بخشی از مقاله
شيوه آموزش مفاهيم ديني به کودکان
تربیت دینی صحیح نیازمند شیوه های نوین آموزشی است/ آموزش و پرورش مؤثرترین نهاد برای ارتقاء معارف دینی است
گروه دین و اندیشه: با توجه به اینکه یکی از اساسی ترین محورهای رسالت انبیاء تربیت دینی صحیح مردم بوده است لذا با توجه به حساسیتهای آموزش و نهادهای آموزشی در ارتقای معارف دینی مسئولان و کارشناسان آموزشی، تربیت دینی صحیح را مستلزم داشتن شیوه های نوین آموزشی دانسته و در این بین آموزش و پرورش را مؤثرترین نهاد آموزشی در تربیت دینی افراد اعلام کردند.
آموزش و پرورش مؤثرترین نهاد برای ارتقاء معارف دینی است
صفاتی بانوی مجتهده، با تأکید بر نقش آموزش در ارتقای مبانی و معارف دینی، یادآور شد: بدون تردید یکی از مؤثرترین راههای ترویج معارف دینی در سطح جامعه، آموزشهای مهارتی از طریق نهادهای فرهنگی و تربیتی، به وِیژه آموزش و پرورش است.
زهره صفاتی، بانوی مجتهده با تأکید بر ضرورت اهمیت آموزش معارف دینی در جامعه، ا
ظهار داشت: اگر بخواهیم ریشه و فلسفه آموزش را مورد توجه قرار دهیم در بدو پیدایش دین اسلام و پیش تر از آن عمق آموزش در رسالت انبیا و پیامبران معنا می یابد، چرا که رسالت انبیا بر روی زمین، آموزش و هدایت انسانها در مسیر کمال و سعادت بشری بوده است.
وی گفت: در زندگی امروز و با توجه به دنیای پیشرفته و پیچیده که ایجاد شده کار نهادهای آموزشی بسیار سخت و مهم است و همچنین با توجه به اینکه یکی از محورهای اساسی وجود انبیا الهی تعلیم و تربیت انسانها است در نتیجه این محور باید مورد توجه نهادهای آموزشی در جامعه قرار بگیرد و این نهادهای تربیتی مستلزم استفاده مطلوب از تمام برنامه های آموزشی با توجه به محورهای معارف دینی هستند.
زهره صفاتی با اشاره به نقش تربیتی آموزش و پرورش در ارتقاء معرفت دینی، یادآور شد: وظیفه تربیتی و تعلیمی معارف دینی در جامعه به شکل عام بر عهده آموزش و پرورش است این نهاد تربیتی می بایست با توجه به تمام نیازهای عمومی گروههای سنی مختلف در دستگاه آموزشی، این نیازها را جهت دهی کرده و با آموزشهای اصولی و بنیادی در ارتقای معرفت دینی مؤثر عمل کند.
گسترش معرفت دینی نیازمند آموزشهای صحیح و اصولی اس
ت
مدیر گروه پژوهشی تعلیم و تربیت اسلامی با اشاره به جنبه های مثبت آموزشهای مؤثر در ارتقای معارف دینی، گفت: آموزش و معرفت دینی نقش متقابلی در برابر یکدیگر دارند، در واقع تا نقش آموزش به درستی تبیین نشود معرفتی ایجاد نخواهد شد، به همین دلیل در گستره مبانی دینی به شدت نیازمند آموزشهای دینی هستیم. عباس چراغ چشم با تأکید بر نقش دستگاههای آموزشی در راستای گسترش معارف دینی، یادآور شد: قانون اساسی
نیز در رابطه با نهادهای آموزشی در کشور این وظیفه مهم را به آموزش و پرورش و همچنین وزارت فرهنگ و آموزش عالی سپرده است تا این دو نهاد در رشد و تربیت انسانهای مسلمان با توجه به آموزه های دین اسلام برنامه های خود را تنظیم و اجرا کنند.
مدیر گروه پژوهشی تعلیم و تربیت اسلامی در ادامه با بیان ن
قش وسایل کمک آموزشی در ارتقای معرفت دینی، گفت: همچن
ین آموزش و پرورش با همکاری گسترده با بخش آموزشی صداوسیما برای بهره گیری بیشتر از آموزه های معرفتی می بایست برنامه های کمک آموزشی فیلمهای رشد را به منظور ارتقای معرفت دینی در برنامه های درسی بگنجاند .
تربیت دینی صحیح نیازمند شیوه های نوین آموزشی است
رئیس پژوهشکده باقرالعلوم با تأکید بر ضرورت اهمیت آموزش دینی در ارائه مفاهیم دینی، اظهار داشت: شیوه های قدیمی و نامطلوب آموزش و تربیت باید آسیب زدایی شده و شیوه های نوین و کارآمد جایگزین آنها شوند .
دکتر حسین قشقایی رئیس پژوهشکده باقرالعلوم با اشاره به اینک
ه دین در تمام شئونات زندگی انسان جاری است، یادآور شد: با توجه به اینکه دین اسلام در همه لحظات زندگی همواره وجود دارد لذا برای ارتقای سطح معرفت دینی و همچنین تربیت انسانهای کارآزموده نیاز است که آموزش در گستره معارف دینی در سطوح بالا انجام گیرد.
وی در ادامه با اشاره به نقش آموزش در مدارس، اظهار داشت: نکته ای که در آموزش معارف دینی مهم و قابل ذکر است، نحوه آموزش در مدارس است، در سیستم آ
موزشی مدارس مباحث دین اسلام با شیوه های خاصی باید ارائه شوند و روشی که در این بین مؤثر است شیوه خاص تبادل نظر میان استاد و شاگردان در ارائه آموزه های دینی است چرا که شبهات بسیاری در ذهنهای دانش آموزان وجود دارد و این شیوه باعث می شود که این شبهات از اذهان دانش آموزان خارج شده و در رفتار مذهبی آنان بسیار تأثیرگذار باش
د.
آموزش هدفمند در ترویج معارف اسلامی بسیار مؤثر است
سردبیر فصلنامه شیعه شناسی با تأکید بر اهمیت و ضرورت ارتقاء سطح کیفی آموزش برای ترویج معارف دینی، گفت: آموزشهای دینی در راستای توسعه معرفت دینی در جامعه باید هدفمند باشند در واقع آموزشها باید مکمل هم باشند تا انسان را به کمال و سعادت اخقای معارف دین اسلام در واقع از بین بردن مشکلات بسیار و همچنین ترویج و گسترش آموزه های دین اسلام در جامعه است، در اصل جامعه ای که از آموزش های اسلامی بهره ای نبرده باشد و از مباحث فکری و نظری استفاده مطلوبی نداشته باشد در رسیدن به کمال و سعادت اخروی که محصول کسب معرفت در دنیا است توفیقی نخواهد داشت .
سردبیر فصلنامه شیعه شناسی با بیان اینکه جامعه ای که از آموزش دینی دور باشد در حل مشکلات دچار مشکل خواهد شد، افزود: بعد از انقلاب اسلامی ایران آموزش در کشور در مقاطع مختلف تحصیلی توسعه پیدا کرده است اما سطح کیفی مباحث دینی و معرفتی آنگونه که باید مورد توجه واقع نشده است .
آموزش دینی مؤثر نیازمند روشهای نوین است
عضو هیئت علمی مرکز مطالعات ادیان و مذاهب قم با بیان اینکه آموزش معارف دینی مطلوب و سازنده، برای ارتقای اهداف دین اسلام بسیار ضروری است، گفت: ش
یوه های آموزش معارف دینی همواره نیازمند توجه و تغییر ساختار مطلوب، مطابق با شرایط زمانی است تا از این طریق سطح معرفت دینی جامعه به درستی ارتقاء یابد .
حجت الاسلام حمیدرضا شریعتمداری عضو هیئت علمی مرکز مطالعات ادیان و مذاهب قم، اظهار داشت: معارف دینی ارتباط مستقیم و متقابلی با آموزش و نهادهای آموزشی دارد، اگر قرار است در جامعه اسلامی معرفت دینی ایجاد شود نگاه اول متوجه نهادهای آموزشی است چرا که باید آموزگارانی کار آزموده وجود داشته باشند تا دستورات و معارف الهی توسط آنها ترویج داده شود.
وی با اشاره به اینکه سالمترین نهاد آموزشی در جامعه مدارس هستند، اظهار داشت: آموزش و پرورش از لحاظ دینی و ارائه خدمات آموزشی دینی در جامعه نسبت
به سایر نهادها و دستگاههای اجرایی دیگر همچنان موفقتر عمل می کند و جزء سالمترین نهادهای آموزشی است، با توجه به نقش مثبت آموزش و پرورش در گسترش معارف دینی می بایست در اینجا نقش معلمان را نیز مورد توجه قرار داد، مربیان و معلمان مدارس باید چه از لحاظ مدرک علمی و چه از لحاظ شخصیتی باید در سطح بالایی قرار داشته باشند.
توجه به سطح فکری افراد برای ارائه آموزش دینی تأثیرگذار ضروری است
عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی با تأکید بر ضرورت و اهمیت آموزش برای ارتقای معارف دینی، گفت: به منظور ارائه آموزش تأثیرگذار و ماندگ
ار، سطوح فکری جامعه و شرایط سنی افراد می بایست به هنگام ارائه مباحث دینی و معرفتی به دقت مورد توجه قرار گیرند.
هاجر تحریری نیک صفت عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی با اشاره به اهمیت آموزشهای دوران کودکی، یادآور شد: آموزشباید از دوران کودکی و طفولیت آغاز شود چرا که کودکان نهال هایی هستند که احتیاج به مراقبت و رشد دارند و اگر آموزه های معرفتی دینی با توجه به سطوح فکری کودکان ارائه شود تأثیرات فراوانی برای د
وره های بعدی رشد کودکان خواهد داشت .
عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه نقش مربیان در فراگیری آموزه های معرفتی بسیار مؤثر است، اظهار داشت: مسئولین و مربیان دوره های ابتدایی آموزش و پرورش برای روش های هدفمند در نحوه یادگیری می بایست حدود آموزشی را برای دانش آموزان رعایت کنند بدین طریق که با توجه به حساسیتهای دانش آموزان معارف دینی آنگونه باید ارائه شود که کاربرد خود را از دست نداده و همچنین موجب تکرار در ذهن آنها نشود، اگر اینچنین باشد آموزش مراحل بعدی از زندگی تربیتی افراد به مراتب آسانتر خواد شد.
نهادهای آموزشی برای ارتقاء معرفت دینی مورد غفلت واقع شده اند
معاون فرهنگی و تبلیغ سازمان تبلیغات اسلامی با اشاره به اینکه آموزش یکی از راههای مؤثر در ارتقای معرفت دینی است، اظهار داشت: بی تردید شیوه های مطلوب آموزشی مؤثرترین راه در ارتقای معارف دینی هستند اما متأسفانه در حال حاضر نهاد آموزشی در جامعه حلقه گمشده ای است که مورد غفلت واقع شده است.
حجت الاسلام عباس اسکندری با بیان اینکه مربیان و آموزگاران در ارتقای معارف دینی نقش مؤثری دارند، گفت: مربیان و آموزگاران مباحث دینی در نهادهای آموزشی نقش اصلی و مهمی در تربیت دینی دانش آموزان بر عهده دارند، بنابراین زمانی که مربی قصد دارد آگاهی های دینی را به دانش آموزان انتقال دهد در واقع باید مراتب اعتقاد به آموزه های دینی در رفتار و اعمال وی دیده شود تا بتواند دانش پژوهانی اسلامی تربیت کند.
معاون فرهنگی و تبلیغ سازمان تبلیغات اسلامی در ادامه یادآور شد: آموزش و پرورش تنها عهده دار آموزش نیست بلکه وظیفه خطیر دیگری نیز دارد و آن نقش پرورش در جامعه است علاوه بر تغییر دادن شیوه های آموزشی می بایست این شیوه ها به گونه ای مطرح شوند که در متن زندگی افراد کاربرد داشته باشد و تنها به این محدود نباشد که معلوماتی منتقل شود، بلکه اگر آموزش صحیح باشد این آموزه ها نهایت و غایت انسان را تضمین خواهند کرد.
ارتقاء معرفت دینی نیازمند تفکر در اندیشه های اسلامی است
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با تأکید بر اینکه نهادهای آموزشی نقشی اساسی در ارتقای سطح باورهای دینی و معرفتی افراد دارند، اظهار داشت: بی تردید ارتقای باورهای دینی و معرفتی گروههای مختلف جامعه به ویژه نسل جوان و نوجوان نیازمند افزایش اطلاعات و آگاهی از معارف دینی و اندیشه های اسلامی است.
منیره نوبخت با تأکید بر اینکه اعتقاد دینی میتنی بر تفکر و تعمق
است، تصریح کرد: هر اعتقادی به ویژه اعتقادات اسلامی مبتنی بر تفکر و تعمق در اندیشه های اسلام می باشد، در واقع مقدمه ضروری تفکر در مباحث دینی داشتن اطلاعات کافی و لازم دینی است چرا که این مبحث از حساسیت بیشتری در آموزش معارف دینی برای جوانان و نوجوانان برخوردار است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان نقش آموزش دینی در دوران کودکی، گفت: در تقسیم بندی مراحل زندگی هر انسانی مراحل پایین تر از سن یعنی دوران ابتدایی نقش آموزش به همان مراتب بیشتر و حساس تر می شود دلیل آن روشن است در واقع در مراحل شکل گیری افکار و اندیشه های دینی افراد، دوران کودکی از همه مراحل مهمتر و حس
استر از دیگر دوران زندگی تربیتی افراد است.
شیوه های تدریس مبانی دینی نیازمند تغییرات اساسی است
مدیر کل برنامه ریزی و توسعه آموزشهای تخصصی تبلیغ سازمان تبلیغات اسلامی با تأکید بر ضرورت بازنگری در شیوه های آموزش و ارائه مباحث و آموزه های دینی، گفت: در رابطه با ارتقای معارف دینی مطلوب در جامعه می بایست شیوه تدریس و تربیتی نوین توسط مربیان جایگزین شیوه های سنتی تدریس مباحث دینی شود.
سید محمد کامرانی با اشاره به ضرورت ارتقاء آگاهی دینی افراد جامعه، یادآور شد: با توجه به نقش اساسی آموزش در ارائه مفاهیم دینی نهادهای آموزشی نیز به دنبال آن جلوه گر می شوند، در حال حاضر تمامی دانش آموزان از آگاهی دینی برخوردار هستند، اما متأسفانه چیزی که در جامعه شاهد آن هستیم این امر را نفی می کند به این معنا که علی رغم اطلاعات دینی همه مردم، این اطلاعات و آگاهیهای دینی در رفتار خیلی از افراد نمود ندارد .
مدیر کل برنامه ریزی و توسعه آموزشهای تخصصی تبلیغ سازمان تبلیغات اسلامی همچنین افزود: وجود اگاهی و عدم بروز آن در رفتار به این دلیل است که ما در تربیت دینی دچار نوسان و مشکل هستیم چرا که اموزشها داده می شود اما به نحو مطلوب و نهادینه شده ای نیست و این از ضعف سیستم آموزشی نیست، بلکه از ارائه روشهای تدریسی است.
تربیت دینی مطلوب نیازمند انقلاب فرهنگی است
رئیس مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و سیما با تأکید بر اینکه آموزش معارف دینی در جامعه نیازمند انقلاب فرهنگی است، گفت: محتوا و شیوه آموزش معارف دینی در راستای ارتقای سطح مبانی دین اسلام در جامعه و ورود آن به زندگی افراد نیازمند تغییرات عمده در روشهای آموزشی است.
حجت الاسلام هادی صادقی رئیس مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و سیما در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: آموزش و فراتر از آن دستگاههای آموزشی در ترویج و ارتقای معارف دین در جامعه نقش روشن، ملموس و همچنین غیر قابل انکاری در گسترش و نهادینه کردن معارف دینی دارند.
رئیس مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و سیما تصریح کرد: یکی از مواهب جامعه اسلامی که بر اساس معارف دینی تربیت یافته اند این است که اگر بر پایه اعتقادات و گرایشات معنوی و دینی تربیت نشده باشند، جامعه بسوی اهداف متعالی خود که رسیدن به غایت و سعادت بشری است رهسپار نمی کند.
خانواده مهمترین نقش را در تربیت دینی بر عهده دارد
رئیس مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب قم با تأکید بر اینکه آموزش معارف دینی در تمام نهادهای آموزشی نیاز به تقویت است،اظهار داشت: آموزش و پرورش تنها م
کمل تربیت دینی افراد است لذا در تربیت صحیح دینی نهادهای آموزشی دیگری مؤثر هستند و در این بین خانواده مهمترین نقش را در آموزش صحیح دینی بر عهده دارد.
حجت الاسلام ابوالحسن نواب رئیس مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب قم، اظهار داشت: گوهر دین در دانستن و آگاهی پیدا کردن درباره همه مسائلی است که خداوند در قرآن فرموده و توسط پیامبر(ص) به مردم داده شده است در واقع این به این معنا است که سرنوشت ادیان مختلف با دانش و بینش رقم می خورد چرا که اگر آگاهی در دین وجود نداشت باشد عواقب منفی در پی دارد.
حجت الاسلام ابوالحسن نواب با اشاره به اینکه آموزش و پرورش می تواند بستر ساز معارف دینی باشد، تصریح کرد: در حالت کلی آموزش و پرورش تنها می تواند بستر ساز آموزشهای دینی باشد اما نقش عمده در تربیت دانش آموختگان دینی را ندارد، لذا نهادهای آموزشی دیگری نیز وجود دارد و علاوه بر آن نهاد خانواده مهمترین آموزش دهنده معارف دینی و تربیت دهنده در این رابطه هستند.
ارتقای معرفت دینی نیازمند آموزشی همراه با منطق است
عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس با تأکید بر اینکه دسترسی به اهداف دین اسلام و ارتقای معارف دینی در عرصه های مختلف آموزشی در سایه توجه به آموزش امکان پذیر است، گفت: ساخت جامعه بر اساس معرفت دینی محور اصلی آموزش است و البته در واحدهای آموزشی ارتقاء معارف دینی و اخلاقی جز بر پایه منطق معرفتی و بر اساس آموزش صحیح میسر نیست.
ابراهیم کارخانه ای عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی، اظهار داشت: آموزش و پرورش گسترده ترین نهاد آموزشی و فرهنگی است که حدود یک میلیون معلم و بیش از چهارده میلیون دانش پژوه را تحت پوشش علمی اخلاقی و تربیتی قرار داده اس
ت، در واقع آموزش و پرورش زیر ساخت اصلی توسعه علمی فرهنگی و اخلاقی در جامعه بشمار می آید.
رئیس کمیته تحقیقات و فناوری با بیان اینکه تقویت اندیشه دینی بر عهده مسئولان آموزشی است، یادآور شد: بر این اساس تقویت اندیشه و معارف دینی بر پایه معرفت علمی و آموزه های دین اسلام وظیفه اصلی نهادهای آموزشی کشور بویژه آموزش و پرورش است که غفلت از آن صدمات جبران ناپذیری را بر پیکره نظام سیاسی و فرهنگی کشور وارد خواهد کرد.
عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در ادامه اظهار داشت: مسئولین آموزشی در چگونگی ارتقای سطح آموزش در راستای مبانی معرفتی می بایست نگاه معرفتی به علم را تقویت کرده و اندیشه های دینی را در افکار دانش پژوهان تقویت کنند به این دلیل که نهال علم و ایمان با هم شکل می گیرند و این آموزه ها نهادینه شود البته باید در شیوه تدریس و همچنین در کتب درسی بازنگری های اساسی به عمل بیاد و شیوه برنامه ریزی به گونه ای باشد که دانش پژوه پس از اتمام دوره تحصیلی بینش دینی داشته باشد.
آموزش و پرورش نهادی بنیادی برای تربیت دینی صحیح است
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه آموزش صحیح معرفت دینی در ساخت جامعه اسلامی بسیار مؤثر است، اظهار داشت: در تربیت دینی افراد جامعه، تمام ابعاد فرهنگی و آموزشی دخالت دارند اما آموزش و پرورش به عنوان بنیادی ترین نهاد آموزشی نقش ویژه ای در تربیت انسانهایی با معرفت دینی بالا دارد.
حجت الاسلام احمد احمدی افزود: پایه و اساس آموزش معارف دین اسلام بنیاد تعلیم و تربیت در نهادهای آموزشی است در این بین به این دلیل که افراد در دوران کودکی به مدرسه می روند آموزش و پرورش مهمترین نهاد آموزشی است، البته تمام توجه ها به سوی این نهاد نیست و نهادهای آموزشی و فرهنگی دیگری نیز در ارتقای سطح فکری و معرفت دانش پژو
هان دخالت دارند.
حجت الاسلام احمدی با اشاره به اینکه نقش آموزش و پرورش در ارتقای معرفت
دینی بسیار مهم است، یادآور شد: اگر چنانچه آموزش و پرورش برنامه های مطلوبی در دست داشته باشد و برای ارائه آنان به دانش پژوهان، مربیان دلسوز و فعال معتقدی داشته باشد به مرور زمان فکر و اندیشه و معرفت دانش آموختگان به سوی اهداف دین اسلام معطوف می شود در غیر این صورت برعکس این موضوع نیز رخ می دهد چرا که اگر مربیان دلسوز و معتقد وجود نداشته باشند سطح معرفت جامعه افول پیدا می کند.
آموزشهای دینی و تربیتی باید احیاء شوند
رئیس فرهنگسرای قرآن با تأکید بر اینکه آموزشهای دینی در سطوح مختلف جامعه می بایست مورد اهتمام مسئولان و برنامه ریزان قرار گرفته و احیاء شوند، گفت: در گستره آموزش معارف دینی، اگر بنیان تربیت دینی کارآمد و نوین باشد نتایج مثبتی در پی خواهد داشت.
رئیس فرهنگسرای قرآن با اشاره به فعالیتهای نهادهای آموزشی به ویژه آموزش و پرورش، یادآور شد: پس از انقلاب اسلامی دستگاههای آموزشی برنامه های مدونی را در دس
تور کار خود قرار دادند و طبق این اصول آموزش ها صورت می گیرد اما یک نکته ای که لازم است مورد توجه قرار گیرد این است که در راستای ارتقای معارف دینی آموزش معارف اسلامی با استفاده از شیوه ها و ابزار کارآمد و نوین امکان پذیر است.
محمدرضا پور معین با بیان برخی از شیوه های نوین آموزشی، گفت: آموزش های
نوین اگر از طرق مختلف به ویژه استفاده از ابزار هنری در ارتقای معرفت دینی بسیار مؤثر و مطلوب خواهد بود و برپایی اردوهای تربیتی و معرفتی و اخلاقی همچنین برگزاری مسابقات جشنواره ها در رشته های مختلف در راستای آموزش معارف اسلامی حائز اهمیت بوده و باید به مورد اهتمام مسئولین آموزشی قرار بگیرد.
شيوه آموزش مفاهيم ديني به کودکان
در اين مقاله سعي شده است به يکي از مهم ترين موضوعات علم آموزش يعني شيوه آموزش مفاهيم ديني به کودکان پرداخته شود گرچه اين اثر به مثابه بحر در کوزه کردن است که به قبل مولانا :
گر بريزي بحر را در کوزه اي چند گنجد ؟ قسمت يک روزه اي !
شناخت ويژگيهاي کودکان:
براي آموزش دين به کودکان اولين چيزي که بايد مد نظر داشت و نسبت به آن آگا
هي پيدا کرد شناخت روحيات و ويژگيهاي کودکان و همچنين شناخت مراحل رشد آنهاست . بايد توجه داشت که وجود گرايش ديني در کودکان غير قابل انکار است . آنها سرشت خداجوي دارند و مفاهيم اساسي دين اسلام نيز اموري هستند که با سرشت کودک سازگاري بوده و اکتسابي نيستند و وظيفه تعليم و تربيت شکوفا کردن اين گرايشات فطري است.1
پس تمايلات فطري کودک کمک کننده است و بايد به تفاوتهاي فردي کودکان نيز توجه داشت که برخي در يادگيري مطالب سريع تر بوده و برخي کندتر و سطح تفکر کودکان نيز
مختلف است ، برخي در پاسخ به سئوالي به تفکر شهودي برمي گردند و برخي در سطح عمليات عيني قرار دارند.2
دو دوره کلي آموزش:
در آموزش کودکان دو دوره کلي وجود دارد : سنين 5 تا 9 سال و 9 تا 13 سال .
در دوره خردسالي ( 5- 9 سال ) بايد خام بودن تفکر وي را در ارتباط با مفاهيم ديني تصفيه نمود به اين صورت که در برخورد با برداشتهاي خام و پاسخگويي به س
ئوالات کودکان درباره خدا و ساير موجودات مجرد و مفاهيم فوق طبيعي به گونه اي عمل شود که جلوه هاي خام و مادي تصور خردسالان نفي گردد اما چون آنها ظرفيت درک مفاهيم انتزاعي را ندارند نبايد به ويژگيها و صفات اين مفاهيم پرداخت . مثلا در برخورد با کودکي که خدا را مثل انسان تصور مي کند بايد گفت که خدا مثل ما نيست ، دست و پا
ندارد ، مثل ما زندگي نمي کند ... . و در سنين بالاتر مي توان ديده نشدن خداوند را به برخي تجربه هاي آنها از حقايق موجود ولي ناديدني مثل فکر ، جريان برق و ... تشبيه کرده ضمنا بايد توجه داشت که دين کودک بايد کودکانه باشد و اينکه هدف عمده در اين مرحله جذب براي آموزش است نه صرف آموزش.3
کودک در دوره دوم ( 9- 13 سالگي ) در مرحله عمليات عيني قرار دارد . از اين رو نمي توان مفاهيم انتزاعي شود و آنها را به احساسات و تجربيات خود ارجاع داد . اما خاميهاي تفکر کودکان رابايد زدود و از طريق جنبه هاي اثباتي به حقيقت نزديک کرد؛ مثلا وقتي خدا را از داشتن والدين منزه مي کنيم مي توانيم به آنها تذکر دهيم که وجود همه چيز از خداست اما وجود خدا از آن خود اوست همان گونه که رطوبت همه چيز از آب است اما رطوبت آب از آن خودش مي باشد.4
عوامل موثر بر تربيت ديني:
محبت : از عوامل موثر بر تربيت ، محبت است که نياز اساسي کودکان و غذاي روح آنها مي باشد . کودک به محبت کننده علاقه مند شده خود را شبيه وي ساخته و از او حرف شنوي دارد . حضرت امام (ره) به کودکان بسيار محبت مي نمودند : « بچه ها به خدا نزديک ترند و پاکيزه تريند » و مي فرمودند : « بچه جديد العهد و ملکوتي است و به مبدأ نزديک
تر.»5
معلم: معلم از جمله کساني است که کودک تأثير پذيري بسيار از او دارد و دو عامل اصلي جذب او براي کودک مقبوليت و محبوبيت است که از اين دو عنصر مي توان استفاده مطلوب نمود.6
تشويق و تنبيه : عوامل ديگري چون تشويق و تنبيه نيز مؤث
مراقبتهاي پدر و مادر : مراقبات مادر هنگام بارداري و شير دهي از عوامل بسيار تأثير گذار بر سرنوشت کودک است . گناه بر بچه اثر مي گذارد ؛ غذاي حرام يا غيبت کردن مادر و ... مي تواند از عوامل زمينه ساز شقاوت کودک در آينده باشد تقواي مادر در دوران شيردهي ، با وضو شير دادن ، زمينه ساز سعادت فرزند مي باشند.
مارد و پدر نقش مهمي در تربيت ديني فرزند دارند که به عل
ت گسترده بودن اين بحث شما خوانندگان عزيز را به دو کتاب دکتر علي قائمي که بسيار مفيد فايده است ، ارجاع مي دهيم .
اصول تربيت دينی:
هر مطلب علمي داراي اصولي است که بدون آن ورود در آن علم بي اثر يا کم اثر است، علم تربيت نيز اصولي دارد که موارد زير از آن جمله اند :
1ـ اصل سهولت : طبق اين اصل از سخت گيري و خشونت نسبت به کودک بايد پرهيز نمود چرا که آسان گيري کودک را علاقه مند و سخت گيري او را به اصل دين بدبين مي کند.
2ـ اصل تدريج : همان طور که خداوند نيز آيات و احکام را تدريجا نازل فرموده در آموزش به کودکان نيز اصل تدريج بايد رعايت شود تا کودک متناسب با رشد و شکوفايي استعدادش مطالب را درک کند .
3ـ اصل مداومت و استمرار: آموزش در اسلام امري مستمر و مداوم است . اهميت آموزش به کودک از سويي و طولاني بودن دوره ساختار ذهني و رواني کودکي از سوي ديگر استمرار و مداومت در آموزش را مي طلبد و بايد به موازات رشد عقلي و تحول رواني کودک مفاهيم اعتقادي را به وي انتقال داد و از شتاب و فشار پرهيز نمود .
4ـ اصل آگاهي بخشي : هدف تعليم بايد رشد فکري و يادگيري دانش آموز باشد که براساس تفکر و فعاليت فکري ، سودمندتر از تکرار و مرور آن است .
5ـ اصل تفاوتهاي فردي : در آموزش کودکان نمي توان به طور يکسان عمل کرد و بايد متناسب با ويژگيهاي شناختي عاطفي ، انگيزش و سوابق خانوادگي از
روشهاي گوناگون و موثر استفاده کرد ، برخي با شعر، بعضي با داستان و برخي با پرسش و پاسخ بهتر درک مي کنند ، برخي زودتر و بعضي ديرتر . پس بايد تفاوتهاي فردي را در نظر داشت.
منبع : سایت تبیان
