بخشی از مقاله
چکیده
زمینه وهدف : تا کنون روش های متفاوتی به منظور تاثیر گزاری بر ابعاد دینداری جوانان و نوجوانان پیشنهاد شده است وهدف از این پژوهش , بررسی تاثیر آموزش مفاهیم دینی به عنوان یکی از روش های مرسوم بر ابعاد دینداری دانش آموزان پسر سال اول دبیرستان های شهر بهبهان می باشد.
مواد و روشها: پژوهش حاضر پس از گمارش تصادفی چند مرحله ای 12 نفر آزمودنی در گروه آزمایشی در معرض آموزش مفاهیم دینی - شامل اصول و فروع دین - و 12 نفر در گروه کنترل، به روش طرح آزمایشی پیش آزمون -پس آزمون با گروه کنترل در مدت زمان 45 روز اجرا شد .ابزار تحقیق نیز پرسشنامه سنجه دینداری پور یوسفی - 1984 - بوده است که در دو مرحله پیش و پس آزمون اجرا گردید و نتایج حاصل با روش ضریب لامبدای ویلکزمورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته ها: مقایسه نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان داد که به دنبال اعمال روش های مداخله ای , تفاوت معنا داری بین نمرات دینداری در دو گروه در سطح - - P > 0 ,001 ایجاد شده است به طوری که گروه آزمایشی در مقایسه با گروه کنترل افزایش معنا داری را در میزان نمرات دینداری نشان داده است.
نتیجه گیری :نتایج حاصل از این مطالعه با فرضیه پژوهشی مطرح شده همخوانی داشته و نشان می دهد که جلسات گروهی آموزش مفاهیم دینی افزایش قابل ملاحظه ای در سطح دینداری دانش آموزان دبیرستانی را موجب می شود.
مقدمه
یکی از بارزترین تفاوتهای آدمی با سایر موجودات بر گرفته از اعتقاد و پایبندی او به تعالیم دینی و مسائل مذهبی می باشد و تنها از طریق دین و سر چشمه بی انتهای تعالیم الهی است که می توان به چیستی و چرایی حیات انسانی پاسخ گفت و مسیر هدایت وی را در زندگی مشخص نمود
توجه بیش از حد به دنیای مادی و فراموشی خود و خدا, ریشه بسیاری از مشکلات کنونی بشر و عامل اصلی اضطراب و نگرانی های درونی اوست و گسترش چنین تمدنی بر حقارت انسانی افزوده است. علی رغم این کشاکش و فشارهای دین ستیزی در جامعه جهانی، ایران اسلامی به عنوان نقطه امیدی در جهت اعتلای فرهنگ و باورهای دینی در مقابل این سیل فراگیر قد علم نموده است. انسان برای کامل شدن و به تامیّت رسیدن , نیازمند زمینه و شرایط مساعدی می باشد و ابعاد و لایه های وجودی او از طریق فرایند تعلیم و تربیت شکوفا می شود
از دیدگاه امام خمینی، اسلامی شدن فرهنگ و اشاعه تربیت اسلامی، نقش مهمی در انسان سازی دارد. ایشان معتقد بودند که: »اگر ما موفق بشویم که فرهنگمان یک فرهنگ اسلامی بشود، مدارسمان یک مدارس اسلامی بشود، آنوقت افرادی که از آن تحقق پیدا می کنند و افرادی که از آن تربیت می شوند، در آن فرهنگ و در آن مدارس انسان هستند.«
معنای لغوی تربیت, نشو و نما دادن و مرغوب ساختن است و به صورت عملی به مجموعه روشهایی گفته می شود که به شخص کمک می کند تا باپرورش دادن استعدادهای بالقوّه و تبدیل آن ها به استعدادهای بالفعل او را به سوی اهداف عالیه زندگی یاری نماید.تربیت دینی به عنوان سازنده ترین شکل تربیت ,بایدمتّکی به خود و فطرت خداجوی انسانی و برگرفته از استعدادهای درونی وانگیزه کمال جویی انسانی باشد تابتواند به عنوان راهنمای مناسبی در جهت شکوفایی و کمال انسانی عمل نماید. با این حال مسایل و موانع مختلف, حرکت در این مسیر را با مشکل روبرو می کنند
یکی از جمله موانع مهم و اساسی در تربیت دینی دانش آموزان ایرانی غفلت اولیا و مربیان در محیط خانه و مدرسه از تربیت فرزندان شان می باشد که این امر می تواند به دلیل مشغله ی زیاد و یا محوریت قائل شدن برای آموزش موضوعات درسی بدون توجه به آموزش دینی آنان باشد. امروزهتوجّههب تجمّل گرایی، دروغ، ریا و نیرنگ، در بعضی از خانواده ها باعث شده تا ارزش های دینی در نزد گروهی از نوجوانان و جوانان ، قداست خود را از دست بدهند
در بسیاری از موارد , معلمان و اولیا روش های درستی را برای آموزش و جهت دهی دانش آموزان به کار نمی گیرند. همچنین تناقض بین گفتار و رفتار والدین در مسایل دینی از جمله آفت های تربیت دینی دانش اموزان ایرانی می باشد
به طور کلی عدم آشنایی با روش های صحیح درپرورشمذهبی و ایجاد انس و معرفت دینی در محیط خانه و مدرسه و در کنار آن غفلت برخی از اولیا و مربیان وعدم هماهنگی بین تربیت دینی در این محیط ها ,از جمله موانع و چالش های اساسی در این زمینه می باشند
هدایت و جهت دهی ایران توسط علمای اسلامی، زمینه پرورش فرزندان جامعه را با ارزشهای دینی فراهم نموده
و در سایه این ایدئولوژی که تلفیقی تعالیم دینی و ارزشهای جدیدی چون دمکراسی و عدالت اجتماعی می باشد، مبنای یک مدل اسلامی را از مدرنیته ایجاد نموده است. قرار گرفتن در چنین شرایط حساسی باعث شده است تا مطالعه دینداری جوانان ایرانی از اهمیت بالایی برخوردار باشد
تا کنون روش های مختلفی برای افزایش سطح دینداری جوانان و نو جوانان پیشنهاد شده است از جمله این روش ها می توان به روش سرمشق گیری , روش تلقین , روش شرطی سازی شعائر دینی با امور خوشایند و روش اقتدار را نام برد . با این حال روش آموزش و یادگیری و بالا بردن سطح آگاهی کودکان و نوجوانان می تواند اهمیت ویژهای داشته باشد
در این پژوهش کوشش شده است تا نقش آموزش مفاهیم دینی بر ابعاد چهارگانه دینداری مورد توجه قرار گرفته و فرضیه های مطرح شده به بوته آزمایش گذاشته شود. بررسی پژوهش های انجام شده در این خصوص نشان می دهد که تا کنون در داخل کشور پژوهش مناسبی به صورت آزمایشی انجام نشده است و مطالعات انجام گرفته بیشتر به صورت همبستگی یا مقایسه ای بوده است.
مساله اصلی در پژوهش حاضر بررسی میزان دینداری دانش آموزان دبیرستان های شهر بهبهان بوده و پژوهشگر با استفاده از روش آموزش مفاهیم دینی بدنبال یافتن این موضوع است که آیا آموزش چنین مفاهیمی می تواند سطح باورها، نگرش ها، عواطف و ررفتار دینی دانش آموزان را افزایش دهد؟ و هدف کلی آن نیز تعیین میزان اثر بخشی آموزش مفاهیم دینی بر باورها، نگرش ها، عواطف و رفتار دینی دانش آموزان می باشد.
فرضیه اصلی: آموزش مفاهیم دینی باعث افزایش ابعاد دینداری دانش آموزان دبیرستان های شهر بهبهان می شود.
فرضیه های فرعی:
1. آموزش مفاهیم دینی باعث افزایش باورهای دینی در دانش آموزان می شود.
2. آموزش مفاهیم دینی باعث افزایش سطح نگرش های دانش آموزان نسبت به دین می شود.
3. آموزش مفاهیم دینی باعث افزایش افزایش عواطف دینی در دانش آموزان می شود.
4. آموزش مفاهیم دینی باعث افزایش رفتارهای دینی در دانش آموزان می شود.
جامعه و نمونه:
جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان پسر سال اول دبیرستان های شهر بهبهان در سال -89 1388 می باشد . نمونه مورد نظر به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای به صورت؛ - الف - مرحله اول ، انتخاب یک دبیرستان پسرانه از بین دبیرستانهای شهر بهبهان و - ب - مرحله دوم، انتخاب 24 نفر از بین دانش آموزان دبیرستانی انتخاب گردید.
ابزار تحقیق و روش اجرای آن:
ابزار به کارگرفته در این تحقیق پرسشنامه سنجه دینداری پور یوسفی - 1984 - می باشد که با استفاده از مدل گلاک و استارک تنظیم شده است. این پرسنامه دارای 26 ماده می باشد و ابعاد دینداری دانش آموزان را در 4 بعد اعتقادی 7 - ماده - ، عاطفی 6 - ماده - ، پیامدی 6 - ماده - و مناسکی 7 - ماده - می سنجد. اعتبار این پرسشنامه توسط پور یوسفی - 1984 - رضایت بخش گزارش شده است. علاوه بر آن در پژوهش حاضر اعتبار این پرسش نامه با روش اعتبار صوری نیز محاسبه گردیدو ضریب همسانی درونی آن از طریق روش آلفای کرونباخ , 0,88 به دست آمده است.
طرح و شیوه اجرا
پژوهش حاضر پس از گمارش تصادفی 12 نفر آزمودنی در گروه آزمایشی که در معرض آموزش ومفاهیم دینی - شامل اصول و فروع دین - و روشهای صحیح عبادات - شامل وضو، نماز، روزه و ... - و12نفر در گروه کنترل، به روش طرح آزمایشی پیش آزمون -پس آزمون با گروه کنترل 1 اجرا شد .
لازم به ذکراست آزمودنی ها در دو گروه به منظور حذف اثر سن، جنسیت و پایه تحصیلی به عنوان متغیرهای تعدیل کننده سعی شد همتاسازی شوند و عامل جنسیت با انتخاب جنس پسر به عنوان متغیر کنترل در نظر گرفته شود. مداخلات آموزشی روی گروه آزمایشی به شکل گروهی انجام می گرفت .برنامه مداخله شامل 6 جلسه 75 دقیقه ای متناسب با سن آزمودنیها بصورت جلسات هفتگی بود .پس آزمون بوسیله آزمون سنجه دینداری پور یوسفی دو هفته پس از اتمام جلسات به طور همزمان در هر دو گروه اجرا گردید.
