بخشی از مقاله
چکیده
در پروژه های بزرگ ساختمانی، چنانچه حجم سرمایهگذاری مورد نیاز برای ساخت پروژه ها، بیش از منابع در اختیار سازندگان و سایر تأمین کنندگان مالی باشد، پیدایش عدم قطعیت ها در مدیریت مالی پروژه ها، گریز ناپذیر است. در چنین شرایطی، شناسایی و مدیریت ریسکهای مرتبط با تأمین مالی پروژه، احتمال موفقیت پروژه در رسیدن به اهداف مورد نظر را افزایش میدهد.این امر، مستلزم آشنایی با روش های مرسوم تأمین مالی پروژه ها و به کارگیری یک روش ساختارمند جهت شناسایی و مدیریت ریسک های تأمین مالی این گونه پروژه ها می باشد. در این مقاله، ابتدا روش های تأمین مالی پروژه ها معرفی می شود. سپس با توجه به ویژگی های پروژه های ساختمانی و صنعت ساختمان، روش های تأمین مالی پروژه های ساختمانی شناسایی می شود. سپس با کمک برخی از مراجع علمی، واژه های ریسک و مدیریت ریسک تعریف شده، 4 نمونه از فرآیندهای مدیریت ریسک ارائه می گردد. در ادامه، ریسکهای تأمین مالی پروژه های ساختمانی شناسایی شناسایی می شود. با جمع بندی نکات فوق، چارچوب ساختارمندی جهت مدیریت ریسکهای تأمین مالی پروژه ها در قالب چهار فرآیند برنامه ریزی مدیریت ریسک، شناسایی ریسک، ارزیابی کمی منابع مالی و پایش و مدیریت ریسک، ارائه خواهد شد. این مقاله می تواند به عنوان یک راهنمای کاربردی در شناسایی و مدیریت ریسک های تأمین مالی پروژه های ساختمانی مورد استفاده قرار گیرد.
واژههای کلیدی: تأمین مالی، مدیریت ریسک، پروژه های ساختمانی
-1 مقدمه
تحولات اقتصادی و صنعتی در دهه های اخیر، تأثیرات زیادی بر حوزه مالی شرکت ها و پروژه ها گذاشته است. برخی از این تحولات عبارت است از تحول در سیستم های تولید و ظهور سیستم های تولید انعطاف پذیر به جای سیستم های تولیدی تک محصول، پیشرفت فناوری و افزایش سرعت نوآوری ها و پیدایش محصولات جدید، گسترش و توسعه ابزارهای محاسباتی و فناوری اطلاعات، افزایش درآمد سرانه و بالا رفتن میل به پس انداز، تغییرات نرخ ارز، تغییرات قوانین و مقررات بازرگانی، کسری بودجه دولت، تورم، افزایش هزینه های مالی و تغییر قوانین و مقررات مالیاتی.[1] مجموعه این تحولات، منجر به بروز عدم قطعیت های فراوان در حوزه مالی شرکت ها و پروژه ها می شود.
در شرکت ها و پروژه های ساختمانی همه کشورها، معمولاً تیم پروژه و ذینفعان پروژه های ساختمانی با چالشهای متفاوتی مانند افزایش هزینه ها، تأخیر در تحویل پروژه، کنترل کیفیت و میزان سوددهی روبرو می شوند. افزایش هزینه های تدارکات پروژه ریسکهای خاصی هستند که می توانند باعث بروز مشکلات جدیدی مانند تأخیر در تحویل پروژه، جذب منابع
1
International Conference on Civil Engineering Architecture & Urban Sustainable Development 18 &19 December 2013, Tabriz , Iran
مالی جدید، کیفیت پروژه و در نهایت شکست پروژه شوند.[2]از این رو، یکی از مهمترین موانعی که تقریباً هر کارفرمایی در یک پروژه ساختمانی با آن مواجه می شود، تأمین مالی پروژه و هزینه های مورد نیاز برای تکمیل پروژه می باشد.[3] در پروژه های بزرگ ساختمانی، وقتی که سرمایه مورد نیاز برای ساخت یک پروژه بیش از منابع مالی در دسترس مالک یا کارفرما باشد، پیدایش عدم قطعیت ها و ریسکها در خصوص تأمین مالی به موقع، امری اجتناب ناپذیر است. در چنین شرایطی، برای مدیریت مؤثر پروژه و دستیابی به اهداف زمانی، هزینه ای و کیفی پروژه و کسب سودآوری مناسبتر، شناسایی و مدیریت ریسکها در ارتباط با تأمین مالی پروژه حائز اهمیت می باشد. از سویی دیگر، معمولاً کارفرمایان حرفه ای و شرکت های سرمایه گذاری، اجرای چندین پروژه به صورت همزمان را در دستور کار خود دارند و بخشی منابع مالی مورد نیاز یک پروژه را از محل فروش و پیش فروش سایر پروژه ها تأمین می نمایند. در چنین شرایطی، دو عامل نقش اساسی در تأمین به موقع منابع مورد نیاز برای ساخت یک پروژه دارد. عامل اول، شناسایی روشهای تأمین مالی و عامل دوم، مدیریت منابع مالی که عمدتاً از محل فروش و پیش فروش همان پروژه و یا دیگر پروژه های کارفرما میباشد. به همین دلیل، مدیریت ریسک های تأمین مالی، اهمیت قابل توجهی در مدیریت منابع مالی و رسیدن پروژه به اهداف از پیش تعیین شده دارد.
-2 روش تحقیق
در این مقاله، ابتدا، با رجوع به کتب و مقالات مرتبط، روش های تأمین مالی پروژه ها ذکر می گردد. با توجه به این که این تحقیق، صرفاً به تأمین مالی پروژه های ساختمانی می پردازد، لازم است ویژگی پروژه های ساختمانی و صنعت ساختمان معرفی شود. به همین دلیل، در گام بعدی، مشخصات این صنعت و پروژه های ساختمانی ذکر می شود. در مرحله بعد، با توجه به ویژگی های پروژههای ساختمانی، روشهای تأمین مالی اینگونه پروژه ها در ایران مشخص می گردد. سپس واژههای ریسک و مدیریت ریسک تعریف شده و 4 فرآیند معتبر در زمینه مدیریت ریسک های پروژههای ساختمانی ارائه می گردد. در گام
بعدی، برخی از مهمترین ریسکهای هر یک از روشهای تأمین مالی، با استفاده از برخی مقالات و تجارب حاصل شده در پروژه-های قبلی، شناسایی می شود. با جمع بندی موارد فوق، چارچوب مدیریت ریسکهای تأمین مالی پروژههای ساختمانی به همراه فرآیندهای اصلی آن طراحی و ارائه می گردد.
