بخشی از مقاله
چكيده
تعريف :
به طور کلي اعتياد به اينترنت را مي توان به عنوان نوعي استفاده از اينترنت که مي تواند مشکلات روانشناختي، اجتماعي، درسي و يا شغلي در زندگي فرد ايجاد کند تعريف کرد. به اعتقاد برخي استفاده از اينترنت به عنوان نوعي اعتياد در نظر گرفته مي شود که مي تواند زندگي فرد و کساني را که با او سر و کار دارند به شدت تحت تاثير قرا دهد.
هدف:
اين پژوهش به منظور دستيابي به اطلاعاتي از ميزان و نحوه استفاده از اينترنت دردانشجويان دختر و پسر دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي تهران انجام مي شود.
روش:
در اين پژوهش، تعداد 200 نفر از دانشجويان دانشگاه علوم بهزيستي در سال تحصيلي 85-84 به روش نمونه گيري طبقه اي و سپس تصادفي ساده انتخاب و پرسشنامه اعتياد به اينترنت در بين آنان توزيع گرديد.داده هاي گرد آوري شده توسط نرم افزار spss و آزمون آماري T مستقل مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. نتايج نشان داد كه بين متغيرهاي مورد مطالعه و اعتياد به اينترنت رابطه اي وجود ندارد و فرضيه هاي تحقيق تاييد نشد
(در سطح 05/0=α). ولي نتايج بدست آمده حاكي از اين مطلب بودند كه استفاده روز افزون از اينترنت در دانشجويان به تدريج وابستگيهايي در آنان به وجود خواهد آورد كه اكثر دانشجويان از اين وابستگي تدريجي آگاهي نداشتند. نتايج به دست آمده نشان مي دهد که نياز به اطلاع يابي و اطلاع رساني بر استفاده از اين رسانه موثر بوده است. افراد به ميزان زيادي براي بالا بردن اطلاعات عمومي(سياسي، اجتماعي، مذهبي، علمي و ...) از اينترنت استفاده مي کنند.
همچنين مطابق آنچه ما در اين تحقيق به آن دست يافته ايم افراد گاهي براي پر کردن اوقات فراغت خود نيز به اين رسانه روي مي آورند. كه اين امر وابستگي تدريجي آنان را به اينترنت تسهيل مي كند و....
مقدمه و معرفي طرح
"اعتياد به اينترنت " اصطلاحي است كه اخيرا در باره آن مطالب فراواني به گوش مي رسد. يك دهه پيش از اينترنت و اعتياد به آن در ايران خبري نبود. اما حالا نه تنهااخبار زيادي از اين اعتياد جديد مي شنويم بلكه كم كم شاهد شكل گيري اصطلاحات ديگري هم هستيم ، اصطلاحاتي كه از گسترش نقش اين وسيله در زندگي امروز و تبديل شدن آن به يكي از وسايل ضروري دنياي امروز خبر مي دهند. اين مساله بيش از هر چيز به همين عصري كه در آن زندگي مي كنيم ربط دارد ، عصري كه به عصر تكنولوژي و ارتباطات مشهور شده و يكي از شاخه هاي آن همين اينترنت و انقلابي است
كه اين وسيله در عرصه ارتباطات به وجود آورده است. از تبديل شدن اولين وسيله ارتباطي (آرپانت) به دنياي مجازي فعلي ( اينترنت ) زمان زيادي نمي گذرد اما در همين فاصله كوتاه دنياي مجازي در همه كشورها مشخصات خود را يافته است و هويت خودش را (درست يا غلط) به دست آورده است. اکنون به موازات دنيايي كه در آن زندگي مي كنيم دنياي ديگري را هم در صفحه هاي رايانه هاي خود داريم، دنيايي كه د رآن مرزي وجود ندارد و پيكهاي الكترونيكي مي توانند فاصله بين آسيا تا آمريكاي جنوبي را در يك چشم به هم زدن سپري كنند, كاري كه از عهده هيچ وسيله اي ديگر در اين كره خاكي بر نمي آيد. اعتياد به اينترنت يا كامپيوتر تنها خاص كشور ما نيست،
در ساير كشورها هم اين وسيله كه روز به روز در ابعاد كوچكتر وكوچكتر توليد مي شود افراد زيادي را وابسته خود كرده است . عده اي وابسته شده اند و عده اي هم در حال وابسته شدن هستند بعضي تنها به ظاهرش و وقت گذراني در آن دل خوش كرده اند و خيلي ها هم ياد گرفته اند كه چگونه از اين دنيا جهت بهتر زيستن در دنياي واقعي استفاده كنند. پديده اينترنت پديده اي عالمگير بشري است كه همواره مسائل و مشكلات ناشي از زياده روي و استفاده مرضي از آن گريبانگير جامعه بشري بوده است. با توجه به مسائل و مشكلاتي كه پديده اعتياد به اينترنت
براي افراد در جوامع مختلف به وجود آورده است،(مسائلي چون اضطراب و افسردگي، پناه بردن به الكل و...) كوشش اصلي جامعه شناسان و روانشناسان در طي ساليان اخير پيدا كردن علت هاي اين پديده و راههايي براي كنترل ودفع آن بوده است. ارتباط مجازي از طريق اينترنت محملي را براي گريز از واقعيت و وسيله اي براي ارضاي نيازهاي هيجاني ، رواني و... به وجودمي آورد. اصطلاح "اعتياد به اينترنت" گوياي استفاده از اينترنت به شيوه نامعقول است. افرادي كه زير عنوان اين تيتر قرار مي گيرند معمولا به علت درگير شدن با حالت اسارتي كه در اينترنت به آن دچار مي شوند در تنظيم اوقات شبانه روز دچار مشكل مي
گردند. احتمال دارد نظم فعاليتهاي مربوط به زندگي روزمره آنها از جمله غذا خوردن، خواب، اوقات اداري و كار روزانه، برنامه ريزي تحصيلي، ملاقات با اطرافيان، به طور كلي به هم بريزد و اين امر تاثير نامطلوب بر روي عملكرد شخصي اش بگذارد. پژوهش حاضر به منظور دستيابي به اطلاعاتي از نحوه و ميزان استفاده دانشجويان دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي از اينترنت انجام مي شود . وهدف زمينه يابي پديده روز افزون اعتياد به اينترنت در دانشگاه و در ميان دانشجويان است. دراين پژوهش شدت، مدت، و فراواني درگيري و ارتباط با اينترنت در دانشجويان مورد بررسي قرار مي گيرد. تعريف مفاهيم و واژه‌ها : اينترنت: اينترنت را بايد بزرگ‌ترين سامانه‌اي دانست که تا کنون به دست انسان طرّاحي، مهندسي و اجرا گرديده است. اين شبکه‌ي عظيم جهاني، در ابتدا، با انگيزه‌ي
همکاري، دسترسي چند سويه به منابع و مهارت‌هاي محاسباتي، و امکان‌پذيري کار در زمينه‌هاي بين‌رشته‌اي علوم و مهندسي شروع شد (در اواخر سال ۱۹۶۰ ميلادي). تنها از اواسط دهه ۱۹۹۰ است که اينترنت به صورت يک شبکه‌ي همگاني و جهاني درآمده است. وابسته شدن تمامي فعّاليت‌هاي بشر به اينترنت در مقياسي بسيار عظيم و در زماني چنين کوتاه، حکايت از آغاز دوران تاريخي نويني در عرصه‌هاي گوناگون علوم، فن‌آوري و به خصوص در نحوه‌ي تفکّر انسان دارد. اينترنت را مي‌‌شود شبکه اي عظيم متشکّل از ميليون‌ها رايانه مختلف دانست که از شبکه‌هاي متفاوت
، با کاربران گوناگون، و داراي علايق و اهداف محاسباتي متعدّد به وجود آمده باشد، ولي در نهايت به صورت يک شبکه‌ي جهان‌شمول واحد و در مقياس جهاني به هم متّصل شده است. اعتياد: در مورد اعتياد تعاريف گوناگوني وجود دارد اما يک تعريف کلي وجود دارد که مورد توافق سازمانهاي مختلف بهداشتي است و عبارت است از:"يک حالت رواني و گاهگاهي جسمي ناشي از تاثير دارو بر روي يک موجود زنده که لزوما رفتار و واکنشهاي خاص و شخصي را در ارگانيسم ظاهر مي سازد و هميشه همراه با يک کشش مفرط براي مصرف دائمي يا دوره اي آن داروي به خصوص بوده به طوري که شخص بتواند اثرات درماني آماده را تجربه کند و نتواند ناراحتي هاي ناشي از عدم مصرف آن را در خود از بين ببرد". از ديدگاه روانشناسي
اعتياد به اينترنت داراي سه فاکتور مي باشد: 1- ميل و احتياج 2- وابستگي 3-گرايش به مصرف بيشتر. اعتياد به اينترنت : اگر چه مفاهيمي مثل اعتياد به تكنولوژي واعتياد به رايانه مورد مطالعه قرار گرفته بودنداما اعتياد به اينترنت اصطلاحي بود که اولين بار توسط يانگ در 1996 معرفي گرديد.اين اختلال با عناوين مختلفي از قبيل وابستگي رفتاري به اينترنت, استفاده مرضي از اينترنت, استفاده مشکل زا از اينترنت, و... معرفي مي شود.علي رغم پژوهشهاي گسترده در سالهاي اخير در اين زمينه هنوز توافقي بين روانشناسان در زمينه تعريف و اندازه گيري اين اختلال حاصل نشده است. تعريفي که يانگ در سال 1996 ارائه کرد چنين است:"اعتياد به اينترنت را مي توان به نوعي استفاده از اينترنت که بتواند مشکلات روانشناختي, اجتماعي,
درسي و يا شغلي در زندگي فرد ايجادکند تعريف کرد.(2) انجمن روانپزشکي آمريکا اعتياد به اينترنت را يک الگوي استفاده از اينترنت که موجب اختلال عملکردي شده و با حالات ناخوشايند دروني در طول يک دوره دو ماهه همراه باشد تعريف کرده و براي تشخيص آن هفت ملاک ارائه کرده است(حداقل 3 معيار در طول 2 ماه) : 1- تحمل 2- علايم ترک 3- زمان استفاده از اينترنت بيش از آنچه که فرد در ابتدا قصد دارد به طول انجامد 4- تمايل مداوم براي کنترل رفتار 5- صرف وقت قابل توجه براي امور مرتبط با اينترنت 6- کاهش فعاليتهاي اجتماعي , شغلي , تفريحي در اثر استفاده از اينترنت 7- تداوم استفاده علي رغم آگهي از آثار منفي آن بررسي متون (پيشينه تحقيق) اعتياد به اينترنت يا وابستگي رفتاري به آن صرف نظر از اينكه يك بيماري يا آسيب رواني يا معضل صرفا اجتماعي باشد، پديده اي مزمن ، فراگير و عود كننده اي است كه با صدمات جدي جسماني ،مالي، خانوادگي و رواني همراه است.(1) محققان دانشگاه فلوريدا در آگوست 2003 با
بررسي پديده اعتياد به اينترنت در دانشگاه گزارش دادند كه براي تست اعتياد به اينترنت بايد به 5 سوال پاسخ داد: 1- گذراندن زمان بيش از حد مورد نظر در اينترنت 2- غفلت از ساير مسئوليتها 3- تلاش ناموفق براي كاهش مدت حضور بر روي شبكه 4- ناسازگاري در روابط به علت استفاده از اينترنت 5- اشتياق وتفكر بيش از حد در زمان عدم حضور روي شبكه محققان دانشگاه فلوريدا اين نكات را پس از ارزيابي روانشناختي حضوري و رودرروي 20 داوطلب كه احساس كردند دچار اين مشكل هستند و 17 دانشجو با سطوح مختلف اينترنت بدست آوردند
.مطابق تحقيقات انجام شده حدود 25 تا 50 درصد از وابستگي به اينترنت در محل كار ايجاد مي گردد.(1) يانگ (1996) كه از پيشگامان تحقيق در مورد اعتياد به اينترنت است به كمك فنون مصاحبه و روش پيمايشي سعي كرده است وجود چنين اختلالي را ثابت كند و تحقيقات و شواهدي هم فراهم آورده است كه حاكي از وجود چنين اختلالي است. او در اين زمينه مي گويد:"مشتركان اينترنت دو گونه اند:مصرف كنندگان وابسته و مصرف كنندگان غير وابسته.وابسته ها از اينترنت براي برقراري ارتباط اجتماعي و ارتباط با غريبه ها و تبادل افكار با آنان استفاده مي كنند در حالي كه غير وابسته ها هدفشان جمع آوري اطلاعات است".
تحقيقات دانشگاه هرت فورد شاير برروي اينترنت نشان مي دهد كه معتادان به اينترنت عمدتا مذكر، درونگرا و افسرده اند و تحقيقات شركت تحقيقات تكنولوژيك جورجيا ، سن معتادان به اينترنت را زير 4/28 سال نشان مي دهد. پژوهشي در سال 1383 در دانشگاه فردوسي مشهد تحت عنوان زمينه يابي اعتياد به اينترنت انجام پذيرفت (6).در اين پژوهش نمونه اي به حجم 120نفر از دانشجويان دو دانشكده علوم پايه و علوم تربيتي انتخاب گرديدند و پرسشنامه (ISS) روي اين افراد انجام شد و داده هاي جمع آوري شده با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون T مورد بررسي قرار گرفت .نتايج نشان دادند كه از نظر ميزان استفاده از اينترنت و اعتياد به آن ميان دانشجويان دختر و پسر دو دانشكده تفاوت معناداري وجود دارد .بدين گونه كه دردانشكده علوم پايه دختران و در دانشكده علوم تربيتي پسران زمينه هاي اعتياد به اينترنت بيشتري را نشان مي دادند . هد‌ف‌ها و فرضيه‌ها (Objectives & Hypotheses) هدف كلي (General Objective):
زمينه يابي نوع رفتارهايي كه شاخص اعتياد به اينترنت در دانشجويان مقاطع تحصيلي كارشناسي و كارشناسي ارشد دانشگاه علوم بهزيستي است هدف‌هاي ويژه (اختصاصي) (Specific Objectives) : 1- بررسي شيوع اعتياد به اينترنت در دانشجويان دوره هاي کارشناسي و کارشناسي ارشد . 2- بررسي شدت رفتارهايي كه شاخص اعتياد به اينترنت در دانشجويان هستند . هدف‌هاي كاربردي (Applied Objectives) : اين پژوهش به بررسي پديده اعتياد به اينترنت در دانشجويان دانشگاه علوم بهزيستي مي پردازد.با توجه به اينکه چنين پژوهشي براي نخستين بار در دانشگاه انجام مي شود نتايج حاصل از آن جهت: الف- شناسايي و کسب اطلاع از فراواني و شيوع
اين پديده در دانشگاه ب- کمک به برنامه ريزي هاي آتي در جهت بهبود امکانات و تسهيلات دانشگاه براي استفاده دانشجويان از اينترنت ج- به دست دادن اطلاعاتي جهت برنامه ريزي هاي آموزشي و فرهنگي و نيز اطلاع رساني در جهت آگاه سازي دانشجويان از مضرات و معضلات ناشي از اين پديده د- آگاهي از نحوه و ميزان استفاده دانشجويان دانشگاه از اينترنت فرضيه‌ها يا پرسشهاي پژوهش (Hypotheses/ Questions Research) : 1- آيا ميان اعتياد به اينترنت و جنسيت افراد رابطه وجود دارد؟ 2- آيا ميان اعتياد به اينترنت و مقطع تحصيلي افراد رابطه وجود دارد؟ 3- آيا ميان اعتياد به اينترنت و مقطع تحصيلي به تفکيک جنسيت رابطه وجود دارد؟ اطلاعات مربوط به نوع مطالعه،
روش اجرا و انتخاب نمونه نوع مطالعه (Type of Study) : زمينه يابي با استفاده از پرسشنامه خلاصه روش اجراي طرح : (Summary of Methodology) اطلاعات با استفاده از پرسشنامه زمينه يابي اعتياد به اينترنت جمع آوري مي شود. اين پرسشنامه تلفيقي از سوالات آزمون (ISS) و سوالاتي محقق ساخته ( با نظارت و راهنمايي دكتر هادي بهرامي) است .پرسشنامه فوق داراي 30 سوال بوده که 4 سوال ابتدايي اظلاعاتي را از مدت استفاده از اينترنت, متوسط ساعات استفاده از اينترنت در هفته, بيشترين قسمت مورد استفاده در اينترنت, و مکانهايي که فرد در انجا از اينترنت استفاده مي کند بدست مي دهد. از سوال 25 الي 30 هم از نحوه استفاده و تاثير استفاده از اينترنت بر عملکرد فعلي فرد سوال شده است.25 سوال آخر پرسشنامه به صورت مقياس ليکرت نمره گذاري مي
شود .("هرگز" 1 نمره, "به ندرت" 2 نمره, "گاهي" 3 نمره, "اغلب" 4 نمره, "هميشه" 5 نمره ). مجموع نمرات فرد در مجموع مد نظر قرار مي گيرد. پرسشنامه نيز اطلاعاتي در مورد جنسيت فرد, مقطع و رشته تحصيلي, سکونت يا عدم سکونت در خوابگاه را به دست مي دهد. براي بررسي روايي اين پرسشنامه از 5 نفر از استادان گروه نظر خواهي شده و همچنين براي بررسي پايايي، اين پرسشنامه در دو نوبت بر روي يك گروه نمونه 10 نفره انجام مي شود. سوالات پرسشنامه به صورت مقياس ليكرت درجه بندي شده است تا شدت اعتياد به اينترنت نيز مورد بررسي قرار گيرد. داده هاي جمع آوري شده با استفاده از آزمون آماري مناسب و نيز نرم آفزار spss مورد تجزيه و تحليل قرار خواهد گرفت. جمعيت (Research Population)
: جمعيت مورد نظر ما در اين پژوهش تمامي دانشجويان دختر و پسر دوره هاي كارشناسي و كارشناسي ارشد در سال تحصيلي 85-84 دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي مي باشند . روش نمونه‌گيري (Sampling Procedures) : به دليل اينكه جامعه آماري مان جامعه اي ناهمگون است مناسب ترين روش جهت نمونه گيري روش "نمونه گيري طبقه اي " است.در اين روش واحد هاي جامعه مورد مطالعه در طبقه هايي كه از نظر صفت متغير همگن تر هستند گروه بندي مي شوند، تا تغييرات آنها در درون گروه ها كمتر شود.پس از آن از هر يك از طبقه ها تعدادي نمونه انتخاب مي
چكيده
تعريف :
به طور کلي اعتياد به اينترنت را مي توان به عنوان نوعي استفاده از اينترنت که مي تواند مشکلات روانشناختي، اجتماعي، درسي و يا شغلي در زندگي فرد ايجاد کند تعريف کرد. به اعتقاد برخي استفاده از اينترنت به عنوان نوعي اعتياد در نظر گرفته مي شود که مي تواند زندگي فرد و کساني را که با او سر و کار دارند به شدت تحت تاثير قرا دهد.
هدف:
اين پژوهش به منظور دستيابي به اطلاعاتي از ميزان و نحوه استفاده از اينترنت دردانشجويان دختر و پسر دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي تهران انجام مي شود.
روش:
در اين پژوهش، تعداد 200 نفر از دانشجويان دانشگاه علوم بهزيستي در سال تحصيلي 85-84 به روش نمونه گيري طبقه اي و سپس تصادفي ساده انتخاب و پرسشنامه اعتياد به اينترنت در بين آنان توزيع گرديد.داده هاي گرد آوري شده توسط نرم افزار spss و آزمون آماري T مستقل مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. نتايج نشان داد كه بين متغيرهاي مورد مطالعه و اعتياد به اينترنت رابطه اي وجود ندارد و فرضيه هاي تحقيق تاييد نشد
(در سطح 05/0=α). ولي نتايج بدست آمده حاكي از اين مطلب بودند كه استفاده روز افزون از اينترنت در دانشجويان به تدريج وابستگيهايي در آنان به وجود خواهد آورد كه اكثر دانشجويان از اين وابستگي تدريجي آگاهي نداشتند. نتايج به دست آمده نشان مي دهد که نياز به اطلاع يابي و اطلاع رساني بر استفاده از اين رسانه موثر بوده است. افراد به ميزان زيادي براي بالا بردن اطلاعات عمومي(سياسي، اجتماعي، مذهبي، علمي و ...) از اينترنت استفاده مي کنند.
همچنين مطابق آنچه ما در اين تحقيق به آن دست يافته ايم افراد گاهي براي پر کردن اوقات فراغت خود نيز به اين رسانه روي مي آورند. كه اين امر وابستگي تدريجي آنان را به اينترنت تسهيل مي كند و....
مقدمه و معرفي طرح
"اعتياد به اينترنت " اصطلاحي است كه اخيرا در باره آن مطالب فراواني به گوش مي رسد. يك دهه پيش از اينترنت و اعتياد به آن در ايران خبري نبود. اما حالا نه تنهااخبار زيادي از اين اعتياد جديد مي شنويم بلكه كم كم شاهد شكل گيري اصطلاحات ديگري هم هستيم ، اصطلاحاتي كه از گسترش نقش اين وسيله در زندگي امروز و تبديل شدن آن به يكي از وسايل ضروري دنياي امروز خبر مي دهند. اين مساله بيش از هر چيز به همين عصري كه در آن زندگي مي كنيم ربط دارد ، عصري كه به عصر تكنولوژي و ارتباطات مشهور شده و يكي از شاخه هاي آن همين اينترنت و انقلابي است
كه اين وسيله در عرصه ارتباطات به وجود آورده است. از تبديل شدن اولين وسيله ارتباطي (آرپانت) به دنياي مجازي فعلي ( اينترنت ) زمان زيادي نمي گذرد اما در همين فاصله كوتاه دنياي مجازي در همه كشورها مشخصات خود را يافته است و هويت خودش را (درست يا غلط) به دست آورده است. اکنون به موازات دنيايي كه در آن زندگي مي كنيم دنياي ديگري را هم در صفحه هاي رايانه هاي خود داريم، دنيايي كه د رآن مرزي وجود ندارد و پيكهاي الكترونيكي مي توانند فاصله بين آسيا تا آمريكاي جنوبي را در يك چشم به هم زدن سپري كنند, كاري كه از عهده هيچ وسيله اي
ديگر در اين كره خاكي بر نمي آيد. اعتياد به اينترنت يا كامپيوتر تنها خاص كشور ما نيست، در ساير كشورها هم اين وسيله كه روز به روز در ابعاد كوچكتر وكوچكتر توليد مي شود افراد زيادي را وابسته خود كرده است . عده اي وابسته شده اند و عده اي هم در حال وابسته شدن هستند بعضي تنها به ظاهرش و وقت گذراني در آن دل خوش كرده اند و خيلي ها هم ياد گرفته اند كه چگونه از اين دنيا جهت بهتر زيستن در دنياي واقعي استفاده كنند. پديده اينترنت پديده اي عالمگير بشري است كه همواره مسائل و مشكلات ناشي از زياده روي و استفاده مرضي از آن گريبانگير جامعه بشري بوده است. با توجه به مسائل و مشكلاتي كه پديده اعتياد به اينترنت براي افراد در جوامع مختلف به وجود آورده است،(مسائلي چون اضطراب و افسردگي، پناه بردن به الكل و...) كوشش اصلي جامعه شناسان و روانشناسان در طي ساليان اخير پيدا كردن علت هاي اين پديده و راههايي براي كنترل ودفع آن بوده است. ارتباط مجازي از طريق اينترنت محملي را براي گريز از واقعيت و وسيله اي براي ارضاي نيازهاي هيجاني ، رواني و... به وجودمي آورد. اصطلاح "اعتياد به اينترنت" گوياي استفاده از اينترنت به شيوه نامعقول است. افرادي كه زير عنوان اين تيتر قرار مي گيرند معمولا به علت درگير شدن با حالت اسارتي كه در اينترنت به آن دچار مي شوند در
تنظيم اوقات شبانه روز دچار مشكل مي گردند. احتمال دارد نظم فعاليتهاي مربوط به زندگي روزمره آنها از جمله غذا خوردن، خواب، اوقات اداري و كار روزانه، برنامه ريزي تحصيلي، ملاقات با اطرافيان، به طور كلي به هم بريزد و اين امر تاثير نامطلوب بر روي عملكرد شخصي اش بگذارد. پژوهش حاضر به منظور دستيابي به اطلاعاتي از نحوه و ميزان استفاده دانشجويان دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي از اينترنت انجام مي شود . وهدف زمينه يابي پديده روز افزون اعتياد به اينترنت در دانشگاه و در ميان دانشجويان است. دراين پژوهش شدت، مدت، و فراواني درگيري و ارتباط با اينترنت در دانشجويان مورد بررسي قرار مي گيرد. تعريف مفاهيم و واژه‌ها : اينترنت: اينترنت را بايد بزرگ‌ترين سامانه‌اي دانست که تا کنون به دست انسان طرّاحي، مهندسي و اجرا گرديده است. اين شبکه‌ي عظيم جهاني، در ابتدا، با انگيزه‌ي همکاري، دسترسي چند سويه
به منابع و مهارت‌هاي محاسباتي، و امکان‌پذيري کار در زمينه‌هاي بين‌رشته‌اي علوم و مهندسي شروع شد (در اواخر سال ۱۹۶۰ ميلادي). تنها از اواسط دهه ۱۹۹۰ است که اينترنت به صورت يک شبکه‌ي همگاني و جهاني درآمده است. وابسته شدن تمامي فعّاليت‌هاي بشر به اينترنت در مقياسي بسيار عظيم و در زماني چنين کوتاه، حکايت از آغاز دوران تاريخي نويني در عرصه‌هاي گوناگون علوم، فن‌آوري و به خصوص در نحوه‌ي تفکّر انسان دارد. اينترنت را مي‌‌شود شبکه اي عظيم متشکّل از ميليون‌ها رايانه مختلف دانست که از شبکه‌هاي متفاوت، با کاربران گوناگون، و داراي علايق و اهداف محاسباتي متعدّد به وجود آمده باشد، ولي در نهايت به صورت يک شبکه‌ي جهان‌شمول واحد و در مقياس جهاني به هم متّصل شده است.
اعتياد: در مورد اعتياد تعاريف گوناگوني وجود دارد اما يک تعريف کلي وجود دارد که مورد توافق سازمانهاي مختلف بهداشتي است و عبارت است از:"يک حالت رواني و گاهگاهي جسمي ناشي از تاثير دارو بر روي يک موجود زنده که لزوما رفتار و واکنشهاي خاص و شخصي را در ارگانيسم ظاهر مي سازد و هميشه همراه با يک کشش مفرط براي مصرف دائمي يا دوره اي آن داروي به خصوص بوده به طوري که شخص بتواند اثرات درماني آماده را تجربه کند و نتواند ناراحتي هاي ناشي از عدم مصرف آن را در خود از بين ببرد". از ديدگاه روانشناسي اعتياد به اينترنت داراي سه فاکتور مي باشد: 1- ميل و احتياج 2- وابستگي 3-گرايش به مصرف بيشتر. اعتياد به اينترنت : اگر چه مفاهيمي مثل اعتياد به تكنولوژي واعتياد به رايانه مورد مطالعه قرار گرفته بودنداما اعتياد به اينترنت اصطلاحي بود که اولين بار توسط يانگ در 1996 معرفي گرديد.اين اختلال با عناوين مختلفي از قبيل
وابستگي رفتاري به اينترنت, استفاده مرضي از اينترنت, استفاده مشکل زا از اينترنت, و... معرفي مي شود.علي رغم پژوهشهاي گسترده در سالهاي اخير در اين زمينه هنوز توافقي بين روانشناسان در زمينه تعريف و اندازه گيري اين اختلال حاصل نشده است. تعريفي که يانگ در سال 1996 ارائه کرد چنين است:"اعتياد به اينترنت را مي توان به نوعي استفاده از اينترنت که بتواند مشکلات روانشناختي, اجتماعي, درسي و يا شغلي در زندگي فرد ايجادکند تعريف کرد.(2) انجمن روانپزشکي آمريکا اعتياد به اينترنت را يک الگوي استفاده از اينترنت که موجب اختلال عملکردي شده و با حالات ناخوشايند دروني در طول يک دوره دو ماهه همراه باشد تعريف کرده و براي تشخيص آن هفت ملاک ارائه کرده است(حداقل 3 معيار در طول 2 ماه) : 1- تحمل 2- علايم ترک 3- زمان استفاده از اينترنت بيش از آنچه که فرد در ابتدا قصد دارد به طول انجامد 4- تمايل مداوم براي کنترل رفتار 5- صرف وقت قابل توجه براي امور مرتبط با اينترنت 6- کاهش فعاليتهاي اجتماعي , شغلي , تفريحي در اثر استفاده از اينترنت 7- تداوم استفاد
ه علي رغم آگهي از آثار منفي آن بررسي متون (پيشينه تحقيق) اعتياد به اينترنت يا وابستگي رفتاري به آن صرف نظر از اينكه يك بيماري يا آسيب رواني يا معضل صرفا اجتماعي باشد، پديده اي مزمن ، فراگير و عود كننده اي است كه با صدمات جدي جسماني ،مالي، خانوادگي و رواني همراه است.(1) محققان دانشگاه فلوريدا در آگوست 2003 با بررسي پديده اعتياد به اينترنت در دانشگاه گزارش دادند كه براي تست اعتياد به اينترنت بايد به 5 سوال پاسخ داد: 1- گذراندن زمان بيش از حد مورد نظر در اينترنت 2- غفلت از ساير مسئوليتها 3- تلاش ناموفق براي كاهش مدت حضور بر روي شبكه 4- ناسازگاري در روابط به علت استفاده از اينترنت 5- اشتياق وتفكر بيش از حد در زمان عدم حضور روي شبكه محققان دانشگاه فلوريدا اين نكات را پس از ارزيابي روانشناختي حضوري و رودرروي 20 داوطلب كه احساس كردند دچار اين مشكل هستند و 17 دانشجو با سطوح مختلف اينترنت بدست آوردن
د.مطابق تحقيقات انجام شده حدود 25 تا 50 درصد از وابستگي به اينترنت در محل كار ايجاد مي گردد.(1) يانگ (1996) كه از پيشگامان تحقيق در مورد اعتياد به اينترنت است به كمك فنون مصاحبه و روش پيمايشي سعي كرده است وجود چنين اختلالي را ثابت كند و تحقيقات و شواهدي هم فراهم آورده است كه حاكي از وجود چنين اختلالي است. او در اين زمينه مي گويد:"مشتركان اينترنت دو گونه اند:مصرف كنندگان وابسته و مصرف كنندگان غير وابسته.وابسته ها از اينترنت براي برقراري ارتباط اجتماعي و ارتباط با غريبه ها و تبادل افكار با آنان استفاده مي كنند در حالي كه غير وابسته ها هدفشان جمع آوري اطلاعات است". تحقيقات دانشگاه هرت فورد شاير برروي اينترنت نشان مي دهد كه معتادان به اينترنت
عمدتا مذكر، درونگرا و افسرده اند و تحقيقات شركت تحقيقات تكنولوژيك جورجيا ، سن معتادان به اينترنت را زير 4/28 سال نشان مي دهد. پژوهشي در سال 1383 در دانشگاه فردوسي مشهد تحت عنوان زمينه يابي اعتياد به اينترنت انجام پذيرفت (6).در اين پژوهش نمونه اي به حجم 120نفر از دانشجويان دو دانشكده علوم پايه و علوم تربيتي انتخاب گرديدند و پرسشنامه (ISS) روي اين افراد انجام شد و داده هاي جمع آوري شده با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون T مورد بررسي قرار گرفت .نتايج نشان دادند كه از نظر ميزان استفاده از اينترنت و اعتياد به آن ميان دانشجويان دختر و پسر دو دانشكده تفاوت معناداري وجود دارد .بدين گونه كه دردانشكده علوم پايه دختران و در دانشكده علوم تربيتي پسران زمينه هاي اعتياد به اينترنت بيشتري را نشان مي دادند . هد‌ف‌ها و فرضيه‌ها (Objectives & Hypotheses) هدف كلي (General Objective): زمينه يابي نوع رفتارهايي كه شاخص اعتياد به اينترنت در دانشجويان مقاطع تحصيلي كارشناسي و كارشناسي ارشد دانشگاه علوم بهزيستي است هدف‌هاي ويژه (اختصاصي) (Specific Objectives) : 1- بررسي شيوع اعتياد به اينترنت در
دانشجويان دوره هاي کارشناسي و کارشناسي ارشد . 2- بررسي شدت رفتارهايي كه شاخص اعتياد به اينترنت در دانشجويان هستند . هدف‌هاي كاربردي (Applied Objectives) : اين پژوهش به بررسي پديده اعتياد به اينترنت در دانشجويان دانشگاه علوم بهزيستي مي پردازد.با توجه به اينکه چنين پژوهشي براي نخستين بار در دانشگاه انجام مي شود نتايج حاصل از آن جهت: الف- شناسايي و کسب اطلاع از فراواني و شيوع اين پديده در دانشگاه ب- کمک به برنامه ريزي هاي آتي در جهت بهبود امکانات و تسهيلات دانشگاه براي استفاده دانشجويان از اينترنت ج- به دست دادن اطلاعاتي جهت برنامه ريزي هاي آموزشي و فرهنگي و نيز اطلاع رساني در جهت آگاه سازي دانشجويان از مضرات و معضلات ناشي از اين پديده د-
آگاهي از نحوه و ميزان استفاده دانشجويان دانشگاه از اينترنت فرضيه‌ها يا پرسشهاي پژوهش (Hypotheses/ Questions Research) : 1- آيا ميان اعتياد به اينترنت و جنسيت افراد رابطه وجود دارد؟ 2- آيا ميان اعتياد به اينترنت و مقطع تحصيلي افراد رابطه وجود دارد؟ 3- آيا ميان اعتياد به اينترنت و مقطع تحصيلي به تفکيک جنسيت رابطه وجود دارد؟ اطلاعات مربوط به نوع مطالعه، روش اجرا و انتخاب نمونه نوع مطالعه (Type of Study) : زمينه يابي با استفاده از پرسشنامه خلاصه روش اجراي طرح : (Summary of Methodology) اطلاعات با استفاده از پرسشنامه زمينه يابي اعتياد به اينترنت جمع آوري مي شود. اين پرسشنامه تلفيقي از سوالات آزمون (ISS) و سوالاتي محقق ساخته ( با نظارت و راهنمايي دكتر هادي بهرامي) است .پرسشنامه فوق داراي 30 سوال بوده که 4 سوال ابتدايي اظلاعاتي را از مدت استفاده از اينترنت, متوسط ساعات استفاده از اينترنت در هفته, بيشترين قسمت مورد استفاده در اينترنت, و مکانهايي که فرد در
انجا از اينترنت استفاده مي کند بدست مي دهد. از سوال 25 الي 30 هم از نحوه استفاده و تاثير استفاده از اينترنت بر عملکرد فعلي فرد سوال شده است.25 سوال آخر پرسشنامه به صورت مقياس ليکرت نمره گذاري مي شود .("هرگز" 1 نمره, "به ندرت" 2 نمره, "گاهي" 3 نمره, "اغلب" 4 نمره, "هميشه" 5 نمره ). مجموع نمرات فرد در مجموع مد نظر قرار مي گيرد. پرسشنامه نيز اطلاعاتي در مورد جنسيت فرد, مقطع و رشته تحصيلي, سکونت يا عدم سکونت در خوابگاه را به دست مي دهد. براي بررسي روايي اين پرسشنامه از 5 نفر از استادان گروه نظر خواهي شده و همچنين براي بررسي پايايي، اين پرسشنامه در دو نوبت بر روي يك گروه نمونه 10 نفره انجام مي شود. سوالات پرسشنامه به صورت مقياس ليكرت درجه بندي شده است تا شدت اعتياد به اينترنت نيز مورد بررسي قرار گيرد. داده هاي جمع آوري شده با استفاده از آزمون آماري مناسب و نيز نرم آفزار spss مورد تجزيه و تحليل قرار خواهد گرفت. جمعيت (Research
Population) : جمعيت مورد نظر ما در اين پژوهش تمامي دانشجويان دختر و پسر دوره هاي كارشناسي و كارشناسي ارشد در سال تحصيلي 85-84 دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي مي باشند . روش نمونه‌گيري (Sampling Procedures) : به دليل اينكه جامعه آماري مان جامعه اي ناهمگون است مناسب ترين روش جهت نمونه گيري روش "نمونه گيري طبقه اي " است.در اين روش واحد هاي جامعه مورد مطالعه در طبقه هايي كه از نظر صفت متغير همگن تر هستند گروه بندي مي شوند، تا تغييرات آنها در درون گروه ها كمتر شود.پس از آن از هر يك از طبقه ها تعدادي نمونه انتخاب مي شود. در اين پژوهش جامعه مورد مطالعه را به 4 طبقه (بر حسب متغير هاي جنسيت و مقطع تحصيلي) تقسيم كرده و از هر طبقه متناسب با تعداد افراد ، حجم نمونه مورد نظرمان را انتخاب
كرديم. حجم نمونه و روش محاسبه آن (Sample Size) : طبقات تشكيل دهنده جامعه آماري (تعداد كل جامعه آماري 900 نفر) بر حسب متغيرهاي تحقيق: 1- دختران دوره كارشناسي (445 نفر) 2- پسران دوره كارشناسي (192 نفر) 3- دختران كارشناسي ارشد (155 نفر) 4- پسران كارشناسي ارشد (127 نفر) با توجه به اينكه نمونه اي به حجم 200 نفر مد نظر ماست، با قرار دادن تعداد افراد هر طبقه در فرمول مربوطه و متناسب با حجم جامعه تعداد افراد برگزيده از هر طبقه به صورت زير محاسبه گرديد: 1- طبقه اول :96 نفر 2- طبقه دوم : 42 نفر 3- طبقه سوم : 34 نفر 4- طبقه چهارم : 28 نفر مجموعا نمونه اي به حجم 200 نفر براي انجام پژوهش انتخاب گرديد. نحوه جمع‌آوري داده‌ها (Data Collection) حجم نمونه از هر طبقه با توجه به تعداد افراد آن طبقه انتخاب و پرسشنامه
(پرسشنامه ذكر شده در بند 3-2 ) روي آنها اجرا گرديد. با توجه به اينكه حجم طبقات تشكيل دهنده نمونه مساوي نبودند نمونه هاي انتخابي از اين طبقات هم به يك نسبت تعيين نشدند. داده هاي جمع آوري شده با توجه به مقياس ليكرت كمي سازي شده و مورد تجزيه و تحليل قرار خواهند گرفت. تجزيه و تحليل داده‌ها و نتايج (Data Analysis) : داده هاي جمع آوري شده با استفاده از نرم افزار spss مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت.
شود. در اين پژوهش جامعه مورد مطالعه را به 4 طبقه (بر حسب متغير هاي جنسيت و مقطع تحصيلي) تقسيم كرده و از هر طبقه متناسب با تعداد افراد ، حجم نمونه مورد نظرمان را انتخاب كرديم. حجم نمونه و روش محاسبه آن (Sample Size) : طبقات تشكيل دهنده جامعه آماري (تعداد كل جامعه آماري 900 نفر) بر حسب متغيرهاي تحقيق: 1- دختران دوره كارشناسي (445 نفر) 2- پسران دوره كارشناسي (192 نفر) 3- دختران كارشناسي ارشد (155 نفر) 4- پسران كارشناسي ارشد (127 نفر) با توجه به اينكه نمونه اي به حجم 200 نفر مد نظر ماست، با قرار دادن تعداد افراد هر طبقه در فرمول مربوطه و متناسب با
حجم جامعه تعداد افراد برگزيده از هر طبقه به صورت زير محاسبه گرديد: 1- طبقه اول :96 نفر 2- طبقه دوم : 42 نفر 3- طبقه سوم : 34 نفر 4- طبقه چهارم : 28 نفر مجموعا نمونه اي به حجم 200 نفر براي انجام پژوهش انتخاب گرديد. نحوه جمع‌آوري داده‌ها (Data Collection) حجم نمونه از هر طبقه با توجه به تعداد افراد آن طبقه انتخاب و پرسشنامه (پرسشنامه ذكر شده در بند 3-2 ) روي آنها اجرا گرديد. با توجه به اينكه حجم طبقات تشكيل دهنده نمونه مساوي نبودند نمونه هاي انتخابي از اين طبقات هم به يك نسبت تعيين نشدند. داده هاي جمع آوري شده با توجه به مقياس ليكرت كمي سازي شده و مورد تجزيه و تحليل قرار خواهند گرفت. تجزيه و تحليل داده‌ها و نتايج (Data Analysis) : داده هاي جمع آوري شده با استفاده از نرم افزار spss مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت.
