بخشی از مقاله
چکیده
هدف از انجام پژوهش حاضر، رابطه ویژگی های شخصیتی با اضطراب امتحان در دانشجویان دختر مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر در سال تحصیلی 1394-95 بود. روش این پژوهش، توصیفی- همبستگی و جامعه آماری این پژوهش شامل تمام دانشجویان دختر کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر در سال تحصیلی 1394-95 به تعداد 740 نفر بود. حجم نمونه در پژوهش حاضر با توجه به جدول مورگان 256 نفر تعیین شد که با روش تصادفی از بین تمام دانشجویان دختر کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر انتخاب شدند . ابزارهای مورد استفاده در پژوهش حاضر، شامل پرسشنامه پنج عامل شخصیت نئو و پرسشنامه اضطراب امتحان ساراسون بود.
پس از جمع آوری پرسشنامه ها و استخراج داده های خام، تجزیه و تحلیل داده های حاصل از این پژوهش توسط نرم افزار - SPSS - ویرایش 20 با استفاده از روش های آمار توصیفی، تحلیل رگرسیون و همبستگی پیرسون صورت گرفت . نتایج تحلیل نشان داد، از میان ابعاد شخصیت مولفه های توافق پذیری - - -0/19 و تجربه گرایی - - -0/15 با اضطراب امتحان رابطه معنادار دارد - . - p<0/05 از طرفی نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که مولفه توافق پذیری و مسئولیت پذیری توانایی پیش بینی اضطراب امتحان دانشجویان دختر را دارند - . - p<0/05 بنابر یافته های پژوهش حاضر به نظر لازم می رسد که در درمان اضطراب امتحان دانشجویان، می بایست به ویژگی های شخصیتی آنها توجه کافی داشت تا فرایند درمان این افراد تسریع گردد.
کلمات کلیدی : اضطراب امتحان، ویژگی های شخصیتی، دانشجویان دختر.
مقدمه
اضطراب به منزله بخشی از زندگی هر انسان، در همه جوامع، به عنوان پاسخی مناسب و سازگار تلقی می شود . فقدان اضطراب یا اضطراب بیمار گونه ممکن است فرد را با مشکلات و خطرات زیادی مواجه سازد . اضطراب در حد متعادل و سازنده فرد را وادار می سازد که برای انجام امور خود، به موقع و مناسب تلاش کند و بدین ترتیب، زندگی خود را با دوام تر و بارورتر سازد - لشکری پور، بخشانی و سلیمانی، . - 1384 یکی از انواع اضطراب ها، اضطراب امتحان است که وقتی مقدار آن از حد مطلوب فراتر می رود به احتمال قوی یادگیری و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان را تحت الشعاع قرارداده و باعث می شود تا بخش زیادی از منابع و استعدادهای بالقوه انسانی اقتصادی جامعه تلف شود - بیابانگرد، . - 1386
اضطراب امتحان اصطلاحی کلی است که به نوعی از اضطراب با هراس اجتماعی خاص اشاره دارد که فرد را درباره توانایی هایش دچار تردید می کند و پیامد آن کاهش توان مقابله با موقعیت هایی مانند موقعیت امتحان است، موقعیتهایی که فرد را در معرض ارزشیابی قرارمی دهند و مستلزم حل مشکل یا مسئله هستند، در واقع اضطراب امتحان نوعی ارزشیابی است، به این معنی که با توجه به مرحله بروز آن، ارزیابی خود تهدید سازی از موقعیت آزمون است، اضطراب امتحان در شرایط شناختی نابهنجار - مانند ادراک های نگران کننده و افکار نامربوط به امتحان - در برابر استرس زاهای تحصیلی بروز می کند . این پاسخ های نابهنجار به موقعیت های بسیار فشار زا، به کاهش در عملکرد کاهش حافظه فعال می انجامد - حیدری، احتشام زاده و حلاجانی، . - 1388
با توجه به تغییرات فیزیولوژیکی که در اثر اضطراب امتحان در افراد اتفاق می افتد، عوامل گوناگونی نظیر ویژگی های شخصیتی با بروز این پدیده می تواند ارتباط داشته باشد - زیدنرٌ، . - 2007 شخصیتٍ بیانگر آن دسته از ویژگی های فرد یا افراد است که شامل الگوهای ثابت فکری، عاطفی و رفتاری آنهاست. این تعریف، تعریف گسترده ای از شخصیت است و موجب می شود که به جنبه های مختلف یک فرد توجه شود. در عین حال، این تعریف، معرف توجه به الگوهای پایدار رفتار و کیفیت درونی فرد است تا بررسی محیطی که این الگوها را تحت نظم آورده است . نظام مورد بررسی ما شامل تفکر، عواطف و رفتارهای بیرونی - قابل مشاهده - است به ویژه، ارتباط این سه جنبه با یکدیگر در ساختن شخصیتی بی مانند و منحصر به فرد در روان شناسی شخصیت بسیار با اهمیت است - اوزر و ماتینزَ،. - 2006
عوامل گوناگونی بر شکل گیری شخصیت افراد تاثیرگذارند، اما نتیجهگیری کلی در این مورد بدین صورت است که هم محیط و هم وراثت در تعیین شخصیت افراد نقش دارند . هر فرد با مجموعه ای از قابلیت ها و ظرفیت ها به دنیا می آید، اما این محیط اوست که تعیین می کند این قابلیت ها به چه میزانی شکوفا شده و به ظهور برسند و تعامل این دو عامل شخصیت خاصی را در فرد پایه ریزی می کند - پورشهریار و همکاران، . - 1389 مدل پنج عامل بزرگ شخصیت در سالهای اخیر به عنوان روی آوردی پرطرفدار و قدرتمند برای مطالعه ویژگی های شخصیتی، مورد توجه بسیاری از روانشناسان قرار گرفته است. این مدل بر این باور است که انسان موجودی منطقی است که می تواند شخصیت و رفتار خویش را توجیه کند - مک کری و کاستا، 1996؛ نقل از حسینی و لطیفیان،. - 1388 بر طبق دیدگاه پنج عاملی شخصیت، توصیف شخصیت را می توان به وسیله پنج عامل قوی توضیح داد .
این پنج عامل با عناوین روان نژندی - - N، برون گرایی - E - ، گشودگی به تجربه - O - ، توافق پذیری - A - و مسوولیت پذیری - C - معرفی می شوند - گروسوُ و همکاران، . - 2008برای تعیین برون گرایی، کاستا و مک کری - 1992 - رگههای گروه گرایی، قاطع بودن، فعالیت، هیجان خواهی و هیجانهای مثبت را مورد توجه قرار می دهند. مقبولیت به وسیله از خودگذشتگی مشخص می شود، افراد دارای این ویژگی متواضع، گرم، همدل و نیک اندیش هستند و در مواجه با رویدادهای زندگی سازش پذیر و منعطف اند - نقل از حسینی و لطیفیان، . - 1388 فرد وظیفه مدار، کارآمد، مرتب و مسئول است، نظم و دقت زیادی در انجام امور دارد، قابل اطمینان است و در انجام تکالیفی که به او محول می شوند، از هیچ تلاشی فروگذاری نمی کند.شخص دارای ویژگی نوروز گرایی، ناراحت، دارای مزاج منفی و مستعد ابتلا به افسردگی است - شیمیزوتانیٌ و همکاران،. - 2008
نوروزگرایی با خشم، اضطراب و افسردگی همراه است . عامل گشودگی نسبت به تجربه با خردمندی، گشودگی در مقابل افکار جدید، رغبت های فرهنگی، بازخوردهای تربیتی و خلاقیت مرتبط است . فرد دارای این ویژگی درباره جهان درو ن و بیرون کنجکاواست، زندگی وی از تجربه غنی است و تمایل به پذیرش عقاید جدید وارزشهای غیر متعارف دارد. برون گرایی با ویژگی هایی همچون : خون گرم، فعال، پرحرف، اجتماعی، فرد-مدار، خوش بین و مهربان شناخته می شود. در انتها موافقت با ویژگی هایی چون خوشقلب، خوش خلق، قابل اعتماد، دارای حس همکاری، باگذشت، خوش باور و مصمم شناخته می شوند - حسینی نسب،پورشریفی و محمدی،. - 1388حال با توجه به نقش شخصیت در سازه های مختلف فردی، اجتماعی، ارتباطی و تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان، مساله اصلی پژوهش حاضر این است که آیا ویژگی های شخصیتی با اضطراب امتحان در دانشجویان دوره کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر رابطه دارد؟
روش
روش پژوهش حاضر توصیفی- همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش شامل تمام دانشجویان دختر کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر در سال تحصیلی 1394-95 به تعداد 740 نفر بود. برای تعیین حجم نمونه در پژوهشها از روش های مختلفی استفاده می شود. یکی از پرکاربرد روش ها فرمول و جدول مورگان - - 1970 میباشد. با توجه با اینکه حجم جامعه - دانشجویان دختر کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر - برابر با 740 بود، حجم نمونه با توجه به جدول مورگان 256 نفر تعیین شد. در این پژوهش جهت انتخاب حجم نمونه از روش تصادفی استفاده شد. بدین صورت که با مراجعه به دانشکده های دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر و شناسایی دانشجویان دختر کارشناسی ارشد، تعداد 256 نفر از آنها به تصادف انتخاب گردید. سپس پرسشنامه های ابعاد شخصیت نئو و اضطراب امتحان ساراسون جهت پاسخگویی به آنان ارائه شد.
در این پژوهش از ابزارهای زیر استفاده شده است:
پرسشنامه 5 عامل شخصیت نئو: یکی از آزمون های شخصیتی است که بر اساس تحلیل عوامل ساخته شده است و از جدیدترین ابزارها در زمینه شخصیت است که توسط مک کری و کوستا در سال 1985 تحت عنوان پرسشنامه شخصیتی NEOمعرفی شد. فرم تجدید نظر شده این پرسش نامه توسط همان مولفین تحت عنوان فرم تجدید نظر شده پرسشنامه شخصیتی نئو ارایه شده است. نسخه تجدید نظر شده پرسشنامه شخصیتی نئو - NEO-PI-Rکاستا و مک کرا , . - 1992 پرسشنامه در 240 عبارت، به منطور اندازه گیری پنج عامل یا حیطه اصلی روان نژندی، برونگرایی،انعطاف پذیری، دلپذیر بودن و مسئولیت پذیری طراحی شده است.
مک کرا و کاستا - 1985 - هر یک از این پنج عامل را به شش جنبه خاص تقسیم کرده اند، هر جنبه رگه های ویژه یا ابعادی را نشان می دهد که تشکیل دهنده پنج عاملی شخصیت هستند . مثلا برون گرایی با شش جنبه تعیین می شود که عبارتند از: سطح فعالیت، جرأت ورزی، علاقه به تفریح، دارای هیجانهای مثبت، اجتماعی بودن و خون گرمی. این پرسشنامه در ایران توسط خرمایی - 1385 - ترجمه، انطباق و هنجاریابی شده است.پاسخنامه این پرسشنامه بر اساس مقیاس لیکرتیکاملاً - مخالفم، مخالفم، بی تفاوت، موافقم و کاملاً موافقم - تنظیم شده است. نمره گذاری فرم کوتاه این پرسشنامه یعنی NEO-FFI در تمام مواد یکسان نیست. به این معنی که در نمره گذاری
