بخشی از مقاله

مجموعه تعاريفي كه براي برنامه‏ريزي شده است به دست مي‏آيد كه عناصري چون
"تعيين هدف"، "پيش‏بيني كيفيت اجرا"، "تهيه نقشه كار و خط مشي" در تمامي تعاريف ديده مي‏شود يا در اكثر تعاريف. از اين رو مي‏توان برنامه‏ريزي ا تعيين هدف و تبديل آن به نقشه كار و خطمشي و پيش‏بيني كيفيت اجراي عمليات بر اساس نقشه و خطمشي تهيه شده براي رسيدن به هدف ِاز قبل تعيين شده تعريف كرد. [261]
|145| ر

توجه به برخي فرمايشات نوراني معصومان (عليهم‏السلام) ديدگاه برنامه‏اي آنان را
نشان‏مي‏دهد:
1ـ پيامبر فرمود: "يابْن مسعود! إذا علمتَ عملاً فاعْمَلْ بعلمٍ و عقل و اياك أنْ تعمل عملاً
بغير تدبير و علم، فإنّه جلَّ جلالُه يقول: "و لا تكونوا كالتي نقضتْ غزلَها مِن بعد قوةٍ أنكاثا"؛ [262]
اي پسر مسعود! وقتي عملي را انجام مي‏دهي، با علم و عقل انجام بده. مبادا بدون تدبير و آينده‏نگري اقدام كني، زيرا خدا فرمود: "مانند پير زالي نباشيد كه بافته خويش را بعد از محكم نمودن باز مي‏كرد."
2ـ ... مردي خدمت رسول‏اللَّه آمد و عرض كرد: مرا اندرز ده! فرمود: فإنّي أوصيك إذا
همتَ بأمرٍ فتدبّرْ عاقبتَه فإنَّ بك رشداً فاْمضهِو إنَّ بك غَيّاً فانْته ِعنه؛ [263]
به تو وصيت مي‏كنم وقتي به امري همت گماشتي، عاقبت آن را بنگر و ملاحظه كن اگر." در آن رشد و ثمربخشي است، عمل كن و اگر تباهي و بي‏حاصلي است، رها كن
3ـ علي(ع) فرمود: "لا خير في عزم بلا حزم؛ [264]

تصميم بدون دورانديشي بي‏فايده است." كلمه "تدبير" كه در جملات فوق و مشابه آن تكرار مي‏شود در واقع واجد هر سه عنصر نامبرده شده در تعريف برنامه‏ريزي مي‏باشد، چرا كه تدبير يعني تعيين هدف، تهيه نقشه و پيش‏بيني اجرا. از اين رو پيامبر اكرم كه مشوق تدبير در امور است قاعدتاً در حكومت خويش "تدبير" يعني برنامه‏ريزي داشته است.

2ـ هماهنگي
ايجاد موازنه و تطبيق بين وظايف متعددي كه به منظور تأمين هدف مشترك توسط
عناصر مختلف انجام مي‏شود هماهنگي نام دارد. [265] كلمه آهنگ جالب است زيرا هر عنصر سازماني مطابق وظيفه‏اش آهنگي مي‏زند. مانند گروه اركستر كه هر كدام سازي متفاوت با ديگري مي‏زند ولي رهبر اركستر با حركات چوب و با تكيه بر نُت، آنها را


طوري منجسم مي‏كند كه يك صداي دل‏پذير و گوش‏نواز از آن همه اختلاف به گوش برسد؛ گويا يكي هستند. يك مدير و رهبر خوب بايد وظايف مختلف تقسيم شده بين واحدهاي مختلف را همآوا و هماهنگ كند تا همه با يك آهنگ به تحصيل اهداف بپردازند. از پيامبر اكرم(ص) نقل شده است كه بهترين مديران و فرمانروايان كساني هستند كه استعدادها و سليقه‏هاي گوناگون را زير چتر مديريت گرد آورند و بدترين مديران كساني هستند كه مجموعه هماهنگ و همسو را متفرق سازند. [266]

"مركز و محور باش و آسياب امور را به دور خود بچرخان"> [267] و هم فرمود:
"مكان زمامدار و رهبر مانند رشته مهره است كه مهره‏ها را گرد آورده و به هم پيوند
مي‏نمايد. اگر اين رشته بگسلد، مهره‏ها از هم جدا شده و پراكنده مي‏گردند."> [268]
3ـ كنترل و نظارت

ايجاد موازنه و تطبيق بين وظايف متعددي كه به منظور تأمين هدف مشترك توسط
عناصر مختلف انجام مي‏شود هماهنگي نام دارد. [265] كلمه آهنگ جالب است زيرا هر عنصر سازماني مطابق وظيفه‏اش آهنگي مي‏زند. مانند گروه اركستر كه هر كدام سازي متفاوت با ديگري مي‏زند ولي رهبر اركستر با حركات چوب و با تكيه بر نُت، آنها را


طوري منجسم مي‏كند كه يك صداي دل‏پذير و گوش‏نواز از آن همه اختلاف به گوش برسد؛ گويا يكي هستند. يك مدير و رهبر خوب بايد وظايف مختلف تقسيم شده بين واحدهاي مختلف را همآوا و هماهنگ كند تا همه با يك آهنگ به تحصيل اهداف بپردازند. از پيامبر اكرم(ص) نقل شده است كه بهترين مديران و فرمانروايان كساني هستند كه استعدادها و سليقه‏هاي گوناگون را زير چتر مديريت گرد آورند و بدترين مديران كساني هستند كه مجموعه هماهنگ و همسو را متفرق سازند. [266]

 

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید