بخشی از مقاله
چکیده
تحقیق حاضر به مقایسه سبک زندگی تعهدمحور با تأکید اقتصاد مقاومتی میپردازد. بدین منظور نمونهاي متشکل از 300
دانشآموز دختر و پسر مدارس بابلسر در سال 1392 انتخاب شدند و پرسشنامههاي استاندارد بین آنان توزیع و داده هاي جمعآوري شده مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس نتایج حاصل از آزمون t مستقل، فرضیه تحقیق مبنی بر این که سبک زندگی تعهدمحور دختران و پسران نوجوان تفاوت ندارد تأیید گردید. ضمن اینکه، وضعیت سبک زندگی تعهدمحور نوجوانان مورد مطالعه نسبتاً مطلوب است. بر این اساس، به نظر میرسد نوجوانان به عنوان ذخایر آتی انقلاب نقش سازندهاي در اقتصاد مقاومتی خواهند داشت و مقاومت اقتصادي، با توجه به سبک زندگی تعهدمحور قشر نوجوان افزایش خواهد یافت.
واژگان کلیدي: تعهد اجتماعی، سبک زندگی، اقتصاد مقاومتی، نوجوان.
مقدمه
سبک زندگی بخشی از زندگی است که در بردارنده طیف کامل فعالیت هایی است که نوجوانان در زندگی روزمره خود انجام می دهند. بنابراین طیف فعالیت هاي مختلف نوجوانان در هر عرصه از زندگی
می تواند سازنده سبک زندگی آن ها در آن عرصه باشد. اولین بار آلفرد آدلر5 روانکاو اتریشی پایه گذار مکتب روان شناسی فرد، به اهمیت سبک زندگی اشاره کرد. از نظر آدلر، انسان ها دائماً براي هدف هاي خیالی و آرمانی تلاش می کنند. این که چگونه در زندگی روزمره خود سعی می کنیم به این اهداف برسیم آدلر با مفهوم سبک زندگی پاسخ می دهد. از نظر آدلر هدف نهایی و اساسی هر یک از ما برتري یا کمال است، ولی ما از طریق الگوهاي رفتاري متفاوتی سعی می کنیم به این هدف برسیم. هر کدام از ما این تلاش را به صورت متفاوتی نشان می دهیم. در واقع ما الگوي منحصر به فردي از خصوصیات، رفتارها و عادت ها را
پرورش می دهیم که آدلر آن را سبک زندگی نامید. هر کاري که انجام می دهیم به وسیله شیوه زندگی
-1
همایش ملی نقش سبک زندگی در اقتصاد مقاومتی
2
منحصر به فرد ما شکل می گیرد و مشخص می شود. همچنین سبک زندگی تعیین می کند که به کدام
جنبه هاي محیط توجه کنیم یا آن ها را نادیده بگیریم و چه نگرش هایی داشته باشیم. سبک زندگی، تابع هدف زندگی است. هر هدفی که براي زندگی معین کنیم یک شیوه زندگی را براي ما ایجاد
می کند(سیدمحمدي،.(1390
تحقیقات نشان داده است، سبک زندگی مانند طبقه یا قومیت به انسان معنی یا حس هویت میدهد. در
واقع سبک زندگی، همگرایی و واگرایی پدید میآورد؛ یعنی کسانی که سالها مانند هم زیستهاند آرام آرام
مانند هم فکر میکنند و حساسیت و علاقههایی مشترك خواهند داشت. این همگرایی به موضعگیريها و قضاوتهاي اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی یکسان خواهد رسید. نوجوانان که هنوز هویت فکري، فرهنگی و
اجتماعیشان در حال شکلگیري است سبک زندگی خود را ایجاد میکنند. آنان متأثر از باورها و ارزشهاي
حاکم بر جامعه هستند و هویت خود را شکل میدهند. در واقع نوجوانان با انتخاب اهداف، باورها و
ارزشهاي حاکم بر جامعه، سبک زندگی خود را تعیین میکنند. همچنین نوجوانان با انتخاب ارزشها و باورها، هویت اجتماعی خود را شکل میدهند و روابط اجتماعی آنان بر این اساس تشکیل و سبک زندگی اجتماعی آنان ایجاد میگردد و نهایتاً به تعهد اجتماعی میرسد. تعهد اجتماعی باعث افزایش اعتماد اجتماعی و افزایش احساس امنیت اعضاي جامعه و کاهش ناهماهنگی نوجوان و در نهایت ثبات رفتار اعضاي جامعه
میشود و این مهم در شرایط اجتماعی، فرهنگی و اقتصادي جامعه تأثیرگذار است(شریفی، .(1391
در رابطه با تأثیرات اقتصادي نوجوانان، از آنجا که نوجوانان آیندهسازان یک کشور محسوب میشوند، شکلگیري درست سبک زندگی آنان بهویژه در چارچوب تعهد اجتماعی میتواند اثرات قابل ملاحظهاي بر مقاومت آتی اقتصادي داشته باشد. در واقع اقتصاد مقاومتی رابطه تنگاتنگی با سبک زندگی تعهدمحور دارد و ارتقاي سبک زندگی مبتنی بر تعهد اجتماعی میتواند مقاومت اقتصادي را افزایش دهد. در این راستا، تحقیق
حاضر به بررسی سبک زندگی تعهدمحورانه نوجوانان و تأثیر آن بر مقاومت اقتصادي میپردازد. در این ارتباط
فرضیههاي مورد بررسی در این پژوهش به شرح زیر است:
-1 سبک زندگی تعهدمحور دانشآموزان بالاتر از میانگین است.
-2 سبک زندگی تعهدمحور بین دختران و پسران نوجوان متفاوت است.
براي آزمون فرضیههاي فوق نمونهاي متشکل از دانشآموزان دختر و پسر انتخاب شده و با بهکارگیري روشهاي آماري، سبک زندگی تعهدمحور آنان به تفکیک جنسیت، بررسی و مقایسه شده است. در ادامه ابتدا مبانی نظري در رابطه با دوران نوجوانی، سبک زندگی به تفکیک جنسیت و تعهد اجتماعی و سبک زندگی
تعهدمحورانه در اقتصاد مقاومتی ارائه میشود. سپس پیشینه تحقیق، روشهاي پژوهش، تجزیه و تحلیل
دادههاي پژوهش و بحث و نتیجه گیري بیان میشود.
همایش ملی نقش سبک زندگی در اقتصاد مقاومتی
3
مبانی نظري
دوران نوجوانی به عنوان یک مرحله اجتماعی، شناختی و هیجانی تلقی میشود. در این دوره شخص براي
ایفاي نقش در اجتماع آینده آماده میشود. در مرحله اجتماعی شدن، نوجوانان با ارتباط برقرار کردن با همسالانشان از والدین فاصله میگیرند. در واقع دوستیها از عوامل مؤثر در اجتماعیسازي نوجوانان و ابزار
مهم براي یادگیري مهارتهاي اجتماعی شمرده میشود. همچنین این مهارتها، نقش محوري در جستجوي
نوجوان براي کسب خودآگاهی و خودشناسی ایفا میکند. نوجوانان کمسال کم کم با انتخاب یک یا چند
دوست صمیمی گروه کوچک دوستان را تشکیل میدهند. معمولاً این دوستان صمیمی در ابتداي کار، همجنس
نوجوان هستند. هنگامی که نوجوانان وقت کمتري را با اعضاي خانواده میگذرانند همسالان به طور فزایندهاي بااهمیت میشوند. در واقع در طول نوجوانی همکاري و تأیید متقابل و افزایش حساسیت نسبت به نیاز
دوستان بیشتر است و نوجوانان به احتمال زیاد تسلیم فشار همسالان براي رفتار ضد اجتماعی میشوند. با این حال اغلب فشارهاي همسالان با ارزش بزرگسالان در تعارض نیستند. در واقع نوجوانان با کسب مهارتهاي
بینفردي و ارتباطات عاطفی مناسب، مشکلات کمتري در این دوره رشد خواهند داشت و این مهارتها و
ارتباطات، تعهد اجتماعی را در آنان شکل میدهد(برك1، .(1388
هر فردي عضو گروه و جامعهاي است و به خاطر این عضویت هنجارها و ارزشهایی را میپذیرد و اصولی را رعایت میکند و در جامعه نقشهایی را میپذیرد. وقتی افراد در موقعیتهاي خود در گروه قرار گرفتند و در آن موقعیتها انتظارات دیگران را برآورده کردند، یعنی از چیزهایی به خاطر دیگران صرفنظر
نمودند و یا چیزهایی را به دیگران دادند، آنگاه به نقش خود عمل کردهاند و در مقابل انتظار دارند که دیگر
اعضاي گروه نیز خود را موظف بدانند تا در آینده نقش خود را ایفا نموده و انتظارات آنان را برآورده کنند. در این ارتباط نیازهاي نوجوانان و استقلالطلبی آنان از خانواده موجب میشود که با دیگران روابط اجتماعی بیشتري برقرار کنند و براي برقراري روابط اجتماعی، عضویت در گروههاي اجتماعی و رعایت قواعد برقراري
ارتباط بین اعضاي گروه امري ضروري است و زمانی که کنشهاي متقابل اعضاي گروه بر اساس نظم و
ترتیب اجتماعی درباره داد و ستد بین نقشهاي اجتماعی تنظیم یا اداره شود، تعهد به وجود آمده است. در واقع میزان احساس مسئولیت و پایبندي نوجوانان نسبت به نقشهاي اجتماعیشان، تعهد اجتماعی را در آنان ایجاد میکند. تعهد اجتماعی در نوجوانان، به میزان پایبندي آنان نسبت به نقشهاي اجتماعیشان میباشد.
نوجوانان تعهد را وابسته به عهد و پیمان با دیگران و روابط مناسب با افراد دیگر میدانند تا بتوانند براي ایفا
کردن نقشهاي خود در آینده روي تعهد دیگران حساب کنند(میلز2، .(1988
نوجوانان با ایفاي نقشهاي اجتماعی، هویت اجتماعی خود را شکل میدهند و در این ارتباط سبک
زندگی که انتخاب میکنند آنان را به یک نوع هویت اجتماعی میرساند. به عبارت دیگر، نوجوانان کلاس
1. Berk 2. Mills
همایش ملی نقش سبک زندگی در اقتصاد مقاومتی
4
هویتی (سبک) خود را با ارتباطات انتخابی خود معرفی میکنند. همچنین نقشهاي اجتماعی نوجوان، رفتار
متناسب با هر جنس را تعیین می کند. در این ارتباط تفاوتهاي جنسیتی در زمینه تعهد اجتماعی نشان میدهد که دختران در روابط عاطفی قويتر از پسران هستند و این روابط عاطفی قويتر منجر به تعهد اجتماعی
بیشتري میشود. همچنین جامعه پذیري زنانه به گونهاي شکل گرفته است که کمک به دیگران، دلسوزي،
همدردي، احساس مسئولیت و تعهد اجتماعی را با خود به همراه میآور
