بخشی از مقاله
چکیده:
هدف از این پژوهش » بررسی تأثیر مشخصات شرکت بر کیفیت سود، شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران …است این پژوهش از نظر هدف نظری-کاربردی و از منظر نوع و روش آن توصیفی - اکتشافی می باشد، به منظور بررسی آماری و اکتشاف موارد مورد نظر در این تحقیق، شرکت های بورس اوراق بهادار طی سال های 1387 تا 1392 با در نظر گرفتن شرایطی انتخاب و داده های مورد نیاز از روی گزارشات مالی آن ها استخراج گردید. تعداد شرکت های انتخاب شده 134 شرکت از طریق روش حذف سیستماتیک از جامعه آماری انتخاب شده است ، به این ترتیب که نمونه، متشکل از کلیه شرکت های موجود در جامعه آماری خواهد بود . ابزار جمع آوری اطلاعات از روش کتابخانه ای استفاده شده است ، به این ترتیب که مبانی نظری تحقیق و پیشینه تحقیق، با مراجعه به کتب، مقالات و سایر منابع موجود استخراج شده است و همچنین داده های مورد نیاز برای آزمون فرضیه های تحقیق، از صورت های مالی سالانه شرکت ها، گزارش هیئت مدیره به مجمع عمومی صاحبان سهام و وب سایت سازمان بورس اوراق بهادار، استخراج گردیده است . نتایج این پژوهش نشان می دهد که کیفیت حسابرسی، استراتژی های تجاری، حاکمیت شرکتی، اهرم مالی و انحراف معیار فروش و انحراف معیار جریان نقد عملیاتی بر کیفیت سود به طور معنی داری، تأثیرگذار است. مثبت بودن ضرایب استراتژی های تجاری، کیفیت حسابرسی، اهرم مالی و انحراف معیار فروشی هیئت مدیره دلالت بر این دارند، که متغیرهای در نظر گرفته شده تأثیر مثبت بر کیفیت سود دارند و حاکمیت شرکتی، تأثیر منفی بر کیفیت سود دارد.
مقدمه:
از خواسته های هر سازمانی افزایش و ارتقاء سود آوری سازمان در جامعه و در میان مشتریان است. این مهم دست یافتنی نیست جز اینکه زمینه ایجاد گزارشهای مالی، عمده ترین منبع در دسترس عموم درباره موقعیت و عملکرد مالی شرکت می باشند. شکل و ظاهر سود، مهمترین شاخصه شرکت است که اطلاعاتی مفید درباره ارزش گذاری شرکت ارائه می نماید و تأثیر و نفوذ بالایی در تصمیم گیری دارد . ابزارهای مختلف مورد استفاده برای همسو کردن منافع مدیران و مالکان ، ابزارهای حاکمیت شرکتی نامیده می شود که می توان به مالکیت از مدیریت و پیدایش تضاد منافع بین مالکان و مدیران ، ارزیابی و بررسی عملکرد شرکت ها و مدیران از موضوعات مورد توجه اقشار مختلف مانند اعتبار دهندگان و مالکان است . امروزه مشکل تفکیک مالکیت از مدیریت، بیانگر این موضوع است که چگونه می توان سطح اطمینان حاصل کرد که مدیران از آزادی عمل خویش در راستای منافع سرمایه گذاران استفاده خواهند کرد .
سودآوری که به وسیله بازده دارایی ها، بازده حقوق صاحبان سهام و بازده سهام اندازه گیری می شود، به میزان گسترده ای به عنوان شاخصی برای عملکرد تجاری استفاده شده است عوامل محیط کلان و عوامل خاص شرکت نیز به عنوان متغیرهای کلیدی که می توانند به افزایش سودآوری کمک کنند، . یکی از مهمترین عوامل تاثیر گذار بر کنترل و اداره ی شرکت ها ترکیب مالکیت و بخصوص تمرکز مالکیت سهام شرکت ها در دست سهامداران عمده است. چنین سهامدارانی درصد قابل توجهی از سهام شرکت را در اختیار دارند که به نوبه ی خود اداره ی شرکت را در دست گیرند. در مقابل، سهامداران خرد تمایل چندانی به کنترل و نظارت بر مدیران ندارند. زیرا در این صورت مجبور می شوند تا هزینه های کنترل را به تنهایی تقبل نمایند، امکان نظارت و کنترل بهتر بر عملکرد مدیریت شرکت فراهم می گردد. از طرف دیگر سهامداران عمده ممکن است در جهت منافع خویش و به زیان سهامدارن اقلیت و دیگر سهامداران حرکت نمایند. به عبارتی دیگر بالا بودن تمرکز مالکیت، سبب فراهم شدن امکان کنترل و اداره ی شرکت توسط معدودی سهامدار عمده می شود. نتیجه ی آن از یک طرف پیدایش مشکل نمایندگی بین تعداد معدودی سهامدار عمده و تعداد کثیری سهامدار جزء است.عموماً بیان می شود که بین میزان تمرکز مالکیت و سودآوری شرکت ها، یک رابطه ی یو شکل معکوس وجود دارد. به عبارتی وقتی تمرکز مالکیت از یک سطح خیلی پایین، شروع به افزایش می کند به علت بالا رفتن نظارت از طرف سهامدارن عمده، هزینه های نمایندگی کاهش یافته و درنتیجه سودآوری شرکت افزایش می یابد . اما زمانی که تمرکز مالکیت تا حدود معینی افزایش یافت، هزینه های ناشی از آن از منافع حاصله پیشی گرفته و سودآوری کاهش می یابد - احمدپور، . - 1390
مدیران در مقابل سرمایه گذاران ، اعتبار دهندگان و سایر اشخاص ذینفع ، موظفند از طریق ارائه اطلاعات به موقع ، شفاف و قابل اعتماد ، انها را در جریان نحوه به کارگیری منابع اقتصادی و نتایج عملیات واحد تجاری قرار داده و امکان تصمیم گیری و قضاوت منطقی را برای آنها فراهم سازند، که اطلاعات ارائه شده به ذینفعان می باید دارای کیفیت مطلوب بوده و از نظر حسابرس با اظهار نظر حرفه ای مثبت ، تایید شود . - دنگلو - 2008 کیفیت حسابرسی را به عنوان میزان احتمال موفقیت در کشف و گزارش اشتباهات در صورت های مالی تعریف نمود . حسابرسی مستقل نقش مهمی در کاهش عدم تقارن اطلاعاتی در بین افراد درون سازمان و سرمایه گذاران برون سازمان را دارد و کیفیت اطلاعات گنجانده شده در صورت های مالی را بهبود می بخشد . استفاده کنندگان از صورت های مالی هنگامی می توانند به اطلاعات مالی منعکس در صورتهای مالی اتکا کنند که شخص مستقل ذیصلاح نسبت به میزان اعتبار این اطلاعات ، نظر حرفه ای ارایه کند ، کیفیت اطلاعات در گرو این است که اطلاعات صورتهای مالی تا چه حد شرایط اقتصادی واقعی شرکت را منعکس می کنند . بنابراین حسابرسی به ادعاهایی که توسط شخص دیگری در قالب صورت های مالی تهیه شده است ، اعتبار می بخشد و بدین وسیله قابلیت اتکای اطلاعات به کار رفته در تصمیمات اقتصادی را افزایش می دهد
بیان مسئله:
در محیط اقتصادی امروز با حضور فعالان اقتصادی متنوع و ساختار پیچیده روابط اقتصادی میان آنها، اطلاعاتی قابل اتکا تلقی میشوند که توسط گروهی حرفه ای و مستقل بر فرآیند تهیه و ارائه آنها نظارت و اظهارنظر شده باشد . نمونه بارز گروه های حرفه ای مستقل، مؤسسات حسابرسی میباشند کهعمدتاً ساختار کنترل داخلی واحد گزارشگر و محصول نهایی آن یعنی صورتهای مالی را مورد بررسی و نظارت قرار داده و در این مورد اظهارنظر می نمایند. بدیهی است با توجه به جایگاه و نقش مؤسسات حسابرسی در تصمیمات استفادهکنندگان، وجود و بروز استقلال حسابرس و ارتقا کیفیت کار مؤسسات حسابرسی به عنوان عوامل کلیدی در تهیه گزارش حسابرسی قلمداد میشود. به همین دلیل برای افزایش کیفیت کار و حفظ استقلال مؤسسات حسابرسی راهکارهای مختلفی از سوی مراجع حرفهای و صاحبنظران حرفهای ارائه شده است که یکی از پیشنهادهای مورد توصیه آنان، تغییر ادواری مؤسسات حسابرسی میباشد - رسائیان و همکارانش، . - 1391
در این مقاله اندازه موسسه حسابرسی به عنوان شاخصی برای کیفیت حسابرسی می تواند منجر به افزایش کیفیت سود گردد. عدم تمرکز مالکیت به کاهش کارایی شرکتهای خصوصی سازی شده انجامیده است. در ایران نیز همچون بسیاری از کشورها فعالیتهای زیادی در راستای خصوصی سازی صورت گرفته است اما همان گونه که بیان شد، تجربه خصوصی سازی در کشورهای مختلف و از جمله ایران نشان می دهد که خصوصی سازی به خودی خود الزاما در همه موارد منجر به بهبود عملکرد نشده است. داشتن ساختار مالکیت مناسب لازمه خصوصی سازی موفق می باشد و می تواند شرکتها را در جهت تحقق اهداف خصوصی سازی شان یاری نماید. رشد و توسعه اقتصادی، افزایش شرکت های سهامی و تفکیک مدیریت از مالکیت امروزه مسائل نمایندگی را به یکی از مهمترین دغدغه های سرمایه گذاران مبدل ساخته است . درنتیجه پژوهش حاضر تلاش می کند، که با استفاده از تعریف چندگانه از کیفیت سود، تأثیر چند مورد از مهمترین عوامل بالقوه موثر بر آن شامل استراتژی تجاری، ویژگی های حسابرس و ساختار مالکیت بررسی گردد. در واقع این سوال مطرح می شود که آیا با استفاده از این مشخصات می توان به توضیح کیفیت سود شرکت ها پرداخت یا خیر؟
بررسی این موضوع که آیا مشخصات شرکت - استراتژی های تجاری، حاکمیت شرکتی و کیفیت حسابرسی - بر کیفیت سود تاثیرگذار است؟
پیشینه نظری تحقیق :
استراتژی تجاری و کیفیت سود
شرکتهایی که هزینه تحقیق و توسعه بالاتری دارند، عدم تقارن اطلاعاتی بیشتری خواهند داشت. زیرا بر خلاف داراییهای مشهود، بازار سازمان یافته ای برای قیمت گذاری دارایی های نامشهود وجود ندارد - ابودی و لو ، . - 2000 بارث و همکاران - 2001 - نشان دادند در شرکت هایی که دارایی های نامشهود اساسی دارند، عدم قطعیت بیشتری راجع به ارزش شرکت وجود دارد و به احتمال بیشتری، ارزش گذاری اشتباه توسط برون سازمانی ها - برای نمونه، تحلیل گران - بر این گونه شرکتها انجام خواهد گرفت. به طور مشابه، لو و زاروین - 1999 - نشان دادند درآمد شرکت هایی که سرمایه گذاری های نامشهود اساسی دارند، ارزش اطلاعاتی کمتری دارد. پیش بینی های تئوری سازمانی و تحقیقات تجربی تأیید می کنند شرکت های پیرو استراتژی تمایز، سرمایه گذاری سنگین تری در تحقیق و توسعه می کنند، زیرا اهداف استراتژیک آنان متمرکز بر کشف و بهره برداری از تغییرات جدید و مستمر فرصت های بازار سرمایه است. بنابراین می توان گفت که استراتژی تمایز، به علت سرمایه گذاری اساسی در تحقیق و توسعه، منجر به عدم تقارن اطلاعاتی بیشتری می شود - توکل نیا، . - 1392 ازآنجاکه یکی از معیارهای کاهش عدم تقارن اطلاعاتی، افزایش کیفیت سود است، انتظار می رود که ارتباطی مستقیم بین استراتژی تمایز و کیفیت سود برقرار باشد.
ساختار مالکیت و کیفیت سود :
موضوع تضاد بین سهامداران و مدیریت شرکت، نگرانی عمده بسیاری از پژوهشگران و سیاست گذاران بوده است. برلی و مینز - - 1932 برای نخستین بار موضوع جدایی مالکیت از کنترل را مطرح نمودند. نظریه های نمایندگی خاطر نشان کرده اند که به همراه جدایی مالکیت از مدیریت، سپردن وظیفه تصمیم گیری به نماینده - مدیر - ، او را قادر می سازد تا رفتاری خودخواهانه داشته باشد و به این ترتیب، بین سهامداران و مدیریت شرکت، تضاد ایجاد می شود - فاما و جنسن ، . - 1983 مطالعات پیشین بیان کرده اند که سه دلیل عمده برای این که چرا مدیریت و سهامداران شرکت دچار تضاد می شوند، وجود دارد : - 1 - ریسک پذیری بیشتر مدیریت شرکت در قیاس با سهامداران؛ - 2 - کوتاه بودن افق زمانی مدیریت شرکت؛ و - 3 - اولویت های سرمایه گذاری مدیریت - وافیس و تدورو ، . - 1998
