بخشی از مقاله
خلاصه:
ریسک پروژه یک رویداد یا وضعیتی غیر قطعی است که در صورت وقوع، بر روی کمینه یکی از اهداف پروژه نظیر زمان، هزینه، کیفیت یا محدوده تاثیر مثبت یا منفی خواهد داشت. برای جلوگیری از اثرات منفی ریسک بر اهداف پروژه و همچنین تاثیراتی که این اثرات منفی بر روی هزینه و زمان پروژه می گذارند، دولت نیازمند سرمایه گذاری و پیاده سازی ریسک در پروژه های زیر بنایی من جمله پروژه های ساختمانی است. بر این اساس در تحقیق حاضر به شناسایی و اولویت بندی ریسک های پروژه ی ساختمانی یازده طبقه براساس ترکیب دو روش آنتروپی و تاپسیس پرداخته می شود.
به این صورت که ابتدا ریسک های پروژه ساختمانی شناسایی شده است سپس به اولویت بندی این ریسک ها براساس سه شاخص احتمال وقوع، تاثیر بر زمان و تاثیر بر هزینه پروژه پرداخته می شود. در نتیجه، وزن سه شاخص ارزیابی ریسک با روش آنتروپی براساس تجمیع نظرات خبرگان محاسبه می شود، سپس با استفاده از این وزن ها و روش 3TOPSIS به اولویت بندی این ریسک ها پرداخته می شود.
مقدمه:
مدیریت ریسک پروژه، عبارت است از فرآیند برنامه ریزی نظام مند برای شناسایی، تجزیه و تحلیل، واکنش در مقابل ریسک و پایش وکنترل آن. این فرآیند از ابزار ها و روش هایی استفاده می نماید که به مدیر پروژه در بیشینه کردن احتمال و اثر ریسک های مثبت و کمینه کردن احتمال و اثر ریسک های منفی کمک می کند. مدیریت ریسک پروژه وقتی بیشترین تاثیر را خواهد داشت که، در ابتدای چرخه حیات پروژه شروع شده و در خلال پروزه نیز به فعالیت خود ادامه دهد. هدف از مدیریت ریسک پروژه عبارت است از افزایش احتمال و اثر رخداد های مثبت و کاهش احتمال و اثر رخداد های منفی برای پروژه. براساس استاندارد PMBOK1 مدیریت ریسک پروژه به مراحل زیر تقسیم می شود: - روزبهی- - 1393
گام -1برنامه ریزی مدیریت ریسک: تصمیم گیری در مورد چگونگی نگرش، برنامه ریزی و اجرای فعالیت های مرتبط با مدیریت ریسک در پروژه.
گام -2شناخت ریسک: تعیین چه ریسک هایی می تواند به صورت بالقوه بر پروژه اثر گذار باشد و نیز مستند سازی مشخصات آنها.
گام -3تجزیه و تحلیل کیفی ریسک: اولویت بندی ریسک ها به منظور بررسی بیشتر و ترکیب حالات و احتمالات وقوع و آثار آنها.
گام -4تجزیه و تحلیل کمی ریسک: تجزیه و تحلیل کمی اثرات ریسک های شناخته شده بر روی کل پروژه.
گام -5برنامه ریزی واکنش در مقابل ریسک: تهیه راهکارها و اقدامات لازم برای افزایش شانس ها و کاهش تهدیدات بالقوه پروژه.
گام -6پایش و کنترل ریسک: دنبال کردن ریسک های شناسایی شده، پایش ریسک های باقی مانده، شناخت ریسک های جدید، اجرای برنامه های واکنشی در مقابل ریسک و ارزیابی اثرات آنها در طول زمان اجرای پروژه. هدف از این پژوهش پیاده سازی گام دوم و سوم از مراحل مدیریت ریسک برای ارزیابی ریسک پروژه ساختمانی یازده طبقه براساس ترکیب دو روش تصمیم گیری چند شاخصه است. در این پژوهش گزینه های ریسک زا برای ساختمانی یازده طبقه شناسایی شده است. در نتیجه براساس سه شاخص اصلی ریسک، یعنی احتمال وقوع، تاثیری که ریسک ها در صورت وقوع بر زمان و هزینه پروژه دارد، به اولویت بندی گزینه های ریسک زا پرداخته می شود.
سابقه پژوهش
عاملی و همکاران - 1385 - در مقاله ای تحت عنوان رتبه بندی ریسک پروژه با استفاده از فرآیند تصمیم گیری چند شاخصه بیان کردند که مدیریت ریسک یکی از فاز های مدیریت پروژه است و رتبه بندی ریسک های پروژه قسمت کلیدی فاز ارزیابی ریسک است. آنها به شناسایی و مقایسه منطق کنترلی دو نیروگاه بخار پرداخته اند درواقع آنها با شناسایی ریسک های این نیروگاه ها به اولویت بندی ریسک های مهم این نیروگاه ها با ترکیب روش آنتروپی و تاپسیس پرداخته اند.
آنها به اولویت بندی ریسک های شناسایی شده با استفاده از چهار شاخص برای ریسک یعنی احتمال وقوع، میزان تاثیر، عدم اطمینان تخمین ها و توانایی واکنش پرداخته اند. در نهایت نتیجه گرفتند که، ریسک اختلال در دسترسی به سوخت بواسطه افت فشار گاز در فصل سرما مهمترین ریسک در بین ریسک های شناسایی شده است و برای مقابله با این ریسک باید پیش بینی های لازم را در نظر گرفت.
خاکسار و همکاران - 1387 - در مقاله ای تحت عنوان شناسایی منشا های ریسک در پروژه های ساختمانی و نحوه مدیریت آنها بیان کردند که، در پروژه های ساختمانی که تعامل های متفاوتی در بین ارکان و فعالیت های داخل و خارج آن در جریان است، پیچیدگی، چالش و عدم قطعیت های بیشتری وجود دارد. لذا به منظور تحقق اهداف کیفی و کمی این دسته از پروژه ها با توجه به فعالیت ها و پیچیدگی ارتباطات آنها، عدم اطمینان های متعدد و پتانسیل های شدید ریسک، سیستمی جهت شناسایی منشاهای ریسک، نظارت و کنترل آنها ضروری می باشد.
دراین مقاله به شناسایی موارد عدم قطعیت در پروژه های ساختمانی پرداخته شده است، سپس موارد در قالب ریسک ها و فرصت ها دسته بندی و تحلیل شده است، تا بتوان جهت مواجهه شایسته با ریسک ها و بهره گیری به موقع از فرصت ها، برنامه ریزی مناسبی صورت گیرد. جامعه آماری مورد مطالع در این پروژه، شرکتهای پیمانکاری و مشاوره شهرستان سنندج که دارای گرید فعالیت در زمینه ساختمانی هستند، می باشد.
در مجموع 36 مورد ریسک شناسایی گردید، که در شش دسته ریسک های فنی و تکنولوژیکی، موقعیت کار، ساخت، اقتصادی و مالی، اداری و سازمانی، اجتماعی و فرهنگی دسته بندی شده است. سپس میزان تاثیر هر کدام از این ریسک ها بر اهداف پروژه، احتمال وقوع هر یک ونهایتاً درجه اهمیت هر ریسک تعیین گردیده است. در نهایت پیشنهاداتی برای برخورد به موقع با ریسک به جای ریسک گریزی دادن که برخی از آنها عبارت است از:
1. همکاری بین سازمان نظام مهندسی، بنیاد مسکن، مسکن و شهرسازی، صنایع و اقتصادی و دارایی و سایر ارگانهای مرتبط با امر ساخت و ساز و ایجاد یک مدیریت واحد و یکپارچه در امر ساخت و ساز
2. آموزش و بکارگیری نیروی انسانی ماهر و تربیت مهندسان با تجربه
3. طرح و اجرای مباحث مقاوم سازی ساختمان ها و نیز افزایش تسهیلات مقاوم سازی
4. استفاده از مصالح استاندارد و نیز مصالح جدید و نیز کنترل بازار مواد و مصالح ساختمانی و غیره. دگری و همکاران - 1392 - درمقاله ای تحت عنوان ارزیابی ریسک پروژه توسط رویکرد ترکیبی فرآیند تحلیل شبکه ای و روش تاپسیس بیان کردند که، ارزیابی ریسک در روش های کلاسیک تنها براساس دو معیار احتمال وقوع و تاثیر است، که این دو معیار به تنهایی بیانگر تمام جنبه های ریسک نیستند.
