بخشی از مقاله
چکیده
شیوه زندگی و سبک زیستن در ابنیه و معماري سنتی ایران، مفاهیم اقتصاد مقاومتی را با بهرهگیري از عالیترین نمودها و مفاهیم کالبدي معنایی، در بطن ماهیتی خود عنوان داشته است. هدف پژوهش حاضر بیان و شناخت و تحلیل کالبدي معماري سنتی ایران به عنوان نمونه الگویی از سبک زندگی متناظر با مفهوم اقتصاد مقاومتی می باشد. بهکارگیري و تداوم حکمت گمشده معماري در فضاهاي معماري معاصر و درسآموزي از گذشته معماري ایران امري است در راستاي ترویج سبک زندگی با مفهوم اقتصاد مقاومتی. از سوي دیگر با طرح مفاهیم پایداري و مفهوم توسعه پایدار در جهان، نیاز به فهم و درك معماري سنتی ایران، ازبعد پایداري نیز ملموستر گشته است. از طرفی قابلیتهاي شگرف معماري سنتی ایران این امکان را پدید آورده است که با بررسیهاي علمی بشر امروز متوجه این نکته گردد که تفکر پایدار و معماري پایدار در بهترین نمودهاي خود در فضاهاي معماري سنتی ایرانی مصداق داشته است. روش پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی و با استفاده از ابزار مطالعات کتابخانه اي، استوار بوده است. نتایج حاصله از تحقیق بیانگر پتانسیلهاي بالقوه معماري سنتی ایران به عنوان بستر مناسب کالبدي در راستاي سبک زندگانی به شیوه اقتصاد مقاومتی بوده است. از یافتههاي حاصل از تحقیق میتوان براي ترویج شیوه و سبک زندگانی در راستاي اقتصاد مقاومتی در کشور بهره برد.
واژگان کلیدي: معماري سنتی ایران، سبک زندگی، اقتصاد مقاومتی، معماري پایدار، اقلیم، انرژي
مقدمه
»انسان همواره با طبیعت در ارتباط است ... طبیعت را به عنوان یک طرف مهم ... در ... طرحهایش مورد استفاده قرار داده است« (نصر، » .(1380بازگشت به طبیعت و همراه شدن با آن اجتنابناپذیر بوده است.« (خاك زند، احمدي؛ 1386، ص» .(36معماري سنتی ایران یکی از بهترین نمونههاي معماري پایدار میباشد.
این معماري، نشان دهنده توجه خاص ایرانیان در استفاده صحیح و مؤثر از انرژيهاي تجدیدپذیر در زمانهاي قدیم میباشد که براي انجام این کار از روشهاي بسیار ساده ولی مؤثر استفاده میکردند که در هر اقلیمی بر اساس شرایط آب و هوایی و فرهنگی و ...، این روشها متفاوت بوده است. همگرایی و همسویی اصول معماري گذشته ایران با اصول طراحی پایدار، اتفاقی و تصادفی نیست؛ بلکه پایداري، تدوام و استمرار مفاهیم
و اندیشههاي عالی معماري گذشته، گویاي وجود چنین تفکراتی در گذشته معماري ایران است. از سوي دیگر
با بررسی در متن قرآن کریم به مصادیق و بارزههایی از نمود تفکر جهادگونه اقتصادي و هماهنگی با تفکر
پایدار میتوان دست یافت. پژوهش حاضر بررسی مقدماتیاي است در مقایسه تطبیقی نمودهاي معماري و
همایش ملی نقش سبک زندگی در اقتصاد مقاومتی
2
شهرسازي سنتی ایران و هماهنگ با تفکر توسعه پایدار و نیز معیارها و نمودهاي تفکر توسعه پایدار در جهان
معاصر و نیز نمودهاي تفکر اقتصاد مقاومتی در بستر معماي ایرانی؛ که به کارگیري این معیارها و مفاهیم در نهایت به تداوم تفکر صرفهجویی اقتصادي در کالبد فضاهاي معماري میانجامد.
ضرورت تحقیق
ضرورت آموزشی: به صورت میان رشتهاي مؤثر براي تئوریزه شدن شاخههایی از علوم نوپا در کشور مثل
معماري اسلامی، شهرسازي اسلامی و...، و نیز نمایش شاخصههاي مؤثر تفکر اسلامی.
ضرورت بنیادي: استفاده بهینه از منابع انرژي طبیعی.
ضرورت آرمانی: گامی در جهت بهبود کیفیت زندگی بشر.
ضرورت اقتصادي: کاهش هزینهها با توجه به شرایط طبیعی و اقلیمی در معماري در راستاي تفکر
جهادگونه اقتصادي.
اهداف تحقیق
1. به دست آوردن شاخصههاي معماري پایدار در راستاي اقتصاد مقاومتی در معماري سنتی ایران.
2. بیان الگوهاي پایداري از دیدگاه قرآن کریم در راستاي تفکر اقتصاد مقاومتی با مؤلّفههاي معماري سنتی ایران.
3. مقایسه تطبیقی شاخصههاي معماري سنتی ایران در راستاي بیان تفکر اقتصاد مقاومتی.
سؤالهاي تحقیق
1. شاخصههاي معماري پایداري در راستاي اقتصاد مقاومتی در معماري سنتی ایران کداماند؟
2. کدام آموزهها در قرآن کریم در راستاي تفکر اقتصاد مقاومتی با مؤلّفههاي معماري سنتی ایران آمده است؟
3. شاخصههاي معماري سنتی ایران در راستاي بیان تفکر اقتصاد مقاومتی چگونه بیان میشوند؟
روش تحقیق
روش پژوهش شامل بیان و تحلیل نظریات مربوط به معماري پایدار و بیان انطباق آن با مؤلّفههاي معماري
سنتی ایران، توصیفی و تحلیلی است. در تشریح و تحلیل هر یک از نظریات، نکات کلیدي و شاخصهها و
الگوهاي نظریه از طریق جمعآوري و تحلیل مبانی نظري مربوط، مورد بررسی قرار میگیرد. در مرحله بعد
پس از تحلیل این نظریات و ارائه شاخصههاي مربوطه، با مقایسه و بهرهگیري از نظرات کارشناسی، میزان انطباق و همسویی شاخصهها و الگوهاي معماري پایدار با آموزههاي دینی مقایسه و نتایج این ارزیابی به
صورت کیفی مطرح میشود.
همایش ملی نقش سبک زندگی در اقتصاد مقاومتی
3
معانی لغوي پایداري
کلمه پایا به معنی ثابت، باقی و پاینده و پایدار به معنی ثابت، با ثبات، دائم، باقی، استوار پابرجا، جاودان،
ماندنی در مقابل رفتنی به کار رفته است(مفیدي؛ اخترکاوان) و در فرهنگ دهخدا کلمه پایداري به معنی بادوام
و ماندنی ذکر شده است(دهخدا، ص.(47 واژه پایدار امروزه به طور گسترده به منظور توصیف جهانی آن، که در آن نظامهاي انسانی و طبیعی تواماً بتوانند تا آیندهاي دور ادامه حیات دهند به کار گرفته
میشود(بحرینی،1380، .(42 پایداري به عنوان وجه وصفی توسعه، وضعیتی است که در آن مطلوب بودن و
امکانات موجود در طول زمان کاهش پیدا نمیکند، و بر حمایت یا دوام بلندمدت دلالت میکن(زاهدي؛نجفی؛
.(1384 و در زبان لاتین ریشه لغوي و عبارات مرتبط با پایداري تحت عناوین: : Sustain حمایت، زنده نگه داشتن، ادامه دادن مستمر میباشد.
:Sustainable پایداري، صفتی که چیزي را توصیف میکند که باعث آرامش و تغذیه و تأمین زندگی و در
نتیجه به تداوم زندگی و طولانی کردن آن منجر میشود.
:Substance فرآیند پایداري زندگی(رضائی، )(1388آذربایجانی و مفیدي، .(1382
چنان به نظر میرسد با وجود تاریخچه دیرینه در فرهنگ لغات مختلف (لغتنامه آکسفورد سابقه این صفت
را به حدود 1400 و شکل جدید آن را 1611 ذکر کرده است.)، در چند دهه اخیر واژه پایداري به معنی کنونی آن یعنی آنچه که بتواند در آینده تداوم یابد کاربرد پیدا کرده است.
همایش ملی نقش سبک زندگی در اقتصاد مقاومتی
4
مفاهیم پایداري
از دیدگاهی دیگر میتوان گفت توسعه پایدار زمانی تحقق مییابد که مؤلّفههاي اقتصاد، محیط و اجتماع
در تعامل با یکدیگر باشند(ایروانی، .(1385
شکل پایداري به عنوان یک سیستم تعاملی
اقتصاد
زیست
اجتماع
محیط
اخلاق و
تعهد
دیاگرام عوامل مؤثر و
تشکیلدهنده پایداري
شکل مثلث پایداري
الگوهاي
بومی و
منطقه اي
پایداري
حفاظت از
محیط زیست
و اصول همساز
با طبیعت
پایداري را باید توانمندي رفع نیازهاي مادي و معنوي امروزه با احترام به نسلهاي آینده و حفظ و بقاء منابع براي نسلهاي آینده دانست که در این مفاهیم اصول حفاظت از محیط زیست و اصول همساز با طبیعت
از یک سو، همچنین پیش رو داشتن الگوهاي بومی و منطقهاي و از طرفی دیگر مفاهیم وایسته به اخلاق و
تعهد با رویکرد عدم تخریب منابع براي آیندگان، سه رأس مثلث پایداري را تشکیل میدهند(رضائی، .(
