دانلود مقاله عملیات بانکی و حسابداری بانک صادرات

بخشی از مقاله

عمليات بانکی و حسابداری بانک صادرات

فهرست
مقدمه ...................................................................................................................................
بخش اول- کليّات
تاريخچه بانک صادارت .............................................................................................................
بانك صادرات ، بعد ازپيروزی انقلاب .......................................................................................
گوشه ای از خدمات بانک صادرات ...........................................................................................
افتخارات بانک صادرات ..........................................................................................................
طرح سپهر ...............................................................................................................................
بخش دوم – عمليات بانکی
منابع ...................................................................................................................................
مصارف .................................................................................................................................
خدمات ......................................................................................................................................
اعتبار ............................................................................................................................
سپرده ..................................................................................................................................
خدمات بانکی .............................................................................................................................
عمليات اعتباری ..........................................................................................................................
عمليات مالی ..............................................................................................................................
نظام بانکی بدون ربا ...................................................................................................................
سپرده قرض الحسنه ..................................................................................................................
سپرده های مدت دار .................................................................................................................
انواع تسهيلات مالی ...................................................................................................................
بخش سوم – حسابداری
اسناد محاسباتی .........................................................................................................................
دفتر روزنامه ......................................................................................
دفتر معين .......................................................................................................................
دفتر کل ...............................................................................................................
فصول اصلی ...............................................................................................................
قرض الحسنه اعطائی ..............................................................................................................
مضاربه .......................................................................................................................
مشارکت مدنی .......................................................................................................
فروش اقساطی ...........................................................................................................................
اجاره به شرط تمليک ...............................................................................................................
معاملات سلف .............................................................................................................
خريد دين ..............................................................................................................
مطالبات سرسيد گذشته ..........................................................................................................
مطالبات معوق ............................................................................................................................
بستانکاران متفرقه .....................................................................................................................
سپرده سرمايه گذاری کوتاه مدت .........................................................................................
سپرده سرمايه گذاری بلند مدت ...........................................................................................
پيش پرداخت مشتريان ..........................................................................................................
مضارعه ................................................................................................................................
مساقات .....................................................................................................................
حسابهای انتظامی .....................................................................................................................
بخش چهارم –مکاتبات و بايگانی
مکاتبات .......................................................................................................................................
بايگانی .........................................................................................................................................
منابع و ماخذ

مقدمه:
اقتصاد کنونی جهان اقتصاد پولی است . اغلب معاملات و مبادلات با پول صورت می پذيرد . پول در فعاليتهای اقتصادی نقش بسيار تعين کننده ای دارد .بدون استفاده از آن هزاران معامله گوناگون بازرگانی ، که هر روز شاهد انجام آنها هستيم ، غير ممکن است.
پاره ای از اين معاملات که امکان پذير هستند در صورت نبودن پول ، با دشواری و تاخير فراوان صورت خواهد گرفت.

بنابر اين ، حذف پول و به دنبال آن به کنار گذاشتن حرفه بانکداری از جوامع بشری غير ممکن به نظر ميرسد. زيرا در زندگی اقتصادی امروزی بانکها وظايف مهمی را بر عهده گرفته اند.
مثلا بانکهای تجاری بر خلاف ساير موسسات مالی که فقط می توانند موجودی های نقدی خود را قرض دهند، قادرند پول جديد ايجاد کنند و تا چند برابر موجودی های نقدی خود بر ميزان قدرت خريد جامعه بيفزايند.
به طورکلی ميتوان گفت که امروزه حرفه بانکداری ، تامين مالی ساير حرفه ها و کسب کارها را بر عهده دارد . بدين گونه ، بانک و بانکداری در تمامی جنبه های زندگی اقتصادی جوامع ريشه دوانده است.

با وجود اين ، اگر نظام بانکی از کنترل خارج شود خلق و خوی استثماری و تجاوزگر پيدا خواهد کرد . در اينجا اين سوال مطرح است که آيا حذف خلق و خوی استثمارگر و ظالمانه نظام بانکی ادامه دارد؟
آری . در چهارچوب بانکداری اسلامی بدون ربا، می توان به سوال فوق پاسخ مثبت داد . و باتحقق اين آرزو است که ابزارهای پولی می توانند بالا رفتن سطح زندگی بشری و کرامت او را نويد دهند .

تاريخچه بانک صادرات ايران:

پانزدهم شهريور سال1331 موسسه ای اقتصادی به نام شرکت سهامی بانک با سرمايه 20 ميليون ريال که 50 درصد آن پرداخت شده بود در اداره ثبت شرکتها و مالکيتهای صنعتی تهران به ثبت رسيد. اين شرکت بعدها بانک صادرات و معادن نام گرفت. اين بانک در 22 آبان همان سال و با سيزده نفر در طبقه دوم يک ساختمان در کوچه دولت معروف به کوچه مرغيها به طور رسمی شروع به کار کرد . شروعی که حتی در خوشبينانه ترين حالت در عرصه رقابت با بانکهای قديمی و مقتدر دولتی ، موفقيت ويکه تازی را دشوار می نمود.
اهداف اجرائی اين بانک خصوصی در سالهای اوليه تشکيل عبارت بود از :
دادن وام و سرمايه گذاری در فعاليتهای اقتصادی از قبيل صنايع و استخراج معادن و توسعه کشاورزی و جلب سرمايه های داخلی و پس اندازهای هر چند کوچک ، ايجاد شبکه وسيع بانکی در سراسر کشور و ارائه تسهيلات بانکی بهتر به مردم.
گسترش شعب:

تاسيس بانک صادرات ايران در نخستين گام ، ارمغان گرانبهائی برای بانکداری ايران بود ، چرا که برای اولين بار بانکداری و مراجعه به بانک را برای عموم مردم فراهم و تسهيل نمود . در آن زمان بانکها به صورت ادارات دولتی با مردم رفتار می کردند ، ولی بانک صادرات ايران با بهترين برخوردها و ايجاد شعب و ايجاد شعب در مکان هائی بسيار دور افتاده کار خود را آغاز کرد.

اين شرايط و تفکر باعث شد که پس از يک سال و دو ماه دومين شعبه بانک صادرات و معادن در تاريخ دهم دیماه 1332در خيابان قزوين تهران با نام سينا آغاز به کار کند و با سياست ارائه خدمات بيشتر به مردم در اقصی نقاط کشور ، روند رو به گسترش شعب خود را حتی در خارج از مرزهای جغرافيايی ادامه دهد . ضمن اينکه اولين شعبه خارج از کشور در سال 1340 شمسی در شهر هامبورگ آلمان رسما افتتاح شد و بلا فاصله در همان سال به موازات افتتاح شعب متعدد در داخل کشور شعب پاريس ، لندن و بيروت نيز تأسيس و آغاز به کار کرد .

به طوريکه در حال حاضر با بيش از 3250 شعبه در داخل کشور و 24 شعبه در نقاط مهم اقتصادی جهان به انجام عمليات مختلف بانکی مشغول است .

تجديد فعاليت با نام جديد:
در سال1342 کلمه معادن از بانک حذف شد و بانک صادرات ايران با نامی جديد در عرصه رقابت با 34 بانک ديگر ظاهر شد . با توجه به تعدد بانکها در آن مقطع و به منظور کسب موفقيت و برتری ، تعصب ، جديت ،ابتکار عمل و شعار حق با مشتری است ، سرلوحه خط مشي های بانک صادرات ايران قرار گرفت . در اين بين بانک صادرات ايران با بهره گيری از تلاش فزاينده مديران و تعصب سازمانی کارکنان خود توانست تنها بانک خصوصی باشد که از اغلب بانکهای دولتی و خصوصی پيشی بگيرد و نام خود را در صدر بانکهای کشور قرار دهد .
بانک صادرات ايران و نوآوری :
بانک صادرات ايران به مقتضای زمان و در همان ابتدای فعاليت ، نوآوری را سرلوحه امور خود قرار داد. افتتاح حسابهايی همچون پس انداز نوزاد ، پس انداز در گردش ، پس انداز محصل ، نوروز ، اندوخته فردا ، ذخيره پاداش ماهيانه ، سکه های طلاو...... که عمدتاً محصول فکر و ابدعات مديران و کارکنان بانک بود . در کنار افزايش روز افزون سرعت موجب گرديد که جايگاه اين بانک نسبت به رقبا متمايز و مورد توجه گسترده عموم مردم کشور قرار گيرد . در اين چهار چوب بانک صادرات ايران به عنوان نخستين بانک ايرانی از دستگاههای رايانه برای افزايش مستمر سرعت در عمليات بانکی بهره جست . تحت چنين فعاليتهايی بود که روز به روز بر اعتبار نام بانک صادرات ايران افزوده شد و مديران بانک با استفاده از جلب اعتماد مردم ، فعاليتهای بانک را بيش از پيش گسترش دادند .
بانک صادرات ايران در بعد از پيروزی انقلاب اسلامی :
در خرداد ماه سال 1358 ، با تصويب لايحه ای نظام بانکی کشور ملی اعلام شد . پس از آن و پس از تشکيل چندين مجمع عمومی ، به موجب تصميمی که در سال 1358 اتخاذ شد . تغيراتی در ساختار شبکه بانکی کشورکه در آن زمان شامل 35 بانک بود ايجاد شد .

با سازماندهی جديد بانکهای ملت ، تجارت ، مسکن ، صنعت ومعدن از تشکيل چند بانک بزرگ و کوچک تاسيس شدند و بانک صادرات ايران در هر استان به نام همان استان خوانده شد. هدف از تاسيس بانکهای استان ، اجرای سياست عدم تمرکز در تامين مالی وام های منطقه ای و و پاسخگويی به نياز های خاص هر استان بود . پس از آن و با توجه به تغيرات ايجاد شده در ساختار اقتصادی کشور ، در تاريخ 14 ديماه سال 1369 مقرر شد که بانک صادرات ايران مجدداً همچون گذشته به صورت يکپارچه فعاليتهای خود را سازماندهی کند و با استفاده از تجارب گذشته از طريق يکسان سازی عمليات بانکی خود توانايی بيشتری را برای ارائه خدمات مطلوب بانکی و تحقق به شعار خدمت به مردم کسب نمايد .

بانک صادرات ايران در خدمت مردم:
بانک صادرات ايران در حال حاضر با پشتوانه بيش از نيم قرن تجربه ارائه خدمات نوين با صدور انواع چکهای بانکی و چکهای در گردش برای ايجاد امنيّت بيشتر و آسودگی خاطر مشتريان در حمل و نقل پول نقد ، ارسال حوالجات بين شهری ، به منظور ايجاد تسهيلات لازم برای رشد فرهنگ مبادلات مالی غير نقدی در جهت کمک به آحاد جامعه شعار خدمت به مردم را پيگيری می کند . سرعت عمل در ارسال حوالجات ، چکها و بروات مشتريان به دور افتاده ترين نقاط کشور و باجديدترين و پيشرفته ترين تجهيزات و امکانات رايانه ای به منظور ايجاد سهولت در معاملات تجاری و مراودات مالی روزمره از جمله ويژگی های شبکه بانک صادرات ايران به شمار می رود .
افتتاح انواع حساب های ارزی و ريالی ، جاری ، سپرده سرمايه گذاری بلند مدت وکوتاه مدت ، قرض الحسنه پس انداز ، سپرده سرمايه گذاری کوتاه مدت ويژه و اعطای تسهيلات مالی در بخش های مختلف اقتصادی ، بخشی از خدمات و فعاليت های اين شبکه بانکی است . بانک صادرات ايران با استفاده از فن آوريهای روز و با تجهيز به سيستم همزمان رايانه ای(سپهر)، تلفن بانک ، تند دريافت ،e-mai ، SMS و........ تلاش دارد همگام با صنعت بانکداری نوين در جهت تحقق شعار رضايت مشتری قدم بردارد .
گوشه ای از خدمات بانک صادرات ايران:
1) امکان دريافت صورتحساب از طريق نمابر
2) امکان اطلاع از آخرين ميزان موجودی در هر لحظه از طريق تلفن گويا
3) امکان دريافت صورتحساب در مقاطع زمانی مشخص (حد اکثر 2 ماه)
4) وصول چکهای انتقالی عهده شعب تهران و واريز چک های مسافرتی شعب ساير بانکهای هر شهرستان در همان روز به حساب مشتريان
5) وصول چکهای عهده شعب اين بانک(درون شهری و برون شهری )در همان روز و واريز آن به حساب از طريق نمابر

6) افتتاح حساب جاری برای اشخاص حقيقی و حقوقی
7) امکان تمديد قرارداد سپرده بلند مدت در سرسيد بدون مراجعه به بانک و بهره مندی از سود آن برای دارندگان حساب سپرده سرمايه گذاری بلند مدت
8) امکان انتقال تمام يا قسمتی از سپرده بلند مدت و منافع آن به غير
9) برخورداری از سود سپرده بلند مدت پس از برداشت قسمتی از آن بدون ابطال قرارداد و تغير در نرخ سود

10) افتتاح انواع سپرده های سرمايه گذاری بلند مدت با پرداخت سود سپرده ها به طور ماهيانه
11) امکان واريز سود علی الحساب سپرده های سرمايه گذاری بلند مدت به صورت ماهانه به حسابهای معرفی شده توسط سپرده گذار
12) افتتاح حساب سپرده کوتاه مدت ويژه با دو درصد بيشتر از سود سپرده های کوتاه مدت عادی
13) انتشار چکهای در گردش با مبالغ دويست هزار تا پنج ميليون ريال به منظور تسهيل رد مبادله روزانه
14) توسعه خدمات سيستم online به کليه شعب
15) صدور انواع ضمانتنامه
16) برخورداری از سود روز شمار برای انواع سپرده گذاريها
17) صدور انواع کارتهای اعتباری(سبز کارت ، سيمين کارت و زرين کارت )
افتخارات بانک صادرات ايران
نتيجه تلاش فراگير و خستگی ناپذير کارکنان شبکه بانک صادرات ايران به عنوان بزرگترين شبکه بانکی کشور و خاورميانه منجر به کسب افتخارات گوناگونی گرديده است که مواردی از آن عبارتند از :
 انتخابهای اول مجله بانکر در سنوات مختلف ، بين سيستم بانکی کشور
 مجهز ترين بانک برای رقابت در عرصه بين المللی
 رتبه اول در تعداد حساب جاری
 رتبه اول در تعداد حساب قرض الحسنه پس انداز
 رتبه اول در منابع حساب قرض الحسنه پس انداز
 رتبه اول در اعطای بيشترين تعداد جايزه به حسابهای قرض الحسنه پس انداز
 رتبه اول در تعداد شعبه در کشور و خاورميانه
 رتبه اول در ميزان مبادلات نقدی و غير نقدی و انتقال چک ، سفته و حوالجات و وجوه نقدی در سطح شعب خود و بين بانکها
 رتبه اول در به کارگيری و بيشترين تعداد نيروی انسانی متعهد ، کارآمد ، صديق و خدمتگزار
 از جمله اهداف آتی اين بانک در زمينه ارائه خدمات بيمه ای است که در اين زمينه طرحهای گسترده ای در دست برسی ميباشد که با سهل ترين روش در شعب اين بانک به مرحله اجراء گذاشته خواهد شد . يکی ديگر از خدمات نوين اين بانک استفاده از سيستم کارت می باشد که اين سيستم با انواع حسابها امکان برداشت يا واريز وجه توسط دستگاههای قابل ارتباط همانند ATM-POS-PINPAD برای دارندگان فراهم نموده است.

خدمات آتی اين بانک تقاضای خريد يا فروش سهام شرکتهای پذيرفته شده در بورس برای متقاضيان خريد سهام و يا فروشندگان سهام از طريق شعب اين بانک است . مشتريان با مراجعه به شعب از مشاوره رايگان نمايندگان کارگزار بانک صادرات مستقر در شعب بهره مند و با کمک فکری آنها سهام مورد نظر خود را انتخاب و پس از واريز مبلغ اسمی سهم مورد نظر به بانک ، منتظر اعلام بانک جهت دريافت سهام خريداری شده می باشند . همچنين به منظور فروش سهام ، شعب اين بانک پس از اخذ اصل سهام و ساير مدارک ذکر شده در بخشنامه از فروشنده ، اقدام به ارسال مدارک ذکر شده در بخشنامه از فروشنده ، اقدام به ارسال مدارک و اصل سهام به واحد کارگزاری بورس نموده تا پس از فروش ، وجه سهام فروخته شده به فروشنده تحويل گردد.

طرح جامع سپهر:
سپهر سيستم(سيستم پرداخت همزمان رايانه ای)نويددهنده عرضه خدمات بانکی جديد و متنوعی است که امروزه در بانکداری نوين دنيا ارائه می گردد و با بهره گيری از پيشرفته ترين امکانات مخابراتی ماهواره ای و جديد ترين فن آوری رايانه ای قادر است خدمات رايانه ای ارزشمندی را همزمان در بزرگترين شبکه بانکی کشور به مشتريان ارائه نمايد که يقيناً گام بلندی در راستای بالندگی و شکوفائی نظام بانکی کشور محسوب می گردد . اين تلاش ، سهم قابل ملاحظه ای در توسعه اقتصادی کشور خواهد داشت . طرح جامع سپهر سعی دارد در آينده کليه عمليات بانکی را به صورت online به مشتريان در هر لحظه صرفنظر از شعبه افتتاح کننده حساب ، به صورت يکسان و دقيق ارائه دهد .
در طرح جامع سپهر کليه عملکرد نقل و انتقال حسابها بلافاصله بطور يکنواخت و يکسان در شعب تحت پوشش يا پايانه های ديگر بانکهای عضو از خدمات بانکی مورد نياز بهره مند می شوند . در اين طرح تمهيدات وسيعی برای محافظت از اطلاعات و کليه فعاليتهای بانکی فراهم شده است و اطلاعات حساب مشتريان محترم بر روی رايانه های عظيم و مدرن مرکزی بانک که به همين منظور تهيه و راه اندازی شده اند . ثبت و ضبط می شوند.
محصولات سپهر
در اين طرح علاوه بر خدمات (قرض الحسنه جاری سپهر)( قرض الحسنه پس انداز سپهر)
(کارت اعتباری سپهر)در آينده، ساير خدمات بانکی نظير(سپرده های مدت دار) ، (تسهيلات بانکی ) ، (پرداخت قبوض خدمات شهری)و ....... از طريق گوناگون (مانند ATM ،تلفن ،موبايل و......)نيز به مشتريان گرامی ارائه می شود .
با بهره گيری از قابليت انعطاف پذيری، گستردگی ، سرعت ، دقت و امنيّت ، در آينده کليه خدمات بانکی بانک صادرات ايران منحصراً در قالب سيستم سپهر به مشتريان ارائه خواهد شد.

حساب قرض الحسنه جاری سپهر
اين حساب به منظور ارائه خدمات بانکی به مشتريان در تمامی اوقات شبانه روز در سراسر کشور ايجاد شده است . اکنون با افتتاح حساب قرض الحسنه جاری سپهر در يکی از شعب اين بانک می توان دسته چک دريافت کرده و از آنجا که آخرين مانده و نمونه امضاء ها در کليه شعب سپهر توسط شبکه ماهواره ای از کامپيوتر مرکزی بانک قابل دسترسی است ، می توان از خدمات متنوّع اين حساب از قبيل موارد مورد اشاره در کليه شعب سپهر بهره مند شد:

• وصول فوری وجه چک جاری سپهر بدون مراجعه به شعبه افتتاح کننده حساب
• واريز لحظه ای به حساب و دريافت همزمان از حساب و يا وصول از طريق اطاق پاياپای
• انتقال فوری از مانده حساب و دريافت صورتحساب از طريق پست الکترونيک ، تلفنبانک و دستگاههای خودپرداز
حساب سپرده قرض الحسنه پس انداز سپهر
تمامی امتيازات و مزايای ارزشمند حساب جاری سپهر به استثناء دريافت و بهره گيری از دسته چک ، برای حساب سپرده قرض الحسنه پس انداز در نظر گرفته شده است .

ضمنا اين حسابها در قرعه کشی های ادواری نيز شرکت داده می شوند.

سپهر کارت
خدمتی ويژه برای حساب قرض الحسنه جاری سپهر و حساب پس انداز قرض الحسنه سپهر می باشد. اتصال کارت به حساب جاری سپهر و حساب قرض الحسنه سپهر ، موجب شده است که از اين پس سپهر کارت نيز علاوه بر دسته چک و دفترچه حساب ، بعنوان يک ابزار مطمئن برای دريافت و پرداخت از حسابهای ياد شده مورد استفاده قرار گيرد . ضمنا می توان باافتتاح حساب جاری سپهر و يا حساب قرض الحسنه پس انداز علاوه بر دريافت دسته چک و دفترچه ، حسب در خواست می توان دارای سپهر کارت نيز بود و با مراجعه به هر يک از شعب مجهز به سپهر و يا ساير شعبی که دارای دستگاههای پذيرنده سپهر کارت هستند ،بدون استفاده از دسته چک و يا دفترچه حساب ، از امکان برداشت يا واريز به حساب خود ، بهره مند شد ،همچنين می توان درهر لحظه از شبانه روز با مراجعه به دستگاههای خودپرداز وجه نقد مورد نظر خود را از هر يک از حسابهای مورد نظر دريافت کرد و يا به هنگام خريد در فروشگاهها و يا مراجعه به مراکز خدماتی که به پايانه های فروش مجهز هستند ، به جای پرداخت وجه نقد ، از سپهر کارت استفاده نمود .
همچنين انتقال وجه از حساب سپهر به حساب سپهر ديگر با استفاده از ATM و بدون نياز مراجعه به شعبه در هر ساعت از شبانه روز ميسر می باشد.
سهم بانک صادرات ايران در توسعه و رشد اقتصادی
از ابتدای سال 1382 و در طی 9 ماه بانک صادرات ايران در راستای سياستهای توسعه اقتصادی دولت با تصويب 200 پرونده اعتباری عمده در اداره کل اعتبارات اعم از اعطاء تسهيلات ريالی از محل منابع داخلی و تسهيلات ارزی و گشايش اعتباری اسناد ديداری مدت دار ، فايناس ، ريفايناس و همچنين تبديل اعتبارات مفتوحی ديداری به مدت دار ، برسی ضمانت نامه های ارزی و صدور ضمانت نامه های استفاده از تسهيلات اعطائی بانک توسعه اسلامی نقش فعالی در عرصه توسعه اقتصادی کشور داشته است .

همچنين يکصد گزارش طرح سرمايه گذاری در اين مدت از طرف اداره کل برسی طرحها و سرمايه گذاريهای بانک در جهت اجرای استراتژی توسعه کشور تهيه و تصويب شده است. منابع ريالی اين طرحها از منابع داخلی بانک و منابع ارزی آنها از محل حساب ذخيره ارزی پرداخت گرديده است . اين مبالغ شامل 462 مليارد ريال از منابع ريالی داخلی ، 222 ميليارد ريال از محل وجوه اداره شده ، 269 ميليون يورو ، 50 ميليون دلار ، 8400000 پوند و 2800000 فرانک سوئيس از محل حساب ذخيره ارزی بوده است .

افتخاری که امروز نصيب بانک صادرات شده است ، اعطای تسهيلاتی با مانده بيش از هفتاد هزار ميليارد ريال به بخش دولتی و خصوصی و مشارکت بانک در طرحهای بزرگی نظير سد سازی ، کشتی سازی ، ايجاد مجتمع های عظيم فولاد ، آلمينيوم ، سيمان و هزاران طرح بزرگ و کوچک ديگر است که سهم عمده ای در توسعه و رشد اقتصادی ايران اسلامی دارد و اين مهم حاصل تلاش صادقانه کارکنان شبکه بانک صادرات ايران است.

اکنون که با ضرورت فعاليت های بانکی در جامعه ها آشنا شديم به توضيح اين فعاليتها تحت عنوان اعتبار ، سپرده ، خدمات بانکی ، سيستم بانکی جمهوری اسلامی ايران و انواع تسهيلات اعتباری می پردازيم

عمليات بانکی

عمليات بانکی به 3 دسته تقسيم می شود:
1) منابع
که شامل :
سپرده های :
1) قرض الحسنه
2) جاری
3) پس انداز
4) سپرده های سرمايه گذاری مدت دار:
1. کوتاه مدت
2. بلند مدت
2) مصارف (امور تسهيلات اعطائی ):
که شامل :
1) آئين نامه های اجرائی تسهيلات اعطائی
2) دستور العملهای اجرائی تسهيلات اعطائی

3) آئين نامه های داخلی تسهيلات اعطائی
4) قراردادها

3) خدمات بانکی
شامل :
1) بروات
2) سفته ها وبروات و چک و وصولی اسناد تجاری است که بوسيله مشتريان برای اقدامات لازم از قبيل وصول يا واخواست و غيره در مقابل پرداخت هزينه های مربوط به بانک واگذار می شود .
3) حوالجات:
1- حواله شهری :

واريز پول به حساب افرادکه محدوده همان شهر انجام می پذيرد(مخابره ای)
2-حواله تلگرافی (فاکس ):
با استفاده از تشخيص رمز
3-حواله های کتبی :
که از طريق پست صورت می گيرد
4) مطالب متفرقه
5) چکهای انتقالی
6) ضمانت نامه ها
7) چک های در گردش(چک انتقالی به عهده شعب )
8) ايران چک (چک های مشترک بين بانک ها) (چک انتقالی عهده بانک ها )
9) امور متفرقه
ميباشد .
اعتبار :
اعتبار در لغت به معنای اعتماد داشتن و باور کردن است .
گاهی شخص ، به اميد به دست آوردن نفع آينده ، موقتا از مالکيت خود بر دارائی فعلی چشم پوشی می کند ؛ نتيجه اين عمل به وجود آمدن اعتبار است .
اعتبار دو نوع است:
1) اعتبار تجارتی
2) اعتبار بانکی :
اعتبار بانکی به معنی ايجاد تسهيلات مالی برای مشتريان است
محدوديت بانکها در زمينه ايجاد اعتبار :
1. مقررات نقدينگی بانکها :
بانکها همواره به اعتماد و اطمينان مردم جامعه نياز فراوان دارند به همين منظور بايد کار خود را آن چنان برنامه ريزی کنند که همواره وجوه نقد کافی در اختيار داشته باشند تا بتوانند در صورت تقاضای مشتريان وجوه سپرده آنان را به آنها بازگردانند به همين منظور بانکها مجبورند مقداری وجوه نقد در اختيار داشته باشند. اين امر يکی از عواملی است که قدرت بانکها را در دادن اعتبار محدود می کند .

2. افزايش بدهکاری به اتاق پاياپای :
بانکها ناگذيرند در توسعه يا محدود کردن اعتبار به طور دسته جمعی و هماهنگ با هم عمل کنند .
زيرا اگر مثلا يک بانک بيش از ساير بانکها حجم اعتبارات خود را محدود کند ، در اين صورت موجودی نقدی او افزايش يافته و اقلامی از دارائی بانک مزبور ناچار خواهد شد تا برای حفظ نسبت نقدينگی قانونی خود از ميزان اعتبارات مذکور بکاهد .

از سوی ديگر ، اگر يک بانک بيش از ساير بانکها حجم اعتبارات خود را محدود کند ، در اينصورت موجودی نقدی او افزايش يافته و اقلامی از دارائی بانک مزبور که سود آور هستند، کاهش خواهد يافت بنابراين بانکها ، در زمينه حجم اعتبارات ، ناگزيرند از سياست مشترکی پيروی کنند .

3. ضرورت اخذ تامين :
بانکها معمولا قبل از دادن وام از متقاضی وام تقاضای نوعی وثيقه می کنند تا در صورت عدم باز پرداخت وام در سررسيد مقرر ، وثيقه را بفروشند و حق خود رابردارند . وثيقه ممکن است سهام اوراق بهادار، اسناد بيمه ، اسناد مالکيت ، و امثال آنها باشد . ضرورت ارائه وثيقه از جانب متقاضی وام ، حجم اعتبارات را محدود می کند .زيرا بسياری از متقاضيان وام از ارائه وثيقه مورد نظر بانک ناتوانند

4. تصميمات مقامات پولی کشور:
بانک مرکزی برای تنظيم حجم پول و اعتبارات ، تدابير مختلفی را به کار می برد که مهمترين آنها عبارتند از : خريد و فروش اوراق بهادار ، تغير ذخيره قانونی ، تعيين نرخ تنزيل و تنزيل اتکائی .
هرگاه بانک مرکزی افزايش حجم اعتبارات را ضروری بداند ، در اين صورت مقداری اوراق قرضه دولتی خريداری می کند . بدين گونه، ذخاير و قدرت وام دهی بانکهای تجاری که فروشنده اين اوراق هستند، افزايش می يابد . به عکس اگر بانک مرکزی کاهش حجم اعتبارات را ضروری بداند ، در اينصورت مقداری اوراق قرضه دولتی به فروش می رساند و موجب کاهش ذخاير و قدرت وام دهی بانکهای تجاری می شود .
اگر اوضاع اقتصادی ايجاب کند که از حجم پول واعتبارات کاسته شود، بانک مرکزی در محدوده قانونی مجاز ، درصد ذخيره قانونی را افزايش می دهد و بدين صورت قدرت قدرت اعتبار دادن بانکهای تجاری را کم می کند . ليکن اگر اوضاع اقتصادی ايجاب کند که حجم پول و اعتبارات افزايش يابد ، بانک مرکزی درصد ذخيره قانونی را کاهش می دهد و بدين گونه قدرت اعتبار دان بانکهای تجاری را بيشتر می کند.

سپرده :
وقتی صاحبان حسابها وجه نقد به بانکها بسپارند و يا اشخاص چک و ساير اسناد اعتباری را به بانک واگذار کنند که پس از وصول به حساب آنها واريز کنند ، سپرده بانکی به وجود می آيد . در واقع می توان گفت سپرده بدهی بانک است به مشتريانش
الف) سپرده ها بر اساس منبع ايجاد آنها بر دو نوعند:
1) سپرده های اصلی (اوليه):
2) اين سپرده ها از طريق پرداخت وجه نقد يا از طريق واگذار کردن چک از جانب مشتری به بانک (برای وصول ايجاد می شود . اين سپرده ها در حجم پول کشور و افزايش قدرت خريد عمومی تاثيری ندارد و فقط قدرت خريد را از شخصی به شخص ديگر منتقل می کند .

3) سپرده های مشتق (ثانويه):
4) اين سپرده ها از طريق واگذار کردن اعتبار از جانب بانک به اشخاص و واريز کردن وجوه آن به حساب آنان ايجاد می شود . اين سپرده ها حجم پول کشور و قدرت خريد عمومی را بالا می برد .
ب) سپرده ها بر حسب تعهد بانک نسبت به زمان پرداخت آنها :
1) سپرده های ديداری (جاری ): سپرده های ديداری سپرده هايی هستند که موجودی آنها به محض مطالبه مشتری بايد به او (يا به هر کسی که او اراده کند ) پرداخت شود. بنابر اين، سپرده های ديداری مانند وجه نقد هر لحظه در دست صاحبان خود هستند و در نتيجه موجودی آنها تحت عنوان پول تحريری در محاسبه حجم پول در گردش به حساب می آيد.
2) سپرده های غير ديداری (مدت دار): سپرده های غير ديداری سپرده هايی هستند که موجودی آنها با يک فاصله زمانی پس از درخواست قبلی مشتری به او قابل پرداخت است (مگر آنکه بانک به دليل علاقه ای که به نظر مساعد مشتريانش دارد ، از اين حق خود صرفنظر کرده ، وجه برخی از انواع سپرده های غير ديداری را به محض مطالبه مشتری به او پرداخت کند) . بنابراين ، سپرده های غير ديداری قابليت نقل و انتقال ندارند و مستقيماَ در معاملات مورد استفاده قرار نمی گيرند .
سپرده های غير ديداری به نوبه خود بر دو نوعند:
سپرده پس انداز:
سپرده پس انداز بخشی از سپرده های غير ديداری است که سررسيد معينی ندارد و معمولا به تقاضای صاحبان آنها بلافاصله مسترد می شود .

سپرده مدت دار:
سپرده مدت دار بخشی از سپرده های غير ديداری است که فقط در سررسيد معين يا با اخطار قبلی دارنده سپرده به او مسترد می شود.

خدمات بانکی :
بر خلاف تصور عامه تنها وظيفه بانک توزيع اعتبارات نيست بلکه بانک ها فعاليت ديگری نيز دارند .
به طور کلی بانکها با انجام 4 نوع عمليات زير در خدمت اقتصاد جامعه هستند:

1) عمليات اعتباری
2) عمليات مالی
3) خريد و فروش ارز
4) ساير خدمات بانکی شامل:
I. نقل وانتقال وجوه داخل کشور

II. وصول مطالبات اسنادی و سود سهام مشتريان به حساب آنها
III. پرداخت بدهی مشتريان در صورت درخواست آنها
IV. قبول امانات و نگهداری سهام و اوراق بهادار و اشياء قيمتی مشتريان
V. انجام وظايف قيموميت ، وصايت و وکالت برای مشتريان طبق مقررات مربوط
هنوز تمامی عملياتی که در دنيای صنعتی عصر حاضر متداول است، در بانکهای ايران به طور متداول معمول نشده است.
عمليات اعتباری:
عمليات اعتباری اصلی ترين فعاليت بانکها است.
بانکها با قبول انواع سپرده (ديداری ، مدت دار و .........)منابع لازم را برای دادن اعتبار به اشخاص مختلف فراهم می کنند.
عمليات اعتباری بر دو نوع است:
1. عمليات اعتباری کوتاه مدت:
بانکها با استفاده از موجودی سپرده های ديداری دو نوع اعتبار کوتاه مدت در اختيار بازرگانان و توليد کنندگان می گذارند:
الف- اسناد اعتباری(چک و سفته و برات ) را قبل از سررسيد آنها تنزیل می کنند .
توضيح آنکه بانکها فقط اسنادی را تنزيل می کنند که در جريان امور بازرگانی واقعی ايجاد شده اند و تا سررسيد آنها بيش از 90 روز نمانده است.
ب- تا مبلغ معينی به بازرگانان و توليدکنندگانی که در بانک حساب جاری (ديداری) دارند، اعتبار اعطا می کنند و به آنان اجازه می دهند که بيش از موجودی حساب جاری خود به بانک دستور پرداخت دهند.

2. عمليات اعتباری بلند مدت:
اعتبار بلند مدت به اعتباری گفته می شود که مدت آن بيش از يکسال است. بانکها اين قبيل اعتبارات را با استفاده از موجودی سپرده های غير ديداری(مدت دار ) مشتريان و سرمايه اوليه بانک را در اختيار مشتريان خود قرار می دهند .

اعتبار بلند مدت نقش مهمی در توليد دارد. زيرا دريافت کنندگان اين اعتبار با استفاده از آن در زمينه های اقتصادی و بازرگانی سرمايه گذاری می کنند .

عمليات مالی :
منظور از عمليات مالی بانکها ، خريد اوراق قرضه منتشر شده از سوی موسسات اعتباری و فروش آن به سپرده گذاران بانک(به مبلغی بيش از مبلغ خريد) است. که معمولا اين عمليات مالی را بانکهای تخصصی انجام می دهند.
خريد و فروش ارز:
از ديگر فعاليت بانکها می توان به خريد فروش ارز( تبديل پول کشورهای مختلف به همديگر)نام برد.

نظام بانکی بدون ربا:
در اسلام ، هر نوع دريافت اضافی تحت عنوان بهره ، مردود و حرام است به همين مناسبت مجلس شورای اسلامی ايران در سال 1362 قانون عمليات بانکی بدون ربا را به تصويب و به تائيد شورای نگهبان رساند . اين قانون پس از گذراندن مراحل اجرائی رسما از اول سال1363 در نظام بانکی کشور به مورد اجراء گذاشته شد .

ماده 3 قانون عمليات بانکی بدون ربا ، انواع سپرده ها در نظام بانکی کشور به شرح زير معين می کند:
الف- سپرده های قرض الحسنه که شامل دونوع زير است:
1) حساب جاری
2) حساب پس انداز
ب- سپرده های سرمايه گذاری مدت دار:
به موجب تبصره اين ماده ، سپرده های سرمايه گذاری مدت دار که بانک در بکار گرفتن آنها وکيل است ، در امور مشارکت ، مضاربه ، اجاره به شرط تمليک ، معاملات اقساطی ، مضاربه و مساقات ، سرمايه گذاری مستقيم ، معاملات سلف و جعاله مورد استفاده قرار می گيرد .

به موجب ماده 5 قانون عمليات بانکی بدون ربا ، منافع حاصل از عمليات مذکور در ماده 3 اين قانون ، بر اساس قرارداد منعقده ، متناسب با مدت و مبالغ سپرده های سرمايه گذاری و رعايت سهم منابع بانک به نسبت مدت ومبلغ در کل وجوه به کار گرفته شده در اين عمليات تقسيم خواهد شد .
به موجب ماده 6 قانون عمليات بانکی بدون ربا ، بانکها می توانند به منظور جذب و تجهيز سپرده ها با اتخاذ روشهای تشويقی امتيازات ذيل را به سپرده گذاران اعطاء کنند:
الف- اعطاء جوايز غير ثابت نقدی يا جنسی برای سپرده های قرض الحسنه
ب- تخفيف و يا معافيت سپرده گذاران از پرداخت کارمزد و يا حق الوکاله .
پ- دادن حق تقدم به سپرده گذاران برای استفاده از تسهيلات اعطائی بانک.

به موجب ماده 7 ، بانکها می توانند برای تحقق بخشيدن به هدف گسترش فعاليت بخشهای مختلف توليدی ، بازرگانی و خدماتی ، با پرداخت قسمتی از سرمايه يا منابع مورد نظر اين بخشها ، تسهيلات لازم را برای آنان به وجود آورند. بانکها می توانند مستقيماَ در امور و طرح های توليدی و عمرانی سرمايه گذاری کنند .(به موجب ماده 8)ليکن به هيچ وجه حق ندارند در توليد اشياء مصرفی غير ضروری سرمايه گذاری کنند.(تبصره ماده8)

انواع تسهيلات مالی اعطائی بانکها به واحد بازرگانی :
در نظام عمليات بانکی بدون ربا ی جمهوری اسلامی ايران ، بانکها علاوه بر سرمايه گذاری مستقيم در طرحهای توليدی و عمرانی ، تحت يازده عقد اسلامی مجاز نيز می توانند به اشخاص تسهيلات مالی اعطاء و از اين طريق به طور غير مستقيم در سرمايه گذاری ها شرکت کنند که عبارتند از:
1) قرض الحسنه
2) مضاربه
3) مشارکت حقوقی
4) مشارکت مدنی
5) فروش اقساطی

6) معاملات سلف
7) اجاره به شرط تمليک
8) جعاله
9) مزارعه
10) مساقات
11) خريد دين
بانکها با دادن تسهيلات مزبور از طرفی به افزايش توليد و رشد اقتصادی جامه کمک می کنند و از طرف ديگر ، برای صاحبان سهام خود و سپرده گذاران سود ايجاد می کنند.

قرض الحسنه:
قراردادی است که به موجب آن قرض دهنده اجازه مالکيت مقدار معينی از مال خود را در زمان حال به قرض گيرنده واگذار می کند و قرض گيرنده تعهد می کند که در زمان معينی از آينده عين آن مال و در صورت امکان قيمت آن را به قرض دهنده باز پس دهد.
مضاربه :
يک قرارداد بازرگانی است بين دو شخص حقيقی يا حقوقی به منظور به جريان انداختن امور بازرگانی . در اين قرارداد طرف اول (که مضارب ناميده می شود )تعهد می کند که تمامی سرمايه لازم را فراهم کند و طرف دوم متعهد می شود که تمامی امور بازرگانی مربوط را اجراء کند.
مشارکت مدنی :

يک قرارداد بازرگانی است که به موجب آن دو يا چند شخص حقيقی يا حقوقی سرمايه نقدی يا جنسی خود را به طرز مشاع و به منظور ايجاد سود در هم می آميزند . در نتيجه بدون آنکه مرزهای مالکيت اين اشخاص در شرکت تاسيس شده ، مشخص باشد ، شرکت مزبور به کار و فعاليت می پردازد و سود به دست آمده از اين فعاليت طبق قرارداد قبلی بين آنان تقسيم می شود .
مشارکت حقوقی :

قراردادی است که به موجب آن يک شخص حقيقی يا حقوقی در تامين سرمايه يک شرکت سهامی شرکت می کند. شرکت مزبور ممکن است در شرف تاسيس يا شرکت موجودی باشد که آن شخص حقيقی يا حقوقی سهام آن را خريداری می کند . بانکها ، مانند هر شخص حقيقی يا حقوقی ، می توانند در تامين سرمايه شرکتهای سهامی در شرف تاسيس يا شرکتهای سهامی موجود مشارکت کنند و بدين گونه هم به رونق اقتصادی جامعه کمک کنند و هم به سود برسند.
به موجب ماده 11 قانون عمليات بانکی بدون ربا ، بانکها می توانند به فروش اقساطی ، به شرح
فوق مبادرت ورزند .

معاملات سلف :
منظور از معاملات سلف اين است که يک شخص حقيقی يا حقوقی محصولات آينده بنگاههای توليدی را پيش خريد کنند.
اجاره به شرط تمليک:
نوعی قرارداد اجاره است که به موجب آن ، در صورتی که مستآجر به تعهدات خود ، طبق قرار داد ، عمل کند ، در پايان مدت اجاره مالک عين مال مورد اجاره می شود.
جعاله :
قراردادی است که به موجب آن جاعل (کارفرما )تعهد می کند که در مقابل عمل مشخصی که عامل (کارگزار) انجام می دهد ، اجرت (کارمزد) معينی را به او بپردازد . به اين اجرت در اصطلاح حقوقی جعل می گويند . بانکها می توانند عمليات مجاز بانکی را از طريق جعاله انجام دهند .

مزارعه:
قراردادی است که به موجب آن يک شخص حقيقی يا حقوقی (که مزارع ناميده می شود ) مزارعه ای را که تصرف و بهره برداری از آن مجاز است ، برای مدت معينی ، به يک شخص حقيقی ويا حقوقی ديگر که عامل ناميده می شود واگذار می کند تا طبق قرارداد در آن کشت و زرع کند و از محصول به دست آمده سهم معينی را به مزارع بدهد.
مساقات:
قراردادی است بين صاحب درخت ونظاير آن و کسی که نگهداری و برداشت محصول را تعهد می کند . تعهد کننده مزبور عامل ناميده می شود

خريد دين:
به منظور ايجاد تسهيلات لازم برای واحدهای توليدی ، بازرگانی و خدماتی ، بانکها می توانند اسناد و اوراق تجاری متعلق به اين قبيل و موسسات راتنزيل کنند .
ياد آوری اين نکته ضرورت دارد که منظور از اسناد و اوراق تجاری ، اسناد و اوراقی مانند سفته و برات است که بر اثر معاملات تجاری حقيقی ايجاد شده باشند . بنابر اين بانکها موظفند از تنزيل اسناد و اوراق صوری ، که بحق در معاملات تجاری ايجاد نشده اند ، پرهيز کنند.

حسابداری شعب بانک

اسناد محاسباتی
عملياتی که برای نگهداری حسابها در دفاتر بانک انجام می گيرد بايد مبتنی بر اسناد و مدارک کتبی باشد و هيچ يک از واحدها مجاز نيستند بدون سند محاسباتی ارقامی در دفاتر ثبت نمايند.
اسناد محاسباتی بايد با مشخصات کامل از نظر تاريخ ، نام حسابها و توضيح کافی موضوع سند و مبلغ تنظيم شود و با امضاء و مهر شعبه تکميل گردد. تغير ارقام و قلم خوردگی در اسناد موجب سلب اعتبار سند می شود ، مگر آنکه با ذکر توضيح کافی وتصحيح ارقام بطور خوانا به تاييد و به امضاء مجدد مسئول رسيده باشد.

دفاتر
کارمندانی که مسئول ثبت اسناد در دفاتر و نگهداری حسابها هستند بايد به اصول دفتر داری و روشهای حسابداری بانک اشنا باشند . تراشيدن ، پاک کردن ، قلم زدن مندرجات دفتر و بين سطور نوشتن و يا جای سفيد گذاشتن در هر صفحه بيش از حد معمول منع قانونی دارد و اشتباهات احتمالی در ثبت اقلام بايد با رعايت اصول دفتر نويس اصلاح گردد.

]
دفاتری که از نظر امور حسابداری مورد استفاده شعب می باشند عبارتند از:
دفتر روزنامه گروه ، دفتر معين جزء ، دفتر روزنامه شعبه ، دفتر معين کل و دفتر صندوق

دفتر روزنامه گروه

دفتر روزنامه دفتری است که کليه عمليات روزنامه شعب بايد بصورت ريز و بر حسب طبقه بندی حسابها در آن ثبت گردد و چون در بانک صادرات ايران هر گروه بانکی دارای دفتر جداگانه می باشد، بنابراين برای نوشتن دفتر مزبور بايد ابتدا اسناد بدهکار و بستانکار حساب جاری را در خلال ريز در ستونهای مربوط و در ذيل سرفصل حسابجاری درج و درپايان روز اسناد مربوطه به ساير فصول حسابها را به تفکيک در ذيل سرفصل مربوط به همان حساب ثبت نموده و پس از حصول اطمينان از صحت عمليات انجام شده برابر ما به التفاوت جمع کل اقلام بدهکار و بستانکار روزانه سند صندوق صادر و دفتر روزنامه عمل نمايند تا موازنه حساب روز برقرار گردد. ضمنا" در پايان وقت اداری که مسئول گروه موجودی نقد خود را به رئيس شعبه يا حسابدار مربوطه تحويل و تسويه حساب می نمايد صحت جمع صفحات دفتر و صدور و ثبت سند صندوق در ذيل عمليات دفتر روزنامه هر گروه بانکی بايد از طرف مسئول صندوق يا رئيس شعبه تائيد شود.
پس از انجام عمليات فوق ، هر گروه بانکی بايد ابتدا اقلام مربوط به حسابهای انتظامی را به موجب اسناد صادره بعد از رقم صندوق ثبت نموده و سپس جمع اقلام بدهکار و بستانکار روزانه هر يک از سرفصل ها را با قلم قرمز در ذيل اقلام همان سرفصل تعين و پس از بستن حساب روز، ضمن انتقال جمع کل گردش عمليات بدهکار و بستانکار تا آخر روز قبل در زير جمع اقلام بدهکار و بستانکار امروز، جمع کل گردش عمليات بدهکار و بستانکار تا آخر امروز که بايد مساوی و برابر باشد در انتهای صفحه ثبت و جمع بندی نمايد.
مبلغی که به موجب سند صندوق در دفتر روزنامه ثبت می شود معرف مابه التفاوت وجوهی است که يک گروه بانکی در خلال روز از اشخاص و مشتريان دريافت و يا به آنها پرداخت نموده است. بنابراين هرگاه وجوه دريافتنی بيش از وجوه پرداختنی باشد چون جمع اقلام مندرج در ستون بستانکار دفتر روزنامه بيشتر از جمع اقلام بدهکار می باشد برای ايجاد توازن در جمع کل عمليات روزانه بايد سند بدهکار صندوق صادر ودر دفتر ثبت گردد و برعکس در صورتيکه وجوه پرداختنی بيش از وجوه دريافتنی باشد چون اقلام مندرج در ستون بدهکار دفتر روزنامه بيشتر از اقلام بستانکار می باشد و برای ايجاد توازن در جمع کل عمليات روزانه ، سند بستانکار صندوق صادر و در دفتر روزنامه ثبت می شود.

شماره رديف صدور برگه اسنادی که در دفاتر روزنامه ثبت می شود در اول هر ماه از 1 شروع و تا آخر ماه ادامه می يابد واين شماره رديف بايد عينا در روی اسناد مورد عمل درج گردد.

دفتر معين جزء

چون لازم است وضعيت هر يک از حسابها ی جزء شعب از نظر نوع حساب و مشخصات و مبلغ بطور تفکيک در کليه واحدها مشخص باشد بنابراين کليه شعب بايد برای حسابهای جزء هر سرفصل در دفتر معين جزء ، حساب جداگانه ای اختصاص داده مبلغ و مشخصات اسناد مورد عمل را به موجب نوع حساب فرعی در دفاتر معين جزء به ريز ثبت و شماره رديف دفتر را در روی اسناد درج نمايند. بديهی است جمع گردش عمليات و مانده کليه حسابهای جزء که در دفتر معين ، يک سرفصل حساب را تشکيل می دهند بايد با گردش عمليات و مانده سرفصل حساب مربوط در دفتر معين کل و خلاصه کل روزانه برابر باشد.

دفتر روزنامه شعبه

در کليه شعبی که از 5 گروه يا بیشتر تشکيل شده است برای ثبت و ادغام جمع عملياتی که بوسيله گروه ها انجام میشود بايد دفتر روزنامه شعبه به شرح زير تنظيم گردد.
همه روزه به موجب خلاصه دفتر روزنامه گروه ها عمليات بدهکار و بستانکار در سر فصل با ذکر نام سرفصل و شماره گروه ها به ترتيب نوشته شده و جمع عمليات هر سرفصل معين می گردد و سپس با جمع بندی صفحات نوشته شده " جمع گردش عمليات روز ..............."بدست مي آيد طريقه بستن دفتر روزنامه شعبه عيناَ مانند دفتر روزنامه گروه می باشد.

از ساير دفترها ميتوان از دفاتر زير نام برد :

دفتر نمونه 93( دفتر وضعيت صندوق)
دفتر عمليات صندوق و گروه ها
دفتر نمونه 94 (دفتر عمليات صندوق)
مسئول صندوق يا مسئول شعبه در شروع کار، مانده روز قبل را در دفتر نمونه 93 ثبت وسپس ارقام پرداختنی يا دريافتنی از گروهها در خلال روز را در ستونهای مربوط با ذکر شماره فيش و شماره گروه ثبت و وجوه دريافتنی از هر گروه در پايان وفت را نيز در ستون دريافتنی دفتر درج و سپس ريز پول موجود در پايان وقت را نيز در ستون دريافتنی درج و سپس ريز پول موجود در پايان وقت را نيز در قسمت 1 تعين و پس از جمعبندی رقم جمع قسمت 1 که نشاندهنده ريز وجوه موجود در صندوق می باشد

به آخرين سطر ستون پرداختنی قسمت 2 منتقل و پس از جمع بندی ستون های پرداختنی قسمت 2 منتقل و پس از جمع بندی ستون های پرداختنی و دريافتنی بايد در انتها توازن برقرار شود.
و نمونه 94 نيز به منظور تسهيل در امر مبادلات پولی شعب 2 گروه به بالا تهيه گرديده است .

دفتر کل

دفتر کل عبارت است از دفتری که مجموعه حسابهای شعبه در آن به صورت کلی نگهداری می شود
شعب 3 گروه به بالا بايد دفتر معين کل به شرح زير تنظيم نمايند:ابتدا برای هر سر فصل تعداد صفحات کافی اختصاص داده شده سپس روزانه گردش عمليات هر سر فصل از خلاصه روزنامه را و در شعب 5 گروه به بالا از خلاصه دفتر روزنامه شعبه منتقل و در صفحه مربوط در يک سطر ثبت و روزانه جمع بندی و مانده گيری میشود و پس از اتمام نقل و ثبت عمليات در دفتر کل اقدام به تهيه خلاصه کل روزانه شعبه می گردد.

فصول اصلی حسابها در دفتر کل و حسابهای فرعی در دفاتر معين جزء

فصول اصلی حسابها در خلاصه کل روزانه با شماره رديف سرفصلهای مربوط که در حال حاضردر شعب بانک بر اساس عمليات بانکی بدون ربا تدوين شده و مورد عمل می باشد شامل حسابهای زير می باشد:

1. صندوق
سر فصل حساب صندوق نشاندهنده موجودی ريالی صندوق می باشد، لذا هميشه وجوه موجود در صندوق ريالی شعبه در پايان هر روز بايستی با رقم مانده سرفصل حساب صندوق در دفتر کل برابر باشد.
2. اسکناس و ارز
3. سپرده قرض الحسنه جاری بانکها
4. قرض الحسنه اعطائی.
وجوهی که پس از انعقاد قرارداد مربوط به پرداخت قرض الحسنه به مشتريان حائز شرايط با تصويب مقامات
ذيصلاح بانک پرداخت می شود بايد اسناد مربوطه به شرح زير صادر و در دفاتر ثبت گردد.
حساب قرض الحسنه(معادل اصل کارمزد مربوطه)(بدهکار)
حساب کارمزد دريافتنی ، عندالزوم حساب کارمزد سالهای آينده قرض الحسنه(بستانکار)
بديهی است اسناد مربوط به حساب قرض الحسنه در کارتی که به نام هر يک از مشتريان به صورت جداگانه
نگهداری می شود ثبت خواهد شد.

عناوين قرض الحسنه عبارتند از:
هزينه های ازدواج
تهيه جهزيه
درمان بيماری
تعميرات مسکن
کمک هزينه تحصيلی
کمک برای ايجاد مسکن در روستاها

ثبت حسابداری مربوط به کسر کارمزد سالانه پس از تعين اقساط و سهم کارمزد همزمان با اولين قسط هر سال

حساب صندوق يا حساب قرض گيرنده (بدهکار)
حساب قرض الحسنه اعطائی (بستانکار)

که کارمزد با توجه به آئين نامه های هر سال متغير ميباشد

5. مضاربه
اسناد پرداخت بابت سرمايه که ثبت آن به صورت زير می باشد:
حساب مضاربه تسهيلات استفاده شده (بدهکار)
حساب جاری عامل(بستانکار)

دريافت از عامل بابت تسهيلات استفاده شده:
هنگامی که بانک از بابت مضاربه وجهی از عامل دريافت مينمايد (اعم از ماحاصل فروش و غيره) اسناد حسابداری زير صادر میشود:
حساب عامل يا صندوق (بدهکار)
حساب مضاربه تسهيلات استفاده شده(بستانکار)
تسويه حساب مضاربه :
که خود دارای دو حالت می باشد:
الف- در کارت حساب مضاربه تسهيلات استفاده شده مانده بستانکار داشته باشيم(سود)
که ثبت حسابداری آن به شرح زير می باشد:
حساب مضاربه تسهيلات استفاده شده {معادل بستانکار همين حساب}(بدهکار)
حساب سود معاملات معادل سهم بانک(بستانکار)
حساب جاری عامل {معادل نسبت سهم عامل}
ب- در کارت حساب مذکور مانده بدهکار باقی مانده باشد(خسارت)
حساب جاری عامل معادل کسر سرمايه مضاربه(بدهکار)
حساب مضاربه تسهيلات استفاده شده(بستانکار)

6. حساب مشترک مشارکت مدنی
که بين بانک و شريک همزمان تعين و به حساب مشارکت مدنی که بدين منظور افتتاح می گردد واريز و به شرح زير عمل می شود:
در صورتيکه سرمايه به صورت وجوه نقد باشد:
الف- سهم بانک
حساب مشارکت مدنی (بدهکار)
حساب مشترک مشارکت مدنی(بستانکار)
ب- سهم شريک
حساب جاری شريک و يا حساب صندوق (بدهکار)
حساب مشترک مشارکت مدنی (بستانکار)
در صورتيکه سرمايه غير نقدی باشد:
الف- سهم بانک:
حساب مشارکت مدنی (بدهکار)
حساب مشترک مشارکت مدنی (بستانکار)
و همزمان با ثبت بالا ، ثبت زير بايد انجام گيرد:

حساب مشترک مشارکت مدنی(بدهکار)
حساب اموال يا دارائی مربوط(بستانکار)
اين دو ثبت موئيد تحويل سرمايه غير نقدی بانک به شريک و انعکاس آن در حساب مشترک مشارکت مدنی می باشد که از طريق آن عمل پرداخت سرمايه غير نقدی و تحويل آن نشان داده می شود. در صورتيکه قيمت دفتری اموال و يا دارائی بانک با قيمت تقويم شده متفاوت باشد ما به التفاوت در حساب دارائی ها تعديل و به حساب درامد يا هزينه بانک منظور خواهد گرديد.
ب- سهم شريک:

حساب بدهکاران متفرقه (بدهکار)
حساب مشترک مشارکت مدنی (بستانکار)
پس از ثبت زير و هنگام تحويل سرمايه غيرنقدی شريک به شرکت مدنی که همزمان صورت می گيرد ثبت حسابداری زير صورت ميگيرد:
حساب مشترک مشارکت مدنی(بدهکار)
حساب بدهکاران متفرقه(بستانکار)
ثبت مربوط به استفاده از سرمايه
به هنگام استفاده شريک از سرمايه مشارکت مدنی به موجب تقاضای شريک و تائيد نماينده بانک ثبت حسابداری زير زده می شود:
حساب مشترک مشترک مدنی (بدهکار)
حساب جاری شريک(بستانکار)
ثبت مربوط به دريافت وجه از شريک:
هنگامی که بانک از بابت مشارکت مدنی وجهی از شريک دريافت می نمايد ثبت های حسابداری زير به کار ميرود:
حساب جاری شريک يا صندوق(بدهکار)
حساب مشترک مشارکت مدنی(بستانکار)
ثبت مربوط به تسويه حساب مشارکت مدنی :
پس از خاتمه موضوع شرکت و يا انقضاء مدت آن و تعين تکليف دارائی ها و موجودی های شرکت و همچنين ثبت آنها در حسابهای ذيربط، شرکت مدنی خاتمه يافته و حسابهای مربوط بشرح زير تسويه خواهد شد
الف – در صورتيکه مشارکت مدنی سود داشته باشد:
برگشت سرمايه:
حساب مشترک مشارکت مدنی {معادل کل سرمايه}(بدهکار)
حساب مشارکت مدنی (بستانکار)
حساب جاری شريک يا صندوق {معادل سهم سرمايه شريک}

تقسيم سود:
حساب مشترک مشارکت مدنی (بدهکار)
حساب سود معاملات {معادل سهم سود سود شريک}(بستانکار)
حساب جاری شريک يا صندوق {معادل سهم سود شريک}

ب- در صورتيکه مشارکت مدنی زيان داشته باشد:
1) چناچه مانده بستانکار حساب مشترک مدنی بيش از سهم سرمايه بانک باشد اسناد به شرح زير صادر و در دفاتر ثبت می شود:

حساب مشترک مشارکت مدنی{معادل مانده بستانکار اين حساب } (بدهکار)
حساب مشارکت مدنی {معادل سهم سرمايه بانک}(بستانکار)
حساب جاری شريک يا صندوق

در صورتيکه حساب مشترک مشارکت مدنی مانده بستانکار آن کمتر از سهم سرمايه بانک باشد اسناد حسابداری زير صادر و در دفاتر منعکس ميشود .
حساب مشترک مشارکت مدنی {معادل سهم سرمايه بانک}(بدهکار)
حساب مشارکت مدنی (بستانکار)
با ثبت اين سند سهم سرمايه بانک تضمين شده است تأمين و معادل مانده بدهکار حساب مشترک مشارکت مدنی از حساب جاری شريک به شرح زير برداشت می شود .
حساب جاری شريک(بدهکار)
حساب مشترک مشارکت مدنی (معادل مانده بدهکار همين حساب )(بستانكار)

7. فروش اقساطی
نظر به اينکه انجام معاملات فروش اقساطی مستلزم پيش پرداخت توسط مشتريان می باشد بنابر اين عمليات حسابداری آن در ذيل سرفصل حساب مذکور جهت کليه معاملاتی که درآنها دريافت پيش پرداخت از مشتريان الزاميست ثبت گرديده است:
ثبت مربوط به خريد اموال :

حساب اموال فروش اقساطی(بدهکار)
حساب صندوق و يا حساب گيرنده وجه {فروشنده}(بستانکار)
ثبت مربوط به تعديل حساب و پيش پرداخت مشتريان بابت معاملات:
حساب پيش پرداخت مشتريان بابت معاملات(بدهکار)
حساب فروش اقساطی تسهيلات اعطائی (بستانکار)

8. اموال فروش اقساطی
پس از انعقاد قرارداد فروش اقساطی و هنگام تحويل کالا به مشتری ثبت های حسابداری زير در دفاتر ثبت می گردد:
حساب فروش اقساطی تسهيلات اعطائی{معادل قیمت فروش}(بدهکار)
حساب اموال فروش اقساطی {معادل قیمت تمام شده}(بستانکار)
سود معاملات(بستانکار)
درآمد سالهای آينده (بستانکار)
واگر وجوه را به اقساط از مشتريان دريافت کنيم ثبت زير در دفاتر ثبت می گردد:

حساب صندوق يا جاری مشتری(بدهکار)
حساب فروش اقساطی تسهيلات اعطائی(بستانکار)

تعديل درآمد سالهای آينده معاملات :
در پايان سال به منظور تعين درآمد فروش اقساطی ومشخص کردن ميزان درآمدهای معوق فروش اقساطی حساب درآمد سالهای آينده معاملات به شرح زير تعديل می گردد:
ثبت درآمدهای فروش اقساطی اقساط وصول شده
حساب درآمدهای سالهای آينده معاملات(بدهکار)
حساب سود معاملات(بستانکار)

ثبت مربوط به درآمدهای فروش فروش اقساطی سرسيد گذشته و وصول نشده :
حساب درآمدهای آينده معاملات(بدهکار)
حساب سود معوق معاملات(بستانکار)

ثبت وصول درآمد فروش اقساطی در دوره های بعدی:
حساب سود معوق معاملات(بدهکار)
حساب سود معاملات(بستانکار)

9. اجاره به شرط تمليک :
ثبت ايجاد حساب فوق(خريد اموال اجاره به شرط تمليک) :
حساب اموال اجاره بشرط تمليک(بدهکار)
حساب صندوق يا جاری گيرنده وجه(بستانکار)

ثبت واگذاری اموال موضوع اجاره به شرط تمليک:
حساب اجاره به شرط تمليک تسهيلات اعطائی(بدهکار)
حساب اجاره به شرط تمليک وجوه استيجاری(بستانکار)

دريافت مال الاجاره :
ثبت مربوط به دريافت اجاره از مستاجر به صورت اقساط:
حساب صندوق يا حساب جاری مشتری(بدهکار)
حساب اجاره به شرط تمليک تسهيلات اعطائی (بستانکار)

و اگر اين مال الاجاره به صورت پيش پرداخت از مشتری دريافت گردد ثبت حسابداری فوق منعکس می گردد:

حساب پيش پرداخت مشتريان بابت معاملات (بدهکار)
حساب اجاره به شرط تمليک تسهيلات اعطائی (بستانکار)