بخشی از مقاله
چکیده
در دنیای رو به رشد امروزی،یک برتری مهم رقابتی،تبدیل درست استراتژی ها به موفقیت سازمانی از طریق رویکرد پروژه محور است . در این رویکرد، مفاهیمی چون پروژه، طرح و پورتفولیو در مدیریت سازمان، نقشهای کلیدی پیدا کردند و در واقع مسیر و بستری برای حرکت به سوی پیشرفت را به وجود آوردند. اداره سازمان های پروژه محور، چالشهای خاصی را به همراه دارد. یکی از این چالشها اطمینان از هم جهت بودن پروژه های شرکت با استراتژی آن و استفاده صحیح از منابع می باشد به خصوص در سازمانهای تحقیقاتی پروژه محور با توجه به مشکل پیش روی فعالیتهای تحقیق و توسعه که با درجه بالایی از عدم اطمینان و احتمال شکست همراه است و ماهیتا پیوسته با عوامل ناشناخته و مسائل جدید مواجه هستند و درصد بالایی از این دست پروژه ها با شکست مواجه می گردند و کلا روند آنها متوقف می گردد.
بنا براین برای جلوگیری از اتلاف منابع سازمان ، نیاز به یک چارچوب جامع برای مدیریت سبد پروژه و انتخاب سبدی کارا و اثر بخش از این پروژه ها بسیار ضروری و موثر به نظر می رسد و جایگاه ویژه ای را در سازمانهای تحقیقاتی دارد.و باید فعالیتهای تحقیق و توسعه بر استراتژیها منطبق گردند و پشتیبان جهت های استراتژیک سازمان باشند. مساله اساسی در پژوهش حاضر بررسی و تحلیل و ارائه مدل مدیریت سبد پروژه در سازمانهای پزوهشی است. این پژوهش با بررسی ادبیات موضوع و چارچوبها و مدل های موجود در این زمینه و با کمک ابزار مصاحبه و پرسشنامه نسبت به مبناء قراردادن مدل مدیریت پورتفولیو از دید موسسه PMI وطراحی یک مدل بومی پیشنهادی که از سه مرحله " پیدایش لیده تا تعریف پروژه، امکان پذیری و اجرا تشکیل شده است" رسیده و این مدل توسط گروهی از خبرگان که از نظر تخصص و تجربه جامعیت دارند اعتبار سنجی شده است.
-1 مقدمه
در دنیای امروزین، نقش تحقیق و توسعه در دستیابی به اهداف استراتژیک سازمانها غیر قابل انکار است.و بنگاه های اقتصادی و سازمان ها برای بقای خویش نیازمند بکار گیری تحقیق و توسعه به عنوان ابزاری برای دستیابی به نوآوری هستند کوتاه تر شدن چرخه عمر محصولات و نرخ فزآینده هزینه ها در پروژه های پژوهشی، سازمانها را مجبور به انتخاب صحیح پروژه های تحقیق و توسعه جهت سرمایه گذاری نموده است.
لذا مفهوم مدیریت سبد به تدریج در حوزه مدیریت پروژه تحقیقاتی و سازمانهای تحقیقاتی پروژه محور وارد شده است. در مدیریت سبد بر خلاف مدیریت پروژه چرخه عمر پروژه با شروع عملیات اجرایی پروژه شروع نشده و با ختم آن نیز پایان نمی یابد، بلکه این چرخه از زمانی که ایده جدیدی در سازمان مطرح می شود، شروع شده و زمانی خاتمه می یابد که سازمان به همه اهداف مالی،راهبردی و سایر منافع تعریف شده دست پیدا کند.[9] با توجه به ماهیت پروژه ها و محیط های مختلف، استانداردهای متفاوتی مورد نیاز است لذا ارائه یک چارچوب بومی برای مدیریت سبد پروژه های تحقیقاتی هدف اصلی این مقاله می باشد که با بررسی تعدادی از این چارچوب ها و مدل های ارائه شده قبلی و در نظر گرفتن شرایط محیطی سازمان های تحقیقاتی عمده نظامی، چارچوبی برای مدیریت سبد پروژه های تحقیقاتی ارائه گردید.
-2 مروری بر ادبیات موضوع
.2-2 پیشینه تحقیق
مفهوم مدیریت سبد اولین بار در سال 1952 از سوی مارکوویتز برای انتخاب سهام مناسب در بورس مطرح شد و از آن زمان تاکنون بیش از 90 درصد دانش توسعه یافته در زمینه مدیریت، بهینه سازی و انتخاب سبد در زمینه سرمایه گذاری در بازارهای بورس بوده است. معنی ساده این واژه،سبد سرمایه گذاری به طور عام و سبد سهام به طور خاص، عبارت است از ترکیب دارایی های سرمایه گذاری شده توسط یک سرمایه گذار، اعم از حقیقی یا حقوقی است. به لحاظ فنی، یک سبد سرمایه گذاری مجموعه کامل دارایی های حقیقی و مالی سرمایه گذار را در بر می گیرد. این مفهوم به تدریج با تغییراتی وارد سایر زمینه های اقتصادی و صنعتی شد و مورد استفاده قرار گرفت. امروزه در بخش فناوری این اصطلاح برای مجموعه ای از پروژه ها و طرح که به صورت جمعی تشکیل گروه داده و پایش می شوند، به کار می رود. به عبارت دیگر، اصطلاح مدیریت پورتفولیو قیاسی مناسب جهت مدیریت پورتفولیو سرمایه گذاری را متصور می سازد زیرا هر پروژه، سرمایه گذاری منابع محدود سازمان است.[5]
چارچوب های مختلفی در خصوص مدیریت سبد پروژه پیشنهاد شده اند که هر یک نقاط ضعف و قوت خاص خود را دارند. این چارچوب ها در واقع -1 فرآیند تصمیم گیری سبد را توصیف و مراحل انتخاب پروژه را به صورت گام به گام در مدل ها تشریح می کنند - در طول چند دهه گذشته روش های زیادی، در ارزیابی و انتخاب پروژه های پژوهشی استفاده شده اند. مدل های انتخاب سبد پروژه ها را به طور کلی شامل سه دسته روش های کمی، روش های کیفی و روش های ترکیبی طبقه بندی می کنند- 2 - .[9 ] همچنین همراستایی آنها با اهداف استراتژیک را به صورت مستمر مدیریت می نماید. برخی از مدل ها و چارچوب های شناخته شده در این زمینه بطور خلاصه در ادامه آورده شده است.
