بخشی از مقاله
چکیده
در سال های اخیر به علت افزایش تحریم ها و فشارهای دشمن بر اقتصاد، کشور به دنبال الگویی است که بتواند در برابر بحران های اقتصادی رویکردی فعالانه داشته باشد و هم چنین در شرایط بحرانی موانع را برطرف کند. این در حالی است که طبق فرمایشات مقام معظم رهبری و بسیاری از اقتصاددانان کشور بن مایه های اقتصاد مقاومتی از دل رفتارهای اقتصادی مردم بیرون میآید و برای اصلاح وضعیت اقتصادی باید ابتدا به دنبال تأثیر فرهنگ اقتصادی در جامعه بود. لذا این پژوهش بر آن است تا با روش توصیفی به بررسی نقش فرهنگ در اثرگذاری سبک زندگی بر تحقق اقتصاد مقاومتی بپردازد. یافتههای تحقیق حاضر بیانگر وجود تأثیر مثبت سبک زندگی اسلامی بر استراتژی های اقتصاد مقاومتی از طریق فرهنگ سازی و آموزش افراد است. برای اجرایی شدن آن، ضروری است قرآن را مد نظر قرار داد چرا که طرح اسلام به صورت مسلکی اجتماعی و دارای اصولی منسجم و یک آهنگ و ناظر به زندگی جمعی انسان ها، یکی از فوری ترین ضرورت های تفکر مذهبی است.
واژگان کلیدی: فرهنگ، اقتصاد مقاومتی، سبک زندگی اسلامی، تحریم های اقتصادی، مردم
-1 مقدمه
از جمله ضرورت های تحقق اقتصاد مقاومتی این است که در سال های اخیر تحریم دشمنان علیه اقتصاد ایران، افزایش یافته؛ بنابراین ضرورت دستیابی به یک الگوی مقاومتی از اقتصاد بیش از پیش نمایان شده است. الگویی که می تواند در برابر بحران های اقتصادی رویکردی فعالانه داشته باشد و هم چنین در شرایط بحرانی موانع را برطرف کند. واژه اقتصاد مقاومتی بر این موضوع دلالت میکند که فشارها و ضربه های اقتصادی وارد شده بر جامعه در راستای اهداف کلان اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی تحمل شود.این در حالی است که وضیعت فعلی اقتصاد ایران با اقتصاد مقاومتی فاصلهنسبتاً زیادی دارد.
شاهد بر این ادعا، در بخش مصرف خانوار، وجود اسراف و تبذیر در بازار مصرف، حاکمیت فرهنگ مصرف گرایی، تمایل به ترجیح مصرف کالای خارجی بر کالاهای تولید داخلی است.بسیاری از اقتصاددانان نیز معتقدند که بن مایه های اقتصاد مقاومتی از دل رفتارهای اقتصادی مردم بیرون میآید و برای اصلاح وضعیت اقتصادی باید ابتدا به دنبال تأثیر فرهنگ اقتصادی در جامعه باشیم - صنایعی، ارزانی، . - 1393 همان گونه که رهبر معظم انقلاب نیز در بیاناتشان در تاریخ 1391/5/26 یکی از راهکارهای اجرایی اقتصاد مقاومتی را ورود مردم به اقتصاد و حوزه آن دانستند به عبارتی نقش مردم در پیشبرد برنامه های اقتصاد مقاومتی بسیار مهم و تعیین کننده است.
یعنی این استراتژی باید طوری طراحی گردد که بسترهای لازم برای اقتصاد مقاومتی را فراهم سازد. از جمله مواردی که در تحقق اقتصاد مقاومتی مؤثر است، سبک زندگی و فرهنگ حاکم بر جامعه است. در اقتصاد مقاومتی، روحیه و فرهنگ حاکم بر جامعه، بر پایه اخلاق، ترجیح منافع جمعی و ملی بر فردی، مقاومت در مقابل کید دشمن، ایثار و فداکاری، کار و تلاش مضاعف، تولید حداکثری و مصرف به میزان نیاز و در یک کلام حاکمیت دین و معنویات بر سبک زندگی است.فرهنگ، بستر شکلگیری و خیزش هر نوع حرکت علمی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است.
به این ترتیب، هیچ طرحی بدون در نظر گرفتن یک پیوست فرهنگی مبتنی بر الگوهای بومی، ملی و دینی نمی تواند در مسیر موفقیت قرار بگیرد. این نکتهای است که غرب در تمامی محصولات و کالاها و حتی دانش وارداتی به دیگر کشورها لحاظ نموده است.در حال حاضر سبک زندگی جامعه ایرانی با سبک زندگی اسلامی آرمانی فاصله دارد و تحقق اقتصاد مقاومتی را با چالش مواجه ساخته است. نفوذ چنین سبکی از زندگی در جامعه ایرانی و انقلابی و تغییر روحیات و اخلاقیات مردم را می توان در سیاست الگوهای توسعه غربی جستجو کرد که پس از جنگ در قالب سیاست های تعدیل اقتصادی اجرا و به نوعی سایر کشورها نیز بدون اندیشیدن به عواقب آن، از این سیاستها پیروی می کنند.
سیاست هایی که به دلیل وجود بنیان های فکری نادرست، فرهنگ و سبک زندگی را دچار آفت های جدی نموده است.بر اساس آن چه بیان شداحتمالاً سبک زندگی مردم در استراتژی های اقتصاد مقاومتی مؤثر خواهد بود و تعیینمؤلّفه هایی از الگوی زندگی که می تواند در پیشبرد برنامه های اقتصاد مقاومتی تأثیرگذار باشد مهم جلوه می کند. اگرچه پژوهش های بسیاری در زمینه سبک زندگی و اقتصاد مقاومتی صورت گرفته و در قالب کتاب و یا مقاله در کنفرانس ها و مجلات به چاپ رسیده است اما این که این دو موضوع در یک پژوهشی باهم مورد بررسی قرار گرفته باشد، در موارد محدودی بررسی شده است.
حال آن که هدف اصلی در این پژوهش این است که نقش فرهنگ به عنوان نقطه عطفی در ارتباط سبک زندگی اسلامی و ایرانی و تحقق اقصاد مقاومتی مورد بررسی قرار گرفته شود. نتایج این پژوهش میتواند در جهت ارتقاء شیوه زندگی متناسب با اقتصاد مقاومتی به کار رود که در رابطه با پیش نویس سند تدابیر از الگوهای پایه پیشرفت می باشد. به عبارتی این پژوهش درصدد پاسخ گویی به سوالاتی در زمینه هایی چون تدابیر تعلیم و تربیت، تدابیر - نفوذ یا بسط - علم در زندگی، تدابیر بسط عدالت اجتماعی است.
-2 بیان مسأله
موضوعات اقتصادی به دلیل پیوستگی با معیشت و رفاه اجتماعی، به نوعی در تمامی جوامع دارای اولویت است و با توجه به تکانه های اجتماعی و تحولات سریع اقتصادی، جامعهای میتواند در زمینه های اقتصادی موفق عمل کند که اقتصادش به تعبیر مقام معظم رهبری، درونزا، برونگرا، مردمی، دانشبنیان و عدالت محور باشد تا بتواند در برابر هرگونه تهدید و آسیبی مقاوم بوده و به معنای تمام و کمال، اقتصاد مقاومتی به حساب بیاید. اما برقراری چنین اقتصادی در کشور نیازمند برخی الزامات و پیشنیازهایی است که بخشی از آن سخت افزاری و بخشی دیگر نرم افزاری است.
مردم در انجام بسیاری از سیاستهای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی، نقش عمده و در برخی از سیاستها، اصلیترین نقش را در اجرا و شکست آن برعهده دارند. به عبارت دیگر، همانطور که مقام معظم رهبری نیز در سخنانشان اشاره کردند، همواره یک طرف اجرای سیاستهای دولتی، در ابعاد مختلف، بُعد مردمی اجتماع و اقتصاد است. سیاست اقتصاد مقاومتی و تحقق جایگاه مردم در اقتصاد نیز از این قاعده مستثنا نیست و مطابق با تأکید ایشان در سخنرانی شعار امسال ، مردم نیز نقش و وظیفهای اساسی در این امر دارند. ایشان در سخنرانی دیگری نیز بیان کرده بودند:»عمده، مردم اند. شما باید کالای ایرانی بخواهید. این افتخار نیست. این تفاخر غلطی است که ما مارک های خارجی را در پوشاک مان، در وسایل منزل مان، در مبلمان مان، در امور روزمرهمان، در خوراکیهایمان ترجیح بدهیم به مارک های
