بخشی از مقاله

چکیده

مسئله ي مکان یابی مسیریابی یک مسیر جدید تحقیقاتی است که هدف اصلی آن حل همزمان مسائل مکان یابی تسهیلات و مسیریابی وسائل نقلیه می باشد. شرکت ارتباط فردا که پشتیبان خدمات الکترونیک بانک آینده می باشد در نظر دارد در راستاي تسهیل ارتباط مشتریان و جلب رضایت آنها خدمات الکترونیکی خود را گسترش دهد. در راستاي تحقق این هدف شرکت تصمیم به راه اندازي خدمات پیشخوان مجازي در مراکز برخی استان ها گرفته است. در این مقاله یک مدل ریاضی مکان یابی مسیریابی براي مسئله مورد مطالعه ارائه گردیده و با توجه به ماهیت چند هدفه مسئله از روش فراابتکاري NSGA-II براي حل مسئله استفاده شده است. این مقاله یک روش نمایش جواب ساده براي کد کردن جواب ها پیشنهاد داده است. نتایج ارائه شده به مدیران در قسمت نتایج عددي ارائه شده و در پایان نیز به بحث و نتیجه گیري پرداخته ایم.

کلمات کلیدي: مسئله مکان یابی مسیریابی؛ الگوریتم فراابتکاري؛ شبکه ارائه خدمات الکترونیک؛ بانکداري الکترونیک؛ پیشخوان مجازي

.1 مقدمه

بدست آوردن جواب بهینه براي مدل ریاضی تک هدفه کار راحتتري نسبت به پیدا کردن جواب براي مدل ریاضی چند هدفه می باشد. در مسئله برنامه ریزي چند هدفه بیش از یک هدف وجود دارد و به طور کلی می توان گفت که جوابی وجود ندارد که همزمان همه ي اهداف را بهینه کند. در این گونه مواقع تصمیم گیرنده بیشتر به دنبال پیدا کردن جوابی با ارجحیت بالا به جاي پیدا کردن جواب بهینه می باشد. در ادبیات مربوط به چند هدفه جواب هاي پارتو یا جواب هاي کارا به جاي جواب بهینه استفاده می شود. جواب پارتو جوابی است که نمی توان مقدار یک تابع هدف آن را بدون بدتر کردن تابع هدف دیگر بهبود داد .[1]

بر اساس تقسیم بندي مرجع [2] روش هاي حل مسائل مربوط برنامه ریزي ریاضی چند هدفه به سه دسته اصلی تقسیم می شود: - 1 دسته اول آن دسته از روش هاي تصمیم گیري است که در آن نسبت به الویت هاي تصمیم گیرنده اطلاعات کافی داریم. - 2 در این روش ها فازهاي مربوط به انتقال اطلاعات با تصمیم گیرنده و فازهاي مربوط به محاسبات عددي با یکدیگر جابه جا می شوند تا بعد از تعدادي تکرار به نتیجه مطلوب تصمیم گیرنده رسیده شود. - 3 در این روش ها ابتدا جواب هاي کارا به دست می آیند و سپس از تصمیم گیرنده خواسته می شود تا بر اساس جواب هاي موجود گزینه مورد نظر را انتخاب نماید. در این مقاله نیز سعی بر این بوده است که از روش سوم براي کمک که امر تصمیم گیري در مسئله مورد بررسی استفاده شود.

این روش ها براي گونه اي خاص از مسائل تحقیق در عملیات - بیشتر مسائل خطی - داراي قابلیت بدست آوردن کلیه جواب هاي کارا هستند.[5-3] روش هاي مختلفی در این حوزه قرار می گیرد که رایج ترین آن ها روش مجموع وزن دار، روش اپسیلون محدودیت می باشد. در ادبیات بهبود هاي براي این روش ها ارائه شده که میتوان به روش اپسیلون محدودیت تقویت شده اشاره کرد .[6] به مانند بهینه سازي تک هدفه که روش هاي فرابتکاري نقشی اساسی در بدست آوردن جواب هاي قابل قبول براي مسائل سخت بالاخص در سایز هاي بالا دارند، در مسائل مربوط به بهینه سازي چند هدفه الگوریتم هاي فراابتکاري نقشی پررنگ دارند. از این الگوریتم ها در ادبیات چند هدفه براي بدست آوردن جبهه پارتو تقریبی استفاده می شود .[7]

مسئله ي مکان یابی مسیریابی یک مسیر جدید تحقیقاتی است که به آنالیز مکان ها با در نظر گیري جنبه هاي مربوط به مسیریابی می پردازد. هدف اصلی مسئله مکان یابی مسیریابی حل همزمان مسائل مکان یابی تسهیلات و مسیریابی وسائل نقلیه می باشد. این نوع مسائل تقریبا حوزه جدیدي در مسائل تحقیق در عملیات می باشد که دو بخش اصلی از مسائل حوزه لجستیکی یعنی مکان یابی تسهیلات و مسیریابی را مورد توجه قرار می دهد. در اکثر موارد حل این دو مسئله به صورت مجزا در نظر گرفته می شود حال آنکه حل همزمان این دو مسئله می تواند سودمند باشد .[8] با توجه به مرجع [9] حل ترتیبی این دو زیر مسئله به صورت مجزا محدودیت هایی دارد.

طبق نتیجه گیري محققان حل همزمان این دو مسئله می تواند به جواب هایی با کیفیت بالاتر منجر گردد. تصمیم گیري در مورد مکان یابی تسهیلات جز تصمیمات استراتژیک و تصمیم گیري در مورد مسئله مسیریابی جز تصمیم گیري هاي عملیاتی طبقه بندي می شود. مسئله مکان یابی مسیریابی قابلیت پیاده سازي بر روي رنج وسیعی از مسائل را دارا می باشد که می توان به این موارد اشاره کرد : توزیع غذا و نشویدنی ها [10]، تحویل روزنامه [11]، جمع آوري ضایعات [12]، تحویل قبوض [13]، کاربرد هاي نظامی [14] و مسائل مربوط به تحویل کالا به مشتریان .[15]پروژه ي مراکز ارتباط فردا به عنوان یک پروژهي نوآورانه با همکاري بانک آینده در عرصه تجارت الکترونیک در سال 1393 آغاز گردید و تلاش سازمان بر آن شد که با یک نوآوري مستمر و پایدار وضعیتی را در تمام جنبههاي کسبوکار از جمله مدیریت، عملکرد و مشتریان ایجاد کند و اینگونه بهرهوري را بالا ببرد.

این کار نیازمند یک رویکرد مدیریتی منسجم و سازمان یافته بود که در پروژهي مراکز ارتباط فردا تمامی عملکردها از کنترل و هدایت در سطح مدیران و کارمندان مراکز گرفته تا هماهنگ کردن تمام مسیر از طریق سرمایهگذاري در حوزه فناوري و اجراي آن را، در بر میگیرد.گسترش تعداد مراکز ارتباط فردا از 1 مرکز به 80 مرکز در سرتاسر کشور ادامه می یابد . این پروژه با هدف ایجاد اولین بانک مجازي در ایران شروع به کار کرده است. شکل شماره 1 نشان دهنده ي مراکز ارتباط فردا در سراسر کشور می باشد.تحقق هدف ایجاد بانک مجازي ، نیازمند ساختارهاي مناسب و خدمات ویژه می باشد. یکی از این خدمات ارائه پیشخوان مجازي است.

مشتریان بانک، اغلب بدلیل نداشتن فرصت کافی، یا به منظور صرفهجویی در وقت، و همچنین جهت کاهش آمد و شد در شهر و پیشگیري از ترافیک، از مزایاي بانکداري الکترونیکی بهره میگیرند. با توجه به ماهیت برخی از خدمات بانکی که طی آنها نیاز به تبادل فیزیکی اسناد یا جابجایی وجه نقد وجود دارد - مانند دریافت دسته چک، یا واریز وجه نقد به حساب - ، شیوههاي فعلی بانکداري الکترونیکی نمیتوانند به تنهایی پاسخگوي کلیه نیازهاي مشتریان باشند. "پیشخوان مجازي" با همین هدف راهاندازي شده است که در حال حاضر در بانک آینده استفاده می شود؛ مخاطبان این سرویسمعمولاً مشتریان بانک هستند که براي وقت خود برنامهریزي دقیقتري دارند و لذا تمایل بیشتري به استفاده از این فرصت داشتند که حتی براي امور لازم نیز به شعبه مراجعه ننمایند و مأمور بانک در منزل یا محل کار ایشان، خدمات مورد نیاز را ارائه نماید. این خدمات به دو دسته اصلی غیر حضوري - بدون نیاز به اعزام مامور به آدرس مشتري - و خدمات تحویل در محل تقسیم میگردد و لیست آن شامل موارد ذیل میباشد: برداشت نقدي، واریز نقدي ،انتقال وجه کارت به کارت، مانده کارت بانک آینده، پرداخت قبوض با کارت بانک آینده، پرداخت اقساط تسهیلات بانک آینده، صدور و تحویل دسته چک مجدد، صدور اولیه کارت نقدي، صدور و تحویل کارت مجدد نقدي، صدور و تحویل کارت هدیه، صدور و تحویل رمز مجدد کارت نقدي، برداشت نقدي با چک، پذیرش چک شخصی بانک آینده و واریز به حساب بانک آینده، پذیرش چک شخصی بانک آینده و پرداخت بهصورت نقدي، مشاهده صورتحساب ، درخواست صورتحساب کارت اعتباري، بازپرداخت کارت اعتباري، صدور و تحویل رمز مجدد کارت اعتباري، پذیرش چک رمزدار در وجه شعبه مرکزي، صدور و وصول چک رمزدار، صدور و تحویل چک رمزدار،مدیریت حساب و کارت نقدي - ارتباط حساب با کارت - قطع ارتباط با کارت - تغییر حساب پیش فرض - ، درخواست ارسال دستگاه رمزساز، واگذاري چک شخصی سایر بانکها - کلرینگ - ، درخواست مسدودي حساب سپرده، انتقال وجه به حساب خود شخص، انتقال وجه به حساب سایرین، انتقال وجه به حسابهاي خیریه، صدور چک بانکی، پذیرش چک بانکی.ادامه ي مقاله داراي ساختار ذیل می باشد: در بخش دوم در مورد صورت مسئله صحبت شده و به بیان مدل ریاضی پرداخته ایم. بخش سوم در مورد روش حل مسئله توضیحاتی ارائه شده و توضیحاتی در مورد الگوریتم مورد استفاده ذکر گردیده است. نتایج حاصل از حل مدل پیشنهادي در قسمت چهارم ذکر گردیده و در نهایت در قسمت پنجم به بحث و نتیجه گیري پرداخته ایم.

.2 تعریف مسئله

شرکت ارتباط فردا که پشتیبان خدمات الکترونیک بانک آینده می باشد در نظر دارد در راستاي تسهیل ارتباط مشتریان و جلب رضایت آنها خدمات الکترونیکی خود را گسترش دهد. در راستاي تحقق این هدف شرکت تصمیم به راه اندازي خدمات پیشخوان مجازي در برخی استان ها گرفته است. شرکت در نظر دارد از بین مراکز ارائه دهنده خدمات موجود و یک سري مکان هاي بالقوه در نظر گرفته شده مکان هاي مناسب براي راه اندازي پیشخوان مجازي را انتخاب کند. روند کار همانگونه که در قسمت مقدمه ذکر گردید بدین صورت است که شرکت از بین شهر هاي بزرگ کشور مراکزي را با عنوان مرکز مادر ارائه دهنده این خدمت انتخاب نماید.

تعداد مراکز بالقوه در نظر گرفته شده براي راه اندازي پیشخوان مجازي 80 مرکز در سطح کشور است. بدیهی است راه اندازي این خدمات در هر یک از این شهرها هزینه خاص خود را خواهد داشت. از طرفی در صورت راه اندازي نشدن پیشخوان مجازي در یک شهر مشتریان مربوط به آن شهر از طریق مرکز مادر در شهرهاي دیگر تحت پوشش قرار خواهند گرفت که تعداد مشتریانی که بدین صورت از مراکز مادر شهرهاي دیگر تحت پوشش قرار می گیرند نیز باید مشخص گردد. بنابراین می توان گفت که در این تحقیق باید به دو سوال مکان مناسب براي راه اندازي خدمات پیشخوان مجازي مرکز مادر و همچنین تعداد مشتریانی که از مراکز مادر شهرهاي دیگر تحت پوشش قرا می گیرند پاسخ دهیم.

هر مرکز مادر در این مسئله ظرفیت محدودي دارد به این معنی که در صورت راه اندازي فقط به تعداد محدودي از مشتریان توانایی سرویس دهی دارد . ارائه خدمت از شهري به شهر دیگر مستلزم صرف هزینه می باشد که این هزینه متناسب با فاصله شهر ها و همچنین تعداد افرادي است که توسط شهر دیگر تحت پوشش قرار می گیرند. مسئله مورد بررسی در این مقاله به صورت یک مسئله دو هدفه مکان یابی مسیریابی مدل شده است که در آن یک تابع هدف مربوط به حداقل کردن هزینه ها می باشد و تابع هدف دوم آن مربوط به حداکثر سازي جمعیت شهرهایی است که مراکز ارائه دهنده خدمات پیشخوان مجازي در آنها احداث شده است. بر اساس توضیحات ارائه شده مدل ریاضی مسئله در ادامه ارائه می گردد.

.1.2 مدل ریاضی

مفروضات مسئله :

•فواصل موجود بین شهرها بر اساس اطلاعات جغرافیایی و نرم افزار GIS بدست آمده است.

•تعداد مراکز بالقوه در نظر گرفته شده براي راه اندازي پیشخوان مجازي 80 مرکز در سطح کشور است.

•مقدار هزینه تخصیص شهري به شهر دیگر متناسب با فاصله و جمعیت اختصاص داده شده از مشتریان است.

•سرویس و خدمات یک شهر حداکثر می تواند توسط دو شهر دیگر انجام گیرد.

مجموعه ها:

مجموعه یال ها و کمان ها مجموعه مکان هاي بالقوه براي انتخاب مجموعه شهرها

پارامترها:

جمعیت شهر 

هزینه ایجاد مراکز مادر در مکان   میزان مشتریان بانک در شهر  

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید