بخشی از مقاله
چکیده
هدف از انجام این پژوهش بررسی رابطه بین اعتیاد به اینترنت - بازی های آنلاین و شبکه های اجتماعی - با سلامت روانی دانش آموزان دختر و پسر سال سوم متوسطه شهرستان بروجرد بوده است. این پژوهش از جمله پژوهش های توصیفی Bمقایسه ای است. جامعه آماری مورد مطالعه شامل کلیه دانش آموزان دختر و پسر مقطع سوم متوسطه شهرستان بروجرد به تعداد 3418 نفر بوده است. روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای و حجم نمونه بر اساس فرمول حجم نمونه استاندارد کوکران 624نفر بوده که از این تعداد 312نفر دختر 312 نفر پسر بودند. بعد از توزیع پرسشنامه اعتیاد به اینترنت، 47 نفر دختر و53 نفر پسر دارای اعتیاد به اینترنت تشخیص داده شدند، جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روشهای آماری ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است. بر اساس یافتههای کلی به دست آمده از این پژوهش، اعتیاد به اینترنت باعث کاهش سلامت روانیکلّی افراد مورد مطالعه شده است، ودر دو مولفه ی سلامت روانی - اضطراب،افسردگی - با اعتیاد به اینترنت رابطه معنا دار آماری نشان داده شده است.ولی رابطه بین میزان اعتیاد به اینترنت با مولفه اول سلامت روانی - عملکرد جسمانی - و مولفه چهارم سلامت روانی - سازگاری اجتماعی - تایید نشده است .
کلمات کلیدی: اعتیاد به اینترنت ،دانش آموزان ، سلامت روانی
-1مقدمه
امروزه، در عصر ارتباطات، اینترنت جزء یکپارچه ای از زندگی مدرن شده است و رشد قابل توجه آن غیر قابل انکار است. صرفاً نداشتن اطلاعات، جهل و کمسوادی محسوب نمیشود، بلکه ناتوانی در استفادهی صحیح از فن آوریهای جدید اطلاعاتی و پردازش اطلاعات نیز نوعی جهل محسوب میشود. در حالی که بیش تر افراد از اینترنت بدون آثار منفی استفاده می کنند، در برخی از افراد این استفاده تبدیل به سوء استفاده شده و مشکلاتی را در زندگی شان به وجود می آورد. خانواده-هایی که نتوانند نظارت معقول و مناسبی در زمینهی جنبههای آسیبزای دنیای رسانههای دیجیتالی و به خصوص رایانه و اینترنت داشته باشند، با خطر از دست دادن سلامت روانی اعضای خانواده روبهرو خواهند شد - جعفری وهمکاران ،1391، ص 4، . - [2]
کاپلان1 در سال - 2002 به نقل از جعفری و همکاران[2]، صص - 70-71، اعتیاد به اینترنت را چنین تعریف کرده است: نوعی استفاده از اینترنت که بتواند مشکلات روان شناختی، اجتماعی، درسی ویا شغلی در زندگی فرد ایجاد کند و رایج ترین اصطلاح اعتیاد به اینترنت این است که نوعی وابستگی رفتاری به اینترنت ایجاد می کند. ملاکهای عمده اینترنت که باید حداقل به مدت 20 ماه ادامه داشته باشد عبارت اند از: ایجاد تحمل، علایم نشانگان - سندرم - ترک - مانند لرز، لرزش، اضطراب، افکار تکراری راجع به اینترنت، خیال پردازی و رؤیا دیدن راجع به اینترنت، حرکات ارادی و غیر ارادی انگشتان - ، اجبار به استفاده از اینترنت به منظور کاهش یا جلوگیری از علایم ترک، استفاده بیش از مدتی که قصد استفاده دارد، کاهش فعالیتهای اجتماعی، شغلی و تفریحی و خطر از دست دادن شغل، تحصیل وفرصتهای کاری به دلیل استفاده بیش از اندازه از اینترنت.
سازمان بهداشت جهانی در سال 1986 تعریفی از سلامت روانی را ارائه داد: سلامتی گسترده وسیعی است جهت توانمند ساختن فرد یا گروه که از یک طرف موجب واقعیت بخشیدن به آمال و آرزوها و ارضاء نیازها و از ف دیگر باعث تغییردادن محیط یا مقابله با محیط میشود بنابراین طبق تعریف فوق، به نظر میرسد که سلامتی منبعی برای زندگی روزمره است نه به عنوان وسیله ای برای زندگی؛ یک مفهوم کاربردی و مثبت است که علاوه بر تاکید برتوانایی جسمانی افراد بر منابع فردی و اجتماعی آنان نیز تاکید میورزید - بوجاری، 1388، به نقل از گراوند،1390، ص . - [7 ]236 اورزاک[21] - 1999 - 1 ، اعتیاد به اینترنت را نوعی اختلال می داند که فرد صفحه رایانه را جذاب تر از واقعیت زندگی روزمره می بیند. به نظر او، هرکسی که رایانه دارد، در معرض اعتیاد است، ولی افراد خجالتی، تنها و بی حوصله آسیب پذیری بیش تری دارند. گفته می شود اینترنت اعتیادآور است،زیرا می تواند در استفاده کننده حالتهای سرخوشی و سر حالی به وجود آورد2؛ یعنی حال او را از آن چه که هست بهتر کند. این ویژگی یعنی ایجاد حالت سرخوشی می تواند از اینترنت یک تابلوی تمام عیار از یک اعتیاد رفتاری به وجود آورد. یعنی با استفاده کردن، سرخوشی وسرحالی ودر صورت استفاده نکردن، حالتهای خماری، محرومیت، افسردگی وتحریک پذیری را ایجاد کند.
در صورت ادامهاستفاده نیز تأمین همان میزان سرخوشی، زمان استفاده بیش تری از اینترنت را می طلبد. حجم رو به رشدی از تحقیقات صورت گرفته - فنچل3،2003، [13] ؛ لیم4،2004، - [18] پیرامون اعتیاد مجازی که حکایت از آن دارد که اختلال اعتیاد مجازی نوعی اختلال روانشناختی- اجتماعی است و از ویژگیهای آن کنارهگیری از دیگران، اختلالات عاطفی، و از هم گسیختگی روابط اجتماعی میباشد. پدیده اعتیاد مجازی، همزمان با افزایش دسترسی روزانه مردم به منابع آنلاین در اینترنت شایعتر میشود. وب سایتها هرچند دارای منابع غنی و سرگرم کننده هستند اما وقتی که میزان استفاده به حالت افراط برسد، منافع، تبدیل به آسیب میشود. مطالعات نشان داده است که 14 درصد از کاربران اینترنت، جزء کاربران آسیب شناسانه اینترنت هستند که دچار علائم رفتارهای وسواسی، حالت روان شیدایی، افسردگی و جزء اینها هستند. - به نقل از معیدفر، حبیب پور و گنجی، 1387، ص - [8]22 .مطالعات اخیر نشان میدهد که استفاده نامناسب از اینترنت، سبب احساس ناکامی، تنهایی، اضطراب و به طورکلی کاهش سلامت روانی میشود. فیروزبخت، 1380،و علیوردی نیا، - 1384 به نقل از خاکپور،. - [3] 1390 این روند شرایطی را فراهم میکند که انسان را در معرض اختلالهای روان شناختی و بیماریهای جسمانی متعدد قرار میدهد.
بنابراین، ره آورد دنیای پیشرفته کنونی در آغاز هزاره سوم از خود بیگانگی بیش تر برای انسان امروز است. مجموعه این علائم در طول زمان تابلویی از یک بیماری روان شناختی را ترسیم میکنند و کارکرد فردی و اجتماعی فرد را مختل ساخته و عذاب همیشگی را نصیب انسان میکند؛ به این ترتیب انسان با وضعیت نامطلوبی از سلامت روانی مواجه است - به نقل از منیرپور، خوسفی و یعقوبی، . - [9]1389 جاذبه بازی های رایانه ای در بین کودکان و نوجوانان موجب بروز بسیاری از مشکلات ذهنی ، فیزیکی و اجتماعی شده است. این اثرات عبارت است از : تحریک خشم و خشونت ، چاقی ، صرع ، انزوای اجتماعی و دیگر اسیب های روانی و فیزیکی است. - به نقل از زمانی و هدایتی - [25] ، بین دانش آموزانی که به این بازی ها نمی پردازند و انهایی که زیاد می پردازند از نظر خصومت ، جسمانی کردن و اضطراب تفاوت معنا داری وجود دارد - قطریفی و همکاران 1385 - ،[ 6 ] - ، در بعد روان شناختی تاثیر بازی های رایانه ای سبب رفتار های پرخاشگرانه ، اعتیاد به رایانه ، افسردگی ،گوشه گیری و اضطراب، و کاهش سطح بهداشت روان می شود - کرکمر1 و همکاران،[15 ]، آندرسن و بوشمن[10]2 ، شری[ 22 ]3 ، .کروت و گراس - [16 ] 4البته باید خاطر نشان کرد که تاثیر بازی های رایانه ای بر سلامت روانی افراد و شدت و اهمیت آن ، به سن ، درجه و شدت خشونت ، مقدار زمان بازی ها، توانایی بیننده و تمیز دنیای خیالی بازی از دنیای واقعی ، توانایی در مهار تمایلات و انگیزه های خود ، چارچوب ارزشی که فرد در آن رشد کرده و یا ارزش های که در متن و محتوای بازی ها هفته است بستگی دارد. - شری، - [22]،
در تحقیق مولر [19] - 2013 - ، بیماران مبتلا به اعتیاد به اینترنت همراه، از سایر بیماران با روان آزردگی بیش تر، برونگرایی پایینتر و همچنین و جدان کمتر پس از کنترل علائم افسردگی مشخص شدند. کائو5 و همکاران،[11] 2007 ، به این نتیجه رسیدند که استفاده مفرط از اینترنت، تأثیر سوئی روی بهداشت روانی دانشجویان داشته است. لی وهمکاران[17 ] 2001 به مقایسه و یژگیهای روان شناختی، شخصیتی و اجتماعی دانشجویانی که استفاده مفرط از اینترنت داشتند، در مقابل سایر دانشجویان پرداختند. نتایج پژوهشهای آنها نشان داد که میزان افسردگی، اضطراب، افکار خودکشی، بیش فعالی، هراس، ترس اجتماعی، پرخاشگری و خشونت و رفتارهای ضد اجتماعی در دانشجویانی که به اعتیاد اینترنت مبتلا بودند از سایرین بیش تر بود . تاتچر6 و گلام[23 ]2005 در پژوهشی به این نتیجه نتیجه رسیدند که نگرانی اینترنتی هم به و سیله شخصیت کاربران و هم به و سیله عقاید و دیدگاههایی که میتواند منابع کافی را برای حمایت از این فنآوری تحت تأثیر قرار دهد، تشویق می شود.
کیم و همکاران - [14 ]2006 - درپژوهشی به این نتیجه رسیدند که میزان افسردگی، اضطراب و هراس و ترس اجتماعی در دانشجویانی که به اعتیاد اینترنت دچارند بیشتر است . کاپلان - [12 ]2002 - در پژوهشهای علمی خود به این نتیجه دست یافتند که دانشجویانی که به اعتیاد اینترنت مبتلا هستند، در مقایسه با دانشجویانی که اعتیاد به اینترنت ندارند، بهزیستی روانی و اجتماعی کمتری دارند . یانگ و راجرز - [24 ] 1998 - در پژوهشی با عنوان، رابطه بین افسردگی و اعتیاد اینترنتی، دریافتند که اعتیاد و خو گیری به اینترنت، عملکرد ضعیف تحصیلی در بین دانشجویان و دانشآموزان، ناسازگاری و اختلاف بین زوجها و کاهش عملکرد کاری در بین کارمندان را به و جود آورد.
تمنایی فر [1 ] - 1392 - ، نشان داد که بین و یژگی شخصیتی از جمله روان رنجور خویی با اعتیاد اینترنتی رابطه و جود دارد. زربخش بحری [5 ] - 1391 - ، در بررسی رابطه بین احساس تنهایی و اعتیاد به اینترنت به این نتیجه رسیدکه، احساس تنهایی و دو حوزه ارتباط با خانواده و نشگانگان عاطفی، همبستگی مثبت و معناداری با اعتیاد به اینترنت دارند. خسروی و همکاران - [4 ] 1390 - ، در پژوهشی به بررسی رابطه اعتیاد به اینترنت با عملکرد خانواده و سلامت روان پرداختند. نتایج نشان داد که، رابطه مثبت معنادار بین نمره کلی سلامت روان و دو زیر مجموعه افسردگی و جسمانی سازی با اعتیاد به اینترنت وجود دارد .
