دانلود مقاله بررسی کیفیت سود شرکت¬ها قبل و بعد از واگذاری به بورس اوراق بهادار تهران

بخشی از مقاله

بررسی کیفیت سود شرکت¬ها قبل و بعد از واگذاري به بورس اوراق بهادار تهران

چكيده
از آنجائي كه محاسبه سود خالص با استفاده از مبناي تعهدي صورت مي¬گيرد بنابراين متأثر از روش¬ها، برآوردها و تخصيص¬هاي حسابداري است، بدين لحاظ امكان دستكاري سود توسط مديريت وجود دارد. انگيزه مديريت در دستكاري سود به منظور نيل به اهداف خويش (بالابردن قيمت سهام و ...) كه نه تنها الزاماً با اهداف صاحبان سهام همسو نمي¬باشد، بلكه

در اكثريت قريب به اتفاق موارد، با آن اهداف متضاد است، صورت مي¬گيرد. دليل فوق، ارزش اطلاعاتي سود خالص را كه يكي از مهم¬ترين معيارهاي تعيين كننده قيمت

سهام و ارزش شركت مي¬باشد، مورد ترديد قرار داده و بدين ترتيب منجر به پايين آمدن كيفيت سود شده است. لذا ارزيابي كيفيت سودآوري شركتها يكي از مهمترين عوامل تأمين و حفظ منافع طرفين در عرضه اوليه سهام است. از آنجا كه شركت¬ها بعد از ورود به بورس در محيط گزارشگري و معاملاتي متفاوتي با قبل قرار مي¬گيرند و ملزم

به رعايت استانداردهاي حسابداري مي¬باشند، بنابراين تحقيق حاضر به بررسي كيفيت سودآوري با استفاده از معيار ارتباط وجه نقد حاصل از عمليات و سود عملياتي در دو محيط مختلف يعني قبل و بعد از ورود به بورس مي-پردازد. در تحقيق حاضر شركتهايي كه در سالهاي 1383 الي 1386 وارد بورس اوراق بهادار تهران شده¬اند مورد ارزيابي قرار گرفته¬اند. نتايج تحقيق نشان مي دهد كه كيفيت سود در شر كت ها قبل و بعد از ورود به بورس اوراق بهادار تهران از تفاوت معني دار برخوردار بوده و شركت ها بعد از ورود به بورس اوراق بهادار از كيفيت سود بالايي برخوردار مي باشند.
واژه هاي كليدي: مبناي تعهدي، كيفيت سود، عرضه اوليه سهام، اقلام تعهدي، بورس اوراق بهادار تهران.

مقدمه
گزارش هاي مالي، منابع مهم اطلاعاتي براي تصميم گيري هاي اقتصادي به شمار مي روندكه مديران، سرمايه گذاران، اعتباردهندگان و ساير استفاده كنندگان جهت رفع نيازهاي اطلاعاتي خود از آن ها استفاده مي كنند . از آنجايي كه اطلاعات به صورت ي

كسان در اختيار استفاده كنندگان قرار نمي گيرد، بين مديران و سرمايه گذاران عدم تقارن اطلاعات ايجاد مي شود. عدم تقارن اطلاعات وضعيتي است كه مديران در مقا

يسه با سرمايه گذاران، داراي اطلاعات افشاء نشده بيشتري در مورد عمليات و جوانب مختلف شركت در آينده مي باشند. همين امر سبب مي شود كه مديران انگي

زه و فرصت مديريت سود را داشته باشند. شركت هاي IPO از سرمايه گذاران عدم توجه به ماهيت موقّتي افزايش سود به واسطه اقلام تعهدي سوء استفاده مي كنند و سهام را به قيمت بيش از ارزش واقعي معامله مي كنند . با توجه به اين موضوع كه مديران مجبورند كه اقلام تعهدي را در دوره هاي بعد برگردانند، احتمال كاهش سود شركت هاي با عملكرد ضعيف در دوره هاي بعد افزايش مي يابد زيرا براي شركت هاي با عملكرد ضعيف كه به مديريت سود مي پردازند، احتمالاً جريان هاي نقدي جهت مخفي سازي تأثير اقلام تعهدي برگردانده شده كافي نباشد بنابراين، انتظار مي رود كه كشف مديريت سود در زمان عرضه اوليه سبب شود كه سرمايه گذاران خارجي در برداشت خود ازكيفيت آتي سود بازنگري كنند و ارزيابي خود را از اين گونه شركت ها كه به مديريت سود بر مبناي اقلام تعهدي مي پردازند، تعديل كنند.
از آنجائي كه محاسبه سود خالص با استفاده از مبناي تع

هدي صورت مي¬گيرد بنابراين متاثر از روش¬ها، برآوردها و تخصيص¬هاي حسابداري است، بدين لحاظ امكان دستكاري سود وجود دارد. دستكاري سود به منظور نيل به اهداف مختلف كه نه تنها الزاماً با اهداف صاحبان سهام همسو نمي¬باشد، بلكه در اكثر موارد، با آن اهداف در تضاد است، صورت مي¬گيرد. دليل فوق، ارزش اطلاعاتي سود خالص را كه يكي از مهم¬ترين معيارهاي گزارشگري عملكرد و تعيين كننده ارزش شركت مي¬باشد، مورد ترديد قرار داده و اعتبار آن را مخدوش ساخته است.
در همين راستا پژوهشگران بسياري به بررسي آثار و نتايج اين عدم عينياتي است كه مورد توجه قرار گرفته است.
بيان مسئله
توجه به موضوع كيفيت سود بطور وسيعي در هر دو زمينه حسابداري و مديريت سرمايه¬گذاري مورد بحث قرار گرفته است. در اين زمينه در پژوهشهاي حسابداري، مديريت مالي، مديريت سرمايه¬گذاري و همچنين دستورالعمل¬ها و مقررات بازارهاي سرمايه و گزارش¬هاي كارگزاران، بطور مستقيم و يا غير مستقيم اشاره هايي به اين موضوع شده است.
كيفيت سود مفهومي است كه داراي جنبه¬هاي متفاوتي

مي¬باشد و از اين رو تعاريف مختلف و معيارهاي اندازه¬گيري متفاوتي در رابطه با آن مطرح شده¬اند كه برخي از مهم ترين آنها عبارتند از:
سود با كيفيت سودي است كه روش¬ها و برآوردهاي حسابداري مورد استفاده در ايجاد آن عاري از تعصب و طرفداري باشند (لو ، 2008، 3). سود با كيفيت سودي است كه محتواي اطلاعاتي بيشتري داشته باشد (لوجي ،2004، 13). كيفيت سود، درجه ارتباط اقلام تعهدي با جريان¬هاي نقدي است (اسچالر ، 2004، 2). اصطلاح كيفيت سود حسابداري توسط تحليلگران مالي براي تشخيص ارتباط بين سود حسابداري و گردش وجوه نقد ناشي از آن

بكار برده مي¬شود(شباهنگ، 1383، 278).
از آنجا كه تعريف يكساني از كيفيت سود وجود ندارد، لذا معيار ارزيابي يكساني نيز وجود ندارد. يكي از مهم¬ترين شاخص هاي كيفيت سود، سطح جريان نقدي تول

يد شده توسط شركت مي¬باشد. به زبان ساده، با اين كه مي توان سود را دستكاري كرد اما دستكاري جريان نقدي غير ممكن است. بنابراين در تحقيق حاضر براي ارزيابي كيفيت سود از معيار رابطه بين سود عملياتي و خالص وجه نقد حاصل از عمليات استفاده شده است. "هر چه همبستگي بين سود حسابداري و گردش وجوه نقد مرتبط با آن بيشتر باشد، كيفيت سود حسابداري بالاتر خواهد بود. مفهوم كيفيت سود حسابداري، انعكاسي از آگاهي نسبت به وجود بسياري از اقلام غير نقدي در سود و نبود توان ارزيابي نقدينگي واحد انتفاعي بر مبناي آن محسوب مي¬شود" (شباهنگ، 1383، 278).
سود خالص عملياتي كه در صورت سود و زيان ارائه مي¬شود شامل وجه نقد حاصل از عمليات و اقلام تعهدي مي¬باشد و اين رابطه نشان دهنده ارتباط تنگاتنگ سود خالص عملياتي با وجه نقد حاصل از عمليات است. بنابراين وجه نقد حاصل از عمليات گزارش شده در صورت جريان وجوه نقد، مي تواند به عنوان يك شاخص مناسب براي كيفيت سود محسوب شود. بدين معني كه اقلام تعهدي مثبت بزرگ، نشان دهنده فزوني سود گزارش شده نسبت به جريان وجوه نقد توليد شده توسط شركت مي¬باشد. اين تفاوت، نتيجه قيود حسابداري در زمينه شناسايي درآمد و هزينه است (پورربي، 1387، 6). "ارتباط بين سودآوري و جريان¬هاي نقدي ارتباطي دو سويه مي¬باشد كه بايستي به موازات همديگر قرار داشته باشند. بطوريكه اطلاعات وجوه نقد بيانگر چگونگي ارتباط بين سودآوري واحد تجاري و توان آن جهت ايجاد وجه نقد و در نتيجه مشخص كننده كيفيت سود تحصيل شده توسط واحد تجاري است. مسلماً هر چقدر همبستگي بين سود و جريان وجوه نقد مرتبط با آن بيشتر باشد كيفيت سودآوري بالاتر خواهد بود" (برادران حس

ن زاده، 1380، 42).
هر قدر كه رويداد مالي و معاملات به وجه نقد نزديك¬تر باشد، اندازه گيري آن عيني¬تر است، زيرا در تفسير و برآوردها از ذهنيت كمتري استفاده مي¬شود. كيفيت سود هنگامي بالا است كه درآمدها و هزينه¬ها به جريان ورودي و خروجي وجه نقد نزديكتر باشد (برادران حسن زاده و همكاران، 1388، 148).
در تحقيق حاضر از معيار ارتباط بين سود وجه نقد حاصل از عملياتد از ورود به بورس اوراق بهادار تهران استفاده شده است.
مروري بر پيشينه پژوهش
فريدلن (1994) نشان مي دهد كه شركت ها ي ipo در بيشتر صورت هاي مالي موجود در اعلامية پذيره نويسي اوراق بهادار از اقلام تعهدي افزاينده سود استفاده مي كنند.
تحقيقي توسط كيم و كروس (2005) در مورد ارتباط بين سود و وجوه نقد عملياتي سال آتي انجام گرفته است. نتايج نشان دهنده ضعيف شدن ارتباط بين سود و قيمت سهام مي باشد، همچنين نتايج نشان مي دهد كه ارتباط بين سود جاري و وجوه نقد عملياتي آتي در طول زمان در حال افزايش است كه اين ناشي از افزايش محافظه كاري حسابداري مي باشد.
كنان و كرمير (1997) در تحقيقي نشان مي دهند كه شركتهاي عرضه اوليه كانادايي گام هاي سنجيده و حساب شده اي در جهت جابه جايي ارقام سود گزارش شده در جهت پيش بيني اختياري صورت گرفته در زمان عرضه اوليه در سال اول به عنوان يك شركت سهامي عام، بر داشته اند.
برادران حسن زاده (1380) در تحقيقي به بررسي رابطه بين جريانها

ي نقدي و سود شركتها پرداخته است. نتايج نشان مي دهد كه اولاً بين وجوه نقد حاصل از عمليات و سود عملياتي رابطه معني دار وجود دارد كه نشانگر كيفيت بالاي عايدات بر اساس طبقه بندي صورت جريان وجوه نقد به شكل استانداردهاي بين¬المللي

مي باشد. ثانياً رابطه بين وجوه نقد حاصل از عمليات و سود خالص تعهدي در سطح بالايي نسبت به رابطه وجوه نقد حاصل از عمليات و سود عملياتي وجود دارد.
پورربي (1387) در تحقيقي كيفيت سودآوري شركت ها را با استفاده از رابطه بين اطلاعات حسابداري تعهدي و اطلاعات مبتني بر جريان وجوه نقد مورد ارزيابي قرار داده است. نتايج نشان مي¬دهد كه كيفيت سود در گروه صنايع داروئي در بلند مدت بيشتر از كوتاه مدت مي¬باشد اما گروه صنايع شيميايي هم در كوتاه مدت و هم در بلند مدت داراي كيفيت سود بالا هستند. همچنين شركتهاي فعال در صنعت شيميايي از كيفيت سود بالايي نسبت به شركتهاي فعال در گروه صنعت دارويي برخوردار مي¬باشند. به طور كلي فروش نقدي بيشتر و مديريت مناسب و جمع آوري به موقع و كوتاه مدت فروش¬هاي نسيه از عوامل تاثير گذار بر كيفيت سود شركتها مي¬باشند.
فرضيه تحقيق
بين نسبت وجه نقد حاصل از عمليات به سود عملياتي قبل و بع

د از ورود به بورس تفاوت معني دار وجود دارد.
روش تحقيق
از آنجايي كه اين پژوهش در پي يافتن تفاوت بين دو گروه اطلاعات در يك جامعه به عبارتي توصيف كيفيت سود در دو زمان متفاوت مي باشد، بنابراين اين پژوهش در زمره پژوهش هاي توصيفي قرار دارد. از طرفي ديگر، پژوهش حاضر از نوع پس رويدادي اسد. برای آزمون و تحلیل داده ها از آزمون مقایسه زوجها استفاده می شود یعنی داده های مربوط به قبل و بعد از ورود به بورس شامل جریان نقدی عملیاتی و سود عملیاتی هریک از شرکتها گرد آوری شده و نسبت جریان نقدی به سود عملیاتی برای قبل و بعد از ورود به بورس محاسبه گردید البته بعضی از این شرکتها به دلایلی که در ذیل آمده است حذف گردید در آزمون میانگین زوج ها چنانچه بین میانگین نسبت محاسبه شده ی قبل و بعد از ورود به بورس تفاوتی وجود نداشته باشد می توان گفت که ابزار از پایایی برخوردار است آماره t در این آزمون دارای درجه آزادی n-1 بوده و با رابطه زیر محاسبه می شود

برای آزمون این ادعا در مورد کیفیت سود شرکتها، قبل و بعد از ورود به بورس فرض صفر نشان دهنده تساوی میانگین d و فرض مقابل نشان دهنده عدم تساوی آنها است.

برای بررسی همبستگی بین متغیرهای تحقیق فرضیه های آماری بصورت زیر تعریف می شود:
همبستگی معنی داری بین دو متغیر (نسبت مربوطه قبل و بعد از ورود) وجود ندارد :
همبستگی معنی داری بین دو متغیر (نسبت مربوطه قبل و بعد از ورود) وجود دارد :

جامعه آماري، دوره زماني مورد آزمون و روش نمونه گيري و شيوه گرد آوري اطلاعات
جامعه آماری این پژوهش، شامل شركتهاي وارد شده به بورس اوراق بهادار تهران از سال 1383 الي 1386 مشتمل بر 55 شركت مي باشد، كه براي نمونه گيري از روش زير استفاده شده است.
1- شركت جزء شركت هاي سرمايه گذاري و واسطه گري مالي نباشد.
2- شركت در بورس فعال بوده و اطلاعات آن نيز در دسترس باشد.
با توجه به ويژگي هاي مذكور از بين 55 شركت 32 شركت IPO انتخاب و براي آزمون فرضيه مورد استفاده قرار گرفتند. منبع اخذ اطلاعات، صورت های مالی شرکت¬های مربوطه است که از لوح هاي فشرده سازمان بورس اوراق بهادار تهران استفاده شده است.

يافته هاي تحقيق
همان طور كه قبلاً اشاره شد، داده هاي مربوط به 32 شركت نمو

نه، دو سال قبل از ورود(64 داده) و دو سال بعد از ورود به بورس

اوراق بهادار تهران(64 داده) از طريق ابزارهاي جمع آوري داده ها گردآوري شد. پس از انجام محاسبات لازم با توجه به اینکه تورش داده ها زیاد بوده بنابراین داده های قبل و بعد از ورود به بورس از نزولی به صعودی مرتب شده و 10% از داده ها به ترتیب از پایین و بالا(12 داده)حذف شده و 52 داده باقیمانده جهت تعيين نسبت وجه نقد حاصل از عمليات به سود عملياتي، فرضيه تحقيق مورد آزمون قرار گرفت.
جدول شماره (1) شامل اطلاعات توصيفي مربوط به نسبت مورد استفاده در فرضيه تحقيق قبل و بعد از ورود به بورس اوراق بهادار تهران مي باشد.

جدول (1) اطلاعات توصيفي متغير تحقيق
داده میانگین انحراف معیار واریانس مینیمم ماکزیمم
قبل از ورود به بورس 52 0.93 0.447366 0.200136 0.14 2.13
بعد از ورود به بورس 52 1.04 0.472434 0.223194 0.11 2.35

به منظور آزمون فرضيه تحقيق از آزمون مقايسه ميانگين زوجی دو گروه استفاده شد و پس از اینکه داده ها را در نرم افزار SPSS وارد نمودیم خروجی بصورت زیر بدست آمد جدول شماره 2 نتيجه آزمون فرضيه تحقيق را نشان مي دهد.
جدول (2): آزمون مقايسه ميانگين كيفيت سود دو گروه
سطح معنی داری
sig آزمون t درجه آزادی d.f اختلاف میانگین ضریب همبستگی
R ورود به بورس
اوراق بهادار تهران
.000 -7.644 51 .0135 .979 Before-After

تحلیل و نتيجه گيري
نتایج آزمون جهت مقایسه زوجی شرکتها IPO قبل و بعد از ورود به بورس اوراق بهادار تهران نشان دهنده 644/7- t=در سطح معنی داری (0)مي باشد. از آنجا سطح معني داري پایین تر از آلفای تحقیق (05/0) در سطح اطمینان 95% می باشد بنابراين بين نسبت وجه نقد حاصل از عمليات به سود عملياتي قبل و بعد از ورود به بورس اوراق بهادار تهران تفاوت معني دار وجود دارد، همچنین ضریب همبستگی برای 52 داده زوج برابر با 979/0 می باشد یعنی بین نسبت جریان نقد عملياتی به سود عملياتي قبل و بعد از ورود به بورس اوراق بهادار تهران همبستگی معنی داری وجود دارد باتوجه به اینکه sigبرابر صفر است بنابراین فرض صفر رد شده و فرض مقابل پذیرفته می شود به عبارتي ديگر بين كيفيت سود شركت ها قبل و بعد از ورود به بورس اوراق بهادار تهران تفاوت معني دار وجود دارد. همچنين با توجه به جدول شماره (1) چون ميانگين بعد از ورود به بورس بيشتر از ميانگين قبل از ورود به بورس مي باشد بنابراين كيفيت سود شركت ها بعد از ورود به بورس بيشتر مي باشد. بنابر این نتیجه گیری می شود با ورود شركت¬ها به بورس اوراق بهادار و قرار گیری این شرکتها در محيط گزارشگري متفاوت با قبل، شرکتها ملزم به رعايت استانداردهاي حسابداري شده و به نوعی مانع از دستکاری سود شده و درجه ارتباط سود حسابداری و جریانات نقدی بیشتر شده و کیفیت سود بالا می رود بنابراين در تحقيق حاضر که به بررسي كيفيت سودآوري شرکتها با استفاده از معيار ارتباط جریان نقدی حاصل از فعالیتهای عملياتی و سود عملياتي در دو محيط مختلف يعني قبل و بعد از ورود به بورس پرداخته شد نتايج تحقيق نشان مي دهد كه كيفيت سود در شر كت ها قبل و بعد از ورود به بورس اوراق بهادار تهران از تفاوت معني دار برخوردار بوده و شركت ها بعد از ورود به بورس اوراق بهادار از كيفيت سود بالايي برخوردار مي باشند.

منابع
1-شباهنگ، رضا (1383)؛ تئوري حسابداري، تهران، مركز تحقيقات حسابداري و حسابرسي سازمان حسابرسي، جلد اول.
2-پورربي، ميروحيد (1387)‌؛ "ارزيابي كيفيت سودآوري با استفاده از بررسي رابطه بين اطلاعات حسابداري تعهدي و اطلاعات مبتني بر جريان وجوه نقد در شركتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"، دانشگاه آزاد اسلامي واحد تبريز، پايان نامه كارشنا

سي ارشد.

3-برادران حسن زاده، رسول،يونس بادآور نهندي و ميروحيد پورربي (1388)، " ارزيابي كيفيت سودآوري شركت هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران (مورد صنايع شيميايي و دارويي)"، فصلنامه حسابداري مالي، سال اول، شماره 2، ص 158-144.
4-برادران حسن زاده، رسول (1380)‌؛ "بررسي ارتباط بين جريانهاي نقدي و سود شركتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"، پايان نامه كارشناسي ارشد «حسابداري»، دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات.

5-Kim, Myungsun & Kross, William (2005); "The Ability of Earnings to Predict Future Operating Cash Flows Has Been Increasing Not Decreasing", Journal. Accounting Research, Vol. 43, No 5.
6-Scholer, F. (2004); "The quality of accruals and earnings and market pricing of earnings quality", working paper from Aarhus school of business.
7-Lougee, Barbara A. & Marquardt, Carol A. (2004); "Earnings informativeness and strategic disclosure: and empirical analysis of pro forma earnings", The Accounting Review, Vol. 79, No. 3.

8-Friedlan, J.M. 1994. “Accounting choices of issuers of initial public offerings.” Contemporary Accounting Research 11(1):pp. 1-31.

9-Magnan, M. and D. Cormier. 1997. “The impact of foreward-looking financial data in IPOs on the quality of financial reporting.” Journal of financial statement analysis 3(2): pp.6-1

10-Lo, K., 2008, Earnings

Management and Earnings Quality, working paper from University of British Columbia, pp 3.