بخشی از مقاله
چکیده
در این مقاله سه شبکه پیچیده مرتبط با بازار بورس اوراق بهادار تهران، استخراج و تحلیل خواهد شد. این سه شبکه شامل شبکه سرمایهگذاری (سهامداران)، شبکه همکاری هیئتمدیرهها و شبکه همبستگی قیمت سهام است. این شبکهها به نوعی ارتباطات اجتماعی شرکتهای فعال در بازار بورس را بیان میکنند. ما در این مقاله توپولوژی این سه شبکه را مطالعه خواهیم کرد. نشان میدهیم درجه ورودی (تعداد سهام یک سهامدار یا به عبارتی تنوع پرتفوی) در شبکه سرمایهگذاری از توزیع توانی پیروی میکند. در شبکه همکاری هیئتمدیرهها، راسها و گروههای مهم را استخراج و تحلیل خواهیم نمود. همچنین نشان میدهیم انجمنهای شکلگرفته در شبکه همبستگی قیمتها ارتباط زیادی با صنعتی دارند که شرکتها در آن جای میگیرند.
واژههای کلیدی: آنالیز شبکههای اجتماعی، شبکههای مستقل از مقیاس، بازار بورس تهران، الگوریتمهای مرکزیت.
× 99
International Conference on Management
Social Network Analysis of Tehran Stock Exchange
Forough, Shariatmadari 1; Masoud, Asadpour 2
1,2 Social Network Lab, School of Electrical and Computer Engineering, University
of Tehran, Tehran,Iran
Abstract
In this paper, we provide a description of available social networks of Tehran Stock Exchange (TSE) market as a complex network, which contain investment (shareholders), board of directors, and price correlation network. These networks determine social relations of active companies in exchange market. In this paper, among social network analyses, we study network topology. We show that incoming degree (portfolio diversification) in investment network follows power law distribution. In the network of board members, we extract and analyze the most important nodes. In price correlation network we show that communities have a great relation with industry inside which the companies have placed
.
Keywords: Social network analysis, Tehran Stock Exchange, Scale-free networks, Centrality algorithms
× 100
International Conference on Management
-1 مقدمه
در دنیای امروز فعالیت بازارهای مالی منجر به تولید حجم انبوهی از دادهها میشود که دادهکاوی و استخراج اطلاعات را با چالشهای محاسباتی روبرو کرده است. در این میان استفاده از تکنیک های شهودیسازی مانند نمایش داده ها در قالب گراف به درک بهتر این دادهها و به دست آوردن اطلاعات از آنها کمک می کند Ziegler)، 2006، .(1 فرم توزیع توانی1 که در برخی کمیتها مانند داراییهای شخصی افراد، اندازه شرکتها و نوسانات بازارهای مالی به چشم میخورد یکی از این توصیفات و سادهسازیهاست. ویژگی های مشترکی همچون ویژگی دنیای کوچک2 و ساختار مستقل از مقیاسNewman) 3، 2003، (9، در شبکههای متنوعی در دنیای واقعی مشاهده مشاهده شدهاند و در حوزه هایی همچون فیزیک، زیستشناسی و اقتصاد مورد مطالعه قرارگرفتهاند. توزیع درجه رئوس در شبکههای مستقل از مقیاس از قانون توانی P k ~ k تبعیت میکنند. در این شبکهها معمولا حدود 80 درصد ارتباطات توسط حدود 20 درصد از راسها تصاحب شده و 80 درصد راسهای باقیمانده تنها 20 درصد ارتباطات را دارا هستند. در این شبکهها برخی راسها بهصورتی فاحش بیش از دیگر راسها ارتباطات اجتماعی دارند و قطب4 شبکه محسوب میشوند.
در این مقاله ما شبکه ارتباطات اجتماعی موجود در بورس اوراق بهادار را بررسی خواهیم کرد. بورس اوراق بهادار یک بازار متشکل و رسمی سرمایه است که در آن سهام شرکتهای خصوصی و دولتی طبق قانون خاصی خریدوفروش میشود و از سویی محلی برای جمع آوری پسانداز و نقدینگی بخش خصوصی بهمنظور انجام پروژههای سرمایهگذاری بلندمدت است. همچنین مرجعی است برای مردم که وجوه مازاد خود را برای سرمایهگذاری در شرکتها بهکارانداخته و از سود آن برخوردار شوند. در بورس اوراق بهادار، یک سرمایهگذار میتواند با سرمایه هرچند کوچک خود، در شرکتهای پذیرفتهشده در بورس سرمایهگذاری نماید.
از طرفی، بازارهای سهام با توجه به تعامل میان انواع شرکتها و سرمایهگذاران، نوعی از شبکههای پیچیده محسوب میشوند. ارتباط شبکههای اجتماعی و بازار بورس، تاکنون در ایران به صورت جدی مطالعه نشده است. این در حالی است که قیمت سهام در بستر این شبکه های اجتماعی به صورتی پویا تغییر میکند و از تاثیر و تاثر گروههای اجتماعی است که قیمتها بالا و پایین میرود. هدف نهایی ما از مطالعه شبکههای اجتماعی موجود در بازار بورس، بررسی امکان استفاده از آنها در پیشبینی قیمت سهام شرکتها و کمک به سرمایهگذاران در بهینهسازی پرتفوی و بدستآوردن بازده بیشتر است.
ازجمله کارهایی که تاکنون در زمینه توصیف شبکه بورس اوراق بهادار، در سطح دنیا، انجام شده میتوان به مقاله Boginski, Butenko, Pardalos) ، (2005 اشاره کرد که در آن از روش حد آستانه برای ساختن شبکه همبستگی قیمتها در بازار آمریکا استفاده شده است. بعلاوه، ساختار بازار از لحاظ اجزا5، کلیکها و مجموعههای مستقل مورد مطالعه قرار گرفته و نهایتا از تکنیکهای دادهکاوی برای دستهبندی مستندات مالی استفاده شده است. مقاله Huang, Wei-Qiang, Zhuang, Xin-Tian, Yao, Shuang)، (2009 نیز موارد اشاره شده در بازار آمریکا را در مورد بازار چین مورد مطالعه قرار داده است. در Tse, , Liu, Lau)، (2010 ارتباطات میان همبستگیهای بین قیمت سهمها در بازار بورس آمریکا، توصیف شده و ساختار گراف بازار مورد تجزیهوتحلیل قرار
1 Power law 2 Small World 3 Scale-free 4 hub 5 Components
× 101
International Conference on Management
گرفته است. مرجع (2007 Kim, Ha) ساختار بازار کره را مورد مطالعه قرار داده است. و در مرجع Garlaschellia, Battistonb, Castric, Servediod, Caldarelli)، (2005 نیز ساختار مستقل از مقیاس بازار بورس ایتالیا مورد بررسی قرار گرفته و با بازارهای آمریکا مقایسه شده است.
در این مقاله بر آنیم تا به مطالعه دو مورد از شبکههای اجتماعی شکلگرفته در بازار بورس تهران، شامل شبکه سهامداران و شبکه هیئتمدیرهها بپردازیم. این موارد بهنوعی مشخصکننده ارتباطات اجتماعی شرکتهای فعال در بازار بورس هستند. سپس شبکه همبستگی قیمتها را محاسبه نموده و به تحلیل انجمن1های موجود در آن میپردازیم.
از میان آنالیزهای مختلف شبکههای اجتماعی، ابتدا به تحلیل توپولوژی شبکهها خواهیم پرداخت. شناخت ساختار بازار میتواند اطلاعات مفیدی در زمینه درک ویژگیها و تحولات آن در اختیار بگذارد. ما ارتباط سهامداران بازار بورس تهران را در قالب شبکه توصیف کرده و ویژگیهای ساختاری آن ازجمله توزیع درجهها را مورد بررسی قرار خواهیم داد. در حقیقت، نشان میدهیم توپولوژی شبکه سهامداری شکلگرفته در بازار بورس تهران، مستقل از مقیاس است، که در اینجا حجم و تنوع سرمایهگذاری را توصیف میکند و این کمیتها موضوع مباحث مالی پایهای مانند بهینهسازی پرتفوی میباشند Garlaschellia, Battistonb, Servediod, Caldarelli)، 2005، .(2
در شبکه هیئتمدیره، علاوه بر بررسی توپولوژی، از تحلیلهای مرکزیت استفاده خواهیم کرد و این شبکه را بهگونهای بیان می کنیم که برای استفاده از الگوریتم PageRank مناسب باشد.
سازماندهی بخش های بعدی مقاله به این صورت خواهد بود: در بخش دوم نحوه جمعآوری دادهها و اطلاعات مورد نیاز را بیان خواهیم نمود. در بخش سه به معرفی شبکه سرمایهگذاری و تحلیل آن میپردازیم. بخش چهار به ایجاد و بررسی شبکه هیئتمدیره اختصاص یافته است. در بخش پنج شبکه همبستگی شرکتها را ایجاد و تحلیل میکنیم. نهایتا در بخش شش جمعبندی و نتیجهگیری ارائه خواهیم کرد
