DSS را مشاهده نمودند، براي مثال، میزان فزون یافته اي از تصمیمات متحول سازنده زمان بیشتري بر تصمیم گیري صرف نموده و اطمینان به بخشی از تصمیم گیرندگان را افزایش می دهد.اما با این حال محققان گزارش داده اند که DSS داراي برخی پیامدهاي منفی نیز بوده است.براي مثال، ممکن است DSS در برخی فرایندهاي تصمیم گیري دست و پاگیر بوده و با محدودیت ها مواجه گردد.علاوه بر این استفاده از DSS بدون درك خوبی از محتواي مشکلات این احتمال را به همراه خواهد داشت که بر خلاف نیل به بهبود در تصمیم گیري، باعث دستیابی به یکپارچگی ایده آل نیز نگردد.[29]
سیستم هاي پشتیبانی تصمیم با هدف پشتیبانی و کمک به مدیران به ویژه مدیران کلان سازمان در راستاي اخذ تصمیم ها و نیز کنترل چگونگی اجراي تصمیم ها و دستورالعمل ها مورد استفاده قرار می گیرند، برخلاف گزارش هاي سیستم هاي اطلاعات مدیریت که عموماً در بردارنده ي اطلاعات تفصیلی است. سیستم هاي پشتیبانی تصمیم در چارچوب داشبوردهاي مدیریتی که شامل انواع ابزارهاي نمایشگر(شمارشگرها ، گیج ها و نمودار ها و...) به ارایه متغیرها وشاخص هاي مورد نیاز جهت کل سازمان می پردازند.[3]
شکل.2 یک مدل سیستم پشتیبانی تصمیم.[25]
-2-3 بعضی از ویژگیها و قابلیتهاي سیستمهاي تصمیم یار
• عمدتا در موقعیتهاي نیمه ساختیافته و ساختارنیافته با همراه کردن قضاوت انسان و اطلاعات کامپیوتري،از تصمیمگیرندگان پشتیبانی میکند.
• پشتیبانی DSS شامل سطوح مختلف مدیریتی (از مدیران اجرایی سطح بالا تا مدیران رده عملیاتی) میباشد.
1 Sontenham 2 Gimarias
۶
• DSS از کلیه فازهاي فرایند تصمیمگیري پشتیبانی میکند: هوش، طراحی، انتخاب و پیادهسازي.
• از فرایندها و سبکهاي متنوع تصمیمگیري پشتیبانی میکند.
• DSS به جاي کارایی (هزینه) تصمیمگیري، براي بهبود اثر تصمیمگیري تلاش میکند (دقت، زمانبندي و کیفیت).
• تصمیمگیرنده کنترل کامل بر کلیه مراحل فرآیند تصمیمگیري حل مساله دارد. هدف DSS پشتیبانی و نه جایگزینی تصمیمگیرنده است.[30]
-3-3 مفاهیم تصمیمگیري
براي توصیف رفتار سازمانها در تصمیمگیري، چهار مفهوم اصلی تصمیمگیري ارائه دادهاند که عبارتاند از:
-1 شبه حل تعارضات: تعارضات موجود بین بخشها و گروههاي سازمان در فرآیند تصمیمگیري امري بدیهی است که بر اساس شبه حل تعارضات و به روشهاي خاصی مانند برنامهریزي بودجه به صورت رضایت طرفینی برطرف میگردد. این روند در فرآیند تصمیمگیري ادامه مییابد.
2ـ اجتناب از عدم اطمینان: به منظور کاهش مخاطره، افق زمانی تصمیمگیري کاهش مییابد یا در تصمیمات بلندمدت، منابع محیطی تحت کنترل قرار میگیرد تا احتمال بروز حوادث پیشبینی نشده به حداقل برسد و به این ترتیب اجتناب از عدم اطمینان صورت میگیرد.
-3 جستجوي حل مسئله: مفهوم جستجوي حل مسئله یعنی تحقیق پیرامون راهکاري مختلف براي حل مسئله و گزینش بهترین راهکار در فرآیند تصمیمگیري به طور منظم ادامه مییابد.
-4 یادگیري سازمانی: مفهوم یادگیري سازمانی بیانگر این است که سازمانها در طول زمان یاد میگیرند که چگونه خود را با تغییرات محیطی وفق دهند.
در تمامی موارد فوق سیستم هاي اطلاعاتی بخصوص سیستمهاي تصمیم یار میتوانند با ارائه اطلاعات موردنیاز و اندازهگیري تغییرات و کنترل واکنش سازمان در مقابل این تغییرات،به تصمیمگیرنده در کاهش تعارضات، کاهش عدم اطمینان محیطی، افزایش آگاهی پیرامون مسئله و ارائه پاسخهاي مناسب کمک نماید.[23]
-4-3 فرایند گرفتن تصمیم و سیستم تصمیم یار
در حالیکه براي اتخاذ تصمیم در همه سطوح اجرایی سازمان به اطلاعات متفاوتی نیاز است، سیستم پشتیبانی تصمیم اساساً مربوط به فرایند جمعآوري، پردازش، ذخیره و انتقال اطلاعات مرتبط به عملکرد مدیریت در همه سازمانها است.سیستمهاي اطلاعاتی میبایست بر نیازهاي اطلاعاتی مدیران ارشد، میانه و اجرایی متمرکز شود. بنابراین، موفقیت
تصمیمگیري که قلب فرایند اجرایی است تا حدود زیادي متکی است به اطلاعات موجود و کارکرد اجزاي فرایند.[28]
در تأیید اهمیت نقش اطلاعات در تصمیمگیري میتوان گفت ایده مقدم بر تصمیمگیري به عنوان فرایند کلی مستلزم فعالیتهاي قابل تمیز و مجزا است. اولین این فعالیتها، جمعآوري اطلاعات یا به عبارت دیگر ارزیابی گزینهها نهایتاًو انتخاب
است.[12]از سوي دیگر، تصمیم موفق مبتنی بر صحت اطلاعات کسب شده براي اجراي یک سیستم اطلاعاتی تصمیم یار مؤثر میباشد.[24]بر این اساس، سیستم پشتیبانی تصمیم در حوزة تصمیمگیري مهم است چون میتواند بر اختلالات درون
سیستم نظارت کند، مسیري را براي عمل تعیین کند و سیستم را در کنترل خودش بگیرد. همچنین آن تصمیمات غیر
۷
برنامهریزي شده متناسب است که بهوسیله فراهمکردن اطلاعات براي جستجو، تحلیل، ارزیابی، انتخاب و پیادهسازي فرایند تصمیمگیري را پشتیبانی میکند.[17]
-5-3 مدلهاي تصمیمگیري
مدل تصمیمگیري سایمون داراي سه مرحله است (شکل (3، بعد از آن هابر (1980)، مدل تصمیمگیري سایمون را گسترش داد و دو مرحله دیگر به آن اضافه کرد (شکل .(4 گوري و مرتن (1971)، تصمیمات را بهلحاظ ساختار در سه دسته قرار دادند: -1 تصمیمات ساختیافته: اجزاء، عناصر، تعهدات تصمیمات شناخته شدهاند و بهلحاظ کمی نیز سنجیده میشوند. -2 تصمیمات ساختنیافته: اجزاء، عناصر، تعهدات تصمیمات نمیتواند بهلحاظ کمی نیز سنجیده شوند. -3 تصمیمات نیمه ساختیافته: بین تصمیمات ساختیافته و ساختنیافته قرار میگیرندمعمولاً. بیشتر تصمیمات مربوط به کسب و کار در این گروه قرار میگیرند.
گوري و مرتن کاربردهاي کامپیوتر را برحسب درجه ساختار در تصمیمگیري دنبال کردند(شکل .[22](4
بررسی کامل مسئله و فرصتها هوشمندي
بسط راهحلهاي گزینشی طراحی
انتخاب یک گزینه انتخاب
گیريتصمیمایند فر
شکل .3 مراحل مدل سایمون (1997)
بررسی کامل مسئله و فرصتها
بسط راهحلهاي گزینشی
انتخاب یک گزینه
مطرح کردن راهحل بهلحاظ تأثیر
ارزیابی راهحل اجرا شده و اعمال تغییرات
مسئله حل مدل
هوشمندي
طراحی
انتخاب
پیادهسازي
نظارت کردن
گیريتصمیمند فرای
شکل .4 مراحل مدل هابر (1980)
طراحی استراتژیک کنترل مدیریت کنترل اداري
ترکیب مخزن تحلیل بودجه اصول حسابداري قابل قبول
مکان انبار و کارخانه هزینه اداره شده ساختیافته
ثبت سفارشات در دفتر
درجه
۸
پیشبینی کوتاه مدت کنترل دفتر دارایی
ادغام شرکتها و مالکیت تحلیل واریانش بودجه کل زمانبندي تولید نیمه ساختیافته
طراحی تولید جدید آمادهسازي بودجه مدیریت صندوق پول
طراحی بررسی و تصمیم فروش و تولید سیستم محاسبه/هزینه ساختنیافته
شکل .5 مراحل مدل گوري و مرتن (1971)
-6-3 مدل مفهومی تحقیق
با بررسی پیشینه تجربی و مبانی نظري موضوع، متغیرهاي تحقیق استخراج و مدل مفهـومی تحقیـق بـهصـورت شـکل 6
تنظیم میگردد:
بهبود واکنش مناسب مدیران به مسائل داخلی بانک
سیستمهاي
بهبود کیفیت
اطلاعاتی
تصمیمگیري
تصمیم یار
مدیران
بهبود انسجام سیستمهاي داخلی بانک
شکل .6 مدل مفهومی تحقیق
-7-3 فرضیه اصلی
استقرار سیستمهاي اطلاعاتی تصمیم یار موجب بهبود کیفیت تصمیمگیري مدیران در بانک کشاورزي میشود.
-8-3 فرضیات فرعی
- استقرار سیستمهاي اطلاعاتی تصمیم یار موجب بهبود واکنش مناسب مدیران به مسائل داخلی بانک میشود.
- استقرار سیستمهاي اطلاعاتی تصمیم یار موجب بهبود انسجام سیستمهاي داخلی بانک میشود.
۹
-4روش پژوهش
پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردي، از لحاظ گردآوري دادهها پیمایشی و از لحاظ شیوه تحلیل دادهها از نوع توصیفی ـ همبستگی است. جامعه آماري تحقیق حاضر را مدیران، کارشناسان و رؤساي شعب منتخب بانک کشاورزي تهران بزرگ تشکیل دادند. حجم نمونه آماري با استفاده از فرمول کوکران 100 نفر برآورد شد. انتخاب اعضاي نمونه به شکل تصادفی ساده است.
براي جمعآوري دادهها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده گردیده است. پرسشنامه شامل 26 سؤال در قالب طیف پنج درجهاي لیکرت از خیلی زیاد تا خیلی کم است. به منظور سنجش روایی پرسشنامه از آزمون تحلیل عاملی تأییدي بهره گرفته شد.
خروجی این آزمون در جداول 1 و 2 ارائه گردید.
با توجه به جدول .1 مقدار شاخص KMO برابر 0/943 است (بیشتراز (0/6، بنابراین تعداد نمونه (تعـداد پاسـخدهنـدگان) بـراي تحلیل عاملی کافی میباشد. همچنین مقدار Sig آزمون بارتلت، کوچکتر از 0/05 است که نشان میدهد، تحلیل عـاملی بـراي شناسایی ساختار مدل عاملی مناسب است و فرض شناختهشده بودن ماتریس همبستگی، رد میشود.
جدول .1 آزمون KMO و بارتلت براي سؤالات
KMOآزمون 0/943
5154/850 χ2
آزمون بارتلت درجه آزادي 325
giS 0/000
باتوجه به جدول .2 مقدار اشتراك استخراجی براي تمام سؤالات بیشتر از (0/5) میباشد و هیچ سؤالی از پرسشنامه لازم نیست که کنار گذاشته شود. با توجه به جدول 2 سه عامل با مقدار ویژة بالاتر از یک استخراج شدهاند که تمام سؤالات در این سه عامل جاي گرفتهاند.همچنین با توجه به بارهاي عاملی سؤالها؛ هریک از سؤالها بیشترین بار عاملی را در همان عاملی که از پیش تعیینشده بود، دارا هستند.
جدول .2 ماتریس عوامل چرخشیافته با روش تحلیل مولفهها و روش چرخش واریماکس با نرمالسازي کیسر براي سؤالات
سؤالات عامل اول عامل دوم عامل سوم اشتراك
استقرار بهبود انسجام استخراجی
سؤال1
.497 .419 .651 .847
سؤال2 .871 .168 .161 .813
سؤال3 .687 .160 .494 .742
سؤال4 -.943 -.091 -.043 .900
سؤال5 .884 .337 .088 .902
سؤال6 .854 .295 .319 .918
سؤال7 .825 .436 .225 .922
سؤال8 .760 .541 .077 .876
سؤال9 .854 .360 .225 .910
۰۱
سؤال10 .907 .293 .016 .909
سؤال11 .853 .355 -.029 .855
سؤال12 .823 .291 .360 .892
سؤال13 .712 .402 .450 .871
سؤال14 .880 .238 .131 .848
سؤال15 .755 .486 .314 .905
سؤال16 .114 .766 .525 .876
سؤال17 .162 .817 .452 .897
سؤال18 .205 .906 .233 .917
سؤال19 .112 .723 .599 .894
سؤال20 .079 .786 .456 .833
سؤال21 .204 .903 .280 .935
سؤال22 .106 .330 .878 .891
سؤال23 .391 .373 .789 .915
سؤال24 .024 .490 .783 .855
سؤال25 .084 .569 .761 .910
سؤال26 .214 .206 .908 .912
بنابراین هر سؤالدقیقاً همان عاملی را اندازهگیري میکند که براي آن طراحی شده است، در نتیجه سؤالهاي پرسشنامه از روایی لازم برخوردار میباشد. براي سنجش پایایی پرسشنامه از ضریب آلفاي کرونباخ استفاده شده است. میزان ضریب آلفاي کرونباخ به دست آمده (0/988) نشاندهندة پایایی قابل قبول آن است. بررسی فرضیههاي تحقیق با استفاده از آزمون رگرسیون دومتغیره با استفده از نرمافزار SPSS انجام گرفت.
-5 تجزیهوتحلیل دادهها
با توجه به نتایج جدول .3 ضریب رگرسیون (β=0/989) سهم متغیر مستقل (استقرار سیستم اطلاعاتی تصمیم یار) را در پیشبینی تغییرات متغیر وابسته (بهبود کیفیت تصمیمگیري در بانک) مشخص میکند و همچنین آماره t و سطح معنیداري کوچکتر از )0/05سطح خطاي استاندارد) براي آن نیز نشان میدهد که متغیر مورد نظر تأثیر آماري معناداري در تبیین تغییرات متغیر بهبود کیفیت تصمیمگیري مدیران داشته است.
جدول .3 خروجی ضریب رگرسیون براي آزمون فرضیه اصلی
سطح معنیداري T مقدار بتاي انحراف ضریب مدل
استاندارد استاندارد استاندارد نشده
0/000 21/0523 0/989 0/044 0/942 (Constant)
1
0/000 65/0301 0/012 0/786 بهبود کیفیت
تصمیمگیري در بانک
۱۱
با توجه به نتایج جدول .4 ضریب رگرسیون (β=0/985) سهم متغیر مستقل (استقرار سیستم اطلاعاتی تصمیم یار) را در پیشبینی تغییرات متغیر وابسته (بهبود واکنش مناسب مدیران به مسائل داخلی) مشخص میکند و همچنین آماره t و سطح معنیداري کوچکتر از
)0/05سطح خطاي استاندارد) براي آن نیز نشان میدهد که متغیر مورد نظر تأثیر آماري معنیداري در تبیین تغییرات متغیر بهبود واکنش مناسب مدیران به مسائل داخلی داشته است.
