بخشی از مقاله
چکیده:
شهرهای هوشمند برپایه شهرهای واقعی یا فیزیکی بنیان می شوند و داراری ویژگی های مشترکی با آنها هستند.شهرهای مجـازی نـه تنهـا مستقل از شهرهای واقعی نیستند بلکه همچنین به این شهرها وابسته هستند.مدل های شـهر مجـازی بـه برنامـه ریـزان شـهری،معماران و سرمایه گذاران کمک های فراوانی می کند.مهمترین مزیت شهرهای مجازی کارایی و اثربخشی برای اداره امور شهری است.هدف اصلی ایـن مقاله،شناخت و تبیین مفهوم شهر هوشمند و ارتباط آن با لایه های موجود فضایی است. فراوانی یافتـه اسـت (معـاملات، وضـعیت خطـوط هوایی، سیستم حمل ونقل و... ) به این ترتیب بسیاری از مشاغل به این سیستم نرم افزاری وابسته اند. با وجود سیستم های به مهم مـرتبط پیچیده در فضای مجازی انطباق با تغییرات به شکل هوشمند انجام گرفت." "میشل"اعتقاد دارد که شهر مجازی پایتخـت قـرن 21 خواهـد بود : این شهر به جای اینکه توسط سنگ و سیمان بنا شود ،دارای مکان هایی است که توسط نرم افزار ساخته می شوند و به جـای اسـتفاده از درها و خیابانها ، از ارتباطات منطقی استفاده می شود 1. ایده شهر هوشمند نیز تا اواسط دهه 1980 که ژاپنی ها شهر علم ( کان سایی) را در کشور خودشان ایجاد کردند و استرالیایی ها شهر چنـد
عملکردی(( MFP را در اواخر دهه 1980 در آدلاید بنا کردند، ایده ای ناشناخته بود. از دهه 1980 و 1990 که کـامپیو تـر و اینترنـت در مقیاس وسیع در زندگی شهری مورد استفاده قرار گرفت مبحث فضای مجازی اهمیت ویژه ای یافت. فعالیتهای شهر بـه ایـن سیسـتم هـای الکترونیکی وابستگی رویکردی نوین در برنامه ریزی و مدیریت شهری است.این شهرها در فضای استعاری و سایبری بوجود می آیند.
در یک قرن اخیر با رشد روز افزون شهر نشینی و مشکلات ناشی ازآن و با توجه به پیامدهایی که صنعت و مدرنیزاسیون در زندگی شهری به همراه داشته است. در چنین فضایی توجه به مولفه های مناطق خلاق و هوشـمند کـه یکـی از مهمتـرین اولویـت هـای برنامـه ریـزان و سیاستگذاران است ضروری است . یکی از مولفه های منـاطق خـلاق و هوشـمند ،اختراعـات الکترونیکـی و سـخت افزارهـا و نـرم افزارهـای کامپیوتری است که خود عامل تسریع و بهینه سازی در انجام کارها می باشد.
بر این اساس مقاله حاضر به بررسی تاثیرات اختراعات الکترونیکی ، سخت افزارها و نرم افزارهای کامپیوتری بر فضای مناطق و شهر هـا مـی پردازد
واژه گان کلیدی: شهرهای مجازی و هوشمند، مناطق هوشمند ، شهر الکترونیک، شهروند الکترونیک، فضاهای دیجیتالی، خدمات الکترونیکی، ادارات دیجیتالی.
1 hgheysvandi@gmail.com
1
مقدمه:
وجه مشخص جامعه معاصر، تحولات فراوان و افزایش فعالیت های اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی در مقیاس جهانی اسـت. یکـی از نیروهـای پیش برنده این امر، جهانی شدن یا انقلاب فناوری است،که معمولاً حول محور فناوری اطلاعات و ارتباطات متمرکز شده اسـت. ICT زیـر ساخت لازم جهت تبادل فوری اطلاعات در فاصله های طولانی را فراهم می سازد. محدودیت های فاصله می تواند با کـاهش در محـدودیت های زمانی از بین برود. سرمایه داری، فناوریهای اطلاعات را برای عملیات در مقیاس جهانی و درزمان وقوع اسـتفاده مـی کنـد. فـی الواقـع فناوری اطلاعات وارد زندگی شهروندان شده است و روابط مبتنی بر IT ، اساس زندگی در عصر ارتباطات است. صحبت برای ورود و یا عـدم ورود به این رابطه را باید کنار گذاشت و برای پیگیری از فناوری های نوین و خلق منابع جدید بایسـتی وادر گـود شـد.2 فنـاوری اطلاعـات برای ورود کامل به عرصه اجتماعی و فرهنگی زندگی شهروندان راه پر فراز و نشیبی را در پیش خواهـد داشـت ولـی منتظـر فشـردن کلیـد Enter برای ورود نمی ماند و این همان صحت گفتار سازمان ملل است که پیشاپیش آغاز سده بیست و یکم میلادی راهمزمـان بـا تکـوین انقلاب شهری نوین در جهان عنوان کرده بود. حال شهرها نیز تحت تاثیر انقلاب شهری تعاریفی جدید به خود می گیرند. نمونـه ای از ایـن فضاها شهر الکترونیک یا هوشمند است. هنگامی که چار چوب ذهنی از شهر هوشمند صحبت بر میان می آورد نظرها بـه یـک مکـان سـوق داده می شود و این همان مساله ای است که باعث شهر مجازی یا شهر اینترنتی در ذهنها تداعی شود این موضـوع در اقـدامات اجرایـی نیـز نمود پیدا کرده است. در صورتی که منظور از شهر تنها یک مکان نیست و به تعین وقتی از شهر صحبت به میان می آید یک فضای زیسـتی مد نظر است.
بر این اساس در این مقاله سعی شده است تأثیرات اختراعات الکترونیکی و سخت افزارها و نرم افزارهای کـامپیوتری در منـاطق و شـهر هـا مورد بررسی قرار گیردو هم با توجه به تاثیر کاربرد الکترونیک و کامپیوتر در توسعه جوامع ، راهکارهایی در به کار گیـری ایـن فنـاوری در سیستم شهری ارایه می شود.
طرح مسأله
نوآوری، یادگیرندگی(فراگیری) و هوشمندی دار ای بعد و ماهیت مشترکی می باشند که مـی تـوان آنـرا تولیـد، تبـادل، فـراوری و پـردازش اطلاعات دانست. اکنون می توان گفت که انقلاب اطلاعات رخ داده است و به سرعت عصر صنعت را پشت سر می گذاریم و با ورود به عصـر ارتباطات مدیوم های زندگی شهری نیز تغییر کرده اند. تغییراتی که بیشتر جنبه کیفی دارد تا کمی. در چنـین عصـری مهمتـرین شـاخص توسعه هر کشور بر اساس میزان تولید ،امکان توزیع و مصرف اطلاعات ارزیابی می شود. در این وضعیت توجه به توسعه در سـطوح مختلـف محلی ، منطقه ای و ملی نیز شدیدا به وجود و رشد اطلاعات و فضاهایی که بستر شـکل گیـری ایـن پیشـرفتهای تکنولـوژیکی و اطلاعـاتی باشند نیاز دارد.
منطقه و اجزای مربوط به آن بویژه شهرها نیز تحت تاثیر این تغییرات تعـاریفی جدیـد بـه خـود میگیرنـد. نمونـه ای از ایـن فضـاها شـهر الکترونیک و مناطق مجازی و هوشمند است. وقتی از شهر الکترونیک صحبت می کنیم نظرها به یک مکان سوق داده می شود و ایـن همـان مساله ای است که باعث می شود شهر مجازی یا شهر اینترنتی در ذهنها تداعی شود این موضوع در اقدامات اجرایـی نیـز نمـود پیـدا کـرده است. در صورتی که منظور از شهر تنها یک مکان نیست و به یقین وقتی از شهر صحبت به میان می آید یک فضای زیستی مـد نظـر اسـت.
"-2جامعه اطلاعاتی" قدرت شکل ما نوئل کاستلز
2
بر اساس گفتمان جامعه اطلاعاتی، جای تعجب ندارد که اجزای چنین جامعه ای از جنس اطلاعات باشـند یعنـی منطقـه و شـهر اطلاعـاتی، خود از عناصر آمیخته به اطلاعات تشکیل شده اند.
اگر اجزای اصلی یک شهر را معماری، سازه ، حمل و نقل و تاسیسات و زیر ساخت شهری در نظر بگیریم، شهر اطلاعاتی بـه شـهری اطـلاق می شود که اجزایش به کمک ارتباطات و فناوری اطلاعات بنیانگذاری شده اند تا شهروندان در هر لحظه بتوانند بـین شـیوه هـای گونـاگون ارائه و یا استفاده از کالا و خدمات بهترین را انتخاب کنند.
شاید تصور گردد که هنوز برای بحث کردن از مناطق و شهرهایی که به صورت کاملا مجازی باشند زود باشد اما هـم اکنـون بـا نگـاهی بـه دنیای اینترنت و دبدن برخی جوامع مجازی می توان تصوری از چشم انداز رو به رشد موضوع داشت. با این وجود مقاله حاضـر تـا ایـن حـد وارد فضای مجازی نمیگردد و با در نظر گرفتن چنین چش م اندازی از موضوع، به قـول معـروف موضـوع را بـر روی همـین زمـین بررسـی و جستجو مینماید.
طی سمینارها ونشستهای متعدد اهداف زیر به عنوان هدفهای جدید سازگار با شرایط متحول اقتصادی و اجتماعی برای نو شهرهای آینـده تعیین شدند:
آزادی و فرصت کافی برای انتخاب حرکت و دسترسی آسان، ارتباطات مناسب توازن و تنوع یک شهر جاذب و گیرا
آگاهی و مشارکت همگانی استفاده موثر و خلاقانه از منابع
ملاحظه می شود که به موازات تغییر و تحول در شئون اجتماعی، اقتصادی و سیاسی زندگی بشر قرن بیستم و مطرح شدن نیازهـای جدیـد الگوی کالبدی شهرها، به خصوص در مواردی که برنامه ریزان ، شهرسازان و معماران در مواجهه با ایجاد یک شـهر جدیـد قـرار مـی گیرنـد چگونه دگرگون می شود و چون آیینه ای صادق حقایق جاری در شریان هستی را در خود منعکس می کند.
در این کار سعی شده است به معرفی مناطق خلاق و یادگیرنده با تاکید بر مهمترین اجزای این مناطق یعنی شهرهای هوشمند پرداختـه و ضمن معرفی اجزا و اصول آن تاثیر آن بر روند توسعه مناطق مورد بررسی قرار بگیرد.
روش تحقیق
در این پژوهش بر اساس اطلاعات جمع آوری شده از مطالعه منابع کتابخانه ای و اسناد و مدارک مربوطه سعی شـده اسـت بـا اسـتفاده از روش توصیفی -تحلیلی به بررسی اطلاعات جمع آوری شده پرداخته و در نهایت به نتیجه گیری و ارائه پیشنهاد پرداخته شود.
تعریف شهر هوشمند
شهرهوشمند عبارت از شهری است که اداره امور شهروندان شامل خدمات و سرویسهاس دولتی و سازمانهای بخش خصوصی بصورت برخط (online)و بطور شبانهروزی، در هفت روز هفته با کیفیت و ضریب ایمنی بالا با استفاده از ابزار فناوری اطلاعات و ارتباطـات و کاربردهـای
آن انجام میشود. به این ترتیب دیگر نیازی به حرکت فیزیکی شهروندان برای دسترسی به خدمات دولت و نهادهای خصوصی نیست.
3
شهر اطلاعاتی یا شهر هوشمند، عصر اطلاعات و انقلاب دیجیتال حجم عظیمی از تکنولوژی با سیم و بدون سیم می باشـد کـه زمینـه هـای گسترده ای برای سرویس های الکترونیکی فراوان است . به تاثیر از این سرویس هـای الکترونیکـی فعالیـت هـایی نظیـر روابـط اجتمـاعی ، امنیت، بهداشت، آموزش، شیوه های اشتغال جدید مثل کار از راه دور، خرید و فروش،بانکداری،حکومت شهری،مدیریت شهری، شهر سـازی، سیستم حمل و نقل هوشمند به وقوع می پیوندد.3
زندگی در شهر هوشمند
»شهر الکترونیک«، »شهر هوشمند«، »شهر مجازی« و ... واژه هـایی هسـتند کـه »شـهروند الکترونیـک« را بـه دنیـای جدیـد و زنـدگی در شهرهای مدرن، دعوت می کنند، شهری که در آن میتوان به طور آنلاین خرید کرد، حسابهای خود را آنلاین پرداخت کرد، آنلایـن جلسـه برگزار کرد و حتی آنلاین سفر کرد 4. شهر الکترونیک ما را از دنیای یک بعدی شهرهای سنتی و امروزی، به دنیای دو بعدی میبرد که دسـتاورد فنـاوریهـای نـوین اطلاعـات و ارتباطات دنیای اینترنتی است.
شهرهوشمند، شهری 24 ساعته است که امور شهری در تمام شبانه روز در آن جریان دارد. شهروندان مـیتواننـد از طریـق اینترنـت، در هـر زمان و هر مکان به اطلاعات و خدمات آموزشی، تفریحی، تجاری، اداری، بهداشتی و ... موردنیاز خود دسترسی پیدا کنند.
در شهر الکترونیک، پلیس همیشه در دسترس است. شهروندان میتوانند ناامنیهای بهوجود آمده را گزارش دهنـد تـا در اسـرع وقـت مـورد بررسی قرار گیرد.
وقتی اکثر کارهای روزمره را بتوان از طریق اینترنت و در منزل انجام داد زندگی بسیار راحتتر خواهد شد. از آنجا که رفتوآمدهای شـهری در شهر الکترونیک به حداقل می رسد، تاثیرات مخرب وسایل نقلیه بر محیطزیست نیز کاهش مییابد و محیطـی زیبـاتر و طبیعـیتـر بـرای زندگی شهروندان به وجود خواهد آمد.
»کارت های هوشمند«، »بانکداری الکترونیک«، »آموزش الکترونیک«، »سلامت الکترونیک«، »تجارت الکترونیک«، »دولت الکترونیـک« و ...
واژه هایی هستند که هر روزه به گوش ما می رسند، اما تمام اینها وقتی در شهری واحد کنار هم جمع میشوند، »شهر الکترونیک« را بهوجود میآورند.5 ارائه خدمات با سرعت و کارایی بالا در حوزه شهر، همزمان با کاهش هزینه ها و ترافیک، آلودگیها و ... در شـهر الکترونیـک متصـور اسـت.
فراهم آوردن زیرساخت های ارتباطی، شبکه افزار، نرم افـزار، انسـان افـزار، زیرسـاخت هـای امنیتـی و توسـعه نهادهـای اطلاعـاتی از جملـه پیشزمینههای ایجاد شهر الکترونیک است.
" شهرها، برحسب میزان استفاده از خدمات الکترونیک طبقهبندی مـیشـوند. در برخـی منـاطق دنیـا نظیـر آمریکـا، نمونـههـای مـوفقی از شهرهای الکترونیک وجود دارد. ایجاد شهرهای هوشمند یکی از مهمترین اهداف فناوری اطلاعات است که شـهرداریهـا نقـش عمـدهای در تحقق آن دارند. با توجه به گسترش روز افزون تکنولوژی و افزایش نیازهای انسان و پیچیدگی مشکلات بشری شهر هوشـمند واقعیـت شـهر های فرداست ،و اگر ایجاد آن را به آینده موکول کنیم قطعا نیازمند پرداخت هزینه های گزاف هستیم."6 در این شهر الکترونیکی ادارات دیجیتالی جایگزین ادارات فیزیکی میشوند و سازمانهـا و دسـتگاههـایی همچـون شـهرداری، حمـل و نقـل
عمومی، سازمان آب منطقهای و... بیشتر خدمات خود را به صورت مجازی و یا با استفاده از امکاناتی که ICT در اختیار آنان قرار میدهد به مشترکین و مشتریان خود ارائه می دهند. در یک شهر هوشمند ، کلیه اطلاعات و خدمات به صورت الکترونیک به مـردم ارائـه مـی شـود . د
-(droege,1999:5) -www.sarmayeh.net - www.itsiran.ir www.itsiran.ir -
3
4
5
6
4
رحال حاضر نمونه های چندانی از شهر های تمام هوشمند در جهان وجود ندارد . همانطوری که تصور وجود شـهری کـه بـه طـور کامـل از وجود رایانه و خدمات الکترونیک بی بهره باشد ، تقریبا غیر ممکن است. 7 همچنانکه قبلا اشاره شداکنون شهر ها بر حسب میزان استفاده از خدمات الکترونیک طبقه بندی می شوند در برخـی از منـاطق دنیـا مثـل
امریکا نمونه های موفقی از شهر های الکترونیک وجود دارند . ایجاد شهر های الکترونیک یکی از مهمترین اهداف فناوری اطلاعات است . ایجاد شهر های الکترونیک فواید زیادی به دنبال دارد که از مهمترین انها می توان بـه کـاهش هزینـه ، افـزایش درآمـدها، افـزایش کیفیـت خدمات ، کاهش زمان دسترسی به خدمات و بالابردن میزان دسترسی به خدمات اشاره کرد. کاهش میزان آلودگی هوا و ترافیک و همچنـین شفاف کردن اطلاعات و مراحل و انجام خدمات و قوانین و جلوگیری از اعمال سلیقه کارمندان از دیگر مزایای شهر الکترونیک اسـت. اسـاس شهر الکترونیک بهره گیری از رسانه های الکترونیکی و بهره وری از اینترنت در جهت کمک به تسهیل امور شهروندان است.
تاریخچه شهر های الکترونیک
در مورد تاریخچه شکل گیری شهرهای الکترونیکی و اینترنتی باید به پروژه های توسعه فن آوری اطلاعات کـه نیازمنـد تأسـیس شـهرهای اینترنتی بود، اشاره کرد که اولین آن در سال 1992 با پروژه2000 IT سنگاپور شروع شد و در سال 1993 بـا ایجـاد زیرسـاخت ملـی کـره جنوبی و آمریکا به مرحله جدیدی رسید، پروژه مهمی که تسریع پیدایش شهرهای اینترنتی را به دنبال داشت، قانون پایـه S&W بـود کـه در سال 1995 در ژاپن به تصویب رسید، از طرف دیگر در اینجا باید از پروژه سنگاپور واحد، جامعه اطلاعاتی انگلستان و پروژه سـه میلیـون نفر کاربر اینترنت تایوان در سال 1996 به عنوان مراحل جدید توسعه در تاریخ ICT نام برد. درحالی که پروژه فن آوری اطلاعات و آموزش در سنگاپور، چارچوب کلی دولت الکترونیک در آمریکا و زیرساخت ملی تایوان از شرایط مهم زمینه ساز شهرهای اینترنتی بوده اند، بنـابراین زمان پیدایش شهرهای الکترونیکی و اینترنتی را از سال 1997 به بعد دانست.8 در حال حاضر آمریکا با بیش از 2000 شهر اینترنتی و با برنامه ای مبنی بر ایجاد 2000 شهر دیگـر، حرکـت گسـترده ای را در ایـن زمینـه
انجام داده است. البته کشورهای دیگری مثل کانادا، انگلستان، آلمان، کره جنوبی و چین از پیشروان توسعه شهرهای اینترنتی هستند .
مناطق هوشمند
با توجه به روند توسعه شهرها و تبدیل آنها به متروپلیس ها، شهرهای بزرگ به شکل چند مرکزی در آمده اند. به این ترتیب این شهرها به عنوان منطقه شهری شناخته می شوند که بعضی از آنها مراکز جدید توسعه های موفق اقتصادی اند ( به عنوان مثال در آسـیا و خصوصـا در چین). در شکل دیگر توسعه شهری ، مجموعه ای از شهرها به هم پیوسته و متروپل های شهری را به وجود می آورند. ما شاهد شکل گیـری شبکه های مناطق کلان شهری می باشیم که با توجه به ساختارهای فرهنگی دارای عملکرد های متفاوت می باشند.
به این ترتیب در دهه های اخیر به منطقه و برنامه ریزی منطقه ای توجه ویژه ای شده است و سیاستهای منطقه ای به دنبال رقابت پذیری های منطقه ای و برای حل چالشهایی مانند؛ اختلافات اقتصادی و اجتماعی بعد از رونـد توسـعه ، بازسـازی هـای ناشـی از جهـانی سـازی، انقلاب های فناوری و توسعه اقتصادی- اجتماعی دانش محور مطرح شده اند.
اهداف منطقه هوشمند نیز شامل موارد زیر می باشد؛ بررسی تغییرات جمعیتی و اثرات مستقیم و غیر مستقیم آن بر قابلیت مقایسه منطقه ای
توسعه و بررسی روشهای خلاق برای گسترش زندگی کاری وتوانایی کاری
- 7 آرمان شهر دیجیتالی ، یاشار بهمنه ، حیات نو
-8 آرمان شهر دیجیتالی ، یاشار بهمنه ، حیات نو
5
انتقال تجربه های موفق مدیریت فرصتها به منظور ایجاد شبکه های منطقه ای ایجاد آگاهی و دسترسی آزاد به اطلاعات برای تمام فعالان مربوطه
ابعاد مورد توجه در شهرهای هوشمند انسان ، اجتماع و هوش مصنوعی(زیر ساختاهای ارتباطی، فضاهای دیجیتالی و روشهای حل مسائل بـا کمک مردم) است. به این ترتیب شاهد تعامل پویا یی میان این فاکتورها خواهیم بود که از کنش و واکـنش میـان آنهـا اصـول ایـن شـهرها شکل می گیرند. به این ترتیب اصطلاح شهر هوشمند ، سرزمینی است با ویژگی های زیر:
فعالیتهای متمرکز بر دانش(دانش توسعه یافته) مشارکت های اجتماعی در فعالیتهای روزمره که بااستفاده ار دانش کاربرد آن به روز می شود
زیرساختهای ارتباطی توسعه یافته، فضاهای دیجیتالی و ابزارهای مدیریتی دانش محور و مبتنی بر خلاقیت توانایی ذاتی به منظور به کارگیری خلاقیت و مدیریت در مورد مسائلی که برای اولین بار مطرح می شوند.
از دولت شهر تا دولت - شهر هوشمند
زمانی در گذشته به دلیل سادگی و نبود پیچیدگی در ساختارهای حاکمیتی و خدماتی دولت شهرها با ارایـه خـدماتی و اجراییـاتی زنـدگی بهتر را برای شهروندان خود فراهم می کردند، همان طور که گیدنز در تعریف دولت ملی می گوید "در واقع دولت به یـک دسـتگاه سیاسـی اطلاق می شود که در محدوده مرزهای یک قلمرو سرزمینی مشخص حق حاکمیت دارد می تواند از ادعای حاکمیت خود بـا کنتـرل قـدرت نظامی پشتیبانی کند و شهر وندانش احساس مثبت تعهد نسبت به هویت ملی آن دارند." اما نوآوری، یادگیرندگی (فراگیـری) و هوشـمندی که می توان آنرا تولید ، تبادل، فراوری و پردازش اطلاعات دانست، مدیوم های زندگی شهری را تغییر داده اند بطوریکه بالتبع ایـن تغییـرات مهمترین شاخص توسعه هر کشور و دولت بر اساس میزان تولید، امکان توزیع و مصرف اطلاعات ارزیابی می شود.
که در این وضعیت توجه به توسعه در سطوح مختلف محلی، منطقه ای و ملی نیز شدیداً به وجود و رشد اطلاعات و فضاهایی که بستر شکل گیری این پیشرفتهای تکنولوژیکی و اطلاعاتی باشد نیاز دارد. و شاید بالاجبار به این گفتهی دکتر علی اکبر جلالـی دسـت یـابیم کـه شـهر الکترونیک واقعیت شهرهای فرداست« شناخت شهر الکترونیک از دو جنبه اهمیت شهر الکترونیک (هوشمند) از بعد فیز یکی و افراد فنـی از بعـد ابـزاری و از سـوی دیگـر معنـا و
مفهوم این پدیده حا یز اهمیت است. از لحاظ لغوی ارایه دسترسی الکترونیکی شهروندان به شهرداری و امـاکن مختلـف شـهری بـه صـورت شبانه روزی و هفت روزهفته به شیوه ای ثابت، قابل اطمینان، امن و محرمانه تعریف شهر الکترونیک را شرح می دهد.9 اما شهرهای هوشمند یا الکترونیک محدوده های هویت یافته یادگیری و خلاقیت اند که ابتکار و خلاقیت رابه شکل کاربردی برای جمعیـت
شهری، نهادهایی که تولید دانش می کنند و زیر ساختهای دیجیتالی که به منظور ارتباطات و مدیریت دانش شکل گرفتهاند به کارمی برد. اما قبل از شرح و نمایه ای از شهر الکترونیـک (هوشـمند) بایـد گفـت کـه در بسـیاری از مواقـع مفهـوم شـهر مجـازی (Virtual city) از مفاهیمی که در سالیان اخیر به شدت به کار برده شده است با مفهوم شـهر الکترونیـک و دولتـی الکترونیـک خلـط گردیـده و مخاطـب در تفکیک این دو مفهوم به شدت دچار سردرگمی گردیده است. "شهر مجازی شهری است که تمام ظرفیتهـای آن امکـان تبـدیل بـه فرآینـد اطلاعاتی را دارا باشد و بتواند به فضای مجازی منتقل گردند."10 حال آنکه در شهر الکترونیک (هوشمند) بیشتر بـه مفهـوم ارایـه خـدمات الکترونیک در حوزه یک شهر پرداخته می شود. "در بحث واقعیت مجازی (Virtual Reality) ما با اثر ذات روبرو هستیم نـه بـا خـود ذات
- 9 آرمان شهر دیجیتالی ، یاشار بهمنه ، حیات نو
- 10 فصلنامه "هفت شهر" سال سوم، شماره ششم و هفتم، زمستان 80و بهار 81
6
بنابراین تلاش بر نزدیک کردن مجاز به واقعیت و کسانی که در صنعت مجازی سازی کار می کنند با فعال کـردن سنسـورها و تـامین ابعـاد گوناگون در صدد حذف مرزهای میان واقعیت و مجاز هستند جهان مجازی اثر جهان واقعی و در واقع بازنمایی واقعیت جهان واقعـی اسـت. بنابر این وقتی می گوییم شهر مجازی با محتوای اثر ذات و پیامدهایی که در این فضای روبرو هستیم"11 "ایده شهر هوشمند که تا اواسط دهه 1980 که ژاپنی ها شهر علم (کان سایی) را در کشور خودشان ایجاد کردند و استرالیایی ها شهر چند
عملکردی (MFP) را در اواخر دهه 1980 در آدلاید بنا کردند، ایده ای ناشناخته بود. اما نخستین پروژه شهر هوشمند دنیا که قرار است در مالتانزدیکی ایتالیا راه اندازی شود، در نمایشگاه جفیکس 2700 دوبی کلید خورد ساخت این شهر هوشمند که پس از فراهم کردن امکانـات و زیر ساخت های مورد نیاز قرار است را ه اندازی شود مبتنی بر توسعه ساختارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات است.
"باید گفت شهرهای هوشمند کالبد شهرها را نیز از ابعاد گونـاگون دگرگـون خواهـد کـرد. تکنولـوژی ارتباطـات و اطلاعـات باعـث کـاهش سفرهای کاری و عدم نیاز مراجعه کارمندان به محل کار به صورت روزانه خواهد شد، در نتیجه ایـن مسـاله باعـث کـاهش حجـم ترافیـک، کاهش آلودگی و عدم نیاز به ساخت راههای بیشتر خواهد شد. این امر باعث کاهش نیاز به فضاهای اداری، عدم نیاز به همجواری فضای کار و سکونت، عدم نیاز به استفاده از اتومبیل، کاهش تراکم و ازدحام به خصوص در بخش مرکـزی شـهرها و ...خواهـد شـد."12 عـلاوه بـر آن تجارت از راه دور، بانکداری الکترونیک آموزش از راه دور و کار از راه دور حیات و کالبد شهرها را از ابعاد گوناگون دگرگـون خواهـد سـاخت. "بنابر این در شهر عصر اطلاعات می توان شخص را چنان هوشمند ساخت که بر استبداد فضا یا موانعی که فضا برای انسان در زمینـه هـای مختلف به وجود می آورد، فائق آمد."13 در کنار مزایای شهر هوشمند استفاده از تکنولـوژی ارتباطـات و اطلاعـات بـا کـاهش برخوردهـای چهره به چهره ، کاهش ارتباطات اجتماعی رو در رو، تعاملات اجتماعی، افسردگی، کم تحرکی، فاصله انسان هـا از همـدیگر و ... مـی شـود. "مفهوم شهر هوشمند بر ساختاری دلالت دارد که فناوری ارتباطات از راه دور به آن حیات می بخشد در این شهر ارتباطات حقیقی و واقعـی عمدتاً مجازی می شوند."14 تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات معنای فضا و ویژگی های قدرت را تغییر داده است. امروزه این واقعیت پذیرفته شده است که کشورهایی که در زمینه اطلاعات و فناوری های نوین گام های بیشتری برداشته اند .
از نظر اقتصادی و در عرصه ملی و بین المللی نیز یک روند روبه جلو را طی کردهاند.
اصول شهر نشینی هوشمند
"اصول شهر نشینی هوشمند (PIU) یک تئوری برنامه ریزی شهری است که مجموعه ای از اصول مورد نظر را به منظور هـدایت بـه سـوی تنظیم و فرموله کردن برنامه شهر و طراحی شهری ترکیب می کند این اصول در نظر دارد تنوع برنامه ریزی شهری و دخالتهای مـدیریتی را با شرایط وفق داده و کامل نماید این اصول شامل پایداری زیست محیطی، بقای میـراث و سـنت، تکنولـوژی متناسـب و کـارا، کـارایی زیـر ساختها، ارزیابی اجتماعی، توسعه حمل و نقل محور، یکپارچگی منطقهای، مکان سازی، مقیاس و ابعاد انسانی و تمامیـت و درسـتی بنیـادی می شود.
بعنوان مثال اصل پایداری زیست محیطی یا به عبارتی تعادل با طبیعت بر تعادل در استفاده از منابع طبیعی تاکید کرده و اهمیـت ویژ ه ای به ارزیابی های زیست محیطی می دهد از آنجایی که تشریح هر یک از این اصول شهرنشینی هوشمند خود مجالی بیشـتر مـی طلبـد ذکـر عناوین اصول مورد نظر تنها به صورت خلاصه مفید خواهد بود.
- 11 × همان.
-12× دید گاههای نو در جغرافیای شهری، حسین شکویی، انتشارات سمت، تابستان1383
× -13 همان
-14 همان
7
اصل تعادل با طبیعت اصل تعادل باسنت
اصل فناوری در خور و مناسب اصل خوش مشربی
- مکانی برای افراد
- مکانی برای دوستی
- مکانی برای صمیمیت خانوادگی
- مکانی برای همسایگی
- مکانی برای اجتماعات
- مکانی برای پهنه شهری
-5 اصل بهینه بودن اصل مقیاس انسانی
اصل پرورش دهندگی وفرصتها اصل یکپارچگی منطقه ای اصل حرکت متعادل اصل یکپارچگی نهادی15«
اهداف مناطق هوشمند
1. با توجه به روند توسعه شهرها و تبدیل آنها به متروپلیس ها، شهرهای بزرگ به شکل چند مرکزی در آمده اند به این ترتیب ایـن شهر ها به عنوان منطقه شهری شناخته می شوند که بعضی از آنها مراکز جدید توسعههای موفق اقتصـادی انـد. "اهـداف منطقـه هوشمند نیز شامل موارد ذیل است:
2. بررسی تغییرات جمعیتی و اثرات مستقیم و غیر مستقیم آن بر قابلیت مقایسه منطقه ای
3. توسعه و بررسی روشهای خلاق برای گسترش زندگی کاری و توانایی کاری
4. انتقال تجربه های موفق مدیریت فرصتها به منظور ایجاد شبکه های منطقه ای
5. ایجاد آگاهی و دسترس آزاد به اطلاعات برای تمام فعالان مربوطه"16
ابعاد شهر هوشمند
-15 × فصلنامه هفت شهر، سال سوم، شماره ششم وهفتم، زمستان 80 و بهار 81 -16 دیدگاههای نو در جغرافیای شهری، حسین شکویی، انتشارات سمت ، تابستان 1383
8
همچنان که قبلاً نیز شرحی کوتاه نگارش شد "ابعاد مورد توجه در شـهر در شـهرهای هوشـمند انسـان ، اجتمـاع و هـوش مصـنوعی (زیـر ساختهای ارتباطی، فضاهای دیجیتالی و روشهای حل مسایل با کمک مردم است به این ترتیب شـاهد تعامـل پویـایی میـان ایـن فاکتورهـا خواهیم بود که از کنش و واکنش میان آنها اصول این شهر ها شکل می گیرند"17 به این ترتیب اصطلاح شهر هوشمند سرزمینی است بـا ویژگی های زیر:
فعالیتهای متمرکز بردانش (دانش توسعه یافته) مشارکت های اجتماعی در فعالیتهای روزمره که با استفاده از دانش کاربرد آن به روز می شود .
زیر ساختهای ارتباطی توسعه یافته ،فضا های دیجیتالی و ابزارهای مدیریتی دانش محور ومبتنی بر خلاقیت. توانایی ذاتی به منظور کارگیری خلاقیت و مدیریت در مورد مسایلی که برای اولین بار مطرح می شوند.
شهرسازی الکترونیک
به طور کلی اجرای طرح شهر هوشمند به این معناست که تمام خدمات موردنیاز ساکنان از طریق شبکههای اطلاعرسـانی تـامین شـود. بـه این ترتیب دیگر نیازی به حرکت فیزیکی شهروندان بر ای دسترسی به خدمات دولـت و نهادهـای خصوصـی نیسـت. بـه بیـانی دیگـر ادارات دیجیتالی جایگزین ادارات فیزیکی می شوند و سازمان ها و دستگاه هایی همچون شهرداری، حمـل و نقـل عمـومی و سـازمان آب منطقـهای، خدمات خود را به صورت مجازی در اختیار مشترکین و مشتریان خود قرار میدهند. 18برای مثال فردی که به دنبـال سـاخت سـاختمان و متقاضی دریافت مجوز از شهرداری است پس از ورود به شبکه اطلاع رسانی شهرداری، خدمات موردنیاز خود به همراه مشخصات زمین تحت مالکیت و ساختمان دلخواه خود را وارد شبکه می کند. سپس شهرداری الکترونیـک براسـاس اسـتانداردهای موجـود، میـزان مسـاحت قابـل ساخت و طبقات ساختمان را به متقاضی اعلام می کند و در نهایت فرد متقاضی براساس مجوز شهرداری با ورود به شبکه مهندسان مشاور با یکی از شرکتهای مشاور بر اساس طرح و قیمت مناسب به توافق میرسد. در این مرحله، متقاضی حتی قادر است طرح ارائه شـده از سـوی مهندس مشاور را به صورت سه بعدی روی صفحه نمایشگر مشاهده و اصلاحات دلخواه خود را اعمال کند. این طـرح پـس از تاییـد از سـوی شهرداری الکترونیک و صدور مجوز با ورود به شبکه امور پیمانکاران و با انتخاب بهترین پیشـنهاد از لحـاظ قیمـت بـه مرحلـه عقـد قـرارداد رسیده و سپس به اجرا درمی آید. حتی ارائه گزارش کار از سوی پیمانکار به کارفرما نیز میتواند از طریق شبکه صورت پذیرد. کل این فرایند در شبکه هوشمند می تواند در کمتر از 2 ساعت به پایان رسد، در حالی که در شرایط عادی در شهر تهران مراحل یاد شده بـه 1 تـا 2 سـال زمان نیاز دارد و طبق آماری که همیشه از سوی مسئولان شهرداری منتشر میشود، بیشترین آمار مراجعـه مـردم بـه شـهرداری تهـران در رابطه با مسایل شهرسازی است که در واقع با استناد به سخنان شهردار تهران بیشترین نارضـایتی هـم در ایـن حـوزه وجـود دارد، در شـهر هوشمند بروکراسی اداری به نحوی بسیار چشمگیر کاهش مییابد و میزان رضایتمندی مردم نیز متقابلاً افزایش خواهد یافـت. ضـمن اینکـه در سایه کاهش هزینههای اداری فضای جدید در جهت اشتغالزایی ایجاد میشود.
امروزه، اگر کسی در شهر مجازی تصمیم به اجرای پروژه ای صنعتی داشته باشد، کاری را که مهندسان مشـاور در شـهرهای حقیقـی بـرای یافتن بهترین نقطه برای احداث کارخانه، ظرف یک سال انجام میدهند در کوتاهترین زمان ممکن، اطلاعات مربوط به نزدیـکتـرین گسـل، مسیل، طوفان ها، جنس خاک، شیب زمین، گاز، لوله های آب، کابل هـای بـرق، و متـرو، فاضـلاب و سـایر اطلاعـات زیرزمینـی را بـه دسـت
-17 فصلنامه هفت شهر، سال سوم، شماره ششم وهفتم، زمستان 80 و بهار 81 -18 آرمان شهر دیجیتالی ، یاشار بهمنه ، حیات نو
9
می آورند. در شهر هوشمند، علاوه بر اینکه شهروندان در شهر مجازی و در وزارتخانهها و سازمانهای الکترونیـک حرکـت مـیکننـد، قادرنـد خدمات جاری خود را همچون خریدهای روزمره از طریق شبکه انجام دهند. 19
شهروند الکترونیک
با تمام این مسائل، در نهایت این »شهروند الکترونیک« است که باید در این شـهر زنـدگی کنـد. شـهروند الکترونیکـی فـردی اسـت کـه بـا اطلاعات آشنایی داشته باشد و بتواند از خدمات شهر الکترونیک استفاده کند.
»مانوئل کاستلز« محقق اسپانیاییالاصل آمریکایی معتقد است: »شهر اطلاعاتی، نیازمند شهروندان اطلاعاتی است« تنها با این پیشنیاز بایـد پا به دنیای آنلاین گذاشت. 20
شهرهوشمند در جهان
" در شهر های هوشمند شهرهای برحسب میزان استفاده از خدمات الکترونیکی طبقه بنـدی مـی شـوند، سـامانه هـای کنتـرل تطبیقـی یـا هوشمند چراغ های راهنمایی تقاطع ها .(ITS) مجموعه ای از به کار گیری فناوری های روز نظیر دوربین دیجیتال، سیستم هـای موقعیـت یاب ماهواره ای ( GPS) و الگـوریتم هـای هوشـمند مـورد اسـتفاده در کـامپیوتر و... نمونـه هـایی از خـدمات الکترونیـک شـهر هوشـمند است"21 ایجاد شهرهای هوشمند که یکی از مهم ترین اهداف فناوری اطلاعات است بـه دلیـل نـوع فرآینـد تصـمیم گیـری تنـد حـاکم در کشورها به معنای نقش ویژه داده ها و اطلاعات اعم از دانش فنی و سرمایه در دریافـت،پردازش و اسـتفاده سـریع از دانـش فنـی و سـرمایه نمونه های موفق و بی نظیری در برخی مناطق آمریکا می توانند باشد.
"یکی دیگر از شهرهای هوشمند وبی کاغذ و بی نام و نشان در آسیا را می توان ابر گذرگاه مولتی مدیا غول قرن بیست و یکمی دانسـت کـه قراراست قلب مالزی در قرن آینده باشد. این طرح زیر نظر فردی به نام آزنام شریف الدین اداره می شود. کلید این شهر هوشمند یک کـارت هویت دیجیتال است در این شهر همه راهها به کامپیوتر ختم می شود. مراکز دولتی در این شهر با کامییوتر به هم متصل می شـوند. سـکنه این شهرنیز با استفاده از کارت دیجیتالی شان که همه اطلاعـات شخصـی مربـوط بـه آنهـا در آن ثبـت شـده اسـت در دسـتگاه بـه مراکـز دولتی،بانکها، مخابرات، حمل و نقل، باشگاهها و مراکز تفریحی دسترسی مستقیم پیدا می کنند ساکنان این شهر از طریق همـین کـارت بـه مراکز بهداشتی متصل می شوند که در آن ها از طب چینی تا پزشکی غربی وفلسفه ایورودای هندی و عطارهای بومی در دسترسشـان قـرار می گیرد و این یعنی اتصال بهداری های دهات به مجهزترین کلینک های جهان"22 "آنتورپ بزرکترین شهر بلژیک نیز شایستگی شهر هوشمند را دارد، تجهیزات سنجش کیفیت آب درهشت استخر با شـبکه شـهری آنتـورپ
(ماناپ) - یعنی بزرگ راه اطلاعاتی فیبرنوری آنتورپ- در ارتباط است. پروژه ماناپ در سال 1992 آغاز کار کرد و این هنگامی بود کـه تلـه پولیس آنتورپی که بیش از این به عنوان مرکز فن آوری اطلاعات و ارتباطات شهر آنتورپ به شمار می رفت از مقامـات محلـی شـهر تقاضـا کرد تا با ساختار یک شبکه نوین موافقت کنند. ما ناپ اولین شبکه ای در دنیا است که از طریق پروتکل ای تـی ام 23(ATM) راه انـدازی می شود.
19 www.itsiran .ir 20 www.articles.ir
Electronic Govermentinter notional "-21 "، مترجم؛بهرام تقوی،دسامبر1996
-22 مجله تخصصی علمی "چاپ" شماره - 183 یونس شکر خواه
23 - (ATM) Asynchrohronous tranfer Mode
10
اولین برنامه کار بردی در ماناپ،ارتباط تبادلات تلفنی پنج ساختمان اداری شهر با شبکه بود. در حال حاضر مکالمات تلفنی رایگـان صـورت می گیرد، این شبکه همچنین به امور تجاری داخلی از طریق تامین تبادل الکترونیکی داده ها (ئی دی آی)24 یاری می رساند. بـه صـورتی که ارتباط بازرگانان را با دفاتر اداری مؤثرتر می سازد. سرعت بسیار بالای شبکه مانـاپ کـار بـرد ارتباطـات از راه دور بهداشـتی را کـه اکنون مورد استفاده سه بیمارستان عمومی آنتورپ است (که بیش از یـک میلیـون بیمـار را درمـان مـی کننـد) ، مهیـا مـی سـازد . مانـاپ همچنین سبب ایجاد یک ارتباط کنفرانس ویدیویی می شود. مثلاً برای شخصی که دچار مشکلات شنوایی در شهر آنتورپ است ایـن امکـان را فراهم می سازد تا از طریق زبان اشاره ای و لب خوانی با شخص دیگری که دچار همـین مشـکل در شـهر لنـدن اسـت ، ارتبـاط بـر قـرار کند."25 دو نمونه موفق شهرهای هوشمند گفته شده در سطور بالا تنها مواردی از پیشرفت جهانی و لزوم تاکید کشورهای توسـعه یافتـه و در حال توسعه بر ضرورت ایجاد شهر الکترونیک بوده است به جهان فهمیده است که در عصر جدید یا به قول کاستلز عصر اطلاعاتی ، شهر الکترونیک (هوشمند)ثمره توسعه دنیای اطلاعات و موج سوم الوین تافلراست. در واقع درک این موضوع که اطلاعات دیگر بخشـی از توسـعه نیست، بلکه استراتژی کلیدی برای توسعه است اهمیت جایگاه ایجاد شهرهای هوشمند یا الکترونیک را پیش از پیش دو چندان می کند.
شهر الکترونیک در ایران
درک اهمیت ورود فن آوری اطلاعات به کشور و جبری بودن این مسئله سبب شده در ایران نیز به این مسـئله توجـه شـود. شـهر کـیش و مشهد به عنوان نمونه هایی می توانند هدف شهر الکترونیک را که همان آسان سازی رابطه انسان است را در کشور به اجـرا نماینـد در واقـع ایجاد شهر الکترونیک می تواند کیش را به الگوی توسعه کشور تبدیل کند گر چه در این راه موانع بسیاری پیش رو دارد.
"پروژه شهر الکترونیک کیش به دلیل شرایط محیط گردشگری و تفریحی، نزدیکی این شهر به شهر اینترنتی دوبی، وجود افراد متخصص بـا وجود ابعاد کوچک می تواند به دلیل همکاری قسمت های مختلف کشور قابل اهمیت باشد"26تدوین سند راهبردی شهر الکترونیک مشهد نیز که با پیشنهاد شهرداری شهر مشهد و توسط پژوهشکده الکترونیک دانشگاه علم و صنعت تدوین گردیده است اولین اقدام اساسـی بـرای ایجاد شهر الکتر ونیک مشهد است در این سند اقدامات اولیه و نیازهای ابتـدایی بـرای برپـایی شـهر الکترونیـک مشـهد مشـخص شـده انـد. همچنین چشم اندازها، راهبردها،سیاست های شهر مشهد در این رابطه تدوین شده اند تا از انجام کارهای موازی و اضافه کاریهـا جلـوگیری شــود و تمــام تــلاش هــا جهــت رســیدن بــه یــک شــهر الکترونیــک مطلــوب متمرکزگردنــد. آدرس ســایت شــهر الکترونیــک مشــهد www.emashhad.com می باشد."27در طرح های توسعه کیش برای راه اندازی شهر الکترونیک در مورد بستر سـازی فرهنگـی طـرح هایی است که ضریب نفوذ اینترنت در کشور را که تابعی ار ضریب نفوذ تلفن و کامپیوتر شخصی است را افـزایش مـی دهـد، برنامـه ای کـه توده کار بران برای کار با اینترنت آموزش های لازم را ببینند تا بتوانند حداکثر بهره را ببرند"طرح فرهنگی دیگر در طرح های توسعه کـیش تشکیل گروههای تولید محتوای اینترنتی است. هزینه های طرح یا پروژه شهر هوشمند کیش دو بخش دارد، بخش اول زمانی روی می دهد که حداقل امکانات خواسته میشود و بخش دوم مربوط به زمان حد ایده آل طرح است فعلاً در حال حاضر نیز به دلیل صرف مطالعه بـودن این پروژه هزینه ای بر آورد نشده است."28 "برای جزیره قشم نیز نقشه یک بیست و پنج هزارم جزیره، شامل 169 لایه اطلاعاتی و نقشه یـک دو هـزارم بـا دقـت هندسـی بسـیار بـالا
ترسیم شد بطوریکه توان تشخیص تمام چیزهای موجود در سطح زمین به فاصله 20 در 20 سانتی متر را دارد و با نقشه موجـود مـی تـوان
24- (EDI) Electron: CDATA interchange
25-Electronic GOVERMENT INTERNATIONAL -3
× -26 نشریه "صنعت حمل نقل"، ایجاد ارزش افزوده از داده های اطلاعاتی، مرتضی دهنایی مدیر توسعه فناوری اطلاعات کیش، شماره 211 -27 نشریه "مناطق آزاد" شماره 111، گفتگو با دکتر جلالی
× - 28 گفتگوی تفصیلی و کارشناسی دکتر مرتضی دهنایی مدیر توسعه فناوری اطلاعات کیش در نشریه "صنعت حمل و نقل" شماره 211
11
علاوه بر مکان یابی، اموراداری را نیز به نحو مطلوبی به انجام رساند اما اگر کلییت طرح را 100 فرض کنـیم فقـط 10 درصـد آن بـه مرحلـه اجرارسیده است. نحوه اجرای طرح و تعامل با ارگان ها در حیطه وظایف دستگاههای حاکمیتی جزیره قرار دارد که باید طرح را به یک ابـلاغ لازم الاجرا تبدیل کند ایده ال اجرای طرح 5 سال است و هدف نهایی ایجاد تصویر کلی از ایران دیجیتال است. بودجـه ایـن پـروژه از محـل بودجه خود جزیره تامین می شود و در حقیقت سازمان منطقه آزاد قشم مجری طرح است. برای طرح جزیره هوشمند در قشـم از پیشـرفته ترین الگوها در اروپا و آسیا و آمریکا و به خصوص کانادا و آخرین فناوری روز دنیا اسـتفاده شـده اسـت. مکـان یـابی فـاز اول پـروژه جزیـره هوشمند در ایران بود که امکان موقعیت یابی و تع ین سرعت را به وجود می آورد که مـی تـوان آن را سـخت تـرین و پـر هزینـه تـرین فـاز دانست، مراحل بعد براساس سیستم های نرم افزاری است همچون پیدا کردن کوتاه ترین مسیر یا پیدا کردن نزدیک تـرین مراکـز همچـون اورژانس، آتش نشانی و ... است."29 اما تا به حال عمده فعالیـت هـا در زمینـه احـداث شـهر الکترونیکـی در کشـورمان در زمینـه طراحـی مهندسی تدوین و ایجاد ساختارهای اجرایی و عملیاتی بوده است "شهر الکترونیکی در کشور طرحی جامع است که بهـره بـرداری کامـل آن در سال 1383 ممکن می شود و تشکیل از طرح های کوچک تر متنوع است که همگی در ساختار طرح جامع یه هم مرتبط شـده انـد. ایـن ساختار دارای 3 لایه است لایه اول مربوط به طرح پلاتفـرم اسـت کـه از پلاتفـرم مخـابراتی تـا بسـتر ارائـه خـدمات اداری و دولتـی شـهر الکترونیک را در بر می گیرد و نتیجه آن طراحی های عمومی و مهندسی برای اجرای سایر طرحهـا اسـت. بخـش دوم طـرح هـا مربـوط بـه تاسیسات و تسهیلات فناوری اطلاعات است که از مراکز خدمات رسانی اینترنتی تا ساخت محیط های تعامل الکترونیکـی روی وب را در بـر می گیرد و بخش نهایی طرح ها، طرح های ارایه خدمات است که طی آن خدمات مختلف از اطلاع رسانی تا خدمات مجـازی بـا اسـتفاده از تاسیسات ایجاد شده به مشتریان ارایه می شود. در حال حاضر دو طرح پلانفرم مخابراتی و مراکز داده ای جزیره کیش در حال اجرا اسـت و چهار طرح تاسیساتی به مرحله اجرا رسیده است."30 برای تحقق طرح شهر هوشمند باید مرکزی وجود داشته باشد که تمامی فعالیت ها را هماهنگ سازد و در کنار هم قرار دهد که ایـن مرکـز
وجود دارد اما هنوز کار خود را به صورت جدی آغاز نکرده است در واقع برای تحقق طرح های شهر الکترونیک باید الگوی اجرا و روش پیاده سازی بومی آن تدوین گردد.
از این رو در اجرای این طرح با مقابله با چنبره ای از مشکلات چشم اندز نوید بخشی را برای آن رقم زد.
مزایای مدیریت شهری الکترونیک
1. افزایش کارایی ،اثربخشی و صرفه جویی در مدیریت شهری
2. آسایش و رفاه شهروندان در دسترسی به خدمات شهری و مشارکت بیشتر آنها در امور شهری
3. انتشار سریع اطلاعات و هماهنگی بیشتر بین واحدهای اصلی و فرعی سـازمان هـای شـهری وکمـک بـه اجـرای وظـایف شـهرداری همانند توسعه زیر ساختار شبکه،فرهنگ،امورآموزشی و اجتماعی
4. فن آوری اطلاعات به تامین اطلاعات لازم برای تصمیم گیری مدیران شهری سرعت و دقت می بخشد
5. با تغییر تکنولوژی اطلاعات نیاز به مدیران میانی و واحد های ستادی برای جمع آوری، تجزیه و تحلیل، گزارش دهـی و تفسـیر داده برای مدیران ارشد اجرایی کاهش می یابد همچنین به کارکنان سطوح پایین نیاز کمتری خواهد بود.
6. تحقق حکمرانی شهری مطلوب :افزایش پاسخگویی، شفافیت،مدیریت مشـارکتی،عدالت اجتمـاعی و دیگـر شـاخص هـا در مـدیریت
شهری
"-29از مطالعات موردی سازمان منطقه آزاد قشم و کیش"، شماره 120 - 30 × کنفرانس خبری و تفصیلی هدف شهر الکترونیک کیش مرتضی دهنایی مدیر توسعه فناوری اطلاعات کیش مجله" حمل و نقل" شماره 211
12
7. بوروکراسی زدایی،تمرکز زدایی ، ساده سازی فرایندها و رویه ها در سازمان مدیریت شهری
8. کاهش ترافیک شهری و آلودگی هوا،صرفه جویی در وقت و انرژی(حفظ محیط زیست در راستای توسعه پایدار شهری)
9. طراحی، بهینه سازی و مدیریت سیستم های ترافیک و شبکه حمل و نقل، مدیریت بحران و سوانح شهری و طراحی توسعه شهری
01. کارکنان دانشی و کار دانشی،جایگزین وظائف ساده،تکراری و دفتری متداول در بوروکراسی کاغذ محور مدیریت شهری می شود.31
نیاز به ایجاد شهر الکترونیک:
مشکل تردد در کلان شهرها با وجود جمعیت های بزرگ نیاز به ایجاد فرا شهرها یا شهر مجازی را ضروری مـیکنـد؛چرا کـه اگـر شـهروندان همه خواسته ها ی خود را با رفت وآمد انجام دهند ترافیک سنگینی در شهر ایجاد میشود که هم باعث تخریب محیط زیست مـیشـود و هـم بهداشت سلامت و روان شهروند را به مخاطره می اندازد . شهر مجازی، شهری اسـت کـه تمـام ظرفیـتهـای آن امکـان تبـدیل بـه فرآینـد اطلاعاتی را دارا باشد و بتواند به فضای مجازی منتقل کند. خطمشیهای شهر مجازی به موضوع ترددهای بین شهری به ایـن صـورت نگـاه میکند که آیا امکان انتقال به فضای مجازی رادارد وآیا این فرآیندها با کلیک موس امکان پذیراست؟
ازدحام و تراکم جمعیت های بزرگ و تفاوت جمعیت شب و روز در شهرهای بزرگ، همراه با آلودگی گسترده نور، صدا، هوا و فضـا و مسـئله ترافیک و زمان، منشاء یافتن چاره ای برای کاهش آلام ناشی از زندگی در اینگونه شهرها شده است. مهمترین مسئله در این شهر ها حرکت جمعیت است. حرکت جمعیت اعم از حرکت با وسیله نقلیه و یا ازدحام جمعیت در مراکز فروش و خدمات اداری و رفاهی شهر، علت اصـلی بسیاری از "مسائل شهری" اعم از مسائل انسانی شهری و یا حوادث و سوانح شهری در شهرهای بزرگ می باشد. با ظهـور صـنعت همزمـان ارتباطات، کامپیوتر و بدنبال آن ارتباطات شبکه ای در قالب اینترنت فضای جدیدی برای شهر بوجود آمد که از آن تعبیر به "شهر مجـازی" می شود. ظهور شهر مجازی در درجه اول موجب کاهش "حرکت جمعیت" در شهر واقعی و در درجه بعـدی "فضـاهای همزمـان" را بـدون فرسایش و اصطکاک با یک هندسه موازی امکان پذیر می سازد. در واقع دو فضائی شـدن شـهر در فضـای واقعـی و فضـای مجـازی، نـوعی "مدیریت کنترل حرکت جمعیت شهری" محسوب می شود که تلاش می کند با عقلانی کردن روند حرکت جمعیت شهر آرامتر، کم هزینـه تر و برخوردار از امنیت شهری و امنیت روانی شهروندان را فراهم کند.در شهر مجازی، خـدمات اطلاعـاتی بـدون هـیچ محـدودیت زمـانی و مکانی انجام می شود. مفهوم شهر و دولت مقید به ساعت کار اداری، تبدیل بـه شـهر و دولـت 24 سـاعته در هفـت روز هفتـه مـی شـود و شهروندان در همه ساعات و دقایق روز امکان بهره مندی از خدمات دولتی و شهری را خواهند داشـت. در ایـن فضـای جدیـد دیگـر مفهـوم بازکردن و بستن دروازه شهر و یا تقسیمات شهری بر اساس میدان، خیابان و کوچه و یا اساسا معماری مبتنی بر مکان محوری به پایان مـی رسد، بلکه معماری فضای مجازی مبتنی بر تغییر تکنولوژیکی زمان و مکان است و ساخت های قابل دسترسی همزمان برای همگان است.
نتیجه گیری
به طور کلی اجرای طرح شهر هوشمند به این معناست که تمام خدمات مورد نیاز ساکنان از طریق شبکه های اطلاع رسانی تامین شـود بـه این ترتیب دیگر نیازی به حرکت فیزیکی شهروندان برای دسترسی به خدمات دولت و نهادهـای خصوصـی نیسـت بـه عبـارت دیگـر ادارات دیجیتالی جایگزین ادارات فیزیکی می شوند وسازمان ها و دستگاههایی همچون شهرداری، حمل و نقـل عمـومی و سـازمان آب منطقـه ای خدمات خود را به صورت مجازی در اختیار مشترکین و مشتریان خود قرار می دهند.
